Uredil in spremno študijo napisal Matej Hriberšek Maurus Faidiga, Bosnia Seraphica Maver Fajdiga, Bosna serafska 2. zvezek Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 1 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 1 11. 08. 2025 15:22:44 11. 08. 2025 15:22:44 Maver Fajdiga, Bosna serafska: 2. zvezek Glavni in odgovorni urednik: izr. prof. dr. Matej Hriberšek Prepis latinskega in italijanskega besedila: izr. prof. dr. Matej Hriberšek, FF Prepis nemškega besedila: red. prof. dr. Boris Golec, znanstveni svetnik, ZRC SAZU; asist. dr. Matjaž Grahornik, ZRC SAZU; dr. Vojko Pavlin, ZRC SAZU; dr. Miha Preinfalk, višji znanstveni sodelavec, ZRC SAZU Redakcija latinskega besedila: izr. prof. dr. Matej Hriberšek, FF; izr. prof. dr. David Movrin, FF; izr. prof. dr. Gregor Pobežin, znanstveni sodelavec, ZRC SAZU Redakcija nemškega besedila: mag. Niko Hudelja, FF Redakcija italijanskega besedila: doc. dr. Mirjam Premk Podobnik, FF Sodelujoči: Anja Kustec (vnos popravkov v nemško besedilo), Oddelek za prevajalstvo FF Spremna beseda, seznam kratic in okrajšav, imensko kazalo: izr. prof. dr. Matej Hriberšek, FF Končna redakcija: izr. prof. dr. Matej Hriberšek, FF Recenzenta: Martin Bele, Matej Klemenčič Tehnično urejanje: Jure Preglau Prelom: Petra Jerič Škrbec Založila: Založba Univerze v Ljubljani Za založbo: Gregor Majdič, rektor Univerze v Ljubljani Izdala: Znanstvena založba Filozofske fakultete Univerze v Ljubljani Za izdajatelja: Mojca Schlamberger Brezar, dekanja Filozofske fakultete Tisk: Birografika Bori, d. o. o. Ljubljana, 2025 Prva izdaja Naklada: 100 Cena: 50 EUR To delo je ponujeno pod licenco Creative Commons Priznanje avtorstva-Deljenje pod enakimi pogoji 4.0 Mednarodna licenca (izjema so fotografije). / This work is licensed under a Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International License (except photographs). Monografija je nastala v okviru raziskovalnega programa št. J7-2604 (Latinske in nemške kronike na Slovenskem), ki ga je sofinancirala Javna agencija za raziskovalno in inovacijsko dejavnost Republike Slovenije iz državnega proračuna. Knjiga je izšla s podporo Javne agencije za znanstvenoraziskovalno in inovacijsko dejavnost Republike Slovenije v okviru Javnega razpisa za sofinanciranje izdajanja znanstvenih monografij. Besedilo je bilo pripravljeno z vnašalnim sistemom ZRCola (http://zrcola.zrc-sazu.si), ki ga je na Znanstvenoraziskovalnem centru SAZU v Ljubljani (http://www.zrc-sazu.si) razvil Peter Weiss. Prva e-izdaja. Publikacija je v digitalni obliki prosto dostopna na https://ebooks.uni-lj.si/ZalozbaUL DOI: 10.4312/9789612976323 Kataložna zapisa o publikaciji (CIP) pripravili v Narodni in univerzitetni knjižnici v Ljubljani Tiskana knjiga COBISS.SI-ID=245335555 ISBN 978-961-297-628-6 (zv. 2) E-knjiga COBISS.SI-ID=245378563 ISBN 978-961-297-632-3 (PDF) Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 2 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 2 11. 08. 2025 15:22:44 11. 08. 2025 15:22:44 Kazalo vsebine II. CONVENTUS B'mae V. Mariae Gratiarum Tersacti In Dalmatia citeriore 396 III. CONVENTUS B'mae Virginis Mariae Gratiarum In Monte Sancto In Comitatu Goritiensi 626 IV. CONVENTUS Ad Sanctum Leonardum Confessorem Neostadii Seu Rudolphswerti In Carniolia inferiori 782 V. CONVENTUS Ad S. P. N. Franciscum In Civitate Segniensi In citeriori Dalmatia 839 VI. CONVENTUS Ad D. JACOBUM APOSTOLUM in Civitate Lithopolitana, seu Camnicensi In Ducatu Carnioliae 889 VII. CONVENTUS ad S. LEONARDUM in Sylvis In Regno Croatiae. 940 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 1 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 1 11. 08. 2025 15:22:44 11. 08. 2025 15:22:44 Bosnia Seraphica 383 N'o 17. II. CONVENTUS B'mae V. Mariae Gratiarum Tersacti In Dalmatia citeriore Caput I. De Regno Dalmatiae. I. Dalmatia, quae Dalmio Principe, vel, ut aliis placet, â Delminio Civi-tate Illyrica nomen trahere videtur, olim multò latius, quam nunc patebat testante Porphyrogenito, qui c. 30. ait: Vor alters nahm Dalmatien seinen Anfang von den Grenzen Dirrachii oder Antibaris (quam civitatem etiam ex hodiernis Geographis aliqui ad Dalmatiae regnum reponunt, alii Albaniae adnumerant) und reichte biß zu den Histerreichischen Grenzen (etiam hos fines hodie obtinet) der Breiten nach aber strekte sichs biß an den Donau strom. Illyrios et Dalmatas fuisse olim eam-dem gentem plures contendunt, qui errore eo, quo quis Carnioliam, Austriam esse assereret, decepti Dalmatiam cum Illyrico confundebant, etenim sub Illyrico olim non tantum Dalmatia, sed etiam Liburnia, Croatia, Sclavonia, Bosnia, et Carniolia audiebant, et ab uno Rege Illyricorum regebantur; Unde sicut nec Carniolia, nec Carinthia nec Styria dicitur ex eo Austria, quia Archiduci Austriae subsunt, ita nec Dalmatia Illyricum dici debet ex eo, quod Rex Illyrii etiam Dalmatiae imperaverit. Sub Gentio vero Illyricorum Rege Dalmitani, seu Dalmatae se in libertatem vindi-cârunt, vigintique oppida in sua ditione habuerunt, eique Regioni Dalmatiae nomen imposuerunt. Deinde aliis sexaginta sibi ascitis, cum ad mare pervenissent Dalma-tae Tragurinisque, et Epetinis infecti evasissent, id occasionem praebuit primi belli Dalmatici, et tunc Dalmatia in Provinciam erecta fuit â Comanis. Sed postea Dal-matae Liburnis ab occidente agrum ademerunt, Romanis verò Illyricum proprium, ùt refert Michael Baudrand in lexic. geogr. Antonii Ferrarii tom. 1. pag. 238. II. De amplitudine antiquae Dalmatiae etiam Sebastianus Münsterus lib. 4. c. 72. fol. 1222. mentionem facit, ubi inter alia haec habet: Dalmatia ist vor Zeiten 396 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 396 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 396 11. 08. 2025 15:22:44 11. 08. 2025 15:22:44 II. CONVENTUS B'mae V. Mariae Gratiarum Tersacti In Dalmatia citeriore 384 gar ein mächtig Land gewesen, also das seine Einwohner sich sezten wieder die Römer und verliessen sich auf 50. hübsche Castel, und Stadt, die Kayser Augustus verherget. Es ziecht sich ein berg durch Dalmatiam mit nahmen Adrius, der theilt das Land in Zwey Theil, eines gegen dem meer und das andere gegen Vngerland. Die haubtstadt dieses Lands heist Jadera oder Zara und liegt am Meer, die Venedi­ ger haben sie oft den Vngarn entzogen. Postquam Agron Rex Illyricorum mortuus esset, et ejus uxor Teuca nomine regni solium conscedisset, illud rapinis, et deprae-dationibus stabiliri, et augeri posse arbitrata, plures naves ad finitimas Provincias rapinarum causâ destinavit, eapropter Romani conquesti sunt coram ea, et, ut his rapinis, et latroconiis finem imponerent, per duos ad hunc finem emissos legatos eam obnixè obtestabantur, quibus cum illa faemineâ imprudentia, et animi arrogan-tia respondisset, se velle quidem curare, ut Romanis nil injuriae â suis subditis infe-ratur, prohibere autem Illyrios, ne quilibet pro suo particulari bono lucrum in mari quaerat, esse contra usum, et consuetudinem Regni, quo aspero responso audito Junior ex legatis indignabundus in haec verba proripuit: Sed ô Teuca, quia Romani etiam istam consuetudinem habent, ut vim, et offensionem privatis factam publicè ulciscantur, conabimur cum auxilio Deorum, ut tu brevi cogaris has regias con­ suetudines emendare. Quibus verbis vindictae cupida Teuca ita efferbuit, ut contra jus gentium post abeuntes Legatos sicarios mitteret, qui iuniorem in via trucidarent, quo infami facto exacerbatos Romanorum animos, quos placare debuisset, magis contra se concitavit. Quapropter Romani, dum ad eos fama hujus infamis actus pervenit, mox duos Consules C. Fulvium cum 200. navibus, et A. Posthumium cum militia pedestri miserunt in Illyricum, ut de perpetrato contra jus gentium scelere vindictam sumerent. Teuca aliàs grandi tumescens superbia coram Romanis adeo humiliata est, ut ab iis pacem juxta ipsis placitas conditiones petierit, quam autem non aliter, nisi cesso regno obtinere potuit. Romani obtento Illyrico, sub quo etiam Dalmatia comprehendebatur, etiam alias adjacentes Provincias, ut Istriam, Libur-niam, Macedoniam, Dardaniam, Moesiam, Thraciam etc. suo adjecerunt Imperio. Licet verò Dalmatae, et Illyrii Romanorum jugum saepius excusserint, tempore ta-men Octaviani Augusti Romanorum Imperatoris plane domiti erant. III. A. C. 817. Dalmatia tota â Slavis habitabatur, qui Dalmatiam mariti-mam incolebant. Subditi erant Imperatori Constantinopolitano, et Praefecto ejus 397 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 397 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 397 11. 08. 2025 15:22:44 11. 08. 2025 15:22:44 Bosnia Seraphica 385 Jaderae (hodie Zarae) residenti, qui verò Dalmatiam Savo medio subjacentem, Croatis vicinam tenebant, Imperatoribus Romanis Carolingicis Francicis parebant, et per Ducem Foro-juliensem regebantur, in interioribus Dalmatiae erant Sorabi in parte hodiernae Bosniae, et Serviae. Ita habet Cl. D. Joannes Christophorus de Jordan de Orig. Slav. p. 1. c. 23. §. 8. fol. 155. Si verò tempus, quo Dalmatia Hun-gariae Regno adjuncta fuerit, scire desideras, recole dicta supra p. 1. c. 1. §. 3. n. 1. et 2. â me allata. IV. Moderna Dalmatia (quae occidentem versus Liburniam, et Istriam pro termino habet, ad septentrionem Croatiam, Bosniam, et Serviam respicit, ad orien-tem Albaniam tenet, ac ad meridiem mari Adriatico terminatur) hodie valde con-stricta est, nam si computaretur ejus ab Oriente scilicet â Cattaro usque Flumen S. Viti longitudo, comprehenso etiam statu Ragusino, ac Ducatu S. Sabae, haberet ad 66. germanica milliaria, ast latitudo ejus â mari Adriatico usque ad Bosniam adeo exigua est, ut vix adaequet 10. mill. germ. si tamen ipsas Insulas in mari Adriati-co sitas, et ad Dalmatiam spectantes excipias. In Dalmatia nunc descripta plures Supremi Domini ab invicem independentes dominantur, nam aliqua pars Croatiae finibus contermina spectat ad Coronam Hungariae, alteri parti jus dicit Turcarum Imperator, partem Respublica Ragusina occupat, maxima verò paret Duci Venetia-rum. Civitates in Dalmatia sunt sequentes sub ditione Austriaca, seu Corona Hun-gariae, quam Archiduces Austriae portant, Segnia, Buccari, Carlobagum, Venetis subsunt Clim, seu Chnin, Jadera, seu Zara, Sebenicum, Spalatum, et Cataro praeter Civitates in insulis sitas, sub Turcica servitute gemunt Scardona, Zernicza, et Dul-cigno, qui praeter totum Ducatum S. Sabbae (qui potius ad Bosniam, quam Dalma-tiam spectare dignoscitur) etiam aliquam partem de Comitatu Corbaviensi, et Lika possidet. Caput II. De Civitate Fluminensi S. Viti, et Territorio Tersactensi. I. Flumen S. Viti, germ. Fiume vel S. Veith am Pflaum, Carn. Reka Ci-vitas Liburniae, ditionis Austriacae, dioecesis Polensis, ad mare Adriaticum, seu Sinum Flanaticum, italis Golfo di Carnero sita est. Olim vocabatur Tarsiae villa, et ùt aliis placet Promona, aut Promina [?]346 civitas, ùt innuit Schönleben [!]347 citans Appianum. Hodiernam nomenclaturam Civitas â praeterfluente fluvio Fiu­ mara dicto trahere videtur; etenim Fiumara nomen fluvii cum germanico Fiume, aut latino Flumine optime cohaeret; cognominatur autem S. Viti ex eo, quia Civitas hunc Sanctum pro suo veneratur Patrono, et Titulari, licet Civitas magnis et altis domibus exornata consurgat, amoenitate 398 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 398 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 398 11. 08. 2025 15:22:44 11. 08. 2025 15:22:44 II. CONVENTUS B'mae V. Mariae Gratiarum Tersacti In Dalmatia citeriore 386 ob angustas plateas, ad quas diversae faeces projiciuntur caret. Multum verò splen-doris eidem tribuit suburbium penes mare â praeterfluente fluvio, qui hìc in mare labitur, Fiumara dictum, in quo non tantum multae, et elegantes domus, sed et plures mercatorum officinae extructae conspiciuntur, et novae in dies adjiciuntur. Maximum ornamentum, pariter et emolumentum Civitati, et vicinitati accrevit his postremis temporibus, dum non procul â Civitate 5. fabricae, in quibus Saccharum conficitur, erectae fuerint: multi otiosi, qui suam operam impendere volunt, in his fabricis panem sufficientem lucrari possunt. II. Huic Civitati olim dominabantur Comites de Valsa, quorum stirpe ex-tincta devoluta fuit ad domum Austriacam, ac Ducatui Carnioliae incorporata, â quo verò circa annum 1541. denuo disjuncta fuit, et â propriis Capitaneis ab Archi-ducibus Austriae deputatis gubernabatur usque ad annum 1776. quo anno Civitas Fluminensis Regno, seu Coronae Hungariae, â qua prius per fluvium Fiumara di-videbatur, annuente Aug'mis Maria Theresia Regina Hungariae, ac Josepho II. Ro-manorum Imperatore, Archiduce Austriae, et Conregente, adjuncta fuit, ut etiam Hungari, quatenus superflua Regni facilius distrahere, et necessaria leviori pretio comparare valeant, portum maritimum habeant, qui ob hanc causam portus liber declaratus fuit. III. Praeter alias parvulas Ecclesias, est in hac Civitate Ecclesia Collegia-ta ex Archidiacono, et 6. vel. 7. aliis Canonicis constans. Archidiaconus amplam habet potestatem, utpote, qui non tantum Clero in Civitate praeest, sed suam juris-dictionem in tota Dioecesi Polensi ex parte Imperii quasi episcopalem exercet, puta in Castua, Vapriniz, Lourana, Bersez, et Moschenize; etenim Episcopus Polensis, utpote ditioni Venetae subjectus non admittitur ad visitandas sibi subjectas Paro-chias ex parte Imperii sitas. Ecclesiam Collegiatam sequitur Coenobium R. R. P. P. Ordinis S. Augustini Eremitarum nuncupatorum, qui ibidem antiquitus, anno mihi ignoto, â Comitibus de Valsa, dum adhuc eidem Civitati praeerant, fundati fuêrunt. Anno 1662. D. Franciscus Chnessich fundavit non procul ab Ecclesia Col-legiata Monasterium pro Monialibus Ordinis S. Benedicti, ad quod die 16. Augusti solemniter introductae erant. Hae anno 1751. dum Civitas Fluminensis frequen-tibus, et horribilibus terraemotibus quateretur, Conventum deseruerunt, et penes PP. Cappucinos in erecto ex asseribus tuguriolo per aliquod tempus habitabant, dum vero terra quievisset â concussionibus, antequam ad Conventum regrederen-tur, processionaliter B. V. Tersactensem salutaturae, ac gratias acturae ascenderunt, ubi peracta devotione, et sumpto jentaculo Flumen reversae sunt, ac denuo in Con-ventum introductae. Extra Civitatem anno 1612. â Ferdinando Archiduce Austriae aedificatus fuit Conventus RR. PP. Cappucinorum. Supra Civitatem in monticulo nonnihil eminentiori conspicitur Mons Calvariae. 399 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 399 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 399 11. 08. 2025 15:22:44 11. 08. 2025 15:22:44 Bosnia Seraphica 387 IV. Ferdinandus II. Romanorum Imperator Archidux Austriae suscitavit anno 1627. Collegium, et Gymnasium pro PP. Societatis Jesu, ad quod etiam die 16. Augusti eodem anno introducti erant. Hoc Collegium postea multis redditi-bus locupletavit, ac Seminarium fundavit, adjudicando ei multa bona in distri[cti-] bus348 Castuae, Vapriniz, et Moschenicze jacentia, Ill'ma Domina Ursula Comitissa â Thonhausen. Hoc Collegium Patres Societ. Jesu inhabitaverunt annis 146. vide-licet ab anno 1627. usque ad annum 1773. quo suppressi erant. In Ecclesia positus est miraculosus Crucifixus multis clarus prodigiis: Casus qui hic accidit horrendus auditu est: anno Christi 1296. quidam foliorum lusor nomine Petrus Lonzarich ob sinistram in lusu fortunam, in rabiem actus hunc Crucifixum (qui tunc in platea ante dictam Ecclesiam steterat) pertransiens, eum non modo multis convitiis affecit, et blasphemiis, sed etiam ê terra levatum lapidem in ejus sinistrum latus projecit, jac-tu lapidis latus aperuit, ex quo copiosus manavit sanguis, ac lapis in latere infixus mansit, qui adhuc hodie crystallo obductus cernitur cum hac subscriptione: Ex hoc Crucifixo hujus lapidis ictus excussit sanguinem. Ad propositum non ineptè quidam Poeta sequens formavit Distichon Infligunt Solymis Judaei vulnera quinque augetur sextum Flumine Christe tibi. V. Sed, quae putas secuta est infelicissimum Christi percussorem poena? horribile dictu! in eo instanti aperuit terra os suum, et devoravit viventem, sola dex-tera infelix prominebat extra terram manus, quae jussu Domini quondam Baronis de Rauber pro tunc gubernatoris Civitatis per Carnificem ad aliorum exemplum combusta, ac cineres in aera dispersi fuere, in cujus rei perennem memoriam manus lignea sub praedicto Crucifixo suspensa manet. Profecto res horribilis auditu, ast poena justissima; si enim Dathan, Abiron, et Core cum ducentis quinquaginta, quia contra Moysen servum Dei murmurârunt, terra deglutivit viventes, ùt habetur Num. c. 16. v. 31. 32. et 33. Dirupta est terra sub pedibus eorum, et aperiens os suum de­ voravit illos cum tabernaculis suis, et universa substantia eorum, descenderuntque vivi in infernum operti humo, et perierunt de medio multitudinis, quanto aequius debetur haec poena infaustae memoriae homini non contra servum Dei murmuranti, sed ipsius Dei blasphemo injuriatori, ac percussori? VI. Trans Fluvium Fiumara, qui olim Titius vocabatur, Liburniamque â Dalmatia, seu Croatia secabat, est monticulus quidam acclinis Tersactum, vulgo Tersat dictum [Dioecesis olim Corbaviensis, nunc Modrussiensis Segniensi cano- nice unitae],349 in quo sita est Arx nunc diruta, olim munitissima Inclytae Familiae Anicianae, â fractione panis, quem Romae in magna populi penuria pauperibus liberaliter erogabant, de Frangepanibus dictae, ex qua non tantùm multi toga, ar-misque praestantes, sed et sanctitate insignes prodierunt viri, qui multis regionibus, 400 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 400 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 400 11. 08. 2025 15:22:44 11. 08. 2025 15:22:44 II. CONVENTUS B'mae V. Mariae Gratiarum Tersacti In Dalmatia citeriore 388 divitiis, possessionibus locupletati erant, dominarunt etiam Segniae, Modrussae, Corbaviae, Clissae, et Vegliae, quae regiones illis â Bela IV. Hungariae Rege ob fi-delia sibi praestita beneficia donatae erant. Mox sub arce est Ecclesia Parochialis S. Georgio dicata. Est quoque penes Arcem oppidum itidem Tersactum dictum, quod proprium habet Cancellarium, et Judices, vulgo Sudacz. In fine oppidi consedit do-mus Nazarethana Angelorum ministerio ê Palaestina huc allata, de cujus mirabili translatione sequenti capite plura adducam. Unde sit Caput III. De adventu domus Nazarethanae ê Galilaea Tersactum, et inde Laurethum discessu. §. I. Origo, [et excellentia]350 Almae domus Nazarethanae. I. Domus Nazarethana denominationem trahit âb olim Civitate, nunc oppi-do Nazareth sito in Palaestina (ab aliis terra Chanaan, terra promissionis, terra Sancta, aut etiam Judaea dicta) in Tribu Zabulon. Haec est illa beatissima ac fortu-natissima â Divina Sapientia ab aeterno praeordinata, et prae millibus una electa, in qua cunctipotens Deus praecipua humanae reparationis mysteria peragere dignatus est; hanc etenim, ut Nicephorus Callistus lib. 1. c. 10. Hist. Eccles. affirmat Vete-ris Testamenti Patriarchae, et Prophetae primitus incoluerunt. Ad hanc Sanctissimi B'mae Virginis Mariae parentes Joachim, et Anna, postquam ex Judaea ob bellicos tumultus transmigrârunt, stabiliter ad dies vitae inhabitârunt. In hac S. Anna, cum viginti annis sterilitatis morbo laboraret, per obsecrationem â Deo accepit, concepit, et in lucem edidit Immaculatam Virginem Mariam, eamque lactavit, ac triennio educavit. Hic Nobilissimum par conjugum Joachim, et Anna ex hac vita migrârunt. Ad hanc, postquam B'ma Virgo, Virginum omnium primiceria, undecim annis in templo commorata fuisset, cum Sancto Josepho castissimo sponso remigravit. II. Verum magnitudinis hujus almae domus nondum est finis; nam, ùt tra-dit S. Evodius primus post Divum Petrum Antiochenus Episcopus, in hac aede, quarto post mense â reditu Jerosolymitano, primum redemptionis humanae jactum est fundamentum, quando ex ore Coelestis B. V. Mariae Paranympli illa Sanctis Patribus in limbo redemptionem expectantibus jucundissima, et toti mundo salu-berrima vox intonuit: Ave gratia plena, Dominus tecum, benedicta tu in mulieribus … Ecce concipies in utero, et paries Filium, et vocabis nomen ejus Jesum. Hic erit magnus, et filius Altissimi 401 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 401 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 401 11. 08. 2025 15:22:44 11. 08. 2025 15:22:44 Bosnia Seraphica 389 vocabitur … Spiritus Sanctus superveniet in te, et virtus Altissimi obumbrabit tibi. Luc. c. 1. Ꝟ. 28. 32. et 35. Hic Angelus Domini apparuit Divo Josepho in somno dicens: Joseph fili David, noli timere accipere Mariam conjugem tuam, quod enim in ea natum est, de Spiritu Sancto est: pariet autem Filium et vocabis nomen ejus Jesum: ipse enim salvum faciet populum suum â peccatis eorum. Matth. c. 1. Ꝟ. 20. et 21. In hac domo pariter Christus habitabat, postquam reversus est ex Aegypto, quò â facie Herodis quaerentis ad necem puerum fugere oportuit, testante eodem Evangelista c. 2. Ꝟ. 23. Et veniens habitavit in Civitate quae vocatur Nazareth. Hic Christus morabatur, edit, et dormivit usque dum Matri suae valedicens, nostrae salutis opus consumaturus Vicos atque Castella obiret praedicando, et miracula pa-trando. Unde non immerito de hac domo exclamare licet cum Propheta Baruch c. 3. v. 24. Ô Israel, quam magna est domus Dei, et ingens locus possessionis ejus, magnus est, et non habet finem, excelsus et immensus. III. Augustissimam hanc Nazarethanam domum Apostoli post admirabi-lem Christi Ascensionem in Templi formam redegerunt, ac Divus Petrus propriis manibus ritu solemni Divino cultui dicavit, ac consecravit, ┬351 ibi Princeps Apos-tolorum erecta Ara lapidea omnium primò Sacrosanctum Missae Sacrificium cele-bravit: ibi Beatissima Mater, dum in humanis agebat, Sacratissima Communione reficiebatur, ùt testatur Metaphrastes: Ad Divina mysteria quotidie accedebat, ut corpus, quod prius in utero gestaverat, saepe visceribus insereret: ibi Apostoli Christi fidelibus Sacram Eucharistiam ministrabant. Ad hanc venerandam saepis-simè Divina Mater, comite dilecto Domini Discipulo Sancto Joanne Evangelista […]352 Jerosolymis Nazarethum properabat, testante Canisio: Placebat Nazareth civitatula prior, et diuturnior sedes Emanuelis. Ibi Sancti Apostoli et discipuli, testibus Ruperto, Ildephonso, Sophronio primum celebrarunt consistorium [?!*353], et de Divinis arcanis, atque mysteriis â Coelesti Magistra edocebantur. IV. Post gloriosissimam Beatae Virginis in Coelum assumptionem, ex to-tius Orbis terrae partibus mirabili pietate in dies magis, magisque peregrinationis, devotionisque causa concurrebant ad hanc Sacratissimam domum non tantùm ho-mines vulgares, sed etiam viri Principes, et Matronae singulari memoria dignae. Sane Divam Helenam Constantini Magni Matrem eamdem religiosissima pere-grinatione visitâsse, testatur Spondanus in suis Annalibus ad A. C. 1291. Et Ni-cephorus lib. 9. c. 8. his verbis: Annos salutis circiter tercentesimo Sancta Helena Augusta ex monte Tabor orientem versus descendens pervenit Nazareth, et saluta­ tionis Angelicae domo reperta, Dei Genitricis super illud peramoenum Templum excitavit, omni deinceps tempore mira Christiani populi, eò quotidie ventitantis devotione celebratum. Sancta item Paula vidua nobilissima Matrona Romana anno Salutis 338. Comitibus filia sua dilectissima Sancta Eustochio, ac S. Hieronymo celeberrrimo Ecclesiae Doctore, Nazareth Domum Christi nutriculam invisit, 402 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 402 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 402 11. 08. 2025 15:22:44 11. 08. 2025 15:22:44 II. CONVENTUS B'mae V. Mariae Gratiarum Tersacti In Dalmatia citeriore 390 et ipsemet S. Hieronymus epist. 27. ad Eustoch. testatum reliquit. Non refero insig-nem pietatem Goffredi Lotharingiae Domini, et Supremi Gallici exercitus Bellidu-cis, qui anno 1100. teste Paulo Aemilio lib. 4. hanc beatissimam domum non tan-tum lustravit, sed et donis pretiosissimis locupletavit. Silentio praetereo Tancredum Normanorum Principem, qui circa idem tempus referente Gulielmo Tyro Archiepis-copo Tyriorum lib. 5. cellam Deiparae devotissimè visitavit. Non commemoro Ja-cobum Vitriacum Patriarcham Jerosolymitanum, ac S. R. E. Cardinalem, qui in descriptione terrae Sanctae de se ipso fatetur, quod crebrò Nazarethum perrexerit, et saepissimè in Aede Beatae Virginis, praecipuè verò in anniversaria Angelicae Salutationis festivitate, divina officia celebraverit. Unicum adduco exemplum Lu-dovici IX. hujus nominis Gallorum Regis, qui hanc sacram aediculam omni, qua par est, animi submissione visitavit, ùt ex Paulo Aemilio refert Jodocus Clichtoveus Serm. de S. Ludovico his verbis: Anno 1245 prima illa Religionis Christianae in­ cunabula perlustrans ex Tabor in Nazareth iter intendit. Et ubi primùm Deiparae aspicit Aedem, desilit ex equo, procumbit in genua, natalem illam Virginis domum, ipsamque salutat Virginem: inde progressus Templum adiit. Aderat Annuntiationis Deiparae festum, in cujus provigilio Rex, cilicio ad carnem indutus, pane duntaxat, et aqua jejunavit. In ipso autem festo Missa in hac Aede regio apparatu celebrata est, in qua magnam vim lacrymarum profundens Sacram sumpsit Eucharistiam. Hujus Sanctissimi Regis vestigia plures et sanguine, et pietate clari viri, et mulieres in visitanda hac domuncula secuti sunt, quos brevitatis gratia omitto. §. II. De miraculosa Almae Domus B. V. Mariae ê Civitate Nazareth in collem Tersactanum translatione. I. Quamvis soli Deo nota sit causa, ob quam Sacratissimam domum, in qua conceptus, et educatus fuit, ê loco Nazareth, ubi 1200. et ultra annis summa in fide-lium veneratione fuit â populis non tantum vicinis, sed et â dissitis mundi partibus utriusque sexus accurentibus quam devotissimè frequentabatur, Angelorum Minis-terio levari, et ad hunc Tersactanum collem collocari voluit, ratio tamen congruen-tialis non omnino spernenda videtur esse, excitati in Palaestina bellorum tumultus; etenim Bendachar Aegypti Sultanus Tripolim primò, deinde Antiochiam, postremo Ptolemaidem Christianis aut caesis, aut captis suo subjugavit imperio circa medium Aprilis anno 1291. quo facto fideles toto eliminati Oriente, et â Christi patrimonio extorres Sancta Canibus derelinquere coacti erant: quapropter Unigenitus Dei Fi-lius sedulus materni honoris zelotes, ejusdem originale domicilium, in quo ille caro factus, et opus Redemptionis nostrae inchoaverat 403 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 403 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 403 11. 08. 2025 15:22:44 11. 08. 2025 15:22:44 Bosnia Seraphica 391 ne quid illo indignum accideret, ex Palaestina funditus abradi, et Angelico succo-latu deferri Tersactum jussit, ut sic Deus pacis materna cum aedicula purissima hu-mani generis arca, in qua sine labe conceptus erat, sordes impiorum, et bella fugiens ad eam se Christianitatis partem reciperet, quae sola ex Divina providentia ab omni dissensionis caligine praeservabatur immunis. II. Itaque anno 1291. die 10. Maji, quae ceciderat in diem Sabbathi infra Octavam Ascensionis Domini, Tersactum sub Comitatu Modrussae, Dioecesis item Modrussensis ditionis Frangepanianae in confinio citerioris Dalmatiae, vel (ùt alii volunt) Croatiae ad Hadriatici vulgo Adriatici maris septentrionalem ripam prope Civitatem Flumen S. Viti nuncupatam, in colle utcumque prominenti situm, polo, soloque citra consuetum pacatis, Nazarethana domuncula, ex Palaestina Angelo-rum ministerio allata, in quadam collis planitie vulgò Raunizza appellata ad latus exiguae vallis vulgò Dolaz, ubi extabat hortus Agathae viduae Tersactensis, obse-quenter deponitur: sedente in Petri Cathedra Nicolao IV. Piceno, prius Hieronymo ab Asculo dicto ex Ordine Fratrum Minorum: Clavum R. imperii tenente in Occi-dente Rudolpho I. ex Augustissima Austriacorum stirpe Caesare, in Oriente vero Andronico I. Palaeologo. In Hungaria Andrea III. Rege, et in Croatia, ac Sclavonia Nicolao de Frangepanibus ex vetustissima Aniciorum progenie Pro-Rege, seu, ut vocant Banno, nec non Castri Tersactensis fortunatissimo Domino, ac jurisdicente. III. Vix Mons Tersactanus, verè Mons Dei, mons pinguis, mons stillans dulcedinem, Sacratissima Virginis Aulâ fuit mira sorte beatus: ecce! mox adsunt superna prodigia, siquidem beatam domum circumfulsit immensus quidam splen-dor caelestis, eoque conspecto, incolae rei novitatem admirantes turmatim eò un-dique festinant, ac rei eventum referunt Parochialis Ecclesiae S. Georgii Curato nomine Alexandro De Georgio ex Modrussia oriundo viro morum innocentia, vi-taeque Sanctitate conspicuo, ac devotissimo Virginis cultori. Hic gravissimo, et incurabili hydropis laborabat trium annorum spatio languore absque spe naturaliter recuperandae salutis, ut autem â suis familiaribus intellexerat mirabilia, quae Deus in hoc Monte operari dignatus est, magno coepit ardore flagrare videndi visionem hanc magnam ac aediculam Sacram venerandi. Et ecce! eadem nocte somnum inter, et vigiliam gloriosissima Domina Angelicis stipata choris, de Coelorum sublimi-tate descendens, Clienti suo miserè decubanti, veste candidissima circumamicta, praesentialiter apparuit, totum cubiculum splendore clarissimo illustravit, de ad-ventu suae sacratissimae Domus edocuit, ac integram sanitatem promisit. IV. Disparente visione Alexander vehementer obstupuit, miscebat timore gaudium: atque ex gratioso Virginis aspectu sibi tam mirabiliter, quam familiariter apparentis, excessivam quamdam concipiens laetitiam, confestim exiliit ê lecto, ac sublata 404 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 404 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 404 11. 08. 2025 15:22:44 11. 08. 2025 15:22:44 II. CONVENTUS B'mae V. Mariae Gratiarum Tersacti In Dalmatia citeriore 392 omni, quae per triennium affligebatur, infirmitate, pristinae sanitati ex integro res-titutus, festinus peregrinam aedem accessit, ac humillimis gratiis pro recuperata salute Deiparae actis, oppidanos, ac undique copiosè ad tam mirum spectaculum confluentes populos, sermone de inaestimabili divino acquisito thesauro diserte edocuit, ac ad benedicendum Dominum toto spiritus fervore provocavit, ùt testan-tur P. Glavinich Hist. Tersact. c. 4. dicens: Fuit enim Presbyter Alexander pius licet aegrotus, idcirco simul cum oraculo, ac caelesti odore accepit pectoris gaudium, virtutemque membrorum. Tursellinus lib. 1. c. 3. Bartoli aliique permulti. V. Certiores proinde redditi de munere caelesti, ac dein mox sparsa per vicinos in circuitu populos tanti mysterii novitate, atque volitante per regna, per Urbes veridica fama, omnes turmatim ad hanc civitatem refugii properabant, ac quibus poterant rebus pro temporum illorum consuetudine, ac facultatum tenuita-te eamdem ornare, ac magnificare coeperunt. Etiam ipsemet Nicolaus Comes de Frangepanibus, ut audivit, quod Deus tanto thesauro sibi subjectum solum ditaverit, confestim Modrussâ, ubi tunc residebat, Arce biduo Tersacto distante movit, ac Tersactum ad videndam prodigiosè illuc allatam Deiparae domum iter accelera-vit. Vidit ibidem, ubi nuspiam pro priori steterat peregrinam aediculam forma, et materia hujatibus inusitatam, et insolito circumfusam splendore de perpetratis sub-inde miraculis edoctus, et revelata per Alexandrum Curatum revelatione acclinis ingreditur Sacros lares et Augustissimae Caelorum Reginae prostratus pedibus, qua par erat veneratione pro tanto sibi, et in Bona sua collato beneficio Deo ter Optimo Maximo, ejusque Magnae Matri perennes exolvit gratias, dein ut illibatum illud puritatis, et Omnipotentiae Receptaculum â sordibus quibuscumque, tum â tem-porum, tum ab animantium, quae contiguo in nemore pasci assolebant, praemunire-tur injuriis, confestim sacram Aediculam ad Regionis ritum denso trabibus tabulato circumvallari curavit. VI. Haec Sacratissima Domus non ex muro lateritio, ut aliqui autumant, sed plane lapideo subrufi coloris absque singulari artis industria extructa cerneba-tur, figuram quadrangulam oblongam praeseferens, cujus longitudo erat quadragin-ta quatuor, latitudo viginti, et altitudo viginti octo palmorum geometricae mensu-rae. Parietes verò cubiti unius fermè crassitudinem attingebant. Unicam duntaxat ex parte occasus januam, unicam pariter fenestram habuit. Nullum in ea nec lig-neum nec lapideum extitit pavimentum, aderat tamen tectum perbelle laquearibus concameratum, quod ceruleo colore obductum, stellae inauratae honestabant, extra tectum prominebat turricula unius duntaxat campanulae capax. Parietes, ligneos quosdam arculos, asservandis vasis fictilibus ac creteis scutellulis aptos. Unicum intus aderat altare lapideum nonnullis velis, ac mappis decenter vestitum, Antipen-dioque coloris 405 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 405 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 405 11. 08. 2025 15:22:44 11. 08. 2025 15:22:44 Bosnia Seraphica 393 hyacinthini mira varietate exornatum, quod quamvis singularem elegantiam, quam aut ingenium artis aut materiae raritas praestare solent, non habuerit, mirum tamen, ac insolitum terrorem devotionemque introeuntium cordibus altè imprimebat. Su-pra Altare Crux lignea quinque circiter palmis alta, et totidem lata cernebatur, in cujus superiori parte hic salutis fulgebat titulus JESUS NAZARENUS REX JU-DAEORUM. In Cruce depicta erat imago Crucifixi pedes disjunctos habentis, ex quo apparet, Redemptorem nostrum (ut etiam sentiunt Gregorius Turonensis, et Eusebius) fuisse quatuor clavis Cruci affixum. Paulo infra stabat Mater dolorosa ex una, ex altera verò parte S. Joannes Evangelista, sub quibus majusculis litteris in tabella uno palmo lata, et tribus longa scripta erat Salutatio Angelica: â dextris praefati Altaris adfuit altera effigies, seu statua beatissimae Virginis in ligno citrino fere duorum cubitorum non ineleganti manu efformata: â sinistris Jesus stabat duo-decim circiter palmorum altus, sinistra globum aureum, mundum repraesentantem tenens; dextera verò priores digitos in morem benedicentis erectos habens. Tam Jesulus, quam sua Sanctissima Mater ex eadem citrina materia ad instar fimbrium eleganter exornata coronati, candidisque vestibus induti intuebantur. Retro Altare conspiciebatur humilis Caminus, in quo ùt scribit P. Clarus Pasconi in Hist. Ter­ sact. c. 2. n. 4. fol. 18. citans Victorem Briganti, aliosque historicos, humillima Domina fovum excitabat, ac pauperes tenuesque cibos solita erat praeparare, hujus Camini sinistram partem quoddam armariolum intersertum tabulis occupabat. En pie lector, Supremae Coeli Terraeque Reginae ante oculos habes palatium, â quo si id, quod pietas Apostolorum, dum illud in formam Ecclesiae reduxerat, subtra-has, quid aliud, quam altissimae paupertatis, ac profundissimae humilitatis remanet domicilium. §. III. De discessu Almae Domus Tersacto Recinetum, inde Laurettum, deque moderna imagine. I. Jucundabatur Tersactanus collis tanto ditatus thesauro, ast gaudium, quo incolae hujus montis perfusi erant propter adventum Sacratissimi Virginis domici-lium, non duravit longo tempore, post tres enim annos ac septem menses mutatum fuit in luctum, nam anno 1294. die verò 10. mensis Decembris inscrutabili Dei nutu nocturno tempore sedente in Petri Cathedra S. Coelestino V. Adolpho Nassaviae Principe in Occidente imperante, et eodem Andronico Palaeologo ac Rege Hun-gariae Andrea itidem III. novo prodigio trans mare Adriaticum Recinetum primo, dein eodem anno ter mutata statione, firmiter suam usque ad haec tempora sedem Laurethi stabilivit. Hinc Pius II. Summus Pontifex inquit: Quamvis tua potestas beata Virgo nullis coarctetur finibus, Laurethi tamen tibi placidam se- 406 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 406 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 406 11. 08. 2025 15:22:44 11. 08. 2025 15:22:44 II. CONVENTUS B'mae V. Mariae Gratiarum Tersacti In Dalmatia citeriore 394 dem exornas. II. Quantos hujates accolae lacrymarum imbres fuderint, quam dolenter ingemuerint, quas querelas infinita lamentatione prodiderint, ex hac tanta Sacratis-simi pignoris ablatione, ac tam infallibilis praesidii destitutione? fidelium cordibus potius considerandum relinquo, quam calamo exarandum, ut tamen lugentis populi leniret dolorem, et semetipsum solaretur D. Nicolaus Comes de Frangepanibus, ibidem ubi Alma domus steterat, in vestigiis relictis, quae solo impressa cerneban-tur, Capellam, seu Sacellum superaedificari curavit ad sempiternam tanti prodigii memoriam, quod postea incolae ob loci reverentiam, et sanctitatem antonomasticè Sanctuarium appelarunt. Hanc capellam postea Urbanus V. Romanus Pontifex in tristis ob discessum Almae Domus populi solatium insigni ditavit thesauro. Is enim, dum Avenione Romam iter institueret, ut â Joanne Palaeologo Orientis Imperatore, qui etiam eodem anno 1367. Romam venit fidei professionem exciperet, per Lau-retum hanc domum visendi gratia iter accepit: et cùm Laurethanam domum primò ê Nazareth evolatu per triennium, et septem menses Tersacti commoratam fuisse comperisset, ad leniendum Tersactensium dolorem atque ad promovenda erga Vir-ginem Deiparam devotionem anno 1367. Româ, quo 16. Octobris ejusdem anni pervenit, supplicantibus Frangepanis per quemdam Patrem Bonifacium Neopo-litanum Concionatorem Apostolicum, ac virum valde devotum Ordinis Fratrum Minorum de Observantia nuncupatorum transmisit Iconem Beatissimae Virginis Divi Lucae Evangelistae penicillo in tabella cedrina eleganter adumbratam, quae maximo pietatis ardore, ac summa veneratione â populo suscepta, atque in Ara Sacrosanctae Capellae collocata, maximis nunc usque coruscat signis, et miraculis, quorum principaliora alibi recensebo. III. Notandum est hìc incidenter, quod Urbanus V. creatus fuerit Pontifex absens tunc in Italia degens, Avenione in Galliis die 28. Octobris 1362. dum verò ex Italia Avenionem redux advenisset coronatus fuit die 6. Novembris. Romani autem, aut in Italiam nunquam venit nisi anno 1367. ubi mansit propter dilatum Pa-laeologi Orientis Imperatoris adventum usque 24. Septembris 1370. quo die iterum Avenionem contendit, ibique 19. Decembris mortem oppetiît, ut habet Sandini in vit. Rom. Pont. fol. 657. et sequ. aliique Scriptores Ecclesiastici. Unde si Urbanus V. eo anno, quo Romam ivit, Iconem B'mae Virginis Tersactum misit, sic factum fuit anno 1367. et non anno 1362. prout in imaginibus cartaceis ejusdem Virginis Tersactensis imprimitur. Neque adhaerendum est P. Francetich, qui in hist. Tersact. c. 6. fol. 15. putat, Urbanum V. hoc anno 1367. sedem Romanam Avenione trans-tulisse, nam licet Urbanus tribus ferme annis Romae commoratus fuerit, non tamen ibidem stabiliter mansit, sed in Galliam remeavit, ibidem mortuus, ibique ejus Suc-cessor Gregorius XI. electus fuit, et 407 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 407 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 407 11. 08. 2025 15:22:44 11. 08. 2025 15:22:44 Bosnia Seraphica 395 coronatus. Hic Pontifex hortatu S. Catharinae Senensis Pontificiam Sedem restituit Romam anno 1377. ùt affirmat Raynaldus §. 17. ad hunc annum, et Spondanus ad ann. 1377. §. 1. diserte ait: Retulit igitur Sedem Pontificiam Gregorius Romam pro­ prium et verum suum locum, septuaginta annis (ut plerique numerant) postquam in Galliam translata fuisset. Consonat etiam Brev. Roman. ad diem 30. Aprilis. IV. Imago Beatissimae Virginis Tersactensis (quam â S. Luca Evangelis-ta, natione Syro, Patria Antiocheno, professione Medico, ac pictore, atque B'mae Virginis Secretario pictam fuisse non tantum perpetua traditio, sed et Authorum caterva indubitanter asserit) duos habet altitudinis palmos, et unam unciam, seu pollicem, latitudinis tres palmos, et duas uncias, ejusque grossities, seu profunditas ad tres ferme digitos sese extendit. In medio tabulae cedrinae cum Divina Matre, non quidem ad pedes usque expicta, sed ventre tenus, Puer est Deus Homo, quem illa, capite leviter inclinato in sinu fovet, ulnisque gestat, nudato ubere papillam porrigendo, addita ab ipso Evangelista hac graeca inscriptione ___o___ ___o___ ___o___ ___o___ MH ΘΥ ξC ΧC id est: Mater Dei Jesu Christi. Facies Virginis non puellae, sed ad instar Majoris natu mulieris est effigiata. Facies vero Jesuli in gremio Genitricis suae reclinati, blandulè divinis suis ocellis intuetur intuentes. Medium Sacratissimae Iconis qua-tuor circumstant latera. Dextera lateris superioris Gabrielem Archangelum Filii Dei Incarnationem Mariae Divino jussu annuntiantem coloribus, quam affectuosissimè exprimit. Inferioris verò Divum Bartholomaeum Apostolum cum duobus ad instar Diaconorum adstantibus repraesentat. Laeva lateris superioris Christum Dominum ê Cruce pendentem, ac ex amorosissimo latere suo pretiosissimum sanguinem ad terram usque profluentem, cum Matre ex una, ac Joanne Evangelista ex alia parte stantibus exponit: Inferioris autem tres praesefert Apostolos, quorum nullus nisi divinando discerni potest, praeter Doctorem Gentium Paulum, utpote manu sinistra gladium tenentem. Haecque Imago usque ad haec tempora magnis corruscat mira-culis, inter quae illud maximum est, quod nulla temporis edacitate laesa, sed semper perstiterit, et etiamnum perstat post septendecim saecula incorrupta, et inviolata. V. Cur porro haec domus Sanctissima triennio, et septem mensibus tantùm Tersacti fixerit stationem? rationem â priori adducere nullam valeo, sed cum Apos-tolo ad Rom. c. 11. Ꝟ. 33. et 34. exclamare cogor: O altitudo divitiarum sapientiae, et scientiae Dei, quam incomprehensibilia sunt judicia ejus, et investigabiles viae ejus. Quis enim cognovit sensum Domini? aut quis consiliarius ejus fuit? Nam om-nipotens Deus, cujus nutui universa, quae in Caelo, in terra, et subter terram sunt, subjacent, Juxta voluntatem suam facit tam in virtutibus Coeli, quam in habitato­ ribus terrae, et non est, qui resistat manui ejus, et dicat ei: quare fecisti? Daniel c. 4. Ꝟ. 32 Attamen piè sentiendum est, Divinam providentiam altiori dispositione in solidam 408 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 408 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 408 11. 08. 2025 15:22:44 11. 08. 2025 15:22:44 II. CONVENTUS B'mae V. Mariae Gratiarum Tersacti In Dalmatia citeriore 396 Sacrosancti Domicilii sedem minimè Tersactum, sed Italiam praeelegisse, uti habet P. Franciscus Glavinich Hist. Tersact. Utini anno 1658. typis editae part. 1. c. 6. fol. 10. Sicut enim Deus suae dilectissimae Matris domum ê Nazareth Palaestinae ideo elevâsse, et aliò transportâsse voluisse creditur, ne â Saracenis Palaestinam in-vadentibus profanaretur, ita etiam, ne similem injuriam in Italia pateretur, in prima translatione eam in Italia collocari noluit, sed in loco tuto nimirum Tersacti, tunc ab omni bellorum tumultu libero interim deponi voluit, donec bellici tumultus in Italia sedarentur; ea namque tempestate Guelforum et Gibellinorum factionibus dilania-batur Italia, et Venetos Genuenses, Galli Neapolitanos impetebant. §. IV. Rationibus, et Authoritatibus probatur, Sacram Aedem Nazarenam fuisse verè prodigiosè primò ê Palaestina Tersactum, inde in Italiam trans- latam. I. Hunc paragraphum neutiquam scribendum assumpsissem cum toti [fer-mè] Catholicae Ecclesiae firmiter persuasum sit, quod domus Nazarethana B. V. Mariae primum domicilium ê Nazareth Palaestinae anno 1291. die 10. Maji transla-ta fuerit ad collem Tersactanum in Dalmatia Angelorum ministerio, et eodem anno 1294. die 10. Decembris Tersacto trans mare Adriaticum in agrum Picenum trans-portata, nisi blasphemi Haereticorum latratus, qui acuentes linguas suas serpen-tinas, omnia Dei admiranda opera explodunt, subsannant, calumniantur, ejusque Sanctissimae Genitricis domum cavillant, proscindunt, et exterminare contendunt, quorum temerarios ausus hodierni Libertini seu Indifferentistae suis ineptiis non tantùm exaequant, sed etiam superant, me ad id provocarent, ut plurimorum fide dignorum virorum testimoniis detraham velamen caecitatis ab oculis eorum, ut et ipsi videant, et cognoscant magnalia Dei. II. Praeprimis Alexander presbyter Parochus tum Tersactensis morti proximus, â B'ma Virgine ea ipsa nocte suae Tersactum adventus domûs visitatus, bono animo esse jussus, pristinam, et integram sui languidi, et quasi exanimis cor-poris sanitatem obtinuit, et sequenti die omnium cum admiratione praelaudatam aediculam invisit Sanctissimae divinarum gratiarum dispensatrici pro obtenta salu-te immortales rependit gratiarum actiones. Idem Alexander, â Domino Nicolao de Frangepanibus jurisdicente Tersactensi, ut certior fieret, an re ipsa foret Aedicula illa Nazarena, quae in Tersactano colle cunctis stupentibus noviter apparuerat? una cum tribus aliis spectata Nobilitatis viris, inter quod (ut ajunt aliqui) numerabantur Domi- 409 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 409 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 409 11. 08. 2025 15:22:44 11. 08. 2025 15:22:44 Bosnia Seraphica 397 nus Liber Baro Sigismundus Orsich, et Dominus Joannes Greguroczi) in Palae-stinam ad perquirendam omnem veritatem ablegatus fuit. Omnibus proinde ne-cessariis ad iter tam arduum abundanter provisi, Flumine navim conscendunt, ac aura secunda mare Adriaticum, Creticum, ac Cyprium transmeantes, Jerosolymam sospites pervenerunt. Ibi adorato Sanctissimo Christi sepulchro, Nazarethum veluti praefixam itineris metam, recta properantes, summa animi contentione â Barbaris adaequatam totius rei seriem acceperunt. Omnium primò asserebant, Sanctissimam domum Arcano mysterio aliò transmigrasse: ostenderunt dein recentia ejus vesti-gia, imo et patentis Templi â Diva Helena extructi ruinas, per quas mira Angelorum potentia, perrupto fornice fuerat asportata. Dimensis demum vestigiorum reliquiis, secundùm longitudinem, et latitudinem, nec non de tempore discessus plenissimè eruditi, singula ad unguem fortunatissimae Aediculae Tersactum divinitus translo-catae, uniformia compererunt. Strenuè igitur suo munere perfuncti, quatuor men-sium intervallo, prospero cursu ad patrios lares revertuntur, cuncta per ordinem lae-tanter exponunt, ac collatis mensuris, caeterisque adminiculis, citra dubium aedi-culam illa Nazarenam Tersactum fuisse translatam, unanimi calculo concluserunt. III. Ut veritas clarius elucescat, adjungo bis repetitae priori similis pe-regrinationis, et veritatis investigationis testimonia; Quam primum enim Nazare-na B'mae Virginis domus Tersactô in Marchiam Anconitanam inperscrutabili Dei judicio translocata fuit, mox Picentes pari studio, ac ardore, ut fecerat Nicolaus Frangepanus, ex agro Piceno sexdecim viros lectissimos (inter quos praecipui erant quatuor Recinetenses, videlicet Politus, filius Comitis Martii de Politis, Matthaeus filius Comitis Simonis Raynaldi, Lucius Rainaldus J. U. Doctor, Cicottus Monaldu-tius de Monaldutiis pariter Juris Doctor) Tersactum delegarunt, ut ibi investigarent, quae fama de adventu Sacrae domus Tersactum per universam Europam promul-gavit. Illuc igitur pervenientes sine mora aptatis mensuris secum allatis, ac notata die aliisque indiciis tam admirabilis translationis, cuncta concordia, ac simillima compererunt. Tandem Palaestinam navigantes, et ibi haud aliter, quam Tersacti cor-respondentia sunt admirati. Tandem Clemens VII. anno 1523. in Petri Cathedram evectus, ut tandem obseraret ora malignantium Haereticorum, qui non cessabant sua fulmina in Divam ejusque Sacram Habitationem, corde plus, quam Sathanico ejaculari, res singularis devotionis viros, qui sibi â secretis erant, divino afflatus Spiritu selegit, eosque ut refert Tursellinus, Balthasar Bartoli et Petrus Peraglia Tuscus, omnium primò Tersactum, dein Nazarethum in Palaestinam destinavit, ut ibidem omni circumspectione cuncta perquirerent. Tersactum igitur veniunt, Sacrae domus mensuras Lauretho asportatas studiose, ac diligenter adaptant, inde Nazare-thum Galilaeae urbeculam advolant, ubi omnia adamussim conformia reperientes, laeti rei veritate compertâ, Romam ad pedes Summi Pontificis festinârunt. 410 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 410 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 410 11. 08. 2025 15:22:44 11. 08. 2025 15:22:44 II. CONVENTUS B'mae V. Mariae Gratiarum Tersacti In Dalmatia citeriore 398 IV. Praeter tam diligentes veritatis saepius institutas inquisitiones, adest caterva Scriptorum Ecclesiasticorum, qui unanimiter affirmant Sanctissimam Dei-parae domum fuisse in prima sui ê Palaestina translatione ab Angelis in colle Ter-sactano depositam. Sic Petrus Canisius in Comment. de Maria Deipara lib. 5. c. 25. ait: Sacellum hoc ex Palaestina primum in DALMATIAM translatum, circa oppi­ dum FLUMEN consistit. Franciscus Suarez tom. 2. disp. 9. sect. 5. Eadem illa do­ mus, in quam Annuntiatio facta est: ministerio Angelorum primum in ILLYRICUM, postea in Italiam translata est. Baronius tom. 1. Annal. ad A. C. 1291 inquit: Porro domus illa, in qua de Verbi Incarnatione Beatissima Virgo Coelestem accepit Nun­ tium: adhuc magno miraculo, non tantum integra perseverat, sed Angelorum mi­ nisterio ab Infidelium manibus vindicata, in DALMATIAM primùm, inde in Italiam translata est. Odoricus Raynaldus in suis Annal. ad A. C. 1291 ait: Claudimus hunc annum insigni prodigio saeculorum omnium futurorum admiratione, et praedica­ tione celebrando. Eodem hoc anno, quo amissam Syriam luximus, contigit, Sacram illam domum, in qua salutante Angelo Beatissima Virgo Spiritus Sancti virtute conceperat, olim ab Apostolis in Sacelli formam redacta, in Europam ministerio Angelorum translatam fuisse, atque TERSACTUM inter, et FLUMEN Dalmatiae oppida in Montis leniter assurgentis imminentisque Adriatico mari aequata plani­ tie collocatam. Spondanus ad. A. C. 1291. ait: Hoc denique anno, qui fuit suprema Palaestinae clade insignis, Deo dilecta Domus Beatissimae Virginis Nativitate et Incarnatione Domini Nostri Jesu Christi illustris ê Syria pariter cum Religione discessit, Angelorum manibus ex Civitate Nazareth, et ex Templo ab Helena Au­ gusta olim Sacrae Domui circumdato avulsa, et in Dalmatiam, monticulum TER­ SACTUM inter, ac FLUMEN oppida leniter acclivem Adriatico imminentem mari maximo miraculo translata etc. Si cuiquam adductae authoritates non sufficiunt, illum saltem plurimorum Summorum Pontificum commovebunt oracula. V. Imprimis Julius II. in Bulla de Domo Laurethana rem his verbis ex-planat: Nos attendentes, quod in Ecclesia de Lauretho non solùm est Camera, sive Thalamus, ubi ipsa Beata Virgo concepta, ubi educata, ubi ab Angelo salutata, Salvatorem saeculorum Virgo concepit, lactavit, et educavit. Ubi, quando de hoc saeculo nequam ad Sublimia assumpta extitit, orando quiescebat: quamque Apos­ toli Sancti primam Ecclesiam in honorem Dei et ejusdem B. Mariae consecrarunt; Ubi prima Missa celebrata fuit. Ex Nazareth, Angelicis manibus, ad partes Sclavo­ niae, ad locum FLUMEN nuncupatum primò portatam, inde per eosdem Angelos ad nemus Laurethae mulieris, ipsius Beatae Virginis devotissimae: â dicto nemore, propter homicidia et alia facinora, quae perpetrabantur, in Colle duorum Fratrum: et postremò ob rixas et contentiones inter eos exortas, in Vicum publicum Territorii Recanatensis translata extitit. Pariter Leo X. Julii praedicti immediatus Successor in prooemio Bullae 411 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 411 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 411 11. 08. 2025 15:22:44 11. 08. 2025 15:22:44 Bosnia Seraphica 399 de Dom. Lauret. inquit: Gloriosissimae Virginis Matris Dei Mariae, â cujus laudi­ bus, sicut neminem cessare fas est, ita ad illas explendas neminem sufficere arbi­ tramur …… Cum enim Beatissima Virgo, ut fide dignorum comprobatum est testi­ monio, ê Nazareth imaginem et cubiculum suum Divino nutu transferens, postquam apud FLUMEN DALMATIAE oppidum primò, et deinde in Agro Recanatensi in loco nemoroso, ac rursus quodam in Colle ejusdem Agri particularibus personis addicto posuit. Demum in via publica, ubi modo constitit, illud Angelicis manibus collocando sibi delegit, et in eo assiduè miracula innumera illius meritis operatur Altissimus. Clemens VIII. Pontifex Maximus in lapide marmoreo Laurethana in Aede etiamnum visibili, sequentia incidi curavit: Christiane Hospes! qui pietatis votique causa huc advenisti: Sacram Laurethanam Domum vides Divinis mysteriis et miraculorum gloria toto orbe terrarum venerabilem. Hic Sanctissima Dei Geni­ trix Maria in lucem edita. Hìc ab Angelo salutata. Hìc aeternum Dei Verbum caro factum est. Hanc Angeli primum ê Palaestina in ILLYRICUM advexêre ad TER­ SACTUM oppidum anno Salutis 1291. Nicolao IV. Summo Pontifice. Triennio post initio Pontificatûs Bonifacii VIII. in Picenum translata prope Recinetum Urbem, in hujus collis nemore, eadem Angelorum opera, collocata est. Ubi loco intra anni spatium ter commutato, hic postremò sedem divinitus fixit. etc. Tandem Clemens XI. gloriosissimae memoriae Pontifex Maximus, ne memoria translationis Almae Domus ê Nazareth ad locum Tersacti ulla unquam oblivione deleretur, benigne die 23. Septembris anno 1709. indulsit, ut Officium, quod pro die 10. Decembris In-nocentius XII. concessit pro Provincia Picena, sub ritu duplici majori die 10. Maji tam â Clero Saeculari, quam Regulari Dioecesis Segniensis, nec non ab omnibus Religiosis Strictioris Observantiae S. Francisci Conventus Tersactensis, ac totius Provinciae Croatiae Carnioliae, quotannis recitari possit de Translatione Almae Domus una cum Missa. Ad Sextam lectionem ejusdem Officii de consensu ejus-dem Summi Pontificis sequentia addita sunt: Quam gratiam Clemens XI. extendit ad Conventum, et locum TERSACTI, universamque Provinciam Fratrum Minorum Strictioris Observantiae Sancti Francisci Croatiae et Carnioliae, nec non ad totam Dioecesim Segniensem tam pro Clero Saeculari, quam Regulari die 10. Maji, qua recurrit translatio dictae Sanctae Domus ê Nazareth Galilaeae ad praedictum lo­ cum TERSACTENUM. VI. Neminem fore putaverim, qui ex his luculentis testimoniis veritatem translationis Almae Domus Nazarenae in Collem Tersactanum non evidenter eruat. Si quis vero praeter spem his authoritatibus ad credendum tantum Divinae Om-nipotentiae prodigium non moveretur, is consulat Georgium Holsteum, Ludovi-cum Centoflorenium, Franciscum Turrianum, Petrum Roestium, Ludovicum Ri-beomum, Hieronymum Angelitam, Theophilum Raynaudum, Joannem Baptistam Mantuanum, Bartoli, Horatium Tursellinum, Gulielmum Gumppenberg, Antonium Sandini, 412 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 412 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 412 11. 08. 2025 15:22:44 11. 08. 2025 15:22:44 II. CONVENTUS B'mae V. Mariae Gratiarum Tersacti In Dalmatia citeriore 400 Franciscum Glavinich, Petrum Francetich, Franciscum Xav. Marotti, Clarum Pas-coni, qui omnes historiam Laurethanam et Tersactensem fusius pertractant. Imo et ipsi Haeretici id ipsum fatentur, prout D. Dapper, quem citat Erasmus Franciscus in Topographia Carnioliae D. Valvasor in itin. Palaestinae fol. 79. et seqq. hanc miraculosam translationem agnoscit, licet nonnihil timidè, ne offensam apud suos incurrat, nam, ne veritatem fateatur aperte, utitur his terminis: fertur, dicitur, sic credunt Catholici. Hoc quippe modo Haeretici etiam agnitam veritatem ne forte in-tellegerent, et converterentur, impugnare solent, quos cum nec ratio nec authoritas movet; igitur te ô Diva Thaumaturga appello, hostibus tuis spontaneam caecitatis larvam detrahe, ut veritatis radios aspiciant, et tua nobiscum admiranda suscipiant, resipiscant, teque, tuumque Filium in hac Sacra Tersactana Domo unicè colant, adorent, venerentur. Caput IV. De aedificatione Ecclesiae, et Conventûs, ac introductione Fratrum Minorum. I. Insinuavi cap. praec. §. 3. n. 2. quod Ill'mus D. Nicolaus Comes de Fran-gepanibus post discessum Almae Domus Nazarenae in agrum Recinetensem supra vestigia, quae solo impressa remanserant, ad consolationem maestissimi ob ablatio-nem tam pretiosi thesauri, populi prorsus priori, et originariae Capellae consimilem superaedificari curaverit, quae multis coepit clarere miraculis, praesertim postquam Urbanus V. Romanus Pontifex imaginem â S. Luca Evangelista depictam Tersac-tum exmiserat, et obinde non tam â Vicinis, sed et remotioribus populis copiosè frequentari: Cum autem Cappellula nimis angusta videbatur capiendo toti ex diver-sis mundi partibus affluenti populo, meditabantur Frangepani Nicolai Successores in Sacrosantis illis Nazarethani Domicilii vestigiis grande quoddam venerationis specimen edere, ast publicis, aut bellicis negotiis continuo distracti pia eorumdem desideria Posteris ê vita decedentes commendabant. II. Martinus tandem â Frangepanibus Segniae, Vegliae, Modrussiaeque Comes Antecessorum memoria, paterni voti, nec non propriae devotionis stimulo commotus non tantum Ecclesiam Sanctuario, seu Capellae adjungere, sed et Con-ventum pro Fratribus Minoribus Provinciae Bosnae excitare statuit ipsamque Ec-clesiam certis suis bonis dotare, eo quod propria prole, cui bona relinqueret, careret, ut ex ipsius litteris, quas ex Copia authentica produco, nam originales in incendio Conventûs Tersactensis anno ┬ […]354 1626. exorto periise creduntur, de dato in Castro Novi die 7. Aprilis 1431. clarius patebit, quae hujus sunt tenoris: Nos Martinus de Frangepanibus Divina miseratione Segniae, Veglae, Mo-drussiaeque etc. Comes, Universis, ad quorum 413 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 413 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 413 11. 08. 2025 15:22:44 11. 08. 2025 15:22:44 Bosnia Seraphica 401 manus pervenerint, Christifidelibus praesentes litteras inspecturis praesentium, et futurorum notitiam, ad perpetuam rei memoriam significamus, quibus expedit om-nibus, quod Nos Divina gratia existentes in bona sanitate mentis nostrae, una cum Consorte nostra Charissima Domina Ursia = = = = = = Comitissa, considerantesque, quod sobole ex utero nostro careamus, quam possessionibus nostris relinqueremus haeredem, elegimus pleno affectu, animo deliberato, ac tota voluntate habere sub Deo Patre, et Christo ejus Filio, Beatam gloriosam Virginem Mariam pro nostra, haeredumque nostrorum Patrona, et Domina, ipsamque specialiter elegisse, eidem-que nos tota devotione adstringi. Et quia affectus gloriam respicit, ad laudem Om-nipotentis Dei, et Beatae Virginis Mariae honorem, ac Christiani populi utilitatem, decrevimus aedificare ê fundamento aedificium, et Ecclesiam in honorem Inteme-ratae, et gloriosissimae Dei Genitricis Virginis Mariae ob specialem devotionem, quam eidem gerimus saepedictae Ecclesiae Beatae Mariae Virginis in districtu de Vinodol prope Castrum nostrum vocatum Tersath: in qua quidem Ecclesia per nos extructa (ut jam dictum est) in honorem Virginis Mariae ad canendum laudes, et psalmos Omnipotenti Deo in remissionem peccatorum nostrorum, et pro salute animarum Praedecessorum nostrorum, statuimus, imo deliberando decrevimus vi-ros Deo devotos Fratres Minores Ordinis Sancti Francisci de Observantia Vicariae Bosnae, cui Ordini specialem devotionem gerimus, eisdemque dictam Ecclesiam commendare regendam, more aliorum Monasteriorum dicti Ordinis, et nunc, et perpetuis temporibus: Ut igitur ipsi Fratres in ipso Monasterio degentes, tempora-libus subsidiis sufficienter adjuti, liberius Deo serviant, et ipsius misericordiam pro salute animarum nostrarum assiduis ipsorum orationibus valeant impetrare, illis pro animae nostrae remedio, et omnium praedecessorum nostrorum possessiones nostras sub praefato Castro nostro Tersath concedimus, ponendo metas, videlicet: lapis triangularis in litore maris et deinde ascendens versus partem orientalem ad primam semitam, vulgariter vocatam Praekrishie Podgerz: deinde ascendens per viam publicam confinium ad secundam semitam vulgariter vocatam Praekrixich: deinde vergit ad manum sinistram per viam publicam ex boreali parte ad tertiam semitam in planitiis, semper quidem ascendens per viam publicam, per quam curri-bus ad Castrum nostrum Tersath ascenditur ad arborem vocatam Kopriva: deinde per viam publicam ad angulum Capellae nostrae S. Georgii penes Castrum ex parte Orientali: deinde directè descendens per montem incultum ad Flumen, quae quidem dividit Recham cum Castro nostro Tersath, per medium fluminis longitudinis 33. passuum per medium laci maris versus partem occidentalem, et deinde venit per lacum marinum ad meridiem, et terminatur in prima meta supradicta, cum terra, et latitudine canarum, seu stangarum Croatarum mensura, simul cum cunctis earum pertinentiis terrisque videlicet, arabilibus cultis et incultis, agris, pratis, pascuis, faenilibus, sylvis, nemoribus, vineis, aquis, aquarum decursibus, molendinis, mo-lendinorum locis, et generaliter cum quibus- 414 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 414 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 414 11. 08. 2025 15:22:44 11. 08. 2025 15:22:44 II. CONVENTUS B'mae V. Mariae Gratiarum Tersacti In Dalmatia citeriore 402 cumque integritatibus, utilitatibus, usuifructibus, proventibus et emolumentis, qua-litercumque vocatis sub earum, vel eorum veris metis ad eosdem, seu easdem spec-tantibus, et pertinentibus, seu spectare, et pertinere praefato Monasterio Beatae Ma-riae Virginis fundato prope dictum Castrum Tersath: et Fratribus in eo familiariter Deo servientibus in perpetuam eleemosynam dedimus, donavimus, adjudicavimus, et contulimus. Ac dedimus insuper dicto Monasterio Vadum nostrum, unum mo-lendinum, et unam stuppam in fluvio Recha, nec non faenilia in valle dicta Draga cum veris metis, et terminis ejusdem sine aliqua diminutione, quae ad nos specta-bant. Ex quibus omnibus supra nominatis possessionibus elegimus esse dotem dic-tae Ecclesiae pro victu, et usibus Fratrum ibi commorantium: et pro reparatione, et utilitate Ecclesiae praenominatae convertantur. Ante nostrum ex hac luce decessum aliis dotationibus dictam Ecclesiam dotabimus. Idcirco per praesentes legavimus, dedimus, et contulimus confidentes de Salvatoris promissione, qui ob […]355 polli-citus est restituere centena pro uno, et etiam vitam aeternam daturum, ut etiam nos cohaeredes facere dignetur: propterea ipsum Salvatorem Dominum Nostrum Jesum Christum, et suam benedictam Matrem Virginem Mariam possessionum praefata-rum tenore praesentium haeredes instituimus, creavimus, et fecimus jure perpetuo, et irrevocabiliter imprecantes omnes, et eorum conscientias onerantes, quod huic nostrae voluntati, donationique ausu temerario non contradicant, nec quidquam mi-nimum usurpando, vel Christum Dominum nostrum, et ejus Matrem exhaereditare praesumant, et si fecerint, tales temerarii tenentur respondere coram Tribunali D. N. J. C. in die judicii, noverintque justè Divino judicio ipsos exhaereditandos de Reg-no Caelorum. Idcirco omnes tales, cujuscunque status, conditionis, et praeeminen-tiae exstant, qui hanc nostram donationem, et concessionem infringere studuerint, vel operam dederint, maledictionem, et indignationem Dei Omnipotentis, beatae-que Virginis Mariae, beatorumque Apostolorum Petri, et Pauli, et totius Coelestis curiae, nec non excommunicationem Summi Pontificis eo facto incurrant: prohi-bentes autem, ut nulli Fratrum nostrorum, aut Nepotum, haeredumque eorum hanc donationem liceat violare, frangereque in perpetuum: seu quomodolibet impedire, cum et ex eorum voluntate, et consensu processerit. Ut autem praefata donatio nos-tra perpetuum robur, et firmitatem obtineat, praesens instrumentum fecimus, man-davimusque sub appensione nostri majoris sigilli roborandum. Datum in Castro nostro Novi die 7. Aprilis Anno Domini millesimo quadringentesimo trigesimo primo indictione septima. Ego Joannes Bap'ta Aqueus Tergestinus publicus Sacra Imperiali aucto-ritate Notarius, ac Judex Ordinarius supradictam privilegii, concessionis, ac dona-tionis copiam ex authentico sigillato solito majori sigillo intacto, et illaeso praefati quondam Ill'mi Comitis Martini de Frangepanibus etc. de verbo ad verbum prout jacebat, nil addens, vel minuens fideliter extraxi ad instantiam, et requisitionem R'mi Patris Fratris 415 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 415 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 415 11. 08. 2025 15:22:44 11. 08. 2025 15:22:44 Bosnia Seraphica 403 Francisci Jayczensis Ministri “Croatiae et Bosnae”.356 Ideo me in fidem subscripsi, signo cum nominibus meis appositis consuetis in fidem et testimonium omnium praemissorum etc. Iudices Ordinarii S. Viti terrae Fluminis universis, et singulis has praesentes nostras inspecturis, fidem facimus suprascrip-tum D. Joan. Bapt. Aqueum esse Notarium legalem, et authenticum, ejusque Scrip-turis publicis plenam hìc ab omnibus adhiberi fidem, et ubique merito adhiberi posse. In quorum fidem etc. Datum Flumine S. Viti die 21. Martii 1567.357 (L. S.) Bartholomaeus Manlius Cancellarius de mandato. III. Ut suum desiderium ad effectum deduceret Martinus de Frangepani-bus, Romani Pontificis Eugenii IV. hoc eodem anno 1431. electi assensum requi-sivit, quia autem post electionem Eugenii Romana Sedes civilibus Urbis armis, aliisque gravibus vicissitudinibus oppressa adeo erat, ut Eugenius monastica veste contectus fugam capessere coactus fuerit, haec facultas obtineri non potuit, nisi post viginti duos annos â Nicolao V. fortunatiori Eugenii Succesore, qui praememoratae petitioni subscripsit quarto Idas Julii anno 1453. litteris sequentis tenoris: Nicolaus Episcopus Servus Servorum Dei Dilecto filio Nobili viro Martino de Frangepanibus Segniae, Modrussiae, Veglaeque Comiti salutem, et Aposto- licam benedictionem. Exigit devotionis tua probata sinceritas, ut piis votis tuis, illis praesertim, per quae cum Divini cultus augmento, et Christifidelium animarum salute, Reli-gionis Sacrae propagatio procuratur, quantum cum Deo possumus, favorabiliter annuamus. Cùm itaque, sicut exhibita nobis nuper pro parte tua petitio continebat, tu singulari devotione motus, et ut etiam votum per quondam Nicolaum Patrem tuum, dum vixit, factum, adimpleatur, propè Ecclesiam Sanctae Mariae super Ter-sath Corbaniensis (supple Corbaviensis) Dioecesis, ad quam Christi fideles illarum partium propter diversa miracula, quae Omnipotens Deus intercessione praelibatae Virginis Mariae retroactis temporibus demonstravit, singularem gerunt devotionis affectum, unam domum cum claustro, dormitorio, refectorio, hortis, hortalitiis, et aliis necessariis officinis pro usu, et habitatione Fratrum Minorum de Observan-tia de novo fundari, construi, et aedificari facere ferventer exoptes, dummodo tibi super hoc per Sedem Apostolicam licentia concedatur, pro parte tua Nobis fuit humiliter supplicatum, ut tibi praedictam licentiam concedere, aliasque super hoc oportere providere de benignitate Apostolica dignaremur. Nos igitur tuum pium, ac laudabile propositum hujusmodi in Domino plurimum commendantes, tuis, nec non Venerabilis Fratris nostri 416 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 416 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 416 11. 08. 2025 15:22:44 11. 08. 2025 15:22:44 II. CONVENTUS B'mae V. Mariae Gratiarum Tersacti In Dalmatia citeriore 404 Episcopi Corbaniensis, ac Christifidelium praedictorum in hac parte supplicatio-nibus inclinati, tibi unam Domum cum Claustro, Dormitorio, Refectorio, hortis, hortalitiis, et aliis necessariis officinis prope dictam Ecclesiam cujusvis alterius su-per hoc licentia minimè requisita de novo fundandi, construendi, et aedificandi, seu fundari, construi, et aedificari faciendis nec non Fratribus dicti Ordinis Minorum de Observantia Domum ipsam pro eorum usu, et habitatione recipiendi, tenendi, inhabitandi plenam et liberam licentiam auctoritate Apostolica tenore praesentium elargimus. Et insuper universis Fratribus Ordinis Minorum de Observantia in dicta Domo pro tempore commoraturis, quod omnibus, et singulis privilegiis, libertati-bus, exemptionibus, immunitatibus, gratiis, quibus aliae Domus dicti Ordinis, ac Fratres in eis degentes in genere gaudent, et utuntur, uti valeant pariter et gaudere, eadem auctoritate concedimus per praesentes. Non obstantibus fel. record. Bonifa- cii Papae VIII. Praedecessoris Nostri prohibitione,358 ne Fratres Ordinis Minorum in quovis Castro, loco, vel villa ad inhabitandum loca de novo recipere, vel eate-nus recepta mutare praesumant absque Sedis praefatae licentia speciali, facientes plenam, et expressam de prohibitione hujusmodi mentionem et aliis Apostolicis Constitutionibus, caeterisque contrariis quibuscumque, jure tamen Parochialis Ec-clesiae, et cujuslibet alterius, alias in omnibus semper salvo. Nulli ergo hominum liceat hanc paginam Nostrae largitionis, et concessionis infringere, vel ei ausu te-merario contraire, si autem hoc attentare praesumpserit, indignationem Omnipo-tentis Dei, et beatorum Petri, et Pauli Apostolorum ejus se noverit incursurum. Datum Romae apud Sanctum Petrum Anno Incarnationis Dominicae Millesimo quadringentesimo, quinquagesimo tertio. Quarto Idus Julii Pontificatus nostri anno septimô. (L. S.) CFideli. IV. An Conventus anno 1431. vel verò anno 1453. post obtentam licentiam Romanam aedificari coeperit? omnino certum non est. Pro priori anno pugnare vi-detur Martinus de Frangepanibus, qui in supra citatis suis litteris quaedam bona sua legat Ecclesiae Tersactensi, et Fratribus Minoribus pro eorum victu, ubi non tantum de praesenti illis verbis: possessiones nostras sub praefato Castro nostro Tersath concedimus. Suam donationem significat, sed etiam jam factam, et ad effectum deductam demonstrat illis verbis: Idcirco per praesentes legavimus, dedimus, et contulimus. Pro anno 1453. militant mox allegatae litterae Apostolicae, quae illis verbis: Cum …. tu …. unam domum cum claustro etc. pro usu, et habitatione Fra­ trum Minorum de Observantia de novo fundari, construi, et aedificari facere fer­ venter exoptes, potius votum, et desiderium aedificandi Conventum denotant, quam factum, prout etiam ipsemet Martinus 417 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 417 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 417 11. 08. 2025 15:22:44 11. 08. 2025 15:22:44 Bosnia Seraphica 405 praecitatis litteris non dicit aedificavimus, sed decrevimus aedificare. Etiam in pos-terioribus litteris ipsius Martini de Frangepanibus postea adducendis continetur, quod ipse habita Pontificia licentia Conventum construxerit, ait enim ibi: Locum, et Claustrum …. per annuentiam Sanctissimi in Christo Patris, et Domini D'ni Nico­ lai Papae quinti in ejus vera Bulla plumbea ipsis Fratribus de Observantia conce­ dere, et construere curavimus. Quid enim prohibet Ecclesiam dotari potuisse, ante constructionem Conventûs? Unde Salvo meliori judicio puto Conventum fuisse post obtentam Romanam licentiam aedificari coeptum. Caput V. De reliquis fundationibus Frangepanianis Romano- rum Imperatorum, et Hungariae Regum confirma- tionibus ac Summorum Pontificum dispositio- nibus, et Familia Frangepaniana. Cum Martinus de Frangepanibus in suis primis priori c. allatis fundationa-libus litteris de dato in Castro Novi die 7. Aprilis 1431. promiserit, quod velit ante suum ex hac vita decessum Ecclesiam B'mae Virginis Mariae Tersacti et aliis bonis dotare, hinc ob connexionem materiae eas praesenti capite adducendas assump-si. Ut autem omnia clariora evadant, praesens Caput in 4. partiar paragraphos, in quorum primo ulteriores fundationes â Comitibus de Frangepanibus Ecclesiae Ter-sactensi factas commemorabo. In secundo Romanorum Imperatorum et Hungariae Regum diplomata, Bona Ecclesiae Tersactensi legata concernentia adducam. In ter­ tio Romanorum Pontificum Bullas quantum ad has fundationes attinet, proferam. In 4'to denique Encomia Inclytae Frangepanianae Familiae depraedicabo. Unde sit §. I. De ulterioribus fundationibus â Comitibus de Frange- panibus Ecclesiae Tersactensi B. V. Mariae factis. I. Videns piissimus Fundator Martinus de Frangepanibus, crescente furia, et invasione Turcarum Provincias adeo vastari, et spoliari, ut Fratres puris elee-mosynis, ut moris eorum erat, vivere, et ipsum claustrum pro debito Divini cultus augmento absque alio subsidio gubernare, et officiare nequeant, aliam donationem fecit aliquorum suorum bonorum in mox ex ipso Originali adducendis litteris Spe-cificatorum, quorum haeredes instituit ipsum Christum Dominum, ejusque dilectis-simam Matrem, ut ex sequentibus litteris magis clarescet, quae hujus sunt tenoris: Nos Martinus de Frangepanibus Veglae, Segniae, Modrussiaeque Comes. Ad perpetuam rei memoriam tenore praesentium notum fecimus, quibus spectat universis. Quod nos considerantes futura praemia bonis temporalibus redimi, et aeterna supplicia evitari posse. Etiam integrae fidei, et sincerae devotionis affectum 418 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 418 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 418 11. 08. 2025 15:22:44 11. 08. 2025 15:22:44 II. CONVENTUS B'mae V. Mariae Gratiarum Tersacti In Dalmatia citeriore 406 quem hactenus, et in antea ad Minorum Ordinis de Observantia nuncupatos Fra-tres propter fructus uberes, quos eorum exemplari vita, et ammonitionibus circa salutem animarum Christifidelibus afferunt, gessimus, et habuimus, ac de praesenti gerimus, et habemus in eo, quod ad honorem Dei Omnipotentis, et ejus glorio-sissimae Matris Virginis Mariae, et Sancti Francisci locum, et claustrum Eccle-siae ipsius Beatae Mariae Virginis prope Castrum nostrum Tersathi Modrussiensis Dioecesis per annuentiam Sanctissimi in Christo Patris, et Domini, Domini Nicolai Papae quinti in ejus vera Bulla plumbea ipsis Fratribus de Observantia concede-re, et construere curavimus, et quaedam pie de Bonis nobis â Deo concessis, et largitis in nostra ultima voluntate testamentaliter dictis Fratribus de Observantia pro ampliatione, et fabrica suarum domorum praedictae Ecclesiae Beatae Mariae, ipsorumque Fratrum necessitate vitae legare, pro Divini cultus augmento, et nos-trae animae, nostrorumque Genitorum, et haeredum salute animarum proposuimus, quod ob meritum consequendum ex admissione, et speciali gratia ipsius Summi Pontificis praedictum Claustrum, et Ecclesiam, quae antea Capella fuit, cum para-mentis, calicibus, libris, crucibus, turribulis, ornamentis, et Reliquiis, ac omnibus aliis pertinentiis, praedictae Ecclesiae, ipsis Fratribus Sancti Francisci de Obser-vantia Vicariae Bosnae dedimus, et contulimus, imo per praesentes damus, et con-ferimus, ipsosque Fratres Vicariae Bosnae in ipso Claustro vivere, et disponere, sicuti faciunt de aliis Conventibus sibi antiquitus collatis. Praeterea considerantes, quod in dies crescente furia, et invasione Turcarum adeo sunt Provinciae circum-quaque desolatae, et spoliatae, quod eleemosynis, ut moris eorum est, vivere et ipsum claustrum pro debito cultu Divino absque alio subsidio gubernare, officia-reque nequeant: ideo ne temporibus nostris, aut nobis ab hac luce decedentibus, ipsum Claustrum Beatae Mariae Virginis propter defectum rerum necessariarum ad hoc deveniret, quod sustentari, et reformari, cultusque Divinus exerceri non pos-set pro sustentatione praedicti claustri de Bonis nostris tale facimus sublevamen. Primò proventus et emolumenta omnium apothecarum fieri solitarum in circuitu ipsius Ecclesiae Beatae Mariae in omnibus ipsius Virginis gloriosae festivitatibus, simul cum medietate totali proventuum, et emolumentorum, nundinarum celebran-darum annuatim sub praedicto Castro penes mare in festo Assumptionis Virginis Mariae indifferenter. Item unam Capellam Sancti Laurentii sub praedicto Claustro penes mare constructam cum horto, pergulis, prato, et ipsius cunctis utilitatibus, eleemosynis, et emolumentis. Item totalem medietatem provenientem ex duobus molendinis et una Ztuppa vulgariter nuncupata constituta super fluvium dividens Reckam, et ipsum Castrum nostrum Tersath. Item unam villam nostram Kottor vo-catam in pertinentiis Vinadoli habitam cum omnibus ipsius Villae cessionibus, jo-bagionibus, possessionibus, pratis, silvis, terris arabilibus, cultis, et incultis, vineis, rubetis, aquis, aquarumque decursibus, mollendinis, et eorum locis ad ipsam villam Kottor pertinentibus, et ex ipsa provenire de jure 419 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 419 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 419 11. 08. 2025 15:22:44 11. 08. 2025 15:22:44 Bosnia Seraphica 407 N'o 18. debentibus, nil juris, nilque proprietatis in ipsa Villa, et ejus attinentiis (medietate quo-que ipsorum duorum molendinorum, et Ztuppae praedictae, ac pertinentiis ipsius Ca-pellae Sancti Laurentii, et emolumentis omnium apotecarum fieri solitarum in ambitu Ecclesiae Beatae Mariae in omnibus festivitatibus ipsius, nec non medietate totali, et indifferenter praefatarum nundinarum) pro nobis, et posteris nostris, successoribusque ipsorum reservantes, neque reservamus, sed omne jus, et omnem authoritatem, quod, et quam in ipsis in anima habuimus, et in posterum habere speraremus, ipsis Fratri-bus de Observantia Vicariae Bosnae parte ad vestitum, et habitum, parteque ad victûs eorum sustentationem dedimus, et donavimus, et assignavimus jure perpetuô, et irre-vocabili: medietatem autem provenientem ex medietate nundinarum praefatarum ad habitus ipsorum Fratrum, aliam autem medietatem ex praemissa medietate provenien-tem ad auxilium lampadum, et provisionem olei, ac librorum Ecclesiae Beatae Mariae Virginis praedictae. Item de pertinentiis, et redditibus Castri nostri Bacchar centum libras solidorum, et decem spodia vini mensurae ipsius loci una cum quatuor domibus Morlachorum per nos eis constitutorum, quae quatuor domus ipsis Conventui, et Fra-tribus cum his, cum quibus nobis, et Castro nostro Bacchar fideliter serviebant, servire teneantur, et de caetero sint obligati. Nosque, nec quempiam Officialium nostrorum, et haeredum aspiciant, nisi ipsos Guardianum, et Fratres ipsius loci Beatae Mariae. Item de pertinentiis, et redditibus Castri nostri Bribir dicti sexaginta libras solidorum et decem spodia vini mensurae ipsius loci. Item de pertinentiis et proventibus Castri nostri Novigrad dicti centum libras solidorum et viginti spodia vini mensurae illius loci cum duabus domibus duorum Morlachorum de pertinentiis ipsius Castri Novigrad per Nos cum his servitiis, cum quibus ipsi Castro, et nobis serviebant, constitutorum, et ad servitia ipsius Claustri, et Ecclesiae, ac Fratrum praedicti loci cum omni fidelitate deputatorum. Item de pertinentiis, et proventibus Castri Nostri Othočac, quantum ad partem nostram sexaginta staria tritici, decem millii, et alia decem staria ordei. Item de pertinentiis, et proventibus Castri nostri Okić decem porcos annuatim. Item de perti-nentiis, et proventibus Castri nostri Costajniza decem porcos: cujus quidem donationis nostrae has ducentas, et sexaginta libras solidorum omni anno provenire debent ex inserta assignatione Castrorum nostrorum praefatorum assignamus, et volumus eas as-signari, et dari ad coopertorium, et reformationem Claustri, et Ecclesiae praedictorum: Victualia autem ex praescriptis Castris nostris provenientia, et hic consignata videlicet Vina blada, et porcos damus, et assignamus annuatim praetactis Fratribus pro victu eorumdem, et aliorum pauperum inibi Deo servientium perpetuè, et irrevocabiliter, ac pleno jure, quo usi sumus in aliis donationibus ex Bonis, et possessionibus nostris nobis a Deo collatis, possidendas, extrahendas pariter, et habendas damus, donamus, assignamus, et tenore praesentium fundamus. Et quia praedicti Fratres, cum sint de Observantia, Nobis pro hujusmodi Testamento resistebant, nec volebant acquiescere, ut acceptent: Nos quos zelus Domus Dei comedit, et praesertim ipsius Ecclesiae Sanc-tae Mariae, ubi et sepulturam praeelegimus eis Fratribus litteris Apostolicis silentium imposuimus, ac eos consentire fecimus, prout in eisdem litteris, et Bullis videlicet S'mi Patris, et Domini, Domini Sixti P. P. IV. 420 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 420 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 420 11. 08. 2025 15:22:44 11. 08. 2025 15:22:44 II. CONVENTUS B'mae V. Mariae Gratiarum Tersacti In Dalmatia citeriore 408 expressè continetur. Volumusque quod ipsae pecuniae, et victualia provenientes, et provenientia ex proventibus praefatorum Castrorum nostrorum, qui redditus vulgari-ter nuncupantur Bir, per ordinarios, quos pro tunc videbitur ipsis Fratribus procurato-res congregentur et recolligantur, ad manusque praedictorum Guardiani, et Fratrum realiter, et cum effectu absque omni subterfugio, et dilatione deponantur. Et quia con-fidentes de Salvatoris promissione centena, qua his, qui temporalia ob sui amorem relinquunt bona, pollicitus est etiam insuper vitam se daturum aeternam, ut ipse nos sibi cohaeredes facere dignaretur, eum ipsum Salvatorem nostrum Dominum Jesum Christum, et suam benedictam Matrem Virginem rerum omnium praefatarum, at-que legatarum tenore praesentium haeredes constituimus, et fecimus jure perpetuo, et irrevocabiliter. Imprecantes omnibus, et eorum conscientias onerantes, qui huic nos-trae voluntati, et testamento ausu temerario contraire, aut de his quid imminuere usur-pando vel infringere, vel Christum Dominum nostrum et ejus Matrem Benedictam his quoquomodo exhaereditare praesumpserint, ac ipsi tales temerarii praesumptores respondere coram Tribunali ejusdem Domini Nostri Jesu Christi in die judicii cogan-tur seque noverint justo Dei judicio exhaereditandos de regno Coelorum. Quoniam in omnes tales cujuscumque statûs, conditionis, et praeeminentiae extiterint, vel exis-tunt, qui hanc nostram ultimam voluntatem, et testamentum infringere studuerint, vel operam dederint efficacem excommunicationis sententiam, et anathematis ultionem â Christi Vicario, qui quod solvit in terris, solutum est in Coelis, et quod ligat in terris, ligatum est in Coelis, per Bullas plumbeas, uti expressè in eis litteris patet, procura-vimus, quam largitionem, voluntatem, legationem, et Testamentum nostri majoris sigilli roboravimus, et firmavimus appensione. Datum in Castro nostro Tersati 12. mensis Augusti Anno Domini MCCCCLXVIII. (L. S.) II. Joannes Comes de Frangepanibus Martini sui Apatrui haeres confirmat omnes donationes, legationes, et concessiones tam factas, quam faciendas Eccle-siae B. V. Mariae in Tersath â praedicto Martino Comite, ut videre est in suis litte-ris, quas ex ipso originali desumptas adduco, suntque hujus tenoris: Nos Hans de Frangepanibus Veglae, Segniae, et Modrussiae Comes. Me-moriae commendamus tenore praesentium quibus incumbit universis. Quod con-sideratis animae nostrae, Progenitorum et Parentum nostrorum salute etiam his, quibus tempore vitae ipsorum Parentes, et Apatrui nostri testamento Ecclesiis de-derunt, et de bonis eorum piè legârunt, manutenere, et adimplere pro posse velle. Proinde ad universorum notitiam harum serie volumus pervenire, quod spectabi-lis, et Magnificus Dominus Martinus de eadem Frangepanibus similiter Veglae, Segniae, et Modrussiae Comes Apatruus noster existens sanus tam corpore, quam mente pro salute animae suae ad honorem Dei Omnipotentis, et Gloriosae ejus Genitricis Mariae, et beati Francisci de bonis, et possessionibus sibi â Deo collatis tam in Vinodolo, quam alias dedit, donavit, et concessit, imo dat, donat, et perpetuo concedit, auxilium quoque, et adjutorium Ecclesiae Beatae Mariae Virginis prope Castrum Tersathi dictum super Reckam 421 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 421 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 421 11. 08. 2025 15:22:44 11. 08. 2025 15:22:44 Bosnia Seraphica 409 et Fratribus Sancti Francisci de Observantia Vicariae Bosnae inibi commoranti-bus per annuentiam Summi Pontificis praestitit, et fecit, praestatque, et imposterum facit, prout plenius continetur in litteris suis authenticis superinde confectis, pro quibus quantum ad ea, quae nobis ipse magnificus Comes Martinus Apatruus nos-ter adhuc tempore vitae suae post mortem suam assignavit, sive, quae etiam post decessum suum ad manus nostras quoque modo devenire possent et succedere, ubi praenotatus Comes Martinus aliquos proventus, et redditus, sive servitia praefata Ecclesiae Beatae Mariae Virginis, et Fratribus Sancti Francisci testamento, et in sua ultima voluntate dimisit, aut imposterum dimittet, affirmamus, concedimus, et de omnibus pariter per ipsum Comitem Martinum Apatruum nostrum piè legatis contenti sumus, ita, quod omnia, et singula per jam fatum Dominum Comitem Mar-tinum praedictae Ecclesiae beatae Mariae et Fratribus Sancti Francisci de Obser-vantia Vicariae Bosnae piè, ut praemittitur pro sua, et haeredum suorum animarum salute, ad honorem Dei, et ejus gloriosissimae Matris Mariae legata, donata atque concessa, sive imposterum concedenda tam in pecuniis, vinis, bladis, jobagionibus, Villis, et possessionibus, quam etiam aliis bonis mobilibus, argentariis, ornamentis, et generaliter quibusvis rebus aliis, et bonis suis, ùt de suis possessionibus pro-venientibus, manutenere, conservare, et praeservare, ac ipsam Ecclesiam beatae Mariae Virginis, et ipsos Fratres Sancti Francisci de Observantia Vicariae Bosnae ab omnibus impetitoribus toto posse nostro, et contra quosvis hanc ultimam dona-tionem infringere nitentes se sublevare, defendere, et protegere volumus. Pecunias autem, et Victualia, quas, et quae praenotatus Dominus Comes Martinus Apatruus noster pro reformatione praedictae Ecclesiae, et sustentatione Fratrum ibidem Deo famulantium super Bacchar, Bribir, et aliis Castris suis dimisit, et assignavit, ac perpetuo fundavit, et potissimè in his, quae jam ad manus nostras assignata sunt post mortem suam, aut casu quo devenire possent, volumus, et promittimus per nostros Officiales recolligi, et adunari, et ad manus ipsorum Guardiani, et Fra-trum praedictorum, aut ipsorum Procuratori deponi, et assignari annuatim realiter, et cum effectu; spondemusque Deo et ejus gloriosae Matri Mariae, et sub animae nostrae salute, fide quoque nostra Christiana, mediante qua promittimus omnia, et singula pariter per ipsum Magnificum Comitem Martinum, aut alios Apatruos, et fratres nostros concessa, aut imposterum concedenda praescripta Ecclesiae beatae Mariae, et Fratribus absque subterfugio, et occasione adinventa per Nos, et nostros observare, et tenere, omnesque haeredes, et Successores nostros petimus propter Deum, et ejus gloriosam Matrem, ut hanc fundationem, et donationem toto posse manuteneant, et ipsos Fratres defendant, et si in contrarium suggerente maligno spiritu, quod Deus avertat, contraierint aliqui haeredum, et successorum nostrorum, maledictionem, et indignationem Dei, Gloriosae Virginis Mariae, beatorumque Pe-tri, et Pauli Apostolorum ejus, et nostram, ac totius Coelestis Curiae, nec non ex- 422 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 422 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 422 11. 08. 2025 15:22:44 11. 08. 2025 15:22:44 II. CONVENTUS B'mae V. Mariae Gratiarum Tersacti In Dalmatia citeriore 410 communicationem Summi Pontificis eo facto incurrant. Datum in Bacchar vigesi-ma secunda die mensis Februarii Anno Domini Millesimo quadringentesimo sep-tuagesimo quarto sub sigillo nostro impendenti consueto. (L. S. Stephanus Francigna Cancel'rius pen.) in praemissis ex speciali commisione ipsius Magnifici Comitis Hans. III. Eodem hoc anno 1474. Martinus de Frangepanibus factis prioribus donationibus supperaddit alios proventus ex Villa Grishane quotannis Ecclesiae Beatae Mariae Virginis Tersacti pendendos, prout ex ejusdem Originalibus litteris in Archivio Tersactensi etiamnum conservatis patet, quae hunc continent tenorem: Nos Martinus de Frangepanibus Divina miseratione Segniae, Veglae, Mo-drussiaeque etc. Comes. Ad perpetuam rei memoriam per praesentes significamus, quibus expedit omnibus. Quod nos Divina gratia existentes in bona sanitate mentis nostra considerantesque, quod Mundus iste transit cum concupiscentia sua, con-sequenter Divino, aeternorumque tracti amore pro eorum quibusdam, quae bono modo, justoque jure, ut homines in terris possidemus, caelestia mercari cupientes, ùt praefertur, sana mente ultima nostra voluntate testamentaliter legamus, et le-gavimus Monasterio, quod nos aedificavimus, pro salute nostra Sanctae Mariae Virginis Genitricis Dei prope Castrum nostrum Tersath, Villam Grishane, de qua annuatim, quoadusque Deo dante vivimus, centum libras praefatae Ecclesiae, et Monasterio beatae Virginis dedimus, et damus. Postque nostrum ex hac luce de-cessum, dictam Villam Grishane totam, ac integraliter, cum veris terminis, et metis ejusdem sine aliqua diminutione cum omnibus servitiis, proventibus, ac utilitatibus, quae de ipsa Villa ad nos spectabant. Quam Villam, ut magis liberum, et tutius, ac efficacius hoc Testamentum nostrum fieret, eminus â Generosa Domicella Marga-retha sorore quondam Magnifici Comitis Bartholomaei, Nepoteque Nostra, prout in ejusdem litteris expressè continetur. Et quia ipsi Fratres Vicariae Bosnae, cum sint de Observantia habentes scrupulum conscientiae, nolebant nobis in hoc consentire, nec acceptare, Nos eam Villam, et alia, quaecumque legavimus, ita fecimus, ut dominium Sedi Apostolicae immediatè subeat per Ejusdem Sedis litteras bullatas: usus verò solùm tum ipsius Villae, tum Monasterii, tum aliarum rerum legatarum quarumcumque ipsis Fratribus praefatis etiam per praesentes legavimus, dedimus, et contulimus. Et quia confidentes de Salvatoris promissione centena, qua his, qui temporalia ob sui amorem relinquunt bona, pollicitus est etiam insuper vitam se da-turum aeternam. Ut ipse Nos sibi cohaeredes facere dignaretur, eum ipsum Salva-torem nostrum Dominum Jesum Christum, et suam benedictam Matrem Virginem Villae praefatae Grishane tenore praesentium haeredes constituimus, 423 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 423 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 423 11. 08. 2025 15:22:44 11. 08. 2025 15:22:44 Bosnia Seraphica 411 et fecimus jure perpetuo, et irrevocabiliter. Imprecantes omnibus, et eorum con-scientias onerantes, qui huic nostrae voluntati, et testamento ausu temerario contra-ire, aut de his quid imminuere usurpando, vel infringere, vel Christum Dominum nostrum, et Ejus Matrem benedictam his quoquo modo exhaereditare praesumpse-rint, quod ipsi tales temerarii praesumptores respondere coram Tribunali Ejusdem Domini Nostri Jesu Christi in die judicii cogantur: seque noverint justo Dei judicio exhaereditandos de regno Coelorum, quoniam in omnes tales, cujuscumque status, conditionis, vel praeeminentiae extiterint, vel existunt, qui hanc nostram largitio-nem, voluntatem, et testamentum infringere studuerint, vel operam dederint effi-cacem excommunicationis sententiam, et anathematis ultionem â Christi Vicario, qui, quod solvit in terris, solutum est in Coelis, et quod ligat in terris, ligatum est in Coelis, per Bullas plumbeas, uti expresse in eis litteris patet, procuravimus. Quam largitionem, voluntatem, legationem, et testamentum nostri majoris sigilli robo-ravimus, et firmavimus appensione. Datum in Castro nostro Novi die 17. mensis Decembris Anno Domini Millesimo quadringentesimo septuagesimo quarto. (L. S. pen.) IV. Praeditas donationes etiam confirmavit Stephanus frater carnalis Mar-tini de Frangepanibus cum suo filio Bernardino sub dato Modrussiae die 20. Julii 1475. Cum autem harum litterarum tenorem Ferdinandus Imp. suis confirmatori-is litteris inseruerit, §. sequenti adducentur, eas huc transferre non judicavi esse necessarium. Unicè adhuc ex ipso Originali adferam litteras ultimas Martini de Frangepanibus, quas uno anno ante suum ex hac vita decessum signavit, in quibus litteris Ecclesiae B. V. Mariae Tersacti donat, seu potius donationem Villarum Kot­ tor, et Grishane confirmat, suntque hujus tenoris: Martinus de Frangepanibus Segniae, Veglae, Modrussiaeque Comes etc. Omnibus Christifidelibus praesentibus, et futuris, praesentium notitiam habituris salutem in salutis largitore. Licet Plasmator omnium, de cujus munere venit, ut sibi â fidelibus dignè, et laudabiliter serviatur, â juventutis nostrae primitiis illam cordi nostro benignè infuderit gratiam, qua ad sui nominis gloriam, et honorem cunctas in dominiis nostris constructas Ecclesias, favoris continuatione duxerimus confovendas, taliter, ut ipsius diligentiae nostrae studio eis provisio fructuosa, et salubris condecenter â nobis provenire videatur. Cum igitur videamus Progenito-res nostros pro remedio animarum suarum in diversis locis Comitatuum nostrorum diversa Monasteria fundâsse, et ea possessionibus, libertatibus, aliisque bonis do-tâsse. Nos tum eorum exemplis imbuti, tum etiam propriae devotionis voto moti, ad Monasterium beatae Mariae Virginis Ordinis beati Francisci Fratrum Minorum de Observantia in districtu Vinodol prope Castrum nostrum Tersath vocatum in ho-norem Intemeratae, et Gloriosissimae Dei Genitricis Virginis Mariae ob specialem devotionem, quam ad eamdem gerimus, per nos denuo fundatum, et constructum. Ut igitur ipsi Fratres in ipso Monasterio 424 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 424 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 424 11. 08. 2025 15:22:44 11. 08. 2025 15:22:44 II. CONVENTUS B'mae V. Mariae Gratiarum Tersacti In Dalmatia citeriore 412 degentes temporalibus subsidiis sufficienter adjuti liberius Deo vacent, ipsique ser-viant, et ipsius misericordiam in districto examine nobis assiduis ipsorum orationi-bus valeant impetrare, illis pro animae nostrae remedio, et omnium Progenitorum nostrorum totales possessiones nostras Grishane, et Kottor vocatas in praefato dis-trictu de Vinodol existentes, et habitas, simul cum cunctis earumdem pertinentiis, terris videlicet arabilibus, cultis, et incultis, agris, pratis, pascuis, faenilibus, silvis, nemoribus, vineis, vinearum promontoriis, aquis, aquarum decursibus, molendinis, molendinorumque locis, ac generaliter quarumcumque utilitatum integritatibus, usibus, fructibus, fructuositatibus, proventibus, et emolumentis quibuscumque, et qualitercumque vocatis, sub earum veris, et antiquis metis: de jure, et ab antiquo ad easdem spectantibus, et pertinere debentibus, praefato Monasterio Ecclesiae beatae Mariae Virginis prope dictum Castrum nostrum Tersath fundato, et Fratribus in ipso Deo famulantibus in perpetuum eleemosynam dedimus, inscripsimus, dona-vimus, et contulimus: Addidimus insuper dicto Monasterio quamdam Capellam B. Laurentii sub dicto Castro nostro Tersath sitam cum uno horto, una vinea, quae vulgo Braida nuncupatur, ac uno faenili ibidem penes vineam existente, nec non unum molendinum, et unam stuppam in fluvio Recha decurrentem. Praeterea unam planitiem terrae incipiendo juxta dictum Monasterium, et terminando penes hospi-tale dedimus, donavimus, et contulimus, imo damus, donamus, in perpetuamque eleemosynam inscribimus, et conferimus jure perpetuo, et irrevocabiliter tenendi, possidendi pariter, et habendi, nil juris, nilque proprietatis, et dominii in eisdem possessionibus, portionibus, ac omnibus supradictis, pro nobis, fratribus, fratrueli-busque, et cognatis nostris reservantes, sed totum jus omnemque juris, et dominii proprietatem, quod, et quam, in eisdem quomodocunque, et qualitercumque hac-tenus habuimus, in praefatum Monasterium beatae Mariae Virginis de Tersath, ac Fratres Ordinis B. Francisci de Observantia in eodem commorantes transtulimus pleno jure. In cujus rei memoriam firmitatemque perpetuam praesentes sigillo nos-tro majori, et authentico impendenti communitas memoratis Fratribus duximus con-cedendas. Datum in Castro nostro Novigrad secundo die festi Assumptionis Virgi-nis gloriosae Anno Domini Millesimo quadringentesimo septuagesimo octavo. (L. S. 9'o m'ppa D'ni pend.) Comitis. V. Hae sunt piisimae fundationes â Magnifico Domino Comite Martino Anicio de Frangepanibus Monasterio, et Ecclesiae B'mae Virginis Mariae Tersacti factae: Quas ut lectori citius in conspectum cadant, succincte refero. Primò legavit territorium Tersactense juxta terminos in suis primis litteris assignatos cum Mo-lendino, stuppa, et piscatione ad 33. passus in Fiumera et mari; secundò faenile in Valle Draga nuncupata. 3'tiò Capellam S. Laurentii cum horto, et vinea dicto Braida. 4'tò Vadum, et emolumenta nundinarum. 5'tò certos redditus ex suis castris Bacchar, Bribir, Novigrad, Othozaz, Okich, 425 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 425 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 425 11. 08. 2025 15:22:44 11. 08. 2025 15:22:44 Bosnia Seraphica 413 et Costagniza. 6'tò Villas Grishane, et Kottor, de quibus infra plura dicentur. §. II. Hungariae Regum, et Imperatorum diplomata bona funda- tionalia concernentia.359 I. Quamvis Domini Comites de Frangepanibus multis bonis â Deo locu-pletati erant ab antiquis temporibus, eis tamen Bela IV. Hungariae Rex multa alia bona ad mare Adriaticum sita pro praestitis eidem fidelibus servitiis donavit. Bela Andreae II. Hungarorum Regis filius, et frater S. Elisabethae Hungariae Reginae post mortem sui Patris Rex Hungariae salutatur, et de more coronatur, quod regnum multis afflictus incommodis moderabatur: ejus enim tempore trecenta Asiaticorum Tartarorum millia, Duce Cadano eorum Rege, totam Hungariam, ferro, caedibus, ac incendiis crudelissimè devastârunt adeo, ut etiam ipse Rex fuga sibi consulere coactus fuerit, qui se penes Mare intra Segniam, et Flumen abscondebat, qui locus ab eo tempore portus Regius, vulgo Kraljevicza nuncupari coepit. Pars Tartarici exercitus fugitivum Regem insecuta, in Grobnicensi planitie fixerat stationem: ac interim barbari totam ferme viciniam suis excursionibus depraedantes, timidorum inimicorum aggerem contemnebant. Comites Frangepani tantis malis opportunam medelam adferre volentes, congregato selectorum militum exercitu copioso, unà cum Hungaris residuis,360 tanto bellici furoris impetu Tartaros aggrediuntur, ut in Campo Grobnicensi iis omnibus caesis, celeberrima, ac memoranda potiti victoria, immortale sibi nomen comparaverint. Propterea ad haec usque tempora, locus ille Slavo idiomate intitulatur Grobnik denominatione desumpta od Grobu tartarskih, id est â loco Sepultura Tartarorum. II. Profligato exercitu, ac prostratis residuis Barbarorum reliquiis, Comi-tes de Frangepanibus Fridericus, et Bartholomaeus Belam Regem in Hungariae Regiam iterum collocârunt, qui memor tanti beneficii Frangepanianos non tantum multis privilegiis, sed etiam amplissimis bonis munificentissimè ditavit. Et quia inter haec bona multa sunt, quae dein â Martino de Frangepanibus Ecclesiae Ter-sactensi legata erant, hinc, ne lector eorum originem ignoret, litteras donationales Bellae IV. Hungariae Regis de verbo ad verbum licet ex copia tantùm illegali addu-co, quae hujus sunt tenoris: Bela per misericordiam Dei Rex Hungariae, Dalmatiae, Croatiae, Ramae, Gribsiae, Galitiae, et Lodomeriae. Omnibus veris Christianis inspecturis hanc litte-ram, salutem in illo, per quem Reges regnant, et Domini tenent terram. Dei et Ma-jestatem Regiam providere hac lege omni nationi, et omni linguae, qui se cordialiter submittunt, ut alii, qui post ipsos venient, per eruditionem eorum fiant hilares, et plenè, et majori amore, majorique virtute attendant facere opera, 426 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 426 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 426 11. 08. 2025 15:22:44 11. 08. 2025 15:22:44 II. CONVENTUS B'mae V. Mariae Gratiarum Tersacti In Dalmatia citeriore 414 et verba, et ea, quae pertinent fidelitati Regiae. Ideo per hanc humilitatem volumus, ut veniat ad cognitionem omnibus illis, qui nunc sunt, et post nos erunt, siquidem cum jam congregata sit multitudo peccatorum, et malorum ab omnibus habitantibus in Regno nostro propter violationem, et tentationem illius antiqui inimici Diaboli generis humani, et cum jam multiplicatum sit malum et peccata, plus quam arena in littore maris, nolente amplius Deo, ut mala eorum ultrò progrediantur, sine pae-nitentia, et punitione ejus, elevavit Tartarorum iram contra Christianos, per quos Tartaros, ut cognoscerent virtutem suae Divinitatis contra homines plenos omni malignitate, et ut transportaret eos de terra: propter quae peccata Omnipotens Deus, ut â nobis averteret misericordiam suam hac conditione, ut nos dimicantes cum Tartaris in campo, in tantùm, ut nos victi omni via, et lege, et caesi ab illis. In fine videntes nos non habere ullum auxilium, solùm fugere, fugimusque ad partes maritimas, quaerentes locum abscondendi nos penes mare: ubi nos plorantes velut Rachel recogitantes miseriam, et mortem crudelem nostrorum fidelium hominum, quia fuimus desolati propter eorum desolationem. Ast Pater misericordiarum, et Deus totius consolationis, qui consolatur omnes fideles in omni angustia, et tristitia, aperuit nobis fontem misericordiae suae, et misit, uti ex Coelo consolare Nos, Per-illustres viros Fridericum, et Bartholomaeum Frangepani, fideli lege excogitârunt, et ostenderunt nobis in scyphis aureis, et argenteis plus quam 20000. Marcharum in pecunia, et in scyphis uno verbo magnae existimationis, suae nominationis, et in fine cum avertisset Dominus Deus iram suam â nobis, recogitantes nos servitutem, et honorem praedictorum Perillustrium Dominorum, donavimus unum nostrum lo-cum, qui est penes mare, Vinodol, et Segniam cum omnibus suis pertinentiis, mer-caturis, quae ad ipsam pertinent, dictis Friderico, et Bartholomaeo, eorumque Suc-cessoribus in perpetuum, ita, ut numquam possit ab illis dimoveri, et ut dicta loca dominentur illa virtute, et potestate, uti et nos antea dominabamur. Annuntiantes etiam hoc, quod si unus ex illis decederet sine prole, Successor alterius possit dic-ta loca dominari, quorum confinia sunt ex parte Aquilonis imprimis penes aquam dictam Recha, et Civitatem Fluminensem, in monte maris incipiendo, et nostra li-bera aqua vulgò Reczina usque ad pontem penes Grohovo trans aquam, primus terminus in uno lapide, in quo est littera incisa A. Aqua sequitur libera nostra, quae exit ex confinio nostro Grobnicensi, Murus desuper Zuir supra Siglievicz, quod est ultra murum, murus in arenario, versus Praprutischie ex illa parte Tirstenich, dictum. Tirstenich autem remanet liber noster: ex Praprutishie versus rubum lapi-dem dictum â lapide Rubo versus pollitum lapidem dictum, â polito lapide versus Albam aquam in declivio Praeputnich, a declivio Praeputnich versus summitatem Pirin shiach, â summitate Pirinschiach versus acervum lapidum ab acervo lapidum versus metam in campo Babino dicto. Ista sunt vera confinia â Monte usque ad campum dicto Babino: et in confir- 427 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 427 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 427 11. 08. 2025 15:22:44 11. 08. 2025 15:22:44 Bosnia Seraphica 415 mationem dictae donationis, et in perpetuam memoriam dedimus dictis Friderico, et Bartholomaeo hanc nostram litteram apertam duplici nostro sigillo obsignatam datam per manus docti viri Magistri Farkassa Electi in Alba dilecti, et fidelis nostri, Supremi Cancellarii in Bonis nostris. Anno Domini 1260. Regni vero nostri 20. III. Ut donationes Ecclesiae Beatae Mariae Virginis in Tersath â Martino de Frangepanibus factae firmiores essent, ac perpetuum robur obtinerent, petiit, et obtinuit assensum, et confirmationem â Mathia Corvino Hungariae Rege, cui etiam idem Martinus361 6. Castra donaverat, prout ex ipsius litteris desuper confectis clarè patet, quae hujus sunt tenoris: Vos Mathias Dei gratia Rex Hungariae, Bohemiae etc. memoriae com-mendamus per praesentes, quod nos consideratis imprimis fidelitatibus, et fidelium servitiorum gratuitis meritis fidelis nostri Spectabilis, et Magnifici Martini de Fran-gepanibus Segniae, Vegliae, et Modrussiae Comitis, tum verò gratum habentes responsum ad illam dispositionem, quam nobis super devolutione sex Castrorum suorum post mortem suam ad nostram Majestatem fieri debentium, vigore littera-rum suarum inscriptionalium fecit: quorum praetextu cupientes ipsum Comitem Martinum favore nostro prosequi gratioso, ut ejus humillimae supplicationis in-stantiam nobis propterea oblatae, id ei gratiosè duximus annuendo, et concedendo, imo annuimus, et concedimus praesentium per vigorem, ut temporum in processu, si quid donationis, fassionis, vel collationis ipse de bonis, et possessionibus suis, quae justo juris titulo possidet, cuipiam familiarium suorum pro servitiis ipsorum fecerit, vel etiam si aliquid de Bonis, et possessionibus suis ob refrigerium animae suae in perpetuam eleemosynam Ecclesiis, et Altaribus largitus fuerit, demptis so-lummodo praefatis sex Castris, quia Nobis simul cum omnibus eorum pertinentiis per litteras suas inscripsit, et sine praejudicio juris nostri Regii, liberè fateri, donare, et conferre valeat, atque possit; Cui quidem fassioni, collationi, et donationi sive largitioni per dictum Comitem justè, atque rationabiliter fienda eximit, et ex tunc, sicut eximit, Nostrum Regium consensum praebuimus, imo praebemus benevolum pariter et assensum, salvis semper juribus alienis, harum litterarum nostrarum vigo-re, et testimonio mediante. Datum Budae feriâ secunda proxima post Dominicam Quasi modo. Anno Domini Millesimo quadringentesimo septuagesimo septimo. Regnorum nostrorum Hungariae anno jam vigesimo, Bohemiae verò octavo. IV. Hic inserendae essent litterae Maximiliani II. Romanorum Imperatoris, et Hungariae Regis, mediantibus quibus omnia bona â Martino de Frangepanibus Ecclesiae Tersactensi B. V. Mariae donata confirmat, ac de novo donat, quia autem praefatas litteras Leopoldus I. suis confirmatoriis inseruit, utrasque infra adducam. Hic tantùm litteras Ferdinandi III. licet nulla legalitate donatae sint, adducam, in quibus Bona â Comitibus 428 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 428 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 428 11. 08. 2025 15:22:44 11. 08. 2025 15:22:44 II. CONVENTUS B'mae V. Mariae Gratiarum Tersacti In Dalmatia citeriore 416 de Frangepanibus Ecclesiis Tersactensi, et Ordinis S. Pauli primi Eremitae sub No-vigrad confirmat, quae quidem hujus sunt tenoris: Nos Ferdinandus tertius Dei gratia electus Romanorum Imperator semper Augustus, ac Germaniae, Hungariae, Bohemiae, Dalmatiae, Croatiae, Sclavoniae-que etc. Rex, Archidux Austriae, Dux Burgundiae, Brabantiae, Styriae, Carinthiae, Carnioliae, Marchio Moraviae, Dux Lucemburgae, ac superioris, et inferioris Si-lesiae, Witembergae etc. Princeps Sueviae, Comes Habspurgi, Tyrolis, et Goritiae etc. Memoriae commendamus tenore praesentium, significantes, quibus expedit, universis: Quod pro parte, et in persona fidelium nostrorum Venerabilis Pauli Iva-novich Prioris Generalis, nec non caeterorum Religiosorum Fratrum Ordinis S. Pauli primi Eremitae, exhibitae sunt Nobis, et praesentatae cartae quaedam litterae spectabilium, ac magnificorum q'm Stephani de Frangepanibus, et Bernardini filii ejusdem, Segniae, Vegliae, et Modrussiae Comitum in pargameno patentes confec-tae, sigillisque eorumdem, ac manus propriae subscriptione communitae, et in anno videlicet Millesimo quadringentesimo septuagesimo quinto, et in Civitate Modrus-siae emanatae, quibus mediantibus spectabilis, ac Magnificus quondam Martinus de eadem Frangepanibus similiter Segniae, Vegliae, et Modrussiae Comes, frater utpote eorumdem carnalis, et uterinus, pro singulari affectu, et zelo, quo erga dic-tum Ordinem S. Pauli primi Eremitae ferebatur, aliisque specialibus respectibus totales, et integras possessiones suas Kottor, et Belgrad nuncupatas, inque districtu Vinodol existentes, et habitas, cum omnibus earumdem utilitatibus, et pertinentiis quibuslibet ad easdem de jure, et ab antiquo spectantibus, et pertinere debentibus, Monasteriis Ecclesiarum Beatae Mariae Virginis, et Fratribus in eisdem degenti-bus, ipsorumque Successoribus in Tersath, et sub Novigrad situatis, et fundatis, sub modis, et conditionibus in praetactis litteris conditionalibus, seu possessionibus clarius denotatis, et expressis, jure perpetuo dedisse, donâsse, et inscripsisse, per manusque tradidisse, et assignâsse dignoscebatur tenoris infrascripti: Supplicatum itaque extitit Majestati nostrae, Nominibus, et in personis antelatorum fratrum debi-ta cum instantia humillimè quatenus praescriptas litteras praefatorum Comitum de Frangepanibus, omnia, et singula in eisdem contenta rata, grata, et accepta habenda, litteris nostris inseri, et inscribi facienda, praemissis perennalibus dationi, donatio-ni, collationi, per manusque traditioni, et assignationi, aliisque omnibus, et singulis in iisdem litteris clarius denotatis, et expressis, Nostrum Regium consensum bene-volum pariter, et assensum dignaremur: Quarum quidem litterarum tenor est talis: »Nos Stephanus de Frangepanibus, et Bernardinus filius ejus Segniae, Vegliae, et Modrussiae Comites. Memoriae commendamus tenore praesentium significantes, quibus expedit universis. Quia spectabilis, et Magnificus Dominus Martinus de ea-dem Frangepanibus similiter Segniae, Vegliae, et Modrussiae Comes frater noster Carnalis ob honorem intemeratae, et Gloriosissimae Dei Genitricis Virginis Ma-riae, et ob spem salutis animae suae, et Progenitorum nostro- 429 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 429 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 429 11. 08. 2025 15:22:44 11. 08. 2025 15:22:44 Bosnia Seraphica 417 rum, quasdam possessiones suas videlicet Kottor, et Belgrad vocatas, in districtu Vinodol existentes, et habitas, cum universis, et singulis earum pertinentiis, pro-ventibus, utilitatibus, metisque, et confinibus ad easdem possessiones ab antiquo, et de jure spectantibus Monasteriis Ecclesiarum Beatae Mariae Virginis in Tersa-th, et sub Novigrad fundatis, in perpetuam eleemosynam subscripsit, et donavit: Quare et nos ipsi pium, et saluberrimum opus considerantes, eidem inscriptioni, et donationi nostrum benevolum praebuimus consensum, imo praebemus pariter, et assensum, promittentes bona fide nostra Christiana, quod nos nullo umquam tem-pore dicta Monasteria in ipsis possessionibus, vel ipsarum pertinentiis, proventibus, confinibus, ac metis impediemus, et neque haeredes nostri impedient, sed pro pos-se nostro contra ipsorum impetitores defendemus, ubi verò nos dicta Monasteria in ipsis possessionibus, vel ipsarum pertinentiis, proventibus, confinibus, ac metis impediremus, molestaremus, aut turbaremus, sive haeredes nostri impedirent, aut turbarent: Ex tunc nos in quinque millibus florenorum auri contra Serenissimum Dominum Regem Nostrum, vel suos Successores Reges scilicet Hungariae ac dicta Monasteria, et Fratres in eisdem pro tempore degentes convincamur, et haeredes nostri convinci debeant ipso facto: de quorum quinque millium florenorum auri una medietate Serenissimus Dominus Rex noster, vel Sui Successores Reges Hungariae immediatè solum vigore praesentium sine strepitu alicujus Judicii, juxta probabilia tamen documenta ipsorum Fratrum irremissibiliter Suae Majestati, sive Fisco Re-gio satisfacere, et de altera medietate dictarum pecuniarum eisdem Monasteriis, ac Fratribus ex parte nostri, et haeredum nostrorum valeant, atque possint. In cujus rei robur, et testimonium praesentes litteras nostras sigilli nostri majoris appensione fe-cimus communiri. Datum in Nostra Civitate Modrussia die 20. Julii Anno Domini 1475.« Nos itaque hujusmodi humillima supplicatione pro parte praefatorum Reli-giosorum Fratrum praementionati Ordinis S. Pauli primi Eremitae Nostrae modo, quo suprà porrecta Majetati, Regia benignitate exaudita, clementer et admissa per insertas litteras dictorum Comitum Stephani, et Bernardini de saepe fata Frangepa-nibus, non abrasas, non cancellatas, neque in aliqua sui parte suspectas, sed omni prorsus vitio, et suspicione carentes, praesentibus litteris nostris de verbo ad ver-bum sine diminutione, et augmento aliquali insertas, et inscriptas, quoad omnes earumdem continentias, clausulas, et articulos eatenus, quatenus eaedem rite, et legitimè existunt emanatae, viribusque earum veritas suffragatur, ratas, gratas, et acceptas habendas praemissis perennalibus donationi, dationi, et inscriptioni, per manusque traditioni, et assignationi, aliisque omnibus, et singulis superius in iis-dem litteris clarius denotatis, et expressis Nostrum Regium consensum praebuimus, imo praebemus benevolum pariter et assensum. Et nihilominus, cum â nonnullorum fidelium nostrorum humillimam supplicationem Nostrae propterea factam Majesta-ti, tum verò moti pietate, et singulari Clementia, atque benignitate nostra Regia, qua ergo praelibatum Ordinem afficimus, totum item 430 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 430 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 430 11. 08. 2025 15:22:44 11. 08. 2025 15:22:44 II. CONVENTUS B'mae V. Mariae Gratiarum Tersacti In Dalmatia citeriore 418 et omne jus Nostrum Regium, si quod in praetactis totalibus, et integris possessio-nibus Kottor, et Belgrad nuncupatis, et in Comitatu Vinodol existentibus habitis, etiam aliter, qualitercumque haberemus, aut eaedem nostram ex quibuscumque causis, viis, modis, et rationibus concernerent Majestatem, simul cum cunctis suis utilitatibus, et pertinentiis quibuslibet, terris videlicet arabilibus, cultis, et incultis, agris, pratis, pascuis, campis, faenilibus, sylvis, nemoribus, montibus, vallibus, vi-neis, vinearum promontoriis, aquis, aquarum decursibus, fluviis, piscinis, piscatu-ris, pisciumque clausuris, Molendinis, et eorum locis, generaliter verò quarumlibet utilitatum, et pertinentiarum suarum integritatibus, quovis nominis vocabulo voci-tatis, sub suis veris metis, et antiquis limitibus existentibus ad easdem possessiones de jure, et ab antiquo spectantibus, et pertinere debentibus, memoratis Fratribus in dictis Monasteriis Ecclesiarum Beatae Mariae Virginis in Tersath, et sub No-vigrad fundatis, degentibus, ipsorumque futuris Successoribus universis dedimus, donavimus, et contulimus, imo damus, donamus, et conferimus jure perpetuo, et irrevocabiliter, tenendas, possidendas pariter et habendas salvo jure alieno. Harum nostrarum secreto sigillo Nostro, quo ùt Rex Hungariae utimur, impendendas com-munitarum vigore, testimonio litterarum, quas in formam privilegii Nostri redigi faciemus, dum Nobis in specie fuerint reportatae. Datum in Civitate nostra Vienna Austriae, die undecima mensis Julii Anno Domini Millesimo Sexcentesimo quin-quagesimo primo. Regnorum nostrorum Romani decimo quinto, Hungariae, et reli-quorum Vigesimo Sexto, Bohemiae verò vigesimo quarto. Ferdinandus V. Maximilianus II. etiam, prout jam memini, speciali diplomate omnia Bona Ecclesiae Tersactensi â Martino de Frangepanibus donata confirmavit, quod etiam praestitit piissimus Imperator Leopoldus I. qui, cum in suo Diplomate inserat litteras Maximiliani, ambas simul ex ipso Originali depromptas transcribo, quae hujus sunt tenoris: Nos Leopoldus Dei gratia electus Romanorum Imperator semper Augus-tus, ac Germaniae, Hungariae, Bohemiae, Dalmatiae, Croatiae, Sclavoniae etc. Rex: Archidux Austriae, Dux Burgundiae, Brabantiae, Styriae, Carinthiae, Carnioliae, Marchio Moraviae, Dux Lucemburgae, ac superioris, et inferioris Silesiae, Wirtem-bergae, et Thekae, Princeps Sueviae, Comes Habspurgi, Tyrolis, Ferreti, Kyburgi, et Goritiae etc. Memoriae commendamus tenore praesentium significantes, quibus expedit universis, quod pro parte fidelium nostrorum Religiosorum Fratrum Ordinis Sancti Francisci Confessoris Minorum Reformatorum in Conventu, seu Monasterio Ecclesiae beatissimae Virginis Mariae, Matris gratiarum, prope Castrum Tersath vocatum, in annotato Regno nostro Croatiae, Dioecesique Modrussiensi extructo commorantium, et consequenter ipsius etiam Conventûs, sive Monasterii exhibitae 431 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 431 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 431 11. 08. 2025 15:22:44 11. 08. 2025 15:22:44 Bosnia Seraphica 419 sint Nobis, et praesentatae certae quaedam litterae Sacratissimi olim Principis, ac Domini Maximiliani Secundi Romanorum Imperatoris, ac Germaniae, Hungariae, Bohemiae, etc. Regis, Praedecessorisque nostri felicissimae memoriae desideratis-simi, novae donationis privilegiales, in Civitate nostra Vienna Austriae, die deci-ma octava mensis Aprilis in anno Domini Millesimo, quingentesimo septuagesimo quarto dudum evoluto, de, et super totalibus ipsorum Bonis, quocumque nomine censendis, ad praenotatum monasterium ab antiquo spectantibus, ac per Comitem olim Martinum de Frangepanibus eorum piè, et in perpetuum applicatis confectae, et emanatae tenoris infrascripti. Supplicatum itaque extitit Majestati nostrae nomi-nibus, et in personis praefatorum Religiosorum Fratrum Ordinis Sancti Francisci Minorum Conventualium debita cum instantia humillimè quatenus Nos praetactas litteras donationales, omniaque, et singula in iisdem contenta, ratas, gratas, et ac-ceptas habentes, litterisque nostris privilegialibus inseri, et inscribi facientes, au-thoritate nostra Regia approbare, roborare, ratificare, ac pro jam fatis Religiosis Fratribus, ipsorumque Successoribus, et consequenter praememorato Conventui, seu Monasterio perpetuò valituras, gratiosè confirmare dignaremur. Quarum qui-dem litterarum tenor sequitur hunc in modum: Nos Maximilianus Secundus Dei gratia electus Romanorum Imperator semper Augustus, ac Germaniae, Hungariae, Bohemiae etc. Rex, Archidux Austriae, Dux Burgundiae, Comes Tyrolis etc. Me-moriae commendamus tenore praesentium, significantes, quibus expedit, universis. Quod Nos, cum ad nonnullorum fidelium Religiosorum nostrorum humillimam sup plicationem nostra pro parte fidelium Religiosorum nostrorum Fratrum Ordinis Sancti Francisci Confessoris in Monasterio Ecclesiae Beatissimae Virginis Mariae prope castrum Tersath vocatum, in Regno scilicet nostro Croatiae, ac in Dioecesi Modrussiensi extructo commorantium nostrae Majestati factam, tum vero ex zelo, et devotione nostra, quibus erga ipsam intemeratam Deiparam Virginem Mariam afficimur, ejusque cultores, et Ministros in Ecclesiae Dei jugiter, sineque intermis-sione famulantes complectimur, totalia ipsorum Bona, quocumque illa nomine cen-seantur ad praefatum Monasterium ab antiquo spectantia, districtum videlicet, sive territorium contiguè ipsum Monasterium circumadjacentia, unà cum Vado, nec non Molendino, et stuppa super fluvium Recha extructis, nec non faenilibus in Valle Draga habitis, dictis scilicet Fratribus olim per Magnificum quondam Comitem Martinum de Frangepanibus piè, et devotè collatis, eodemque pro refrigerio animae suae in perpetuum applicatis, in quorum omnium quieto, et pacifico dominio, atque usu iidem Fratres sese ab antiquo perstitisse, et modò quoque pacificè persistere, litterasque, et litteralia instrumenta superinde sufficientia habuisse, ea tamen sub praeteritis disturbatis temporibus ab ipsis quodam malo casu deperdita, et abalie-nata esse asserunt: Totum item, et omne jus nostrum Regium, si quod in praetactis totalibus Bonis, nimirum districtu, sive territorio circa praedictum Monasterium adjacentibus, nec non vado, molendino, et stuppa supra dictum fluvium Recha ex-tructis: item faenilibus in Valle praescripta Draga vocata habitis, 432 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 432 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 432 11. 08. 2025 15:22:44 11. 08. 2025 15:22:44 II. CONVENTUS B'mae V. Mariae Gratiarum Tersacti In Dalmatia citeriore 420 etiam aliter, qualitercumque haberemus, aut eadem nostram ex quibuscumque cau-sis, viis, modis, et rationibus concernerent Majestatem simul cum cunctis suis utili-tatibus, et pertinentiis quibuslibet, terris scilicet arabilibus, cultis, et incultis, agris, pratis, pascuis, Campis, foenetis, sylvis, nemoribus, montibus, vallibus, vineis, vi-nearumque promontoriis, aquis, fluviis, piscinis, piscaturis, aquarumque decursi-bus, Molendinis, et eorumdem locis, generaliter verò quarumlibet utilitatum, et per-tinentiarum suarum integritatibus, quovis nominis vocabulo vocitatis sub suis veris metis, et antiquis limitibus existentibus ad eadem de jure, et ab antiquo spectanti-bus, et pertinere debentibus, praemissis, sicut praefertur, stantibus, et se habentibus memoratis Fratribus Ordinis Sancti Francisci, ipsorumque Successoribus universis, novae nostrae donationis titulo dedimus, donavimus, et contulimus, imo damus, do-namus, et conferimus jure perpetuo, et irrevocabiliter tenendi, possidendi pariter, et habendi salvo jure alieno. Harum nostrarum vigore, et testimonio litterarum, quas in forma privilegii nostri redigi faciemus, dum Nobis in specie fuerint reportatae. Datum Viennae decima octava die Aprilis Anno Domini Millesimo quingentesimo septuagesimo quarto. … Maximilianus = = = Joannes Listhius Jauriensis = = = Nos itaque hujusmodi humillima praerecensitorum Religiosorum Fratrum Ordinis Sancti Francisci Minorum Reformatorum memorati Conventûs prope Castrum Ter-sath situati pro nostro etiam, quo erga intemeratam Dei Genitricem Virginem Ma-riam, ejusque Cultores, et Ministros ferimur zelo, pientissimoque studiô, et affectu praeinsertas donationales litteras non abrasas, non cancellatas, nec in aliqua sui parte suspectas, sed omni prorsus vitio, et suspicione carentes, praesentibus litteris nostris privilegialibus de verbo ad verbum sine diminutione, et augmento aliquali insertas, et inscriptas quoad omnes earumdem continentias, clausulas, et articulos eatenus, quatenus eaedem rite, et legitimè existunt emanatae, viribusque earumdem veritas suffragatur, et in quantum in continuo earumdem usu praenarrati Religiosi, et Conventus perstitissent, et etiamnum persisterent, ratas, gratas, et acceptas ha-bentes, authoritate nostra Regia approbavimus, roboravimus, ratificavimus, proque praefatis Fratribus, et Successoribus eorumdem universis, ac ipso pariter Conven-tu, seu Monasterio supra specificato, perpetuo valituras gratiosè confirmavimus. Harum nostrarum secretô sigillô nostrô, quô ut Rex Hungariae utimur, impendenti communitarum vigore, et testimonio litterarum. Datum in Civitate nostra Vien-na Austriae die vigesima mensis Aprilis Anno Domini Millesimo Sexcentesimo nonagesimo quarto. Regnorum nostrorum Romani trigesimo sexto, Hungariae, ac reliquorum trigesimo nono, Bohemiae verò trigesimo octavo. Leopoldus (L. S.) Comes Franciscus Keri m'ppa Franciscus Somogy m'ppa 433 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 433 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 433 11. 08. 2025 15:22:44 11. 08. 2025 15:22:44 Bosnia Seraphica 421 VI. Ex praememoratis Maximiliani, et Leopoldi Romanorum Impera-torum, et Hungariae Regum gloriosissimae memoriae litteris facile patet, quod vigore earumdem confirmata sit donatio Martini de Frangepanibus in suis primis fundationalibus de dato in Castro Novi die 7. Aprilis anno 1431. tantùm conten-ta videlicet territorium Tersactense cum Vado, Molendino, stuppa, et aquis, nec non faenilia in Valle Draga, ratio est, quia harum donationum litterae Originales, nescio, quo casu deperditae sunt, et solum una copia authentica tamen superest: posteriorum verò donationum litterae Originales etiamnum extant, hinc non erat opus eas novis litteris confirmare, quia litterae Originales in quocumque judicio quibusvis aliis praevalere debent. Unde si nunc nullae extarent litterae fundationa-les praetactas fundationes continentes, sufficerent litterae Maximiliani Imperatoris, quia praedicta Bona non tantum confirmat, sed etiam de novo dat, donat, et confert, omneque jus Regium, si quod in illa Bona haberet, transfert in ipsos Fratres Mino-res, et Conventum Tersactensem. §. III. Summorum Pontificum circa Bona fundationalia dispositiones. I. Quantam curam adhibuerit pyssimus Coenobii, et Ecclesiae Tersacten-sis fundator Martinus de Frangepanibus, ut bona â se praedictae Ecclesiae dona-ta contra omnes injustos impetitores, et usurpatores iniquos firmam, et stabilem protectionem haberent, patet ex §. praec. n. 2. ubi insinuavi Mathiae Hungariae Regis consensum, et ratificationem ab ipso Martino Ecclesiis factorum legatorum: ast Regia confirmatione non contentus Martinus, etiam Pontificiae potestatis robur, et firmitatem interpellavit. Quapropter Paulus II. Romanus Pontifex ad ejusdem preces, omnes iniquos usurpatores Bonorum Ecclesiis Beatissimae Virginis in Ter-sath Ordinis Minorum, et sub Novi Ordinis S. Pauli primi Eremitae donatorum, nisi moniti intra 30. dies restituant, excommunicationis sententia innodavit, ut ex ejusdem litteris datis Romae tertio decimo Kalendas Julii Anno Domini 1467. quas ex Originali transumptas adduco, suntque hujus tenoris: Paulus Episcopus Servus Servorum Dei Dilecto filio Nobili viro, Martino de Frangepanibus Vegliae, et Segniae, Modrussiaeque Comiti salutem, et Apostolicam Benedictionem. Constantis fidei integritas, et sincerae devotionis affectus, quibus Nos, et Romanam Ecclesiam, quam Dei Filius Jesus Christus auctor ipse pietatis instituit, revereris, non indignè promeretur, ut vota tua, ex quibus Divini cultus augmentum salusque provenire speratur animarum, pii Patris affectione prosequamur, et ut op-tatum sortiantur effectum plenis favoribus confoveamus. Sane pro parte tua Nobis nuper exhibita petitio 434 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 434 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 434 11. 08. 2025 15:22:44 11. 08. 2025 15:22:44 II. CONVENTUS B'mae V. Mariae Gratiarum Tersacti In Dalmatia citeriore 422 continebat, quod tu, qui ad Minorum de Observantia nuncupatos, et Sancti Pau-li primi Eremitae sub Regula Sancti Augustini Ordinum Fratres propter fructus uberes, quod eorum exemplari vita, et admonitionibus circa Salutem animarum Christifidelibus afferunt, specialem geris devotionis affectum in eo, quod condere proponis de Bonis tuis in tua ultima voluntate, testamento dictis Fratribus pro am-pliatione, et fabrica suarum domorum Sanctae Mariae extra Tersath prope Flumen, et ejusdem Sanctae Mariae sub Novi oppida Modrussiensis Dioecesis, et ad alios licitos eorumdem Fratrum usus, nec non aliis Ecclesiis, et piis locis, ac alias ad pias causas, et pro remuneratione tibi fideliter servientium, quaedam piè legare, ac alias disponere, et ordinare pro Divini cultus augmento, ac tuae, et Progenitorum tuorum animarum salute proponis, vereris tamen, ne haeredes, et successores tui, quae piè disposueris, seu hactenus disposuisti, exequi malitiosè, seu negligenter omittant, aut ipsi, et alii tuum laudabile propositum hujusmodi, quod Dei, et Glo-riosae Virginis praefatae laudem, et animarum salutem concernit, effectum sortiri sine rationabili causa propria eorum temeritate defacto impediant. Quare pro parte tua Nobis fuit humiliter supplicatum, ut talia praesumere tentantibus resistere, et ne id faciant, sub poena excommunicationis ipso facto incurrenda inhibere, aliasque in praemissis opportune provide tibi de benignitate Apostolica dignaremur. Nos igitur votis tuis in hac parte favorabiliter annuentes, hujusmodi supplicationibus inclina-ti, volumus, et Apostolica authoritate decernimus, quod quicumque haeredum, et successorum tuorum, ac aliorum quorumcumque ad implendum ea, quae de Bonis ad te legitime pertinentibus valide, et servata formâ juris in ultima voluntate tua ad commodum praedictarum domorum, et Ecclesiarum quarumlibet, ac aliorum piorum locorum, se pro decenti remuneratione praemissa quomodolibet piè dis-posueris, et ordinaveris pro tempore obligatorum per Fratres praedictos, vel alios, quorum intererit, desuper debitis loco, et tempore requisitus infra triginta dies tunc immediate sequentes, vel si qualitas negotii longius tempus exposcat, infra tempus, infra quod arbitrio boni viri id fieri poterit, ea, ad quae tenetur, efficaciter implere, studiosè, vel negligenter distulerit, et quicumque alius, qui quominus dispositiones, et ordinationes hujusmodi debitum sortiantur effectum, directe, vel indirecte im-pedire praesumpserit, et requisitus, ut desistat ab impedimentis, infra triginta dies immediatè sequentes non destiterit, cujuscunque dignitatis, statûs, vel conditionis existat, sententiam excommunicationis incurrat, â qua, nisi, quae piè disposueris, et ordinaveris, ùt tenetur, impleverit, et ab omni impedimento, et molestia cessave-rit cum effectu, ab alio, quam Romano Pontifice, praeterquam in mortis articulo constitutus, nequeat absolutionis beneficium obtinere. Non obstante, si haeredibus, et successoribus, ac obligatis, et aliis impedientibus praedictis, vel quibusvis aliis communiter, vel divisim â Sede Apostolica indultum existat, quod interdici, suspen-di, vel excommunicari non possint per litteras Apostolicas, non facientes plenam, et expressam, ac de verbo ad verbum de indulto hujusmodi mentionem, et qualibet 435 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 435 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 435 11. 08. 2025 15:22:44 11. 08. 2025 15:22:44 Bosnia Seraphica 423 alia dictae Sedis indulgentia generali, vel speciali, cujuscunque tenoris existat, per quam praesentibus non expressam, vel totaliter non insertam effectus earum impe-diri valeat quomodolibet, vel differri, et de qua, cujusque toto tenore habenda sit in nostris litteris mentio specialis. Nulli ergo omnino hominum liceat hanc paginam nostrae voluntatis, et constitutionis infringere, vel ei ausu temerario contraire: Si quis autem hoc attentare praesumpserit, indignationem Omnipotentis Dei, et Bea-torum Petri, et Pauli Apostolorum ejus se noverit incursurum. Datum Romae apud S. Marcum Anno Incarnationis Dominicae Millessimo quadringentesimo sexagesi-mo septimo. Tertio decimo Kal. Julii Pontificatus nostri anno tertio. IC. de Urbino II. Inserendae hìc fuissent litterae Sixti IV. incip. Romanus Pontifex dat. Tibure anno 1473. et Julii II. litterae, in quibus citatas Sixti litteras confirmat, quae incipiunt Hodie emanârunt dat. Romae apud S. Petrum anno Christi 1511. decimo Kal. Februarii. Ast quia hae litterae, in quibus Fratres Minores dispensantur, et habiles redduntur ad possidenda bona immobilia, non tantum Conventum Tersac-tensem, licet eumdem maxime concernunt, respiciunt, sed totam Bosnae Croatiae Provinciam, eas hìc non adduco, sed lectorem ad p. 1. c. 12. §. 2. n. 3 remitto, ubi eas integras insertas reperiet. Solùm hìc ex Annalibus P. Luccae Waddingi ad an. 1500. adduco litteras Alexandri VI. incip. Divini cultus dat. Romae apud S. Petrum anno 1500. tertio idus Septembris, in quibus omnia, quae Martinus de Frangepani-bus Conventui, et Ecclesiae Tersactensi donaverat, confirmat, eaque ad serenandam Fratrum conscientiam Sacristiae dictae Ecclesiae applicat, prout ex ipsis litteris cla-rius patet, quae hujus sunt tenoris: Alexander P. P. VI. Ad perpetuam rei memoriam Divini cultus augmentum etc. sane pro parte dilectorum filiorum Guar-diani, et Fratrum domus Castri Tersacti Ordinis Minorum Fratrum Modrussiensis Dioecesis Nobis nuper exhibita petitio continebat, quod alias cum quondam Mar-tinus de Frangepanibus Vegliae, Segniae, Modrussiae Comes licentia Sedis Apos-tolicae sibi super hoc per litteras fel. record. Nicolai Papae V. Praedecessoris Nos-tri concessa, ad Dei laudem, et ipsius Religionis propagationem, Divinique cultûs ejusdem augmentum, et suae, ac Successorum, et antecessorum suorum animarum salutem in dicto Castro ad ipsum Martinum Comitem pertinente, domum praedic-tam pro usu, et habitatione perpetuis Fratrum dicti Ordinis Regularis Observantiae cum Ecclesia, Campanili, Campana, Coemeterio, claustro, dormitorio, refectorio, hortis, hortalitiis, et aliis necessariis officinis, propriis sumptibus, et expensis con-strui, et aedificari fecisset, et in eam Fratres dicti Ordinis Regularis Observantiae introduxissent, con- 436 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 436 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 436 11. 08. 2025 15:22:44 11. 08. 2025 15:22:44 II. CONVENTUS B'mae V. Mariae Gratiarum Tersacti In Dalmatia citeriore 424 siderans, quod dictum Castrum confinibus Turcarum proximum existebat, et quod forsan contingere posset, quod Fratres in dicta domo pro tempore habitantes ne-cessarias eleemosynas, ac subventionem pro eorum victu, et vestitu, quam etiam dictae domus constructione, et aliis eorum necessitatibus â Christifidelibus dictum Castrum, seu prope illud inhabitantibus, recipere non possent, ac volens in prae-missis eorumdem Fratrum necessariae subventioni, dictaeque Domus construc-tioni opportunè providere, et consulere, etiam quibusdam litteris piae mem. Sixti Papae IV. praedecessoris Nostri, ut dicti Fratres Bona eis per dictum Martinum concedenda recipere possent, sufficienti facultate muniti proventus, et emolumen-ta omnium apotecarum fieri solitarum intuitu ipsius Ecclesiae in omnibus glorio-sae Virginis Mariae, festivitatibus scilicet cum medietate omnium proventuum, et emolumentorum, nundinarum celebrandarum annuatim sub claustro dictae domus penes mare, et in festo Assumptionis ejusdem Beatae Mariae Virginis, ac unam Capellam, sive Oratorium, quae, seu quod proprium Rectorem habere non consue-verat, cum illius horto, pergulis, prato, et aliis emolumentis, quae ipse Martinus Comes percipere consueverat, nec non certas alias possessiones, et Bona, et certos redditus annuos, et mensuras vini ad praefatum Martinum Comitem legitime perti-nentia, domui, ac illius Fratribus tam pro sustentatione Guardiani, et Fratrum dictae domus, et eorum necessitatibus, quàm domus, et Ecclesiae, ac Officinarum praedic-tarum conservatione, et aliis piis operibus tunc expressis perpetuò, et inviolabiliter donavit, concessit, et assignavit, prout in quibusdam litteris dicti Martini Comitis desuper confectis, et ejus sigillo munitis plenius dicitur contineri. Quare pro parte eorumdem Guardiani, et Fratrum Nobis fuit humiliter supplicatum, ut donationi, concessioni, et assignationi pro illarum subsistentia firmiori, robur Apostolicae confirmationis, ac pro potiori cautella praedicta omnia eisdem Guardiano, et Fratri-bus donata, et concessa Sacristiae ejusdem domus perpetuò applicare, appropriare, aliàsque in praemissis opportunè providere de benignitate Apostolica dignaremur. Nos igitur etc. Bonorum, et emolumentorum situationes, denominationes, quantita-tes, ac illorum, et dictae Sacristiae veros annuos valores praesentibus pro expressis habere volentes, hujusmodi supplicationibus inclinati, donationem, concessionem, et assignationem praedictas authoritate Apostolica praesentium tenore approba-mus, et confirmamus, et singulos defectus, si qui forsan intervenerint in eisdem, supplemus: dictisque Guardiano, et Fratribus, quod redditus, et Bona hujusmodi pro praemissis absque alicujus conscientiae scrupulo percipere, et retinere liberè, et licitè valeant, eadem authoritate concedimus, et indulgemus, et nihilominus potiori pro cautella illa omnia Sacristiae dictae domus pro praemissis, eisdem authoritate, et tenore perpetuo applicamus, et appropriamus. Non obstantibus Constitutionibus, et Ordinationibus Apostolicis, caeterisque contrariis quibuscumque. Datum Romae apud S. Petrum Anno Incarnationis Dominicae Millesimo, quingentesimo tertio idus Septembris Pontificatus nostri Anno nono. 437 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 437 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 437 11. 08. 2025 15:22:44 11. 08. 2025 15:22:44 Bosnia Seraphica 425 III. Sicut Julius II. anno 1511. commendavit Archiepiscopo Colocensi, et Episcopo Quinque Ecclesiarum, ac Primicerio Ecclesiae Chasmensis, ut Fratres Minores Conventus Tersactensis contra injustos vexatores, et Bona eidem Con-ventui â Martino de Frangepanibus donata contra iniquos usurpatores defendant, protegant, et tueantur, ùt suprà p. 1. c. 12. §. 2. n. 3. visum. Ita ejus Successor Leo X. anno 1515. ut Fratres ab omnibus vexationibus liberi quietam vitam ducere vale-rent, scripsit Episcopis Modrussiensi, et Albanensi, ut Fratribus contra Praedonum, raptorum, et invasorum audaciam defensionis praesidio assistant. Quia autem con-tra hujusmodi iniquos Bonorum Beatissimae Virginis invasores non tantum in litte-ris fundationalibus Martini de Frangepanibus, sed etiam Romanorum Imperatorum Rescriptis, ac Pontificiis scilicet Pauli II. et Julii itidem II. Diplomatibus sufficienter provisum est, superfluum esse putaverim Leonis X. adducere litteras. IV. Cum pietas fidelium indies magis cresceret erga Thaumaturgam Ma-trem Tersactensem, multi in suis ultimis voluntatibus, et testamentis vineas, et hor-tos pro refrigerio animae suae Fratribus, et Ecclesiae B. Virginis legare voluerunt: quia autem Fratres similia adventitia bona acceptare sibi non fidebant, recurrerunt ad Urbanum VIII. supplicantes, ut is de plenitudine Apostolicae potestatis in his providere benignissimè dignaretur, qui ad Fratrum humillimas preces etiam indul-sit, ut vineas, hortos, aliaque bona stabilia, si iisdem legata fuerint, sine conscien-tiae remorsu securè recipiant, ac receptis fruantur, prout ex ejus litteris incip. Sacri Apostolatus datis Romae die 21. Julii 1625, quae ex ipso Originali transumptae sic sonant: Urbanus P. P. VIII. Ad perpetuam Rei memoriam Sacri Apostolatus ministerio meritis licet imparibus superna dispositione praesidentes votis illis benevolum praestamus assensum, per quae felici domorum Regularium quarumlibet, praesertim prope infidelium terras, et dominia existen-tium successui, ac personarum in eis Altissimo famulantium manutentioni consu-litur, et his, quae ad eum effectum â Christifidelibus donata esse dicuntur, ut firma perpetuò, et illibata persistant, nostrae confirmationis robur, cum â Nobis id petitur, libenter adjicimus, prout in Domino conspicimus salubriter expedire. Sane exponi Nobis nuper fecerunt dilecti Filii Guardianus, et Fratres Domus regularis Castri Tersati Ordinis Fratrum Minorum de Observantia nuncupatorum Modrussiensis Dioecesis, quod cum alias videlicet de anno Domini millesimo quadringentesimo sexagesimo octavo, postquam Regnum Bosnae, in quo triginta sex, et forsan plura loca, sive domus regulares dicti Ordinis existebant, in ditionem Turcarum perve-nisset, et necessè fuisset tunc existenti Vicario, et Fratribus Provinciae Bosnae dicti Ordinis â dicto regno recedere, et praedicta triginta sex loca deserere, ac ad cite-riora loca ditionis fidelium hinc inde dispersos proficisci, fel. record. Paulus Papa II. praedecessor Noster tunc existentibus Vicario, et Fratribus praedictis, ut sex domos, sive loca in partibus Dalmatiae, Croatiae, Carinthiae, atque Istriae, si illa sibi pia fidelium largitione pro ipsorum usu concederentur, recipiendi, illaque cum Ecclesiis, aliisque necessa- 438 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 438 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 438 11. 08. 2025 15:22:44 11. 08. 2025 15:22:44 II. CONVENTUS B'mae V. Mariae Gratiarum Tersacti In Dalmatia citeriore 426 riis Officinis construi, et aedificari faciendi, ac perpetuò inhabitandi licentiam con-cessit, et subinde cum tunc in humanis agendi Martinus de Frangepanibus Vegliae, Segniae, Modrussiaeque Comes licentia Sedis Apostolicae sibi super hoc per lit-teras fel. record. Nicolai Papae V. etiam praedecessoris Nostri concessa ad Dei laudem, et ipsius Religionis propagationem Divinique cultus ejusdem augmentum, ac pro Suae, et Successorum, ac antecessorum suorum animarum salute in dicto Castro ad ipsum Martinum Comitem pertinente Domum praedictam pro usu, et habitatione perpetuis Fratrum dicti Ordinis Regularis Observantiae cum Ecclesia, Campanili humili, campana, claustro, dormitorio, refectorio, ac aliis officinis ne-cessariis propriis sumptibus, et expensis construi, ac aedificari fecisset, et in eam Fratres dicti Ordinis regularis Observantiae introduxisset, considerans, quod dic-tum Castrum in confinibus Turcarum proximum existebat, et quod forsan contin-gere posset, quod Fratres in dicta Domo pro tempore habitantes necessarias elee-mosynas, ac subventiones tam pro eorum victu, et vestitu, quam et dictae Domus conservatione, et aliis eorum necessitatibus â Christifidelibus dictum Castrum, seu prope illud inhabitantibus recipere non possent, ac volens in praemissis eorumdem Fratrum necessariae subventioni, dictaeque Domus conservationi opportunè provi-dere, bona nonnulla, proventus, domos, et praedia, certosque redditus annuos, ac mensuras Vini, et alias res ad praedictum Martinum Comitem legitimè pertinentia dictae Domui, ac illius Fratribus tam pro sustentatione Guardiani, et Fratrum dictae Domus, ac eorum necessitatibus, quam domus, et Ecclesiae conservatione, ac aliis piis operibus tunc expressis perpetuò et inviolabiliter donavisset, concessisset, et assignavisset: recolendae memoriae Alexander Papa VI. etiam Praedecessor Noster eisdem Guardiano, et Fratribus tunc existentibus, ut Domos, bona, terras, praedia, ac alia sibi per dictum Martinum Comitem, sicut praefertur, donata, concessa, et as-signata recipere, et retinere possent, concessit, et indulsit, illorumque omnium do-nationem, concessionem, et assignationem Apostolica sua authoritate approbavit, et confirmavit, ac pro potiori cautella illa omnia Sacristiae dictae Domus applicavit, et appropriavit, prout in singularibus litteris Apostolicis desuper expeditis plenius continetur. Cum autem, sicut eadem expositio subjungebat, temporum injuria, et Turcarum, ac aliorum illarum partium infidelium, et Haereticorum saevitia potior pars Bonorum Domui praedictae per dictum Martinum Comitem donatorum ablata, distracta, et occupata reperiatur, cumque recuperari non valeat, nonnulli Christi-fideles earumdem partium quaedam alia Bona, praedia, terras, et redditus annuos pro manutentione Domus, et Fratrum praedictorum etiam perpetuò donaverint, concesserint, et assignaverint, seu donare, concedere, et assignare parati sint. Nos dictarum litterarum Apostolicarum, nec non Instrumentorum donationis hujusmodi tenorem, ac dat. etc. bonorumque, et possessionum qualitates, quantitates, confines, vocabula, et denominationes, ac annuos illorum valores praesentibus pro expressis habentes ipsosque exponentes specialibus favoribus, et gratiis prosequi vo- 439 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 439 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 439 11. 08. 2025 15:22:44 11. 08. 2025 15:22:44 Bosnia Seraphica 427 lentes, nec non Guardianum, et Domus regularis hujusmodi singulares personas â qui-busvis excommunicationis, suspensionis, et interdicti, aliisque Ecclesiasticis sententi-is, censuris, et poenis â Jure, vel ab homine quavis occasione, vel causa latis, si quibus quomodolibet innodati existunt, ad effectum praesentium dumtaxat consequendum, harum serie absolventes, et absolutos fore censentes, porrectis Nobis pro eorum parte super hoc supplicationibus inclinati eisdem Guardiano, ac Fratribus, quod redditus, et Bona jam donata retinere, seu donanda hujusmodi pro praemissis absque alicu-jus conscientiae scrupulo acceptare liberè, et licitè valeant, Apostolica authoritate tenore praesentium concedimus, et indulgemus, et nihilominus pro potiori cautella illa omnia Sacristiae dictae Domus pro iisdem praemissis eadem authoritate Aposto-lica similiter ex nunc, prout postquam donata fuerint, applicamus, et appropriamus, ipsosque exponenter desuper â quocumque quovis quaesito colore, vel ingenio, mo-lestari, inquietari, aut quoquo modo impediri non posse. Irritum quoque, et inane de-cernimus, si secus super his â quocumque quavis authoritate scienter, vel ignoranter contigerit attentari non obstantibus constitutionibus, et ordinationibus Apostolicis, nec non Domus regularis, et Ordinis praedictorum etiam juramento, confirmatione Apostolica, aut quavis alia firmitate roboratis statutis, et consuetudinibus, privilegiis quoque, indultis, et litteris Apostolicis, eis, eorumque Conventibus, Superioribus, et personis, sub quibuscumque tenoribus, et formis, ac cum quibusvis clausulis, et de-cretis in genere, vel in specie, aut alias in contrarium forsan quomodolibet concessis, confirmatis, et innovatis. Quibus omnibus etsi de illis illorumque tenoribus specialis, specifica, et expressa mentio in praesentibus facienda foret, illis aliàs in suo robore permansuris, latissimè hac vice dumtaxat specialiter, et expressè derogamus, caete-risque contrariis quibuscumque. Per praesentes autem non intendimus donationem factam approbare, sed licentiam tantum donandi, et acceptandi in usus dictae Sacris-tiae tantum, et non aliter insumenda, aliàs praesentes nullae sint eo ipso, concedere. Datum Romae apud S. Mariam Majorem sub annulo Piscatoris die 21. Julii 1625. Pontificatus nostri anno secundo. Joseph Anselm A. Bondonatus. V. Si quis omnia in his tribus paragraphis contenta bene, et attento ani-mo perpenderit, vix sibi in animum inducere poterit, posse aliquem tam deperditae esse vitae, ac eo temeritatis devenire, ut violentas manus immiteret in haereditatem Domini Nostri Jesu Christi, ac Beatissimae Matris ejus Virginis Mariae, cùm omni possibili, et excogitabili firmitate roborata existat: Nam Bona â Martino de Frange-panibus Conventui, et Ecclesiae Tersactensi donata, ab eodem non iniquè acquisita, sed propter fidelia praestita servitia â Bela IV. Hungariae Rege eidem donata fue-re: ut Ecclesiae ea donare valeret, obtinuit consensum Mathiae itidem Hungariae Regis, Ipse Martinus in suis fundationalibus litteris, eos, qui iniqua usurpatione Dominum Nostrum Jesum Christum, ac ejus dilectissimam Matrem ausu temerario exhaereditare praesumpserint, â regno Caelorum justo Dei judicio, exhae- 440 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 440 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 440 11. 08. 2025 15:22:44 11. 08. 2025 15:22:44 II. CONVENTUS B'mae V. Mariae Gratiarum Tersacti In Dalmatia citeriore 428 reditandos comminatur, Maximilianus II. Romanorum Imperator, ac Hungariae Rex omnia Bona Ecclesiae Tersactensi donata non tantum confirmat, sed et de novo donat, quod Leopoldus I. etiam confirmavit, Paulus II. Romanus Pontifex injus-tos invasores, nisi intra 30. dies moniti restituerint, fulmine Apostolicae potestatis perculit. Quis, quaeso, majus robur, aut â quo in mundo desiderare poterit? Sed eheu! vix Martinus piisimus Coenobii Tersactensis fundator oculos clauserat, jam insurrexerunt viri iniqui, qui postposito omni timore Dei tamquam lupi rapaces irruerunt in haereditatem Christi, et ejus dilectissimae Matris, nec desunt similes raptores etiam hodierno tempore, quod sequenti Capite per extensum ostendam. §. IV.362 De vetustissimae et Inclytae Frangepaniae Prosapiae encomiis. I. Cum Martinus Comes de Frangepanibus, ut in praecedentibus para-graphis ostensum fuit, Conventus et Ecclesiae Tersactensis non tantùm piissimus fundator, sed etiam munificentissimus dotator fuerit, hinc in debitum gratitudinis argumentum erga eumdem piissimum fundatorem Martinum de Frangepanibus Segniae, Vegliae, Modrussiaeque Comitem (qui originem suam ex vetustissima, et gloriosissima familia, olim ANICIA, postmodum Frangepana nuncupata, tra-xit: siquidem, ùt meminit Spondanus ad A. C. 717. citans Anastasium, et Bedam de sex aetatibus, cum anno 717. Urbs Roma ingenti Tyberis alluvione per septem dies fuisset afflicta, adeo, ut in via lata ad unam, et semis staturam excreverit, do-mos plerasque everterit, agrosque dissipaverit, hinc Flavius Anicius misericordia motus, populo Romano, maxima rerum omnium penuriae depresso, naviculis hinc inde discurrens, panem unicuique domui, ut ita dicam frangendo distribuit, ac lar-ga munificentia distribuendo Frange-panium agnomen adeptus est, et ad posteros transmisit) Genealogiam, magnificentiam, militares glorias, et heroica facta Domus Anicianae, seu Frangepanianae, quantum ex historicis eruere licuit, texere statui. II. Itaque Illustrissima haec familia, juxta veriorem Historicorum senten-tiam, primordia sua recognoscit ab inclytis, ac magnanimis Ducibus Aenea Trojano, et Turno Urbis, et Orbis Patritiis, ac inter antiquissimas, et nobilissimas Quiritum propagines connumerata, virtutibus singularibus florida, divitiis immensis abun-dans, Mater Heroum faecundissima, palmis, et trophaeis ubique, ac semper extitit gloriosissima. Nam, ut refert Carolus Sigonius tom. 1. de Occidentali Imperio lib. 3., fol. 127. commisit A. C. 326. Constantinus M. Imp. Praefecturam Urbis Anicio Juliano, quam idibus Novembris capessivit. A. C. 331. Roma pridie idus Aprilis Anicius Paulinus flos Romanae nobilitatis, Urbis Praefecturam inivit: huic statuam inauratam, Senatus populusque Romanus posuit cum hoc meri- 441 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 441 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 441 11. 08. 2025 15:22:44 11. 08. 2025 15:22:44 Bosnia Seraphica 429 torum ejus elogio. Anicio Paulino Juniori V. C. Procons. Asiae et Hellesponti Con­ suli ordinario, Praefecto Urbis, vice Sacra judicanti ob meritum nobilitatis, elo­ quii, justitiae, atque censurae, quibus privatim, ac publicè clarus est, petitu populi Romani, testimonio Senatus, judicio D. D. N. N. Triumphatoris Augusti, Caesarum­ que florentium statuam secundam auro superfusam locari sumptu proprio placuit. Ita idem Sigonius. III. A. C. 371. Sextus Anicius Petronius Probus Romanorum suae aetatis facile Illustrissimus, nobilitate, opulentia, dignitatibus nulli cedens (cujus Pater, et Avus (ùt loquitur Claud. Fleurÿ Hist. Eccles. tom. 4. §. 60. fol. 1067) consulari dig-nitate fulserant) fuit Consul ordinarius sub Valentiniano I. Imperatore (non Gratia-no, ut aliqui contendunt) fuit olim Proconsul Africae, tum quater praetorio modo in Italia, modo in Galliis Praefectus, qua potestate praeditus S. Ambrosio Aemiliae, et Liguriae Praeturam contulit, eique Româ Mediolanum proficiscenti quasi divinans dixit: Vade, age, non ut Judex, sed ut Episcopus. Hic Sextus Anicius Probus (qui primus cum universa familia Catholicam fidem suscepit) Pater extitit trium Consu-lum ordinariorum, Anicii scilicet Probini, et Anicii Olybrii, qui anno 395. Consules fuêre, quod nunquam hucusque auditum, ut duo Fratres consulatum simul gererent: tertius filius Anicius Probus Consul fuit tempore Honorii Occidentis Imperatoris anno 406. De Proba praedictorum Consulum Matre S. Hieronymus epist. 8. ita scribit: Probâ illâ omnium dignitatum, et cunctae nobilitatis in Urbe Romana nihil illustrius, cujus Sanctitas, et in universos effusa bonitas etiam apud barbaros vene­ rabilis fuit. Olybrius sibi Julianam uxorem delegit, et brevi tempore viduam cum fi-lia, cui nomen Demetriades, quae virgo permansit, reliquit. Haec est illa Juliana, cui S. Augustinus librum de bono viduitatis dicavit, quam etiam Augustinus epist. 176. ad ipsam directa his verbis dilaudat: Quis verbis explicet? quis digno praeconio prosequatur? quantum incomparabiliter gloriosius, ac fructuosius habeat ex vestro sanguine faeminas Virgines Christus, quam viros Consules mundus? generosius quippe elegit Aniciana posteritas, tam illustrem familiam beare, nuptias nesciendo, quam multiplicare pariendo: et in carne tam imitari vitam Angelorum, quam ex carne adhuc numerum adhuc augere mortalium …… Virgines, quae sibi optant Aniciorum claritatem eligant Sanctitatem. Illud enim quando assequentur? hoc au­ tem si plenè cupierint, mox habebunt. Ad Demetriadem verò S. Hieronymus tracta-tum de modo servandi Virginitatem scripsit. Tam famosa erat Aniciorum familia, ut Zosimus lib. 6. non dubitaverit asserere: solam Aniciorum familiam, omnium prope modum Romanorum divitias possedisse. Proinde non immerito Claudianus, et Honuphrius Panvinius asserunt: Ex ea, tamquam ex equo illo Trojano, omnibus saeculi praeclari domi forisque belli, ac pacis artibus plerique viri prodiêre. Et D. Hieronymus epist. 130. ad Demetriadem ait: Illustre Anicii Sanguinis decus, in quo aut nullus, aut rarus fuit, qui non meruerit consulatum. Vide de his Claud. Fleury loc. cit. Carol. Sigonium tom. 1. de Imperat. Occident. lib. 10. fol. 383., et Clar. Pascon. Hist. Tersact. c. 12. fol. 186, et seqqu. 442 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 442 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 442 11. 08. 2025 15:22:44 11. 08. 2025 15:22:44 II. CONVENTUS B'mae V. Mariae Gratiarum Tersacti In Dalmatia citeriore 430 IV. Ex hac Illustrissima Aniciorum gente fuit S. Felix II. Romanorum Pontifex, qui Cathedram S. Petri conscendit A. C. 483. cui Joannes Palatius se-quens subscribit elogium: Nomine, Omine, Gente, Genere, Felix, Felicis filius, Sedem occupat Romanam. Si avos respicis praeteritos? de genere Caesarum. Si futuro de Sanctorum Prosapia. E Gente Anicia, Magni Gregorii, Magnus Atavus. de quo etiam ipsemet S. Gregorius Magnus lib. 4. Dialog. c. 16 testatur: Strenue contra Haereticos orientales decertavit. Summa laude Pontificatu perfunctus, in Coelis recipitur mortalibus venerandus. Ex hac S. Gregorius Magnus Ecclesiae Doctor, Gordiani Anicii Senatoris, et Silviae Sanctissimae Matronae filius. Hic in Pontificatu, ad quem A. C. 590 evectus fuit, multa successoribus doctrinae, et Sanctitatis exempla relinquens, nunc ut Sanctus ab omnibus Christicolis adoratur. De S. Gregorio, ejus Patre Gordiano, et Matre Silvia, ac amita Tarsilla Palatius sequens adnectit elogium: Gregorius ê Senatorum, et Sanctorum Prosapia: Gre­ gorii Pater, Mater, Amita, Magni omnes, et domestici Dei, Nil mirum, tot magni, Natum nacti sunt maximum. P. Clarus Pasconi refert in sua Historia Tersact. ci-tans Anastasium, Ciaconium, Platina, et Panvinium fuisse â S. Bonifacio I. creatum Presbyterum Cardinalem Felicem Anicium tit. Fasciolae, qui fuit Pater S. Felicis II. Papae, et atavus S. Gregorii Magni. Nec mireris, dum dixi Felix Presbyter Felicis II. Pater, quid enim prohibet, mortua conjuge, Felicem Felicis Patrem, fieri potuisse Presbyterum. Nota, quod S. Felix II. ab iis, qui Felicem II. Antipapam contra Libe-rium Summum Pontificem in Catalogo Romanorum Pontificum collocant, dicatur Felix III. sed Perperam, cum et alii Pseudo-Pontifices ê Catalogo verorum Pontifi-cum excludantur. V. Ex hac Inclyta Prosapia ortum trahit S. Demetrias Anicii Olybrii fi-lia, Virgo nobilissima, ac Christianae pudicitiae decus admirabile, cum enim esset oppignorata aeque nobilissimo sponso, appropinquante nuptiarum die de repente mutato habitu, professa est vitam monasticam, Matre Juliana, ac Proba Avia gaudio exultantibus, eò quod virgo nobilem familiam virginitate sua faceret nobiliorem: quam enim Sponsam hominis, ut tantum Provincia noverat, Virginem Christi totus Orbis audivit cunctis ubique admirantibus, et quam plurimis aliis exemplum ejus imitantibus: quae et praeparatam ei â parentibus ingentem dotem, ac pretiosissi-mum ornatum, dispersit pauperibus. Ejus generosissima facta egregiè describit, et mirificè laudat S. Hieronymus epist. 8. de eadem re postea ad ipsam Demetriadem scripta. Eamdem quoque alloquendo eximiè depraedicat S. Augustinus epist. 143. dicens: Sola quippe praestitisti generi tuo, quod longa retro aetate non habuit. Licet ediderit virilis sexus memorabiles Consules, et amplissimi Ordinis status, illustris familia saepe audierit, nihil unquam tamen in genere vestro, hoc tuo ho­ nore fuit praestantius, quia non corporali albo, sed in libro memoriae immortalis insertus est. Cum exceperint illi theatrales toto orbe plausus, miraque acclamandi conspiratione, insignia Con- 443 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 443 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 443 11. 08. 2025 15:22:45 11. 08. 2025 15:22:45 Bosnia Seraphica 431 N'o 19. sulum merita laetum vulgus expresserit: longe tamen tui honoris est gloria major, quae gaudium in Coelis fecit Angelisque laetitiam. Ad Consulatum eorum diversae totius Orbis Provinciae, ad quas domus vestrae potentia extenditur, peregrinas feras, et ignota animalia transmiserunt, quae Crudelis arena solum, vel suo, vel hominum sanguine cruentarent. Ad te verò electae quaeque Virgines mittuntur, quas tu pretiosissimum munus offeras Deo, tuoque exemplo ad perpetuam provoces Sanctitatem, non tibi, sed tecum Deo servituras etc. VI. Si omnes Martyres, Virgines, et Sanctos viros ex Aniciana Prosapia ortum trahentes, quique Anicianam familiam ingentibus splendoribus, et virtutum meritis illustrârunt, commemorare vellem, tomum implerem integrum; Unde, ut brevitati consulam, eas breviter, et succincte recensebo. Ex hac illustri Aniciorum propagine ortum traxerunt Sancti Martyres Cantius, Cantianus, et Cantianilla, de his Martyrologium Romanum piam facit commemorationem his verbis: Pridie Kalendas Junii Aquilejae Sanctorum Martyrum Cantii, Cantiani, et Cantianillae fratrum, qui cum essent ex illustri Aniciorum familia, sub Diocletiano, et Maximia­ no Imperatoribus ob Christianae fidei constantiam una cum Paedagogo suo Proto capite plexi sunt. S. Georgius miles, et Martyr Anicius, ut ex Divo Gaudentio, Giselberto, Francisco Zazzera scribit Cornelius â Lapide c. 15. in Apocal. Martyrio coronatus est in Persia Anno Domini 295. ut meminit Martyrologium Romanum nono Kalendas Maji. Sancti Martyres, et fratres Placidus, Eutychius, Victorinus, et soror Sancta Flavia Virgo, et Martyr, qui, ut advertit Philippus Gottus In Praef. de invent. Ss. Placidi etc. et Leguile de rebus Austriae fol. 194. Romae Patre Probo Tertullo Anicio nati, postmodum Messanae in Sicilia, ut cantat idem Martyrolo-gium tertio nonas Octobris anno 539. immarcescibilem Martyrii coronam adepti sunt. S. Ambrosius Anicius Patritius Romanus, Ecclesiae Doctor, Archiepiscopus Mediolanensis filius Ambrosii Anicii. Sanctus Uranius Satyrus Anicius, magna-rum virtutum vir, germanus Frater Divi Ambrosii, et Sanctae Marcellinae. Ejus Sanctitatem Martyrologium Romanum quinto decimo Kalendas Octobris decantat. Sanctus Paulinus Anicius (quem Anicium fuisse probat Baronius ad annum Christi 394) Consul Romanus, qui quadragesimo primo aetatis anno abdicato Consulatu, una cum Therasia conjuge monasticae vitae institutum arripuit, atque in agrum No-lanum recessit. Episcopus creatus se ipsum pro liberandis captivis tradidit, obiit A. C. 451. S. Avitus Anicius, ùt scribit Christophorus Broverus in notis ad Carmina Fortunati lib. 3. carmine 26. temporis Zenonis Imperatoris ê Senatore Romano, Episcopus Viennensis in Gallia creatus. Sanctus Otho Anicius nobilis Romanus, et Civitatis Ariani in Regno Neopolitano patronus praecipuus, ùt notat Ferdinandus Ughellus tom. 8. Italiae Sacrae fol. 202. Ejus dies natalis 23. Martii ritu solemni in Beneventana Ecclesia, ad quam corpus illius Ariano delatum fuerat, celebratur. Si quis de hoc Sancto plura scire desiderat, consulat Fabium Barberium in Catalogo Episcoporum Arianensium. Sanctum Tho- 444 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 444 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 444 11. 08. 2025 15:22:45 11. 08. 2025 15:22:45 II. CONVENTUS B'mae V. Mariae Gratiarum Tersacti In Dalmatia citeriore 432 mam de Aquino Ordinis Praedicatorum, Doctorem Ecclesiae dictum Angelicum, e gente Anicia fuisse, perhibet Cornelius â Lapide c. 15. in Apocal. S. Maurus, patro-nus meus, nobilis Romanus, fuit quoque ex gente Anicia, ùt testatur Arnoldus Wion Belga Benedictinus citans antiqua donationis instrumenta Monasterii Cassinensis, discipulus fuit S. Benedicti, quem pariter ex Aniciana Prosapia descendisse, sicut et Seraphicum Patriarcham Sanctum Franciscum Assissiatem, pluribus probat P. Clarus Pasconi in historico progressu Triumphi Mariani c. 12. § 9. ad quem lecto-rem remitto. VII. Plures etiam faeminae Sanctitate florentes, et Martyrio coronatae ex hac Aniciana Frangepana Prosapia prodierunt, ùt Sancta Caecilia Virgo, et Martyr Aniciae familiae Decus, et ornamentum teste Leguile de reb. Aust. fol. 194. et Szent-Ivanii tom. 1. dec. 1. part. 3. Synop. Chronolog. quae sponsum suum Vale-rianum, et Fratrem ejus Tiburtinum ad credendum in Christum perduxit, et ad Mar-tyrium invitavit. Securi percussa fuit decimo Kalendas Decembris A. C. 230. sub Severo Imperatore. Sancta Victoria Virgo, et Martyr ê domo Anicia, ùt probat idem Szent-Ivanii tom. 1. dec. 1. p. 3. §. 7. Hujus triumphales glorias cantat Romana Ecclesia, celebratque decimo Kalendas Januarii. In persecutione Decii Imperatoris Martyrium subiit A. C. 251. Sancta Christina Virgo, et Martyr Anicia, ùt adver-tit Alphanus Archiepiscopus Salernitanus inquiens: Christina gloriosissima Virgo Gente Patritia Aniciorum exorta etc. Et Cardinalis Baronius in notis Martyrol. Ro-mani ad diem 24. Julii de ea ita sermocinatur: In Nostra Bibliotheca habemus acta Sanctae Christinae fusius scripta, quorum exordium est hujusmodi: Erat quaedam Sacra, et Sancta puella ex Aniciorum perillustri familia etc. Ejus Martyrium Nono Kalendas Augusti Tyri in Tuscia Martyrologium indicat Romanum. Martyrio coro-nata A. C. 297. Sancta Soteris Virgo, et Martyr Anicia, ex cujus se ortum prosapia Sanctus Ambrosius lib. 3. de Virginib. ingenuè fatetur. Hujus Virginis agonem pia Mater Ecclesia colit quarto idus Februarii. Sancta Marcellina Virgo Anicia soror S. Ambrosii Episcopi, quae Romae in Basilica S. Petri â Liberio Papa in die Natali Christi velum Religionis accepit, cujus etiam Sanctitatem beatus Ambrosius scriptis suis testatam voluit. Sancta Scholastica Virgo Monialis Anicia, soror S. Benedicti, cujus vitam S. Gregorius Magnus lib. 2. dialogor. c. 33. conscripsit. Sancta Sylvia Anicia Divi Gregorii Magni Mater. De ea tertio Nonas Novembris Martyrologium Romanum sic canit: Romae Sanctae Sylviae Matris Sancti Gregorii Papae. Sancta Tharsilla Virgo Anicia Amita ejusdem Sancti Gregorii Papae, cujus Sanctitatem idem Sanctus Hom. 38. in Evang. et lib. 4. Dialogor. amplius exponit dicens: Thar­ silla Amita mea … virtute continua orationis, gravitate vitae, singularitate absti­ nentiae ad culmen Sanctitatis excreverat. Huic per visionem Felix Atavus meus hujus Romanae Ecclesiae Antistes apparuit, eique mansionem perpetuae claritatis ostendit dicens: Veni! quia in hac te lucis mansione suscipio, quae sequenti 445 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 445 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 445 11. 08. 2025 15:22:45 11. 08. 2025 15:22:45 Bosnia Seraphica 433 mox febre correpta ad diem pervenit extremum. Et sicut nobilibus faeminis, viris­ que morienibus multi conveniunt, qui eorum proximos consolentur, eadem hora exitus ipsius multi viri, et faeminae ejus lectum circumsteterunt, inter quas Mater mea quoque adfuit. Cum subito illa sursum respiciens Jesum venientem vidit, et cum magna animadversione coepit circumstantibus clamare dicens: Recedite, re­ cedite, Jesus venit. Haec et alia plura de ea idem Sanctus. Sancta Aemiliana Virgo Anicia pariter Amita S. Gregorii migravit ad Dominum Nonis Januarii, ùt com-memorat Romana Ecclesia in Martyrologio Romano. S. Juliana Anicia Justiniani Imperatoris affinis, scripsit ad Hormisdam Pontificem una epistolam, obiit Con-stantinopoli A. C. 527. Beata Sophia Anicia Romana, ùt habet Bollandus tom. 2. ad diem 23. Januarii fol. 469. n. 4. et. sequ. Heroina religiosissima, orationibus, et obsecrationibus semper intenta, Dei colloquio jugiter fruebatur. Beata Jacoba de septem soliis Anicia, Vidua inter Romanas Matronas omni nobilitatis, et divitiarum genere abundans. Seraphicum virum S. Franciscum, et Sodales ejus hospitalitatis, et charitatis officiis prosequebatur. Obiit Assissii A. C. 1239. De ea Martyrologium Franciscanum sic canit: Assisii in Umbria beatae Jacobae de Septem soliis Viduae Tertiariae, quae genere, et virtutibus nobilissima, nec non â Seraphico Patre Sanc­ to Francisco de rebus caelestibus edocta splendidioribus radiis in orbe refulsit. VIII. Praeter S. Ambrosium jam supra nominatum plures ex Anicio-Fran-gepana prosapia, qui Infula, et Pedo condecorati coruscârunt, exorti sunt: signanter; Tunnius Anicius Romanus Anno Domini 351. Sedem Episcopalem Eugubinam in Umbria obtinuit, ut asserit Ughellus tom. 1. Probinus Anicius Patriarcha Aquile-jensis trigesimus primus, ut scribit Joannes Franciscus Paladius lib. 1. Hist. Fo-ro-Julien. fol. 23. Hic Sedem Patriarchalem A. C. 573. uno quidem anno sibi com-missam gubernavit, verum heroicis factis explevit tempora multa, sepultusque in Aede Metropolitana Gradensi cum sequenti Epigraphe: Anicius Probinus Justinia­ ni Imperatoris Consanguineus, Sanctissimis Vestigiis Paulini insistens, uno anno, quo Aquilejensi praefuit Ecclesiae, perpetuae felicitatis recuperandae Aquilejensi populo spem fecit. Archius, seu Artucius Anicius Frangepanus, Dominus Caselli, seu Propeti, et Trecenti teste Ughello tom. 5. primis annis militiam secutus est, mox defuncta Uxore Deo sacratus in Episcopum Concordiensem fuit assumptus, mor-tuus est 15. Martii Anno 1331. Nicolaus Anicius Frangepanus Romanus (Ughellus tom. 1) Canonicus Basilicae Lateranensis â Clemente VI. Anno 1342. decimo quin-to Kalendas Augusti in Episcopum Anconitanum fuit electus, e vivis sublatus est Anno 1343. Julianus Mirtus Anicius Frangepanus â Sixto IV. Anno 1472. secundo idus Maji in Episcopum Calatinum, seu Cajacensem Campaniae Provinciae electus est. 446 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 446 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 446 11. 08. 2025 15:22:45 11. 08. 2025 15:22:45 II. CONVENTUS B'mae V. Mariae Gratiarum Tersacti In Dalmatia citeriore 434 Postea ad Tropejensem translatus est, quam cum 19. annis eximie rexisset excessit ê vita Tropeae Anno 1499. 26. Septembris. Idem Ughellus tom. 6. Georgius Ani­ cius Frangepanus Comes Segniae, Filius Bartholomaei Fratris Martini Coenobii Tersactensis fundatoris, vir gravissimus Ordinis Minorum S. P. Francisci Anno 1522. mense Aprili ad Archiepiscopatum Colocensem fuit evectus, ut scribit Ni-colaus Isthuanssius lib. 7. Hist. Hung. Franciscus Anicius Frangepanus Joannis secundi Comitis Vegliae Filius, Ordinis Minorum S. Francisci de Observantia, qui cum Romae in Ecclesia S. Mariae de Ara Coeli habitum Sacrae Religionis assump-sisset Anno 1533. Archiepiscopus Colocensis postmodum eligitur, dein â Paulo III. die 30. Maji Anno 1539. Episcopus Agriensis fuit renunciatus. Joannes Anicius Frangepanus Frater praedicti Francisci Anicii (latius lib. 6) Archiepiscopus Colo-censis, qui mementosas, et arduas obivit legationes tempore Joannis Vaivodae, et Ferdinandi Austriaci Hungariae Regis. Fabius Mirtus Anicius Frangepanus, ut ait Ughellus tom. 7. maxima vitae integritate, et ingenio pollens â Cajacensi Ecclesia Anno 1572. die 18. Octobris ad Nazarenam transferri meruit. Qualis, ac quantus fuit hic Ecclesiae Dei Praesul, Caspar Rencius sororis ejusdem filius sequenti ex-pressit Epitaphio: Fabio Mirto Frangepano Neopolitano, Archiepiscopo Nazareno antiquae virtutis, et sapientiae viro, qui bis civitatem Bononiam, bis Umbriam, et Picenum Provincias bonis legibus rexit. Qui dudum â Pio V. deinde â Gregorio XIII. ad Carolum IX. nuper â Sixto V. ad Henricum III. bellorum civilium com­ ponendorum, et Religionis Catholicae toto Regno retinendae causa legatus. De­ mum Lutetiae Parisiorum in sexta sua legatione anno aetatis 73. vitam exercitam, et laboriosam placida tandem, et quieta in Christo pace mutavit. Caspar Rencius Sororis filius bene morienti, bene merenti, bene maerens posuit XVI. Kal. Aprilis MDLXXXVII. Octavius Mirtus Anicius Frangepanus, Fabii Mirti Nepos ex Abbate S. Benedicti de Capua die 19. Novembris anni 1572. ad Episcopatum Cajacensem fuit promotus virtutibus, et prudentia clarus nomine Gregorii XIII. Civitatem Bono-niam gubernavit. Dein â Sixto V. ad Superiorem Germaniam, omnesque Belgii Pro-vincias cum potestate legati â latere destinatus est Nuntius. A Clemente VIII. anno 1592. ad Episcopatum Tricariensem, mox ad Sedem Archiepiscopalem Tarentinam translatus est. Decessit Nono Kalendas Sextilis, id est Augusti anni 1612. ùt habet Ughellus tom. 6. etc. sepultusque in Cathedrali cum hoc in tabula marmorea inciso Epitaphio: D. O. M. Octavio Mirto Frangepano Neapolitano, Viro humanissimo, atque eruditissimo primo Calatiarum, tum Tricariensi, Episcopo tandem Tarenti Archiepiscopo apud octo Pontifices, Principesque Austriacos gratiosissimo, lega­ tionibus alibi, atque alibi summa cum fide, et laude functo Diomedes Capuanus avunculo amantissimo posuit. Vixit an. LXXVIII. obiit IX. Kal. Sextilis MDCXII. Hoc tibi figo Nepos, mi dulcis avuncule marmor Caetera det, quem jam spero dedisse Deus. 447 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 447 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 447 11. 08. 2025 15:22:45 11. 08. 2025 15:22:45 Bosnia Seraphica 435 Scipio Anicius Frangepanus de Tolpha Neapolitanus Pauli filius Dominus (Ughel-lus tom. 7. Italiae Sacrae) â Gregorio XIII. Tranensis Archiepiscopus die 10. De-cembris 1577. renuntiatur: exinde ad Archiepiscopalem Sedem Acheruntinam translatus est die 20. Decembris 1593. diem extremum clausit 24. Februarii 1595. Hyacinthus Anicius Frangepanus Forojuliensis de Castello Episcopus Tergestinus. Praeerat juxta Ughellum tom. 5. Anno Domini 1578. Ast Valvasorius ejus mor-tem reponit ad annum 1574. quod ex sequenti sepulchrali inscriptione demonstrat: Hyacintho Frangipani de Castello summâ Caroli Archiducis Austriae providentiâ ad Episcopatum assumpto, praeveniens mors rapere non potuit, quae ipse tanti Principis judicio, animi pietate, Religionis curâ, ac generis antiquitate fuerat con­ secutus. 1574. die 8. Novembris. IX. Anno Domini 833. Quatuor Germani Fratres Anicii â Frangepanibus, videlicet Elisaeus, Ugo, Nicolaus, et Michael, ut suae, avitaeque gloriae consu-lerent incremento, eamque per totam pene Europam dilatarent, ab Urbe Romana demigrârunt. Elisaeus Florentiam petens familiam Elisaeam, sive Aldigheriam fun-davit. Ugo Helvetiam se contulit, quo loci Comes creatus, Serenissimae familiae Ducum initium dedit. Nicolaus in Dalmatia, et Sclavonia stabiliens domicilium, clarissimae gentis auctor fuit, ac Majorum suorum exempla imitando Frangepanam Domum novis honoribus cumulavit. Demum Michael Venetias tenens, familiam suam heroicis factis opibus, honoribus propagavit, et avitum splendorem constanter retinuit. Ex eo namque pullulavit nobilissima Venetorum gens Michaelia cogno-minata prout Annales Veneti teste Arnoldo Wion asserunt his verbis: Michaelii ex Urbe Roma, et vocabantur Frangipanes. Fuerunt Tribuni antiqui, homines splen­ didi, quorum unus, cui nomen erat D. Michael, venit Venetias cum magnis divitiis, et fecit aedificari sibi, et suis Vicinis Ecclesiam Sancti Cassiani, et Sancti Joannis Novi. Porro nota, Michaelios primos gessisse pro insignibus Leones, quemadmo­ dum hodie gerunt Frangipanes: sed Magnificus Dominus Michael Dux Venetia­ rum, cum in bello contra Turcas Capitaneum ageret Generalem, et inopia pecuniae laboraret, monetam ex corio fieri fecit, quae vocabatur MICHELETA, quam unius aurei nummi expendebat, ea conditione, ut deinde reversus Venetias, pro qualibet ejusmodi moneta ex aerario nummus aureus redderetur, quod et factum est. Ex hac ergo occasione dictus Dux mutavit gentilitia arma sua, et pro Leone gessit prae­ dictam Monetam: qui cum â Siculis electus esset in ipsorum Regem, nullo modo assensum praebuit, sed maluit esse Dux Venetiarum, quam Rex Siciliae. Ita Anna-les Veneti. X. Haec Michaelia Familia serenissimae Reipublicae Venetae tres dedit praeclarissimos Duces videlicet A. C. 1096. Vitalem I. Michaelium, qui classem ducentarum navium sub filio suo Joanne Michaelio in Syriam misit ad redimendum Christi Sepulchrum. Secundus fuit Dominicus Michaelius A. C. 1117. in Ducem electus, qui ducentis diversi generis instructis navigiis in Syriam accurrit, Barba-ros vicit, Tyrum expugnavit, propterea Servator Terrae Sanctae fuit proclamatus. Tertius Vitalis 448 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 448 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 448 11. 08. 2025 15:22:45 11. 08. 2025 15:22:45 II. CONVENTUS B'mae V. Mariae Gratiarum Tersacti In Dalmatia citeriore 436 II. Michaelius electus Dux Venetiarum A. C. 1155. Quinque praeterea Patriarchas Gens Michaelia procreavit 1'mum Dominicum Patriarcham Gradensem. 2'dum Vitalem Michaelium Patriarcham Venetiarum. 3'tium Vitalem itidem Michaelium Patriar-cham Venetiarum. 4'tum Vitalem quoque Michaelium Patriarcham Venetiarum. 5'tum Joannem Michaelium Pauli II. Romani Pontificis ex sorore Nepotem, Cardinalem S. R. E. Tit. S. Angeli, Patriarcham Constantinopolitanum, Episcopum Veronen-sem, dein Patavinum, tandem Praenestinum, quibus accedit Franciscus Michaelius Archiepiscopus Ravennatensis. Haec eadem Familia produxit undecim Procura-tores S. Marci, Equites verò ejusdem Sancti innumeros: quorum agmen postremis hisce temporibus claudit Joannes Michaelius, qui ob sua, ac Hieronymi, et Pauli Michaelium praeclarissima mavortia merita â Senatu 9. Novembris Anno 1695. Eques Sancti Marci, cum omnibus honoribus praerogativis, et praeeminentiis fuit creatus. XI. Nicolaus de Frangepanibus, postquam Regalem ferme in Dalmatia, et Sclavonia fixisset habitationem, clarissimum sanguinem suum per plures gene-rationes sic propagavit, ut continuata serie plures viros toga, et armis inclytos pro-tulerit. Et quia ex hoc Frangepanio ramo fundatores hujus Tersactensis Coenobii, et Ecclesiae prodierunt, eorum genesim, quantum ex Historicis eruere fas erat, hic adnecto. Igitur 1. Nicolaus I. Henrici de Frangepanibus filius, miles intrepidus, Comes in Vinodol, ac potens Dominus in Carniolia, et ideo dictus fuit Regulus in Carniola­ nis, ut habet Ludov. Schönleben. Hic familiam Frangepanicam in Illyrico, et Croa-tia propagavit. Simeon frater ejus, ab aliis dictus Thiemo, et â Venetis Doimo gen-tem Frangepaniam in Insula Veglia stabilivit. Udalricus verò pariter Frater Nicolai, Dominus Propeti, et Castelli in Foro-Julio prima sui stemmatis jecit fundamenta. 2. Dionysius Frangepanes Comes Vegliae, et in Vinodol ejus frater erat Guido primus Frangepanes. 3. Guido Primus Frater praedicti Dionysii I. 4. Fridericus I. qui cum Fratre suo Bartholomaeo de Frangepanibus fi-lio dicti Guidonis, congregato triginta millium selectorum bellatorum agmine in campo Grobnicensi Tartaros profligarunt, et Belam IV. Hungarorum Regem in sua Regia restituerunt; ob quod servitium idem Rex eisdem Civitatem Segniensem cum aliis locis donavit, ut ex ejusdem Diplomate supra §. 2. n. 2. allato patet. 5. Nicolaus III. de Frangepanibus Comes Vegliae, Segniae, et Modrus-siae, Croatiae, Sclavoniae, et Dalmatiae Prorex, seu, ùt vocant Bannus. Singularis ejus gloria resplenduit in hoc, quod Rudolphum I. Habspurgicum Comitem Domus Austriacae fontem, cum Stephano II. de Frangepanibus eousque egregie adjuverit, donec debellato Ottocharo Bohemiae Rege sceptrum Imperii ad eandem Augustam Domum fuerit devolutum. Sub hoc Nicolao Domus Nazarena B. V. Mariae ê Ga-lilaea Angelicis humeris ad Collem Tersactanum 10. May 1291. adportata fuit, ùt jam ostensum est. 449 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 449 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 449 11. 08. 2025 15:22:45 11. 08. 2025 15:22:45 Bosnia Seraphica 437 6. Stephanus II. de Frangepanibus Comes Vegliae etc. Matrimonio copula-tam habuit Catharinam de Petau, filiam Comitis Petri Inclyti Ducatûs Styriae Aulae Praefecti. 7. Stephanus III. Frangepanes Comes Vegliae etc. desponsatam habuit in uxorem Catharinam de Carara filiam Francisci de Carara. Advertendum hìc est, quod P. Clarus Pasconi in Historico progressu Mariani Triumphi fol. 89. dicat, Stephani fratrem fuisse Mathiam, â quo descendit Sigismundus primus de Frange-panibus. Ast salvo honore tanti viri, id impossibile esse, ex ejusdem verbis ostendo; etenim mox infrà adducit epistolam, quam Mathiae de Frangepanibus scripserat Joannes Muscardus de dato Budae 9. Maji 1516. Et fol. mox seq. dicit de ejus filio Sigismundo, quod anno Domini 1461. indictione 9'na die verò 24. mensis Februarii Episcopatum Ottochensem fundaverit. Amabo! quomodo Filius potuit jam anno 1461. fundare Episcopatum, cum Pater ejus 77. circiter annis vixerit posterius filio, etenim filius Sigismundus, dum Episcopatum fundavit, utique habere debuit libe-ram suorum bonorum dispositionem, hanc autem filii non habent, nisi adveniente debita â jure praescripta aetate: Unde dicendum est, aut Sigismundum non fuisse filium Mathiae, aut errorem intercurisse in signando anno epistolae ad Mathiam datae, et loco anni 1516. scribi debuisse annum 1416. quod verisimilius est. 8. Nicolaus IV. Frangepanus Comes Vegliae, etc. et Banus Croatiae, Scla-voniae, et Dalmatiae, cognomento Magnus. Uxorem habuit filiam Regis Bosniae Ludovici Hungariae Regis Consanguineam. Hic Cirquenicza monasterium pro Pa-tribus S. Pauli primi Eremitae fundavit, et variis possessionibus dotavit, ùt patet ex ejus litteris fundationalibus datis Modrussiae die 14. Augusti 1412. meditabatur etiam aedificare Tersacti Ecclesiam, et Conventum pro Fratribus Minoribus, sed morte praeventus Filio id exequendum comisit. 9. Bartholomaeus secundus Frangepanus Comes Vegliae etc. Filius Nico-lai IV. uxorem duxerat Catharinam de Scala, filiam Dominorum Veronae. Fratres ejus fuerunt Nicolaus V. Martinus II. Ecclesiae, et Conventus Tersactensis Divae Virginis Gratiarum fundator clementissimus, Andreas, qui obiit caelebs, Damianus, et Stephanus IV.  Damiano descendit Michael II. bellicus Commendans sub Maxi-miliano I. Imperatore, et Anna nupta Pancratio ab Aursperg.  Michaele II. descen-dit Georgius I. Mathias II. et Dorothea nupta Stephano Ursini Comiti de Blagay.  Georgio I. descendit Franciscus I. Porro â Stephano IV. descendit Bernardinus II.  Bernardino II. Ferdinandus I. qui desponsavit Mariam Brankovich filiam Joannis Serviae Regis. Item Christophorus I. Matthaeus, et Beatrix nupta Joanni Liptoviae Duci.  Ferdinando I. descendit Stephanus V. dictus Ozaljczki. Martinus II. sine haerede decessit die 4. Octob. 1479. Bartholomaeus verò 22. Martii 1474. Ambo Tersacti sepulti. 10. Joannes II. de Frangepanibus Comes Vegliae etc. et Banus Croatiae, Sclavoniae, et Dalmatiae, filius Bartholomaei II. duxit Beatricem Corvini Mathiae Hungarorum Regis consanguineam 450 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 450 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 450 11. 08. 2025 15:22:45 11. 08. 2025 15:22:45 II. CONVENTUS B'mae V. Mariae Gratiarum Tersacti In Dalmatia citeriore 438 Fratres habuit Georgium II. Ord. Min. S. Francisci, dein Archiepiscopum Colo-censem, Bernardinum II. â quo descendit Christophorus II. tres verò habuit sorores Helenam nuptam Lazaro Principi Russiae.363 Dorotheam nuptam Comiti Barbariae, et Annam junctam Pancratio alteri Comiti Barbariae. Hic Joannes se, suamque In-sulam Vegliensem sub protectionem Reipublicae Venetae commisit, quem etiam Respublica suscepit tamquam suum Commendatum die 19. Junii 1452. cum condi-tione, ut idem Joannes elevet vexillum, et insigne S. Marci, ùt ex instrumento, cujus simplicem copiam vidi, patet, quod hujus est tenoris: In Christi Nomine Amen. Anno Nativitatis Ejusdem 1452. die 19. Mensis Junii, Indictione 15. Ill'mus Princeps, et Excel'mus D'nus D'nus Franciscus Foscari Dei gratia Dux, et Inclytum dominium Venetiarum servata solemnitate consiliorum suorum, quae ad talia requiruntur, ex una parte: et Magnificus, et potens Dominus Comes Joannes de Frangepanibus, Dominus Civitatis, et Insulae Vegliensis, natus quondam quondam Magnifici Domini potentis Nicolai Comitis Segniae, Modrussiae etc. in praesentia Ill'mi D'ni Ducis, et Duc. Dom. personaliter constitutus ex altera: ad infrascriptas Conventiones, et pacta sponte, liberè, et ex certa scientia, animoque deliberato, solemniter, et concorditer devenerunt. Et primo namque Idem Ill'mus Dominus Dux, et Duc. Dom. pro se, et Successoribus suis nomine, et Vice ipsius Dominii, et Com-munitatis Venetiarum accepit, acceptat, recipit, et admittit praefatum Dominum Joannem de Frangepanibus Comitem, et Ducem Civitatis, et Insulae Vegliae in protectionem, et recommendisiam ipsius Domini Ducis, et Duc. Dominii Veneti pro dicta Civitate, et Insula Vegliae, ejusque subditis, et habitatoribus dictae Civi-tatis, et Insulae Vegliae. Et idem Magnificus Dominus promisit elevare vexillum, et Insigniam S. Marci, promittitque Idem Dominus Dux, et Duc. Dominium habere, tenere, et tractare, et protegere ipsum Magnificum Dominum Joannem tamquam bonum, et verum recommendatum suum pro dicta Civitate, et Insula Vegliae, et vice versa praefatus Magnificus Comes pro se, et haeredibus suis sponte, liberè, et ex certa scientia, animoque deliberato acceptat dictam protectionem, et recommen-disiam, ac pro se, et haeredibus suis, interveniente solemni stipulatione se obligat, et promittit esse verus, et bonus recommendatus praedicti Domini Ducis, et Succes-sorum suorum, et Inclyti Dominii Veneti, ac omnia dicere, facere, et operari, quae boni, et veri adhaerentes, et recommendati facere tenentur, specialiter, et expressè promittit pro se, et haeredibus suis, esse verus amicus amicorum, et inimicus ini-micorum Domini Ducis, Dominii, et Communitatis Venetiarum, et cum ipsa Civi-tate, et Insula, ejusque subditis, in omnibus casibus, et opportunitatibus, ad omnem requisitionem, et voluntatem praedicti Dominii Venetiarum, ac terrarum, locorum, et subditorum suorum. Quae omnia, et singula suprascripta praedictus Ill'mus Do-minus Dux, et Dominium Venetiarum etc. et idem Magnificus Dominus Comes Joannes sibi invicem, et vicissim 451 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 451 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 451 11. 08. 2025 15:22:45 11. 08. 2025 15:22:45 Bosnia Seraphica 439 una pars alteri, et altera alteri pro se, et Successoribus suis, et haeredibus promi-serunt, et promittunt attendere, adimplere, et observare, et in nullo contrafacere, vel venire, sub obligatione omnium bonorum suorum praesentium futurorum, et de praedictis ambae dictae partes voluerunt, et rogaverunt, fieri debere publicum in-frascriptum, et authenticum Instrumentum unum, et plura, in eodem tenore similia, sicut fuerit apportunum per me Notarium infrascriptum, Bulla plumbea Ill'mi Domi-ni Ducis, et sigillo, seu Bullâ terreâ praedicti Magnifici Domini Comitis pendenti-bus communiri. Actum Venetiis in Ducali Palatio in sala duarum Napp. praesenti-bus egregiis, et prudentibus viris & Hieronymo de Nicolà & Alexandro â Fornalibis & Bertuccio Nigro & Joanne de Reguardatis Duc. Secretariis & Tisolugano de Justinopoli Familiari Secreto praedicti Magnifici Domini Comitis Joannis, et aliis testibus ad haec vocatis, habitis, et rogatis etc. Cum Martinus II. ut assensum Regium obtineret legandi quasdam pos-sessiones Ecclesiae Tersactensi, Mathiae Regi Hungariae sex Castra donâsset, ut ex litteris Mathiae suprà §. 2. n. 3. allatis patet, mortuo Martino Joannes tamquam ejusdem haeres armata manu praedicta Castra tamquam spectantia ad Familiam Frangepanam occupavit. Audiens id Mathias cum amaritudine misit Capitaneum suum nomine Blasium Mayer, qui postquam praedicta Castra occuparet, et â vexa-tionibus Joannis Frangepani liberaret, apposuit, ut occuparet etiam Insulam Ve-gliensem tamquam ad Regnum Croatiae spectantem, Joannes ad angustias redactus reflectens se esse sub protectione Reipublicae Venetae, ejusdem auxilium, et de-fensionem imploravit, quae illico dedit in mandatis Antonio Loredano Capitaneo exercitus navalis in Golfo, ut Frangepano succurreret, quapropter non tantùm Anto-nius Loredano misit ad Capitaneum Hungariae Jacobum Veniero, sed etiam Respu-blica ablegavit Vegliam Antonium Vinciguera Nobilem ê Senatu Veneto, qui cum Capitaneo Blasio Mayer amicabiliter rem componerent. Blasius nil audire volens de amicabili compositione se posuit ante Civitatem Vegliam: hinc Joannes Fran-gepanus desperavit, se posse amplius defendere Insulam, Loredano, Veniero, et Vinciguerra insinuant Joanni, unicum esse remedium liberandi Insulam, si eam to-taliter cum omnibus juribus renuntiaret Dominio Veneto, placuit Joanni Consilium, fecitque juxta illud. Facta renuntiatione Respublica mox misit Victorem Soranzo Capitaneo in Golfo, qui Loredano successit, cum aliquibus navibus ad liberandam Insulam, quibus advenientibus timens Capitaneus Hungaricus, ne ab iis circumda-retur, et sibi via ad terram firmam praecluderetur, reliquit Insulam Venetis, et rediit in Hungariam. Et ab hoc tempore Insula dicta semper manet sub Dominio Veneto. Joannes Frangepanus una cum uxore, et prolibus abiit Venetias, qui â Senatu inter Nobiles Venetos coaptatus, eique annua pensio assignata fuit, Filiae verò ejusdem pro dote 4000. Ducati. Non multo post tempore Joannem immaturi facti paenitere coepit, Insulamque rehabere cupivit, ast nil effecit: quapropter in Germaniam ad Fridericum tertium confugit, sub quo pro Domo Austriaca in bello Hungarico con-tra Turcas Anno Domini 1480. gloriosè occubuit, ac vitae suae terminum imposuit. Vide Sabellicum in Hist. Venet. 452 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 452 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 452 11. 08. 2025 15:22:45 11. 08. 2025 15:22:45 II. CONVENTUS B'mae V. Mariae Gratiarum Tersacti In Dalmatia citeriore 440 11. Bernardinus II. Stephani IV. filius, Comes Segniae, Vegliae, et Mo-drussiae, â quo descendit Ferdinandus I. et Christophorus. 12. Christophorus de Frangepanibus Comes Segniae, Vegliae, et Modrus-siae Bernardini filius duxit Annam Langin Matthaei Cardinalis, Gurcensis Epis-copi, et Archiepiscopi Salisburgensis sororem. Fratres habuit Ferdinandum II. et Wolffgangum I. Hic ob bellicas virtutes, et operam, quam in recuperanda Arce Jaic-zensi navavit, fuit â Ludovico II. Hungariae Rege nuncupatus Defensor Sclavoniae. Obiit circa annum 1527. et Modrussae sepultus, qui cum sine haerede decessisset, suorum Bonorum haeredem reliquit suum fratrem Ferdinandum II. 13. Ferdinandus II. de Frangepanibus frater Christophori Comes Segniae, Vegliae, Modrussiaeque. 14. Nicolaus VI. de Frangepanibus Comes Vegliae etc. Dapifer Archiducis Ferdinandi desponsavit sibi Elisabeth Ursini Comitissam â Blagay. 15. Casparus de Frangepanibus Comes Vegliae etc. in thori sociam accepit Catharinam natam Comitissam de Lenkovizh. Fratrem unicum habuit Stephanum nempe septimum. 16. Wolffgangus Christophorus de Frangepanibus Comes Vegliae etc. fi-lius Caspari. Matrimoniali foedere junctas habuit primò Mariam Comitissam de Berislavich: secundò Mariam Comitissam Inkofferin, et tertiò Dorotheam Paradai-serin viduam Joannis Georgii Haller de Hallerstain. Fratres quoque habuit Geor-gium III. Wolffgangum II. Nicolaum VII. et VIII. Fuit Wolffgangus Generalis, et Commendans Carlostadiensis, miles egregius, de quo Ferdinandus III. Imper. aje-bat: Ille bonus, et fidelis est servitor noster, et vir magnus. Obiit anno 1654. 17. Franciscus Comes Segniae, Vegliae, Modrussiaeque vinculo conjugali sociavit sibi anno 1660. mediante Cardinale Antonio Barberini Juliam Marchionis-sam de Naro Romanam. Fratres habuit Casparum II. Vice-Generalem Croatiae, cui uxor fuit Eleonora Juditha Comitissa Forgatsch, et anno 1652. mortuus est absque prole, et Tersacti sepultus. Item Georgium IV. Vice-Generalem post obitum Fratris, qui uxorem duxit Sophiam Forgatsch, â quibus descenderunt Nicolaus Nonus in in-fantia sublatus ê vivis, et Maria Juliana uxor Ferdinandi Ernesti Comitis de Traun, et Abensperg, Fundatrix Conventus Runensis. In hoc Francisco de Frangepanibus Inclytum Frangepanianae stirpis genus in Regno Croatiae die 30. Aprilis 1671. sub invictissimo Imperatore Leopoldo I. Neostadii in Austria ob defectum fidelitatis Supremo Monarchae debita ┬364 extinctum est. Ast unius minor ex posteris claritas splendidissimam Anicio-Frangepanam gentem obfuscare haud poterit! etenim, si nec soli Ecclipsis, nec Lunae macula, nec luci derogat umbra: si Sanctorum Patrum degeneres filii eorum splendorem non minuunt, si ipsamet Christi Domini Genea-logia maculosos patres admittit: si Sacer Apostolorum Senatus â Juda praevaricante non coinquinatur: si Deus denique in Angelis suis reperit pravitatem: profecto nec lapsus unius integerrimos natales deturpat. Sat laudis Frangepana Genesis habet, quod Caelum Sanctis cumulaverit, Vaticanum H[i]erarchis,365 Urbem, et orbem Au-gustis, Ecclesiam Praesulibus, Ducibus Martiales arenas. 453 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 453 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 453 11. 08. 2025 15:22:45 11. 08. 2025 15:22:45 Bosnia Seraphica 441 Caput VI. De fundationibus seorsim sumptis. Superiori Cap. ostendi varias donationes ab Inclyta Familia Frangepaniana Conventui, et Ecclesiae Tersactensi B. V. Mariae factas fuisse, cum autem successu temporis eaedem fundationes multas vicissitudines pati debuerint, hinc est, quod de singulis separatim tractare proposuerim. Unde sit §. I. De Territorio Tersactensi. I. Donec familia Frangepana Dominium, et jurisdictionem Castri, et ter-ritorii Tersactensis exercuissent, Fratres Minores erant in pacifica possessione bo-norum Ecclesiae, et Conventui Tersactensi â piae memoriae Martino de Frangepa-nibus Comite Vegliae, Modrussiae, et Segniae donatorum. Postquam verò dictum Castellum cum pertinentiis aliis conductoribus elocatum fuisset [┬ a regibus ex domo habsburgica originem trahentibus]366 Fratres saepius in suis juribus turba-bantur, et â pacifica possessione bonorum circa Conventum adjacentium in litteris Martini de Frangepanibus de dato Novi die 7. Aprilis 1431. contentorum deturban-tur: praecipuè verò â Casparo Chnessich, cui Castrum Tersactense cum bonis, et proventibus ad illud pertinentibus anno 1601. elocatum fuit. Is enim non obstante reclamatione Fratrum iniqua usurpatione nihili pendens comminationem Fundato-ris, nec respiciens excommunicationem â Paulo II. Romano Pontifice in injustos raptores bonorum Ecclesiae Tersactensi legatorum latam non tantùm proventus Molendini, Vinearum, quae vulgo Braidae nuncupatur, et Vadi, sed etiam alia emo-lumenta ex Tersactensi territorio, Conventui, et Ecclesiae obvenire debentia ad se trahebat. Quia verò Fratres pauperes suis protestationibus nihil efficiebant, coacti erant â Serenissimo Ferdinando auxilium implorare. II. Ferdinandus Religiosissimus Princeps, cui Divini cultus augmentum, Catholicae fidei propagatio, Lutheranae haeresis extirpatio, Ecclesiarum Dei con-servatio, ac Ministrorum earumdem debita sustentatio maximè cordi erant, ut in-demnitati Fratrum, et Ecclesiae consuleret, constituit duos Commissarios videlicet Ill'mum D. Stephanum L. B. de Ruvere, et Perillustrem D. Joannem Siukovitsch possessorem Dominii Marenfels, ut ad locum Tersactensem se conferrent, confinia reviderent, ac Fratres in possessionem praetensorum bonorum immitterent, prout ex sequenti Archiducali Rescripto ex ipso originali desumpto patet, quod hujus est tenoris: Edl Vest Liebe Freündt. Ihr habt auß denen beylagen nachlengs zu verne-men, was für Güetter und Einkhommen die Franciscaner Ordens Leuth zu Tersath, innen durch Weillandt Martinum Frangipan testiert und donirt, von bemelter 454 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 454 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 454 11. 08. 2025 15:22:45 11. 08. 2025 15:22:45 II. CONVENTUS B'mae V. Mariae Gratiarum Tersacti In Dalmatia citeriore 442 Irer Fürst. Durch. aigenthumblichen Herrschafft Tersath praetendirn und Innen wi-derumben einzuantworten begehrn. Derowegen, und weilen sein Für: Dur: so woll auß angeborner Erzher-zoglichen Milde alß dem zu diesem Orden tragenden eüffer, denselben bey dem seinigen vilmehr zu schüzen, alß Ihres unfüeglich entziehen zu lassen gedenkhen, So haben sich höchst ernente Für: Dur: auf sollich obangedeüt nebenligende sowoll gemeltes Ordens Provincials alß des Jenigen Innhabers angedeiter pretendirenden Thersattischen Gütter gegen einander eingebrachten Schrifften und darunter für-gelofnen Handlung, wie nit weniger sonnsten auß erheblichen Vhrsachen, auf ein gemesne Comission genedigst resolviert, und eüch, hierzu fürgenombnen Com-missarien nachfolgende Verichtung aufzutragen, bey uns mit Gnaden verordnet. Alß in derselben Namen unser ferer bevelch hiemit ist, das Ir euch eines fürder-lichen zusammenkhunfft, Tag miteinnader vergleichen, super locum erscheinen, beeden denen Ordensleüthen, oder Iren Intervenienten und dem PfandtInhaber Ter-sath Casparn Khnessizz solliches zeitlich ankhünden, so dan dits orts von beeden Thaillen dieser strittigen Gütter willen genugsamen bericht und information einzie-hen, die Differenz und aigendliche geschaffenhait so woll in acht nemben, und in omnem eventum, darauf obgedachten Franciscaner Orden, in ernantes Frangipans Donation begrüffene, durch sy pretendirende, und bis her nit Innhabende Güetter zu Irer Satisfaction hierauf einantworten, und wie Ir es allerseits vericht, uns mit eüerer außfürlichen Relation sambt angeheften Rathlichen guetachten zuschreiben wellet, dan hieran erstattet Ir mehrhöchsternenter Für: Dur: genedigen willen und mainung. Dat. Gräz den Neündten January Anno im Sechzehenhundert, und zwelfften. N. Der Für: Dur: Herrn, Herrn Ferdinanden Erzherzogen zu Oesterreich etc. Verordnete U. Ö. Camer President und Räthe. III. Hac [Archiducali] regia367 authoritate munitus Ill'mus D. Stephanus L. B. de Ruvere Capitaneus Fluminensis cum suo ConCommissario Perillustri D. Joanne Siukovich citavit pro die 3. Februarii anni praedicti 1612. tam D. Caspa-rum Chnessich, quam P. Guardianum, aut ejus Procuratorem ad decidendam con-troversiam inter Conventum, et Castrum ratione confinium vertentem. Quapropter praedicta die in territorio Tersacti ante Ecclesiam Parochialem dicti loci, coram D'nis Commissariis Archiducalibus convenerunt D. Casparus Chnessich, et ARP. Franciscus Glavinich Minister Provincialis, et P. Seraphinus â Sehio Guardianus Tersactensis cum suo Procuratore. 455 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 455 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 455 11. 08. 2025 15:22:45 11. 08. 2025 15:22:45 Bosnia Seraphica 443 Quibus praesentibus decreverunt Archiducales Commissarii se conferre oculata fide ad recognoscendum confines in donatione descriptos juxta mentem Suae Se-renitatis. Et praeprimis fuit recognitus Lapis triangularis ad littus maris, qui fuit recognitus ab ipsis Dominis Commissariis, et majori parte populi Tersacti, vulgari-ter lapis Fratrum, Illyricè Fraterszka sten, et hoc ad praesentiam partium videlicet ARP. Provincialis, et Guardiani dicti Monasterii, et etiam ipsius Chnessich. Dein-de ascendentes versus partem orientalem ad primam semitam vulgariter vocatam Praecrixih podgerz, ubi inventa fuit quaedam Crux incisa super lapide in terra fixo. Deinde ascendentes per viam publicam ad secundam semitam vulgariter dictam Praecrixih, quo in loco etiam inventa fuit, quaedam Crux sculpta in lapide fixo in terra. Deinde vergentes ad manum sinistram per viam publicam confinium ex boreali parte ad tertiam semitam in planitiis, semper quidem ascendentes per viam publicam, per quam curribus ad Castrum Tersati ascenditur ad arborem vocatam Kopriva. Deinde per viam publicam ad angulum Capellae, sive Ecclesiae Paro-chialis S. Georgii penes dictum Castrum Tersath ex parte orientali. Deinde directè descendentes per montem incultum ad flumen Zuir, quod dividit Recham â Castro Tersath per medium fluminis, per medium laci maris versus partem occidentalem, et deinde venit per lacum marinum ad meridiem, et terminatur in prima meta supra-dicta, videlicet lapide triangulari. Quibus peractis Ill'mus D. Capitaneus, et Perillus-tris D. Joannes Siukhovitsch Archiducales Commissarii, visa dicta Frangepanica donatione, ac confinibus in ea descriptis, et nominatis, recognoverunt illos, quos viderunt esse eosdem in dicta donatione nominatos, et propterea obtulerunt suis loco, et tempore, mentem suae Ser'mae Celsitudinis executuros. IV. Eadem die, et loco post Vesperas coram praedictis Commissariis Ar-chiducalibus comparuit ARP. Minister Provincialis cum suo Procuratore, et cum res jam fuisset peracta juxta dictas Archiducales Commisiones, institit Minister Provincialis Joannem Vitum Zancum Procuratorem ipsius Conventus, et Guar-dianum poni in realem, et corporalem possessionem bonorum donatorum, et do-talium dicti Conventus, praecipiendo ipsi D. Caspari, et mollendinariis, quod ipse se ingerere non audeat in dictis bonis, et mollendinis, sed recognoscat ipsos RR. PP. Provincialem, et Guardianum in Dominos, et Patronos ipsorum molendinorum. Quia verò D. Casparus Chnessich sibi tempus ad sua jura adducenda expetebat, Domini Commissarii decreverunt, et assignarunt terminum ipsi D. Chnessich usque ad octavam horam sequentis diei ad demonstrandum alia confinia, aliter devenietur per illos ad executionem mentis, et Commissionis suae Celsitudinis. V. Die 4. Februarii ejusdem anni 1612. in territorio itidem Tersati ante Ec-clesiam Divi Georgii coram Ill'mo D. Capitaneo Fluminensi, et Perillustri D. Joan-ne Siukovitsch Commissariis Archiducalibus comparuit horâ octava D. Casparus Chnessich producens quasdam Scripturas sibi favorabiles: ast, quia in Archiducali Rescripto non demandabatur praedictis Commissa- 456 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 456 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 456 11. 08. 2025 15:22:45 11. 08. 2025 15:22:45 II. CONVENTUS B'mae V. Mariae Gratiarum Tersacti In Dalmatia citeriore 444 riis, quod Scripturae recipiantur de novo, sed solummodo sufficientem informatio-nem in Frangepanica donatione contentis, capiant, et accipiant, prout hesterna die ab eis factum fuit, ad praesentiam ambarum partium, producta non admiserunt, et decreverunt ARP. Provincialem, et Guardianum dicti Conventûs, sive D. Procura-torem illius in realem, et corporalem possessionem bonorum hesterna die recog-nitorum, ad praesentiam ambarum partium inducendos, et immitendos esse, prout illos immittunt juxta Commissionem Archiducalem, non prohibendo tamen dicto D. Chnessich, ne recurrat ad suam Ser'mam Celsitudinem. VI. His actis Ill'mus D. Capitaneus, et Perillustris D. Joannes Siukovitsch Commissarii Archiducales, unà cum ARP. Provinciale, et Guardiano, ac D. Joanne Vito Zanco Procuratore dicti Conventûs devenerunt ad primum confinium, scilicet saxum triangulare ad litus maris, vulgariter dictum saxum Fratrum, et dederunt prae manibus ipsi D. Joanni Vito Procuratori, sic eum ponendo pro dicto Monasterio, ac ARP. Provincialem, et Guardianum in realem, ac corporalem possessionem dic-torum bonorum in Frangepanica donatione contentorum, praesentibus D. Francisco Juvancovich, et Valentino Avich Fluminensibus, testibus ad haec specialiter roga-tis, ac majore parte populi Tersath. Deinde ascendentes versus partem Orientalem ad primam semitam vulgariter vocatam Praecrixih Podgerz, ubi inventa fuit quae-dam Crux sculpta in lapide fixo in terra, et mandarunt aliam incidi ad perpetuam rei memoriam. Deinde ascendentes per viam publicam ad secundam semitam vulga-riter vocatam Praecrixih, quo in loco etiam inventa fuit alia Crux sculpta in lapide fixo in terra, et similiter mandarunt aliam Crucem incidi. Deinde vergentes ad ma-num sinistram per viam publicam confinium ex boreali parte ad tertiam semitam in planitiis, quo in loco ipsi Ill'mus, et Perillustris D. D. Commissarii mandarunt aliam crucem incidi pro signo, semper quidem ascendentes per viam publicam, per quam curribus ad Castrum Tersath ascenditur, ad arborem vulgariter vocatam Kopriva. Deinde per viam publicam prosequentes ad angulum Capellae S. Georgii, sive Pa-rochialis Ecclesiae penes Castrum ex parte Orientali. Deinde directè descendentes per montem incultum ad flumen dictum Zuir, quod quidem dividit Recham â Castro Tersati per medium fluminis, per medium laci maris versus partem occidentalem, et deinde venientes per lacum marinum ad meridiem, et terminarunt in prima meta, videlicet lapide triangulari, vulgariter dicto Lapide Fratrum. VII. Quibus peractis ipsi D. D. Commissarii se receperunt unà cum me Philippo Jacobo Zana Tergestino Archiducali S. Viti Fluminis Cancellario ad litus maris ad palificatam prope Flumen, et ad praesentiam supradictorum testium, ac 457 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 457 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 457 11. 08. 2025 15:22:45 11. 08. 2025 15:22:45 Bosnia Seraphica 445 majoris partis populi Tersati, cum pervenerint ad finem executionis Archiducalium Commissionum, ad instantiam praedictorum R. R. P. P. S. Mariae de Tersath, gu-bernatorum Conventûs dictae Ecclesiae Tersath, ac denuo verbis claris, et expres-sis posuerunt in realem, et corporalem possessionem omnium bonorum, vinearum, proventuum molendini, Jurium, et jurisdictionum contentorum in supranominata Frangepanica donatione dicto Monasterio, et Conventui facta per quondam Ill'mum D. Martinum de Frangepanibus cum omni honore, et onere, juxta tenorem dictarum Archiducalium Commissionum, antescriptum Dominum Joannem Vitum Zancum Procuratorem dicti Conventûs ibidem praesentem, et vice, ac nomine dicti Conven-tûs, dantes ei in manibus terram, fructus, arbores, claves Molendini, praecipiendo Molendinario, quod debeat recognoscere dictos R. R. Fratres in Dominos, ac om-nia alia facere, quae in similibus de jure, vel consuetudine fieri solent, et debent. D. verò Joannes Vitus Zancus Procurator vice, et nomine ARP. Provincialis, et Guardiani, ac dicti Conventûs promisit dicta bona, Molendinum, vineas tenere in bono statu, et conditione, illaque gubernare, et coli facere, ac diligenter custodire, ne aliquid de bonis, vel Juribus sibi vice, et nomine dicti Monasterii consignatis, quovis modo alienare, obligare, seu in pignus dare, imo usurpata, et alienata recu-perare, ac omnia alia facere, ad quae de jure tenetur. Insuper ipsi D. D. Commissarii mandarunt in faciem ipsi D. Casparo Chnessich, quod sub poena Hung&. bis mille non debeat nec per se, nec per interpositas personas molestare praedictos ARPP. Provincialem, et Guardianum, aut eorum D. Procuratorem, sed permittere illos pa-cificè frui, et gaudere, quod eisdem concessum fuit per suam Ser'mam Celsitudinem juxta donationem Frangepanicam, de quibus bonis fuerant per ipsos Dominos Com-missarios hodie positi in realem, et corporalem possessionem mediante persona D. eorum Procuratoris. VIII. Hucusque de recensita desumpta sunt ex Copia legali (nam Originale asservatur in Cancellaria Fluminensi) in Archivio Conventus Tersactensis contenta ipsius processus â praedictis D. D. Commissariis Archiducalibus facti occasione bonorum fundationalium Territorii Tersactensis, quae D. Casparus Chnessich pos-sessor Castri Tersath usurpaverat. Pro perpetua rei memoria extra portam Coeme-terii, quae patet ad oppidum, erectum est ex muro in via, quae ducit in Ecclesiam S. Georgii, et dividit jurisdictionem Ecclesiae ab illa Castri, signum quoddam, in cujus superiori parte immuratus est lapis, in quo incisa sunt sequentia verba: Ter­ mini Fundis Eccle. B. V. in anno MCCCCXXXI. Laps poss anno MDCXII. sub Smo A. Ferdo. Id est: Termini fundationis Ecclesiae Beatae Virginis in anno 1431. Lapis positus anno 1612. sub Serenissimo Archiduce Ferdinando. Non procul ab hoc signo ad partem sinistram fuit anno 1627. â Conventu aedificata pistrina, quia verò Fratres ob plurimas incommoditates panem in Conventu pinsere decreverunt, fuit haec domus conversa in habitaculum, et diversorium Peregrinorum â longinquis partibus hanc Thaumaturgam Virginem venerandi gratia adventantium. Haec do-mus stat â diametro opposita domui muro Coemeterii contiguae, â qua per exiguam viam intermediam disjungitur. 458 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 458 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 458 11. 08. 2025 15:22:45 11. 08. 2025 15:22:45 II. CONVENTUS B'mae V. Mariae Gratiarum Tersacti In Dalmatia citeriore 446 IX. Auditâ sententiâ D. D. Commissariorum Archiducalium in favorem Conventûs Tersactensis lata, nullum non movit lapidem D. Casparus Chnessich, ut eam everteret: quamobrem nova argumenta emendicabat, quibus persuasit Ar-chiduci Ferdinando, ut novam Commissionem instituerit, qui etiam anno sequenti videlicet 1613. constituit in Commissarios Archiducales Ill'mum, et R'mum D. An-tonium Zara Episcopum Petinensem, et Ill'mum D. Josephum Panizollo Vice Do-minum Carnioliae, ut revideant, et videant, an Commissio praecedens justitiae legi-bus innixa sententiam in favorem Conventus tulerit. Hi, ut in re non exigui momenti (agebatur enim de gravi damno alterutrius partis) securè procederent, petierunt â P. Guardiano Conventus Tersactensis omnia monumenta, et Scripturas praedictam fundationem concernentes sub die 13. Aprilis anno 1613. in Originali sibi extradita. Dein die 27., et 30. Augusti erant Seniores populi Tersactensis signanter Joannes Matterglian annorum circiter 90. J. Georgius Vidossich ann. 70. circiter. Thomas Matterglian ann. 35. Nicolaus Jessich 68. ann. circiter. Et Nicolaus Matterglian ann. circiter 55. vocati, ut supra sequentibus articulis respondeant videlicet: 1'mò An Molendinum ab antiquo spectaverit ad Fratres Tersactenses? 2'dò An in dicto Molendino unquam fuerit Molendinarius Nicolaus Smogliam? 3'tiò An vadum, et Piscatura ab antiquo pertinuerint ad Monasterium Fra-trum Minorum? 4'tò An lapis triangularis positus in littore maris, fuerit ab antiquo vocatus lapis Fratrum? 5'tò Utrum audierint, quod Fratres habeant Scripturas supra bona contro-versa â Comitibus de Frangepanibus? Ad 1'mum. Articulum [praemisso prius juramento de dicenda veritate]368 omnes responderunt, ut â suis praedecessoribus audierunt, praedictum Molen-dinum semper fuisse dictum Molendinum Fratrum, excepto Nicolao Jessich, qui dixit se audivisse â suis antentatis, quod alia molendina spectabant ad Fratres, quae modo sunt destructa. Ad 2'dum. Nullus recordabatur, quod unquam in dicto mollendino fuisset Mollitor nomine Nicolaus Smogliam. Ad 3'tium. Responderunt, se audivisse ab Senioribus, quod Trajectus, et Piscatura ab antiquis spectaverint ad Fratres Conventus Tersactensis, exceptis Georgio Vidossich, qui respondit: Io non so di questo cos'alcuna, mà addiman­ darete lui, che vi sappia dir. Et Nicolao Jessich, qui asseruit, se non audivisse, Trajectum, et piscationem spectare ad Conventum Fratrum Minorum. Ad 4'tum Unanimiter responderunt, quod lapis triangularis in littore maris semper fuerit vocatus Lapis Fratrum. Ad 5'tum pariter unanimi voce responderunt, quod semper audierint, quod Fratres habeant Scripturas Comitum de Frangepanibus supra praedicta bona, et confines controversos. X. Visis Scripturis, et receptis testium depositionibus Archiducales Com-missarii censuerunt, Oppositiones Caspari Chnessich non esse sufficientes, ut Fra-tres Conventûs Tersactensis dejicerent â possessione bonorum ipsis â prioribus Commissariis Archidu- 459 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 459 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 459 11. 08. 2025 15:22:45 11. 08. 2025 15:22:45 Bosnia Seraphica 447 calibus assignatorum, decreveruntque Fratres Monasterii Tersactensis esse manu-tenendos in possessione bonorum ipsis in fundatione Frangepanica donatorum: et non abs re; etenim si benè perpendere velimus oppositiones â praefato Casparo Chnessich factas, eae omnino cuilibet viro prudenti leves apparebunt. Opponit ille 1'mo quod illae litterae Martini de Frangepanibus de dato die 7. Aprilis anni 1431. sint in simplici copia, et quod Joannes Baptista Aqueus Imperiali authoritate Nota-rius praedictas litteras in formam publicam redigens, nec diem, nec annum appo-suerit. Fateor, prout jam fassus sum litteras Originales praedicti dati in Archivio Tersactensi non esse reperibiles, reperiuntur tamen in forma legali, quae in quolibet judicio sufficiens est ad quamcunque litem dirimendam. Profecto si Apostolicae Constitutiones sive pro toto mundo, sive pro aliqua tantùm Provincia emandatae obligant fideles, dummodo ad illos sub signo, et subscriptione alicujus personae in Ecclesiastica dignitate constitutae perveniant: sicut etiam Decreta Regia in originali non exhibentur populo, sed â respectivis Capitaneis Provinciarum eidem promulga-ta obtinent vim legis. Eccur! Subscriptio Joannis Baptistae Aquei Imperiali autho-ritate Notarii vocaretur in dubium, de quo etiam ipsi Judices Fluminenses testimo-nium perhibent, eum esse talem, qualem se esse dicit. Diem, et Annum signationis Joannis Aquei facile reperiîsset D. Chnessich, si oculos conjecisset ad testimonium Judicum Fluminensium mox infra Aquei Notarii publici subscriptionem appositum, ubi reperiet signatam diem 21. Martii 1567. XI. Deinde in iisdem praecitatis Martini de Frangepanibus litteris inserta est donatio faenilium in Valle Draga existentium, et tamen de his nulla lis mota fuit, sed Fratres permittebantur in pacifica eorum possessione. Iterum: D. Casparus Chnessich agnovit confines Ecclesiae Tersactensis duos videlicet ad angulum Ec-clesiae S. Georgii, et illum infra montem incultum dictum Zuir. Quaeso! Si faenilia in Draga ad Fratres legitime pertinere dignoscuntur: et confines tantum aliqui pro veris terminis jurisdictionis Ecclesiae B. V. in Tersath approbantur, cur Fratres â possessione aliorum bonorum excludi? et cur alii confines non agnoscerentur pro veris? cum tamen, et alia bona, et alii confines in una, eademque littera signata re-periantur. Illud quoque ineptissimum est, quod 2'do opposuit, quod Fratres Conven-tus Tersactensis, cum sint de Observantia non potuerint acceptare bona â Martino de Frangepanibus eisdem anno 1431. donata, quia tunc temporis nondum erant per Sedem Apostolicam dispensati, et habiles redditi ad possidenda bona immobilia, sicque praedicta donatio suum effectum sortiri haud potuit. Verum est, quod Fratres tunc temporis bona praedicta vi Regulae eorum possidere nequiverint, et ideo etiam noluerunt acceptare, sed ea omnino repudiarunt, prout ipsemet Martinus in aliis suis litteris de dato Tersati, die 12. Augusti 1468. fatetur, dum dicit: Et quia praedicti Fratres, cum sint de Observantia, Nobis pro hujusmodi testamento resistebant, nec volebant acquiescere, ut acceptent. Sed restat ad probandum, quod Fratres non ac-ceptaverint praedicta 460 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 460 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 460 11. 08. 2025 15:22:45 11. 08. 2025 15:22:45 II. CONVENTUS B'mae V. Mariae Gratiarum Tersacti In Dalmatia citeriore 448 bona obtentâ dispensatione Apostolica, quod D. Chnessich non probavit, nec quis-quam probare poterit, cum mox in contextu dicat Martinus de Frangepanibus in praecitatis litteris: Nos, quos Zelus Domus Dei comedit, et praesertim ipsius Eccle­ siae Sanctae Mariae, ubi et sepulturam praeelegimus eis Fratribus litteris Aposto­ licis silentium imposuimus, ac eos consentire fecimus. XII. Tandem asserit, quod Maximilianus II. Fratribus Minoribus per suas litteras nil contulerit, cum ille litteras Martini de Frangepanibus sub conditione confirmaverit. Si ita est, quod extiterint, et deperditae fuerint, verum si diploma Maximiliani penitius inspiciatur, patet, voluntatem Maximiliani fuisse non tantum sub ea conditione, sed absolutè confirmandi bona Monasterio Tersactensi â Mar-tino de Frangepanibus donata, imo, si etiam donata prius non fuissent, censenda sunt spectare ad Conventum vi novae donationis eidem Monasterio â Maximilia-no factae. En! verba illius: Totum item, et omne jus nostrum Regium, si quod in praetactis bonis, nimirum districtu, sive territorio circa praedictum Monasterium adjacentibus, nec non Vado, mollendino, et stuppa supra dictum fluvium Recha extructis: item faenilibus in Valle praescripta Draga nuncupata habitis, etiam ali­ ter, qualitercumque haberemus, aut eadem nostram ex quibuscumque causis, viis, modis, et rationibus concernerent Majestatem, simul cum cunctis suis utilitatibus, et pertinentiis quibuslibet ……… memoratis Fratribus Ordinis Sancti Francisci, ipsorumque Successoribus universis novae nostrae donationis titulo dedimus, do­ navimus, et contulimus, imo damus, donamus, et conferimus jure perpetuo, et irre­ vocabili tenendi, possidendi pariter et habendi salvo jure alieno. Ubi notanda sunt verba: Novae nostrae donationis titulo dedimus etc. Profectò, si Maximilianus nudè donationem confirmare voluisset, frustra, et in vanum praedicta verba adjunxisset, quae majorem efficaciam Frangepanicae donationi additam esse significant, ut in-justi usurpatores tantò magis ab impugnatione praefatae donationis absterrerentur, ac Fratres pacificè bonis sibi â Martino de Frangepanibus donatis frui sinerent. XIII. Hoc territorium Tersactense, quod Conventus â dicto tempore im-perturbatè possidet, adfert emolumenti Ecclesiae, et Conventui (exceptis Molen-dino, ponte, et vineis, de quibus infra) f. germ. mon. circiter 105. X. 16. Etenim in hoc territorio sitae sunt domus comprehensis quatuor novis his ultimis temporibus aedificatis 21. quarum aliquae solvunt de censu f. 1. X. 8. aliae dant unam urnam, seu, ut hic dicitur, spodium vini, item alii 6. Inquilini solvunt medietatem tantum, quod simul exportaret f. 32. X. 44. Census domus penes vineam dictam Braida or-dinariè importat f. 20. X. 24. Sunt quoque ad 57. proprietarii, qui in fundo Ecclesiae habent proprias vineas, vel hortos, qui per modum census, qui hic livelli nomine audit, aliquid exigui solvunt, quod exportaret f. 20. X. 24. Sunt item 14. proprietarii in fundo Ecclesiae terras fructiferas habentes, qui contribuunt Ecclesiae olei lb. 62. facitque f. 11. X. 20. Sunt denique in fundo Ecclesiae per proprietarios implantatae 12. vineae, ex quibus Conventus percipit quartam partem vini in circa spodia 9. quae faciunt circiter f. 20. X. 24. Sicque tota summa emolumentorum, quae territo-rium Tersactense adfert Ecclesiae, est f. 105. X. 16. circiter. 461 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 461 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 461 11. 08. 2025 15:22:45 11. 08. 2025 15:22:45 Bosnia Seraphica 449 §. II. De Molendino, et piscatura in aqua Fiumara, ac mari. I. Quod Molendinum cum quatuor rotis, et vulgò dicta stuppa ad Con-ventum, et Ecclesiam ab antiquo pertinuerit, non tantùm constat ex processu §. 1. hujus cap. sed etiam ex testimoniis antiquioribus; etenim adest in originali de anno 1549. in Scriptura glagolitica testimonium populi Grobnicensis, quod Molendinum sub Castro Tersactensi situm semper spectaverit ad Fratres Conventûs Tersactensis, quam Scripturam in linguam Latinam vertit D. Joannes Barkevich Presbyter Nota-rius publicus, quae hujus est tenoris: Millesimo quingentesimo quadragesimo Nono. die 2. mensis Februarii die Dominico. Contulit se huc ad Grobnick Pater Guardianus Tersati ante Eccle-siam Sanctorum Philippi, et Jacobi ad praesentiam Comitis Michaelis Dessych, coepitque interrogare dictus P. Nicolaus, si quis aut senex vir sciret de nonnullis molendinis, qui fuerunt super fluvium Rezina [┬ Rečina = Fiumara]369 sub cas-tro videlicet Thersato, quae molendina dederat Comes Martinus de Frangepanibus Ecclesiae Sanctae Mariae, quae est apud Thersatum, et Monasterio, et Fratribus, prout continetur in testamento, et privilegio supranominati Comitis Martini de Frangepanibus, ibique apparens Martinus Juricich, et Habriamus (fors Abrahamus) Maycich … quod sciunt, cum Fratres ipsa molendina tenebant, et quod fuit eorum Molendinarius (quem ipsi posuerunt in ea) nomine Andreas Sezich. Ubi quidem in loco Comes Michael Dessych, cum esset ad praesens Capitaneus Grobniki et totius Vinodoli, examinavit hos viros duos Martinum Juricich, et Habriamum Maychich sub eorum fide, et conscientia, quod debeant rectè dicere, quod sciunt in hoc: et ipsi dixerunt, et juraverunt, quod sciunt hoc benè, et quod est ita sicut enarraverunt, ut supra continetur. Et hoc fuit publicè coram toto populo Grobniki, ubi praesens fuit Dominus Georgius Plebanus Buccari, et Dominus Bartholomaeus Blaskovich, et Cosmus Rolla testes ad hoc evocati. Et ego Presbyter Joannes Vunucich Plebanus, et Tabellio Grobniki rogatus scripsi, prout audivi, dum sic agerentur, et dicerentur coram testibus. (Loc. Et ego Presbyter Joannes Barhevich natus q'ndam Magistri Petri Sign.) Tonsoris Civis Fluminis, publicus Imperiali authoritate Notarius suprascriptam depositionem testium ex litteris illyricis manu Ta-bellionis suprascripti in litteris Latinis fideliter translatam de ver-bo ad verbum nil addendo, vel minuendo, quod sensum mutet, vel variet intellectum: Et hoc ad preces, et instantiam R'ndi Patris Fratris Nicolai Guardiani Monasterii Fratrum Minorum de Obser-vantia Thersati: et per manus fidas me subscripsi nominibus meis, praemisso signo mei Notariatus, ùt facere semper consuevi. 462 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 462 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 462 11. 08. 2025 15:22:45 11. 08. 2025 15:22:45 II. CONVENTUS B'mae V. Mariae Gratiarum Tersacti In Dalmatia citeriore 450 II. Saepius erant exortae futuris temporibus circa hoc Molendinum lites, non quidem quantum ad jurisdictionem, sed â potiori ex eo, quia alii ex adver-sa parte positi Molendinarii aquam ad sua molendina trahebant in praejudicium hujus molendini, quae tamen semper decisae erant, ut aqua cum proportione divi-datur: Tum etiam, quia aliqui nova molendina construere moliebantur, ut D. Joan-nes Bono anno 1650. Patres Societatis Jesu Collegii Fluminensis anno 1717. et D. Andreas Calli anno 1727. quorum tamen conatus etiam authoritate Regia repres-si erant, propter praejudicium, quod aliis jam praeexistentibus Molendinis adferri posset; sufficiunt enim haec Molendina, ut territorio, et populo vicino satisfaciant. Emolumentum, quod Molendinum una cum vinea, dicta Luciza, et duobus horticel-lis, quae â potiori Molinario colenda extraduntur, adfert, Conventus annuè percipit in natura circiter f. 456. X. 52. qui tamen valor non est aequalis, sed pro diversitate contractuum cum Molinariis, nunc decrescit modo augetur. III. Quantum ad jus piscandi in fluvio dicto Recha, aut ut hodie vulgariter nominatur Fiumara, licet id â Martino de Frangepanibus in suis litteris signa-tis 7. Aprilis 1431. Conventui Tersactensi traditum fuit illis terminis: Per medium Fluminis (Recha) longitudinis 33. passuum per medium laci maris versus partem occidentalem etc. tamen saepius exortae sunt lites, et controversiae â Civitate Flu-minensi, quae totum jus piscandi sibi attribuit, excitatae. Cum autem decisiones, et decreta Caesarea desuper emanata non tantùm serviunt pro firmando jure piscatio-nis, quod Conventus habuit, sed etiam ad absterrendos homines ab iniquis ausibus, et injustè perturbandis Fratribus, ea hìc adducere, et manifestare volui. Praeprimis jus piscandi in Fiumera nobis adimere, et impedire tentavit Ill'mus D. Petrus L. B. de Argento Capitaneus Fluminensis, qui Molendinarium praesentibus duobus Re-ligiosis Coenobii Tersactensis in Vigilia Assumptionis B. V. Mariae in dicto fluvio piscantem capi, et Flumine incarcerari jussit anno 1680. Contra hoc factum tam crudele, quam iniquum protestatus est Guardianus cum Conventu, atque apud suam Caesaream Majestatem Leopoldum I. patrocinium quaesivit. Ut autem Fratres tan-to securius apud Aug'mum Imperatorem exaudirentur, et patrocinium impetrarent, submiserunt illi praeter alia monumenta etiam attestationem tam R'mi D. Parochi Tersactensis Joannis Cucich, quam Ill'mi, et R'mi D. Francisci Cychulini Episcopi Scopiensis, et Electi Segniensis, ac Modrussiensis Ecclesiarum. IV. Attestatio R'mi D. Parochi, et Cancellarii Tersactensis Joannis Cucich sic sonat: In Dei Nomine Amen. Ego infrascriptus attestor annorum 70. aetatis per-que optimè recordor, et sic etiam indubie in Domino testor Patres Sancti Francisci Ordinis Min. Regularis Observ. Conventus Divae Virginis miraculosae Tersacten-sis, dum ego officium Parochi per plures annos in eadem terra tempore Capitaneatûs Ill'mi Domini Petri Cicciolini, et in simul Cancellarium agebam, semper piscaturam ad eorum libitum in fluvio Recha vulgo dicto usque ad Zuir exercuisse, et in tali pis-cationis imperturbato exercitio, dum ad meliorem Parochiam videlicet Clanensem promotus discesseram, illos reliqui, dum vero elapsis 463 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 463 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 463 11. 08. 2025 15:22:45 11. 08. 2025 15:22:45 Bosnia Seraphica 451 aliquot annis nempe 25. iterum Tersactum redux fui pro Parocho,370 et Cancella-rio sub officio Capitaneatûs Ill'mi Domini Petri Baron. de Argento, praefatos Patres Franciscanos pariter in antiquo possessu, et continuatione piscationis in praedicto fluvio, et Fiumara reperi, et ad praesens usque tempus non solùm ab aliis audivi, sed et ipsemet â mea Parochiali domo praedictos A. R. PP. cum illorum famulis piscari vidi. In cujus rei fidem praesentes propria manu quaesitus extradedi, subscripsi, et meo solito sigillo roboravi. Tersacti die 18. mensis Septembris Anno Domini 1680. (L. S.) Ego Joannes Cucich Parochus, et Canc'rius Tersactensis. V. Testimonium, seu attestatio Ill'mi, et R'mi Episcopi Scopiensis,371 et Elec-ti Segniensis, quod Fratres S. Francisci Conventus Tersactensis semper piscaturam exercuerint in fluvio Recha, seu Fiumera sic sonat: Ego infrascriptus Episcopus Segnien. etc. in conscientia, et verbo honoris indubiè attestor, me anno proximè praeterito in Majo, ad instantiam, et preces Ill'mi D. Baronis ab Argento Capitanei in Terzatt, eò de industria contulisse, ut ortas quasdam controversias inter ipsum, et Ad'm R. R. P. P. Ordinis Sancti Francisci strict. Observ. ad B. V. ibidem in Terzatt meae dioecesis, de pleno componerem, quas, et annuente Deo pacis, charitatisque auctore feliciter composui, transegique inter caetera et illud, et quando, et tempore mei Domini Parentis piae mem. pariter Capitanei in Terzatt, et semper Venerab. illud Coenobium vi fundationis D. D. Comitum proprietariorum Arcis, et Bono-rum Terzatt, tum et usus immemorialis piscationem exercuerint in proximo fluvio territorium coram, et molendinum praeterfluente, et porro exercere. Hocque jure uti iis liberum esto. Quod et jus, secuto inde tempore Ad'm R. P. Guardianus liberè exercuit, atque imperturbatè. Datum Flumine die 24. Septembris Anno 1680. Abb's Cychulini lib. Baro E. Episc. Segn. et Modruss. (L. S.) VI. Visis praefatis attestationibus, et litteris fundationalibus Martini de Frangepanibus I. A. Camera sententiam tulit pro Fratribus Minoribus Conventus Tersactensis, cujus decretum antequam adferam, lubet adducere litteras D. Christo-phori Surian I. A. Camerae Consiliarii, et Logographi ad D. Capitaneum Fluminen-sem Baronem de Argento scriptas, quae hujus sunt tenoris: Ill'mo Sig'r Sig'r Pron'e Col'mo! Mi dispiace grandemente, che VS'a Ill'ma habbi prohibito alli M'to Rndi Pa-dri di Tersatto la pesca nella Fiumara, la quale più compete à loro, che ad'un Cap'o di Fiume per la confermatione, et privilegi, che hanno dalla Majestà di Massimilia-no 2'do Imperatore, il quale ha anco cesso tutto il suo gius pescandi oltre la metta, che godevano prima, mediante il Gius. datogli dal primo Fondatore 464 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 464 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 464 11. 08. 2025 15:22:45 11. 08. 2025 15:22:45 II. CONVENTUS B'mae V. Mariae Gratiarum Tersacti In Dalmatia citeriore 452 Conte Martino de Frangepani, et potrà essere, che per l'avenire li Sig'ri Cap'i gode-rano poche trutte, poiche trovo, che il Sig'r Baron della Rovere ne doveva mandare delle somme immarinate, et alla Corte, et all' Ecc'sa Camera, et facil'te si dara l'in-combenza al Sig'r Antonio Troyer: il decreto Camerale parla, che VS'ra Ill'ma dovere ricercare dalli P. P. la editione de loro privilegi, et quelli manda fora alla Camera, et non simplicimente fare la prohibitione, poiche sua M'ta, et l' Ecc'sa Cam'a non pretende cose ingjuste, et levare il Gius, ch' ad altrui aspetta, massime à N. S. Giesu Christo, et la beat'ma Vergine, che furono sostituiti per Erede, et consequentemente hora in loco d'essi li M'to R'ndi Padri comprehendendosi fra questa fondatione anco la mittà della Fiumara, che poi Massimiliano 2'do li rinontio anco la sua portione, et Gius pescandi, chi vorrà levare alli Religiosi il suo, non haverà mai fortuna, bisogna viver, et lasciar vivere, et non ingiustamente impedire il prossimo il suo Gius, che godevano piu di 200. Anni in quà, però staremo addendo quello VS'a Ill'ma risponderà, et informerà sopra il qui annesso memoriale, nel mentre farebbe bene di accommodarsi, et lasciar godere pesci, a chi tocca. Nel tempo delli Sig'ri Baroni della Rovere, et godevano le trutte li Sig'ri Cap'i, et anco li PP. conforme il Bisogno, et ne mandavano ancora fori, et era la benedittione di Dio, hora, che si vole mangiar solo, et levare alli P. P. il suo Gius, cessa la benedittione, et per questa causa facil'te sentirà altri sinistri progressi nei suoi Interessi, il che grandemente mi dispiacereb-be, restando per altri. Di VS'ra Ill'ma Graz li 11. Marzo Obl'mo, et devot'mo Serv're 1681. Christophoro de Surian. VII. Duobus mensibus nondum elapsis hanc epistolam ab Amico ad ami-cum scriptam secuta est Cameralis in favorem Conventus, et Ecclesiae Tersactensis facta resolutio, quam ex Originali in Archivio Tersactensi asservato huc transcribo, et hunc continet sonum: Wohlgebohrner Freyherr, besonders Lieber Freünd und Herr. Dem Herrn ist ohne dem bewust, was nit allein der P. Guardian und Convent der Franciscaner zu Tersath wider denselben der Ihnen unlengst eingestelten Vischerey halber in der dasselbstigen Fiumara, oder Fluss Recha beschwert: sondern was derselbe auch auf dern Vernembung unter dato 13. April negsthin hierüber für einen bericht, und zwar neben anführung anderer derenthalben beschehenen Vischerey einstellungs Vrsachen dergestalten erstattet hat, das wan sie Patres Franciscaner ihre Privilegien vorhero edirt hetten, Ihen das Vischen daselbsten niehmalen verwehrt worden noch noth gewesen were derenthalben alhero zu recursiren, und der Herr dahero darwi-der weiter nichts zu moviren habe, und gleich wie Wir nun auch mittels anderer in sachen eingezogener Information Ihnen Patribus Franciscanern Crafft ihrer Funda-tion bedeutes Vischen an gedachter Fiumara nit absprechen können, alß wolle der Herr Sy Patres bey Ihrer habendten, und docirten uralten Vischens gerechtigkeit, deren sich die selben mit ihren bedienten und Mühlleithen auch fürohin praevaliren khünnen, in ruhiger possess lassen und Sie weiter nit turbiren. Vnd 465 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 465 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 465 11. 08. 2025 15:22:45 11. 08. 2025 15:22:45 Bosnia Seraphica 453 weillen auch vorkhumbt, das die Fiumaner widerumben anfangen von denen armen KirchFahrten, so zu unser lieben Frauen auf Tersath und über die Pruggen des ge-melten WasserFluss Recha gehen miessen, von jeden einen sold alß gleichsam ein Mauth zu erzwingen, da doch diese Pruggen nur auß Ihro Kay. May. Peitel, nem-blich auß der neünen sein anlag erbauet, und Ihnen Fiumanern solche schon vor diesen ainigstmahl auch angemaste sold praetension von vnsern Anno 1678. dari-nen in loco gewesten Commissarien gemessen inhibirt worden, und weilen durch dergleichen neüe zohl erpressung die andacht verhindert und geschmellert, auch denen armen geistlichen gleichsam das allmusen benumben wurde, alß befehlen wir dem Herrn hierauf, das derselbe Ihro der Stadt zu Fiume auch diese anmassende abforderung des solds von denen über die Pruggen gehenden KirchFahrtern bey betrohenden Entziehung der nova imposta ganz ernstlich einstellen, und verbiet-ten solle. Dan hieran beschicht Ihr Kay. May. allergnedigster will und Mainung. Graz den 5. May Anno 1681. N. der Römisch. Kay. auch zu Hungarn, und Böheimb König. May. etc. Verordnete I. Ö. HofCammer Praesident, und Räthe. VIII. Ex hoc Caesareo Rescripto patet, quod Ill'mus D. Petrus L. B. de Ar-gento Capitaneus Fluminensis excusabilis sit, quod Patribus Franciscanis piscatio-nem in Fiumara interdixerit, quia ignorabat, ùt semel asseruit, privilegia Fratrum Conventûs Tersactensis: Ast excusabilis minimè est D. Dominicus L. B. de Mon-tanari Capitaneus pariter Fluminensis, et Tersactensis, quia privilegia jam edita, et decisionem Camerae I. A. factam anno 1681. scire debuit, et secundum illam se dirigere, et non caeco impetu Fratribus Piscationem interdicere. Contigit quippe, quod Fratres die 28. Junii in Vigilia Ss. Petri, et Pauli anno 1720. piscarentur, quod advertens D. Josephus Antonius Zanchi locumtenens (nam D. Capitaneus tunc Vie-nae erat) misit milites Arcis Tersactensis cum duobus lictoribus Fluminensibus, ut tollant retia, et piscationem impediant: milites non tantùm mandatum Capitanei executi sunt quoad retia, sed etiam famulum Conventûs nomine Joannem Callin sequenti die arctae Custodiae in Arce Tersactensi mancipârunt, ubi 11. diebus in-carceratus detinebatur. Videns Conventus violatam jurisdictionem Ecclesiae B. V. recurrit pro remedio ad Excelsam I. A. Cameram; haec et in re controversa securè procederet, exquisivit non tantùm â Conventu Fratrum Minorum, ut sua instrumen-ta litteralia pro suo jure firmando ostendant, sed etiam, ut D. Capitaneus suas prae-tensiones, et responsiones ad objecta Fratrum palam faciat. IX. Quaelibet pars suas praetensiones adferebat, et quaevis victoriam re-portare voluit: consideratis verò, et benè perpensis utriusque partis documentis, et rationibus (quas hìc brevitatis causa omitto) 466 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 466 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 466 11. 08. 2025 15:22:45 11. 08. 2025 15:22:45 II. CONVENTUS B'mae V. Mariae Gratiarum Tersacti In Dalmatia citeriore 454 Excelsa I. A. Camera in favorem Conventus Tersactensis contra Ill'mum D. Capita-neum Fluminensem Dominicum Bar. Montanari tulit sententiam sub die 18. Julii 1722. quae ex Originali desumpta sic sonat: Ehrwürdig Geistlich Liebe Freünd. Demnoch Wür die von dem H. Haubt-man zu Fiume Baron von Montanari denenselben strittig gemachte Fischensgerech-tigkeit reiflich haben überlegen lassen, und befunden worden, das die Fundationales ganz Clar und unwidersprechlich sich befinden und das Ihnen gnädig zuegegeben worden seyn, das Fischen biß Helffte des Fluss Reka oder Fiumara auf 33. Passus zu exerciren. Als hat man sub hodierno dem H. Haubtman zu Fiume rescribiert, und aufgetragen, das selbiger Sye P. P. in der Fischensgerechtigkeit in bemelten Fluss Reka oder Fiumara bis auf 33. passus zu verstehen, gleiches beyliegender §us des mehrern erweiset, unperturbiert lassen, da hingegen darob seyn solle, damit sie P. P. mit dem Fischen sich ultra limites fundationis et concessionis Sub poena priva-tionis nicht extendiren. So Wir thuen P. P. solches hiemit zur Nachricht und fehrern direction in Gnaden erinnern. Dan es beschicht auch hieran Ihrer Kay. und König. May. etc. allergnedigster Will und Mainung. Graz den 18. Julii 1722. N. der Römisch. Kay. auch zu Hispanien, Hun- garn und Böhaimb König. May. etc. Verordnete I. Ö. Hoffcammer Praesident und Räthe. X. Litterae verò Excelsae I. A. Camerae sub eodem dato ad Ill'mum D. Do-minicum L. B. de Montanari Capitaneum Fluminensem, et Tersactensem scriptae hujus sunt tenoris: Wohlgebohrner Freyherr, besonders Lieber Freynd und Herr. Über die von dem Herrn denen P. P. Franciscanern zu Tersath strittig gemachten Fischensgere-chtigkeit auf der Fiumara, oder so genanten Reka geben wir demselben so viell zu verstehen, wass massen die Fundationales ganz Clar und der de anno 1681 er-gangenen Resolution ganz conform, craft welcher denen P. P. Franciscanern zu obbesagten Tersath die Fischensgerechtigkeit erkenet und confirmiert worden seye, auch der erste Frangepanische Fundations-Brieff von der Reka oder Fiumara mel-det, cum additione das dieser Fluss, in welchen obbenante P. P. Franciscaner auch zu fischen berechtiget seyn, Fiume von Tersath scheidet, das Ihnen P. P. aber auch vermög des anderten Fundations Brieff etwas donirt worden, so ist doch solches ex post erfolgt und damit die erste Fundation nicht gehoben, sondern nur nach sein des Fundatoris vor seinen Todt gethane Erklärung augmentiert und 467 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 467 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 467 11. 08. 2025 15:22:45 11. 08. 2025 15:22:45 Bosnia Seraphica 455 N'o 20. verbessert worden, consequenter bleiben beede Fundationes in ihren Vigor und weilen sie Franciscaner nicht allein den in claris terminis lautenden Frangepani-schen Fundations brieff, sondern auch den über die vorhin schon Ehemahlig in Disput gezogene Fischens Gerechtigkeit in favorem erhaltenen Hoff-Cammeralis-chen Ausspruch vor sich haben; alß finden Wir in der billichkeit zu seyn, das Ihnen P. P. Franciscanern zu Tersath solche gestüfte Fischensgerechtigkeit lauth deren producirten claren Instrumenten rechtmässig gebühret und solche mit guetten Fueg nicht abgesprochen noch benomben werden kan. Diesem nach Wir ihme Herrn hiemit auferlegen, das derselbe so wohl vigore gedachter claren Documenten als auch der ergangenen Judicatum oftermelte P. P. Franciscaner zu Tersath in der Fischensgerechtigkeit auf die Helffte des Fluss Reka oder Fiumara, und zwar nach Innhalt beyfündigen § auf die 33. Passus weith hinauß (nicht aber weiter zu verste-hen) unperturbirter lassen und ihnen das abgenohmene Näz, fahls er Herr solches annoch beyhanden und Sie Franciscaner intra triginta trium passuum gefischet ha-ben, alsogleich vertituiren, hingegen darob seyn solle, damit sie P. P. Franciscaner mit dem Fischen ultra limites fundationis et concessionis sub poena privationis sich nicht extendiren. Dan hieran beschicht Ihrer Kay. und König. May. etc. etc. aller-gnädigster Will und Mainung. Graz den 18. Julii 1722. N. der Römisch. Kay. auch zu Hispanien, Hun- garn und Böhaimb König. May. etc. etc. Verordnete I. Ö. Hoffcammer Praesident und Räthe. XI. Paragraphus in supra allatis litteris allegatus desumptus est ex litteris primis fundationalibus de dato Novi 7. Aprilis 1431. Martini Comitis de Frangepa-nibus, et sic sonat: Deinde per viam publicam ad angulum Capellae nostrae Sancti Georgii penes Castrum ex parte orientali: deinde directè descendens per montem incultum ad Flumen, quae quidem dividit Recham cum castro nostro Tersath per medium fluminis, longitudinis 33. passuum per medium laci maris versus partem occidentalem. Hunc genuinum Frangepanicum textum D. Dominicus Montanari Capitaneus Fluminensis cum sibi adhaerentibus in alienum â mente fundatoris sen-sum interpretari conatus est; ajebat enim, confinium Ecclesiae Tersactensis esse per montem incultum ad Flumen (id est Zuir, seu â scaturigine fluvii Fiumarae) per medium Fluminis longitudinis 33. passuum. Quasi diceret: Patribus Franciscanis esse licitum piscari usque ad medietatem Fluvii incipiendo â confinio Zuir usque ad longitudinem 33. passuum: Sicque piscatis illis nec penes eorum Molendinum licita esset: Verum enimverò si textus praedictus penitius consideretur, ita intelligendus erit: confinium Ecclesiae Tersactensis incipere â flumine dicto Zuir per medium fluminis (Fiumarae) usque ad mare, dein vero per mare longitudinis 33. passuum per medium laci maris versus partem 468 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 468 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 468 11. 08. 2025 15:22:45 11. 08. 2025 15:22:45 II. CONVENTUS B'mae V. Mariae Gratiarum Tersacti In Dalmatia citeriore 456 occidentalem, sicque Fratres per integrum fluvium Fiumaram usque ad medietatem fluvii jus piscandi habent, quia fundus Ecclesiae se extendit â Zuir usque in mare, et deinde piscatio in mare se extendit ad 33. passus usque ad lapidem triangula-rem. Ista interpretatio firmatur aliis rationibus; nam antequam pons extructus es-set, habebant Fratres naves, quibus deducebant Fluminenses volentes, ex territorio Tersactensi ad alteram aquae partem: ponte verò extructo Excelsa Camera omnia emolumenta ad se traxit, Conventui verò loco praedictorum proventuum ex telonio Fluminensi annuè tribuit f. 165. g. m. dein quando cadaver ex Civitate Tersactensi effertur, illud nos in medio pontis excipimus, quae omnia non fierent, nisi Fratres etiam ibidem jus haberent in medietatem aquae. XII. Cum toties, ut visum, Dominorum Fluminensium Fratribus jus pis-candi in Fiumara adimere volentium iniqui conatus repressi fuerint, putabant Fra-tres se praedicto jure imperturbate futuros, ast spes eos fefellit, nam anno Domini 1735. Domini Fluminenses denuo Fratres â suo jure deturbare conabantur, volue-runt enim strenui, et fideles jurium Excelsae Camerae defensores videri, quasi verò Excelsa Camera alios suo jure privare vellet, cum tamen pronissima est ad jus suum cuilibet tribuendum, ut ex ejusdem declarationibus patet: et ideo etiam in hoc casu demandavit sub die 30. Julii 1735. Ill'mo D. Capitaneo Buccarensi, et Tersactensi sartori, ut jura Fratrum Minorum Conventus Tersactensis sarta tecta conservare stu-deat, eosque ab omnibus injustis impetitoribus defendat, ùt colligitur ex Originali Rescripto Ex'ae Camerae ad P. Guardianum Tersactensem eadem die dato, quod hujus est tenoris: Ehrwürdig, Geistliche, Liebe Freünd. Gleichwie Wir in ersehung deren Fondations brieffen und vorhin in Sachen von vns ergangenen Verordnungen die Ihnen P. P. mit allen Rechten zuhabende Fischerey auf der Fiumara oder Reka 33. passuum in der [†]-ge in der Halbscheidt gedachtes Flusses kheines weegs zu be-nemben, sondern viellmehr hierbey zu schüzen gesinnet: übrigens aber solche an Vns zu lösen nicht willens seynd. Alß haben Wir auf die von Ihen P. P. bey uns eingeraichte beschwärde, das solche Fischensgerechtigkeit von einigen turbiert werden wolte, an unsern mittels Rath, und Haubtman Ambts Verwalter zu Buccari, und Tersath Herrn von Sartori unter heüntigen Dato die Verordnung erlassen, das selber sothane gerechtigkeit 33. passus auf der Halbscheidt gedachter Fiumara fischen zu könen keines weegs been-trechtigen lassen, sondern diese viellmehr wider alle diejenige, so etwas entgegen handeln wolten, handhaben solte. Das also diese Clag hiemit ex officio aufgehöbt und solches demnoch Ihnen P. P. zur nachricht bekhant gemacht würdet. Dan hieran beschicht Ihrer Römisch. Kay. May. allergnädigster Will und Mainung. Graz den 30. Julii 1735. N. der Römisch. Kay. auch zu Hispanien, Hungarn und Böhaimb König. May. Verordnete I. Ö. Hoffkammer Vice-Praesident und Räthe. 469 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 469 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 469 11. 08. 2025 15:22:45 11. 08. 2025 15:22:45 Bosnia Seraphica 457 XIII. Mirandum sane est, quod D. D. Fluminenses tam zelosi fuerint in tuen-do jure Camerali circa piscationem in fluvio Fiumara, non attendentes ad piscationem in mari, in qua possessione Fratres imperturbatè semper reliquerunt, cum etiam pisca-tio in mari pertineat ad jus Camerale: Ratio hujus rei in promptu est, nec aliena â ve-ritate quamvis fors aliquibus minus accepta: nam D. D. Fluminenses saepius viderunt Fratres in Fiumara piscantes, nunquam verò in mari: quia Fratres ob defectum retium in mari per proprios famulos nunquam piscati sunt, sed facultatem piscandi dederunt, sicut et hodie fieri assolet, piscatoribus Fluminensibus erga annuam aliquorum pis-ciculorum recognitionem: hinc contigit, quod Fluminenses jus piscandi Fratribus in controversiam vocaverint tantùm tunc, quando ipsis praesentibus piscatio instituta fuit, non autem tunc, quando ipsis absentibus eadem instituebatur. §. III. De Trajectu, seu ponte suprà Fiumaram, et domo penes Braidam. I. Ex Litteris piae reminiscentiae Martini Comitis de Frangepanibus exa-ratis die 7. Aprilis 1431. clarè patet, quod praeter alia bona Ecclesiae Tersactensi donata etiam Vadum, seu Trajectus comprehendatur, prout illa verba indicant: Ac dedimus insuper dicto Monasterio Vadum nostrum. Habuerunt Patres nostri ex par-te territorii Tersactensis unam naviculam, in qua homines Flumen ire volentes trans aquam Fiumaram deducebant, alteram navim habebant ex parte adversa Domini Fluminenses, qui Flumine ad Tersactense territorium euntes transportarunt. Con-ventus emolumenta Trajectus semper aliis erga annuum censum elocare consuevit, qui juxta hanc Tariffam â transeuntibus solutionem exigebant: Tariffa. Per Entrata per Uscita Soldi Soldi Per una somma d'oglio ………………………………… –˶ 2. …… Mielle ……………………………………………. 6˶ – …… Sale ………………………………………………. –˶ 2. …… Legname …………………………………………. 3˶ – per un Manzo .…………………………………………. 4˶ – …… una Vacca .………………………………………. 3˶ – …… un porco .………………………………………… 4˶ – …… tre Castratti .……………………………………… 2˶ – Per tre Agnelli, ô Capretti .…...………………………… 1˶ – Per una somma di Cera ………………………………… 12˶ – Per un fagotto compreso l'huomo, che lo porta ………. 2˶ 1. Per una somma di vino da forastieri …………………… 4˶ 2. Li Paesani sono franchi. Per una persona foresta ………………………………… 1˶ – Et ciò s'intende, quando anco viene con il cavallo voto. 470 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 470 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 470 11. 08. 2025 15:22:45 11. 08. 2025 15:22:45 II. CONVENTUS B'mae V. Mariae Gratiarum Tersacti In Dalmatia citeriore 458 Per ogni somma di rasse ………………………………. –˶ 3. Per un rodolo di rasse …………………………………. –˶ 1½ Per una somma di frumento, ò altro, li suditi di Grobnicho ……………………………………………… 2˶ – Gl'altri ..………………………………………………… 3˶ – Per un carro di legname ……………………………… 3˶ – II. Cum autem saepius naves nauffragium passae sunt, et multi homines submersi, prout etiam quidam P. Joannes Ferlanich actualis Guardianus Tersac-tensis anno 1584. submersus fuit, decrevit Communitas Fluminensis ad evitanda tot mala pontem suprà Fiumaram suis expensis sine aliquo dispendio Fratrum Conventus Tersactensis aedificare anno 1638. prout se Communitas declaravit his formalibus: Si dichiara con la presente scrittura, qualmente questa Magnifica commu-nità di Fiume s'e risoluta di fabricar un Ponte sopra la Fiumara per scarico della sua conscienza per non haver da render conto â Dio di tante anime, che annualmente si sono somerse in questa aqua senza poterseli dare ajuto alcuno, senza spesa, ne inta-cho del Monasterio delli R. R. P. P. della Madona S'ma di Tersatto dei Minori Osser-vanti di S. Francesco, et á spese della sud'ta communità perpetuamente mantenerlo, come fà del Porto senza spesa alcuna de sudetti P. P. facendosi il Ponte levadore della parte di Fiume, et della parte delli Padri vicino al ponte, si facci un rastello, acciò tanto questo della parte di Fiume, quanto della parte delli Padri possino tenere serati unitamente, et unitamente aprire, che perciò li moltò R. R. P. P. il P're Leone Magliavaz Provinciale, et P're Francesco Glavinich per la autorita, che tengono dal R'mo P're Michaele Chumar Com'rio Generale per Germania, si contentano, et acco-sentono â questa Santa opera, come giurisdicenti della parte della Fiumara verso Tersatto, che la sudetta Magnifica Communità possa edificarvi il detto Ponte nella loro giurisdittione, come fà del Porto senza spesa del sudetto Monasterio. La qual Scrittura per corroboratione delle sudette cose sarà sottoscritta, et sigillata d'ambe le parti ad perpetuam rei memoriam facendosene due simili per tenere una per par-te, cosi, et con ogni meglior modo etc. III. Circa annum 1663. cum pons prior ex ligno fabricatus ruinam minare-tur, proposuerunt DD. Rectores, et Judices Civitatis Fluminensis novum ex lapide pro perpetua perrenitate aedificare. Quem in finem Fratribus Conventus Tersacten-sis quaedam puncta proposuerunt, et quidem primò, quod vellent ipsi suis expensis aedificare pontem hac adjecta conditione, ut Conventus renuntiet omni juri, et emo-lumentis, ex ponte provenientibus. Secundò, quod â Peregrinis sive processionali-ter, sive individualiter ad Thaumaturgam Virginem Tersactensem accurentibus nil praetendere vellent, neque quidpiam exigere â transeuntibus Fratribus famulis, aut res sive emptas, sive mendicatione acquisitas pro Conventu ducentibus. Quia verò Fratres emolumentis pontis tamquam ad Ecclesiam spectantibus renuntiare non po-terant, petierunt D. D. Fluminenses 471 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 471 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 471 11. 08. 2025 15:22:45 11. 08. 2025 15:22:45 Bosnia Seraphica 459 ut Conventus aequè concurrat ad expensas, ast quia hoc repugnat Contractui ante hac (ùt suprà insinuavi) cum Communitate Fluminensi inito, Fratres, ut ab hoc one-re liberarentur, ad suam Caesaream Majestatem Leopoldum I. recursum fecerunt, â quo favorabile obtinuerunt Rescriptum, ut ex ejusdem Originalibus litteris ad Judi-ces Civitatis datis die 4. Junii 1663 patet, quae hujus sunt tenoris: Leopold von Gottes Gnaden Ehrwehlter Römischer Kayser, zu allen zeiten Mehrer des Reichs. Getreüe, Liebe. Waß gestalt sich N. Guardian, und Convent S. Francisci zu Tersath beschwären, umb das die Communitet alda zu St. Veith am Pflaumb, die Prukhen über den Fluss Fiumara alleinig auß ihren Mitteln nit auferbauen, sondern dem Closter gleichfahls ihres Theils Vncosten darzugeben auftragen, oder aber ihres Theils gebaü bey solcher Prukhen verichten solten; welches Begünen dem zwischen Ihnen theiln aufgerichten Contract gestrakhs zu wider seye, danenhero demüthigst gebetten, Wür geruheten die Communitet zu völliger auferbaung und continuirlicher erhaltung solcher Prukhen, wie auch der schranken: reihen: oder schlagprukhen, alß der Contract vermöge, ernstlich anhalten und Sie zu ainichen Vnkosten nit betrangen lassen wolten, das alles gibt der Einschluss des aigent-lichern zu ersehen. Sintemalln ermelte Supplicanten sich auf getroffenen claren Contract bezüegen thuen, und derentwegen sich hierzue kheines weegs verstehen können. Diesemnach ist unser gnädigster bevelch hiemit, das Ihr diesen Ihren Be-gehrn statt thuen, es wären dan erhebliche bedenkhen, solche Vnserer I. Ö. Re-gierung fierderlichen eröffnen sollet. An deme beschicht Vnser gnädigster Willen und Mainung. Graz den 4. Junii Anno 1663. Commissio Sac'ae Caes'ae Majestatis in Consilio. Max. G. von Herberstein G. Gottfrid G. Kolonitsch Vice Stadthalter Valentin Webern Wolffg. Markovitsch IV. Canz. Ambts Verwalter 372 Non obstante hac [Caesarea] regia Resolutione Judices Fluminenses â Conventu praetendebant annuè 12. f. pro reparatione pontis, quos Conventus ali-quot annis tribuebat: obtulit quidem V'Diff'rium die 4. Oct. 1668. semel pro semper dandos f. 200. ast D. D. Judices Fluminenses non videbantur fuisse contenti, cum praedicti f. etiam annis posterioribus contributi legantur: Cùm autem deficiente Flu-minensi aerario, Pontem sua Caes'a Maj. ex Caes'o aerario videlicet ex proventibus 472 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 472 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 472 11. 08. 2025 15:22:45 11. 08. 2025 15:22:45 II. CONVENTUS B'mae V. Mariae Gratiarum Tersacti In Dalmatia citeriore 460 novae supra vinum impositionis fabricari curâsset, dicta 12. fl. pensio etiam ces-savit. Quamvis verò Pons ex Camerali cassa aedificatus erat, tamen D. D. Flu-minenses â Peregrinis per pontem transeuntibus unum solidum exigere coeperunt, quorum conatum non tantùm Leopoldus I. die 5. Maji 1681. cohibuit, sed etiam renovatum Carolus VI. totaliter suppressum voluit, ut ex ejusdem litteris ad Judices Civitatis die 30. Januarii 1715. datis patet, quae hujus sunt tenoris: Carl ec. ec. Welcher gestalten bey Vns P. Petrus di Fiume Guardian wie auch das Sambentliche Convent deren P. P. Franciscanern zu Tersath umb abermahligen gnädigsten Befelch an daselbstigen Haubtman, und selbige Communitet ergehen zu lassen, damit sie der untern 5'ten May 1681 erlassener Verordnung gehorsambist nachleben, mithin die Pilgramb, und wahlfarter, welche so wohl einschichtig alß Trouppen, oder Procession weis die Pruggen bey der Fiumara passieren, unaufge-halten übergehen lassen, und von Abforderung ungebührender biß dato eingeno-hmen Zoll eines Solds abstehen und sich enthalten sollen, und zwar um soviell mehrers, weil diese Pruggen nicht von der Communitet gefällen, sondern von der Nova imposta und auß den Landsfürst. Aerario erhalten wurde, solches verstendi-get der einschluss des mehrern. Worauf Vnser gnädigster befelch hiemit ist, das Ihr ingestelten deren Sup-plicanten Begehrn statt thuen, fahls aber erhöbliche bedenkhen dargegen, selbe al-sogleich zu Handen Vnserer I. Ö. Regierung und Hoffcammer berichten sollet. Dan etc. Graz den 30'ten Jener 1715. V. Cum autem Carolus VI. Romanorum Imperator Flumine Carlostadium usque viam Regiam fieri curâsset, voluit etiam omnia particularium personarum telonia, et vectigalia titulo emptionis suae Camerali aerario incorporare, in hunc finem Excelsa Camera Aulica requisivit P. Guardianum Tersactensem, ut praefata emolumenta pontis, suae Caesareae Majestati cederet, et quemdam Plenipotentia-rium Graecium amandaret ad concludendum Contractum: tergiversabatur Guar-dianus, non quod pontem alienare non velit (cum jam V'Diff'rium A'o 1672. illum Camerae Graecensi erga annuam eleemosynam, ut â vexationibus Fluminensium liberaretur, cedere voluerit), sed quia id absque Sedis Apostolicae consensu fa-cere non potuit. Cum autem Excelsa Camera Graecensis morae impatiens fuisset, amandatus fuit Graecium D. Franciscus Laurentius Fraccassa J. U. D. Syndicus Apostolicus Conventus Tersactensis, qui die 4. Junii 1727. sequentem cum Excelsa Camera contractum inivit: Zu Wissen, das an heünt zu Ende gesezten Dato zwischen der hochlöb. I. Ö. Hoffcammer an einen: dan Francesco Lorenzo Fraccassa Syndico Apostolico, als von N. Guardian und Convent des Franciscaner Ordens zu Tersact abgeordneten Plenipotentem 473 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 473 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 473 11. 08. 2025 15:22:45 11. 08. 2025 15:22:45 Bosnia Seraphica 461 des andern Theils nachfolgender respectivè Kauff- und Verkauffs Contract abgere-det und unwiderruflich geschlossen worden, wie folgt. Primò. Nachdeme seine Röm. Kay. und König. Cath. May. etc. etc. anoch unter Dato 17'ten April und 21'ten 7'ber verwichenen 1726. Jahrs sich dahin allergnä-digst resolvirt haben, die in dero I. Ö. Erb-Fürstenthumben und Landen auf denen HaubtCommercialstrassen sich befindende particular Maüth kauflichen an sich zu bringen, einfolglich auch crafft hereingelangten besondern Kay. Resolution von 18'ten Jener instehenden Jahrs allergnädigst anbefohlen haben, das auch die an der Fiumara zu Fiume befindliche, und von bemelten P. P. Franciscanern zu Tersact besizende Mauth bey dasiger Pruken abgelöset werden solle, mithin zu dessen ge-hor. befolgung sie P. P. Franciscaner zu Tersact vermittels ihren Syndicum Apo-stolicum und ad tractandum abgeordneten Plenipotentiarium Francesco Lorenzo Fraccassa remonstrirt haben, das sie vorbesagte Mauth allein ohne darzu gehöriger behausung und der Pesca, oder Fischfangs, vermög producirten Original-bstands Contract D. 6. Jener 1701 von ihren Bstands Inhaber Vicenzo Pillipich von anno 1701 biß anhero Jährlichen dem Bestand in paaren geld mit 100 Ducati oder 113 f. 20 Xr' teütscher weh. dan 200 lb. frischer Fisch, so in ordinari pretio 20. f. t. W. betragete, nicht allein richtig eingenohmen und genossen hätten; sondern das auch bemelter Ihr Mauth Bestand Inhaber Vicenzo Pillipich vi contractus verbunden worden wäre, wochentlich â parte 2 lb. frischen Fisch dem Convent zu reichen und das ganze Jahr hindurch ein eigenes Schiff auf Ihre requisition so wohl zu über-führung der Convent Geistlichen und deren bedienten, als auch ihrer Victualien, und eingebrachten allmosen zu halten, und nebst deme auch bey jedmahliger arri-virung deren Commercial, und andern Schiffen dem Convent die alsobaldige Notiz zu geben, damit sie ihre allmosen hieruon haben einbringen könen: Vnd wie nun bey der Tractation auch vor diese 3 leztere contractmässige Dienstbahrkeiten 31. f. 40 Xr' versprochen und andern Theils angenohmen, mithin die völlige ertragnuss dieser Mauth auf Jährliche 165. f. aestimirt worden ist. Als verkaufft hiemit an sie Hochlöb. I. Ö. Hoffcammer vorbemelter Francesco Lorenzo Fraccassa im Nahmen des N. Guardian, und des Convent Franciscaner Orden zu Tersact solche seine bey Fiume an der Fiumara possidirende, und mit keinem onere belegte Mauth ohne der Behausung, und des Fischfangs (als welche zwey leztere weitershin in futurum wie biß anhero selbigen Convent in aigenthumb verbleiben solle) so gestaltig, wie sol-che Mauth vorhero von gemelten Convent zu Tersact, so dan aber von dem Ihrigen Bstand Inhaber vermög extradirender Tariffa eingenohmen und genossen worden oder vor Rechts und billichkeit wegen hätte eingenohmen und genossen werden können, mögen, und sollen mit dieser expressen Bedingnus, das offt bemeltes Con-vent Franciscaner Ordens zu Tersact sich künftig hin keines ersinlichen Mauth oder derglei- 474 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 474 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 474 11. 08. 2025 15:22:45 11. 08. 2025 15:22:45 II. CONVENTUS B'mae V. Mariae Gratiarum Tersacti In Dalmatia citeriore 462 chen Rechts, und Einnahms von der Pruken an der Fiumara zu Fiume betragen, praevaliren, oder einnehmen könne, massen gedachter Fraccassa alß Plenipotentia-rius all sein anhabendes Recht und Befugnuss an Sie hochlöb. I. Ö. Hoffcammer in optima juris forma übergeben, und verkaufft haben will. Dagegen und weilen 2'dò bemelte Mauth an der Fiumara bey Fiume alljährlichen in contan-ti, oder in paarer Gelt mehrer nicht alß 113. f. 20 Xr' teütscher weh. dem Con-vent abgeworffen und der übrige Genuss von jährlichen 200 lb. und respectivè 104, lb. frischen Fisch, dan des dienstbahren schiff und der schuldigen ansagung deren ankommenden schiffen sich aus erhöblichen motiven nicht zu Capital anschlagen lasset, als verspricht sie hochlöb. I. Ö. HoffCammer offt bemelten Fraccassa Bevol l-mächtigten von N. Guardian und dem Convent Franciscaner Ordens zu Tersact zu einen wahren und realen Kauffschilling, das von dem zu 5. pr' Cento angeschlagen und respectu des jährlich vorgegebenen bestands pr 113 f. 20. Xr' teütscher weh. in Capitali 2266. f. 40. Xr' betragen den Quanto abfallend, und eben auf 113 f. 20. Xr' calculirte Interesse zu 5 pro Cento annuè zu entrichten. Weillen aber 3'tiò besagtes Convent Franciscaner Ordens zu Tersact sothanes Kauff-schillings Capital pr' 2266 f. 40. Xr' teütscher wehrung nicht zu erheben, sondern solches mit der Hypothec auf die verkauffte Mauth an der Fiumara zu Fiume bey dem Kay. Aerario auf Interesse ligen zu lassen verlanget, so obligiert sich auch hochgedachte I. Ö. Hoffcammer Ihme Convent Franciscaner Ordens zu Tersact das hiervon auf 5. pr' Cento fallendes Interesse mit 113 f. 20. Xr' teüt. we. in quatem-berlichen ratis jährlich und auf ewig (so lang dieses Kauffschillings Capital bey dem Kay. Aerario ligen verbleibet und bemelten Convent nicht etwo bey vorge-fahlener Bedürftigkeit mit vorhörigen allergnädigsten Consens S'r Kay. König. und Cath. May. etc. etc. entweders in partem vel in totum außgefolget werden müste) bey dem Kay. Mauth OberEinnehmer Ambt zu Fiume gegen Quittung paar und ohne abgang bezahlen zu lassen. Was folglichen und pro 4'tò dem contrahirten Betrag vor die alljährlich â parte in Zweyen Posten genossene 304. lb. frischen Fisch, wie auch gehabte Dienstbahrkeit des Schiffs und der schuldigen ansagung deren ankommenden Schiffen anlanget, da verspricht und obligiert sich gleichmässig sie hochlöb. I. Ö. Hoffcammer bemelten Francesco Lo-renzo Fraccassa Syndico Apostolico et Plenipotentiario des Convent Franciscaner Ordens zu Tersact jährlichen mit 51. f. 40. Xr' auf ewig zu quotemberlichen Ratis gegen besonderer Quittung bey obgemelten Kay. Mauth Ober Ambt zu Fiume paar und richtig abführen zu lassen. Nebst deme pro 5'tò Will wohlgedacht hochlöb. I. Ö. Hoffcammer auch in Gnaden zugelas-sen und concedirt haben, das nicht allein die Convent Geist- 475 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 475 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 475 11. 08. 2025 15:22:45 11. 08. 2025 15:22:45 Bosnia Seraphica 463 Lichen, und ihre Leith, sondern auch ihre allmosen, Victualien und andere no-thwendigkeiten, wie sie Nahmen haben mögen, wan selbige würklichen dahin, und für das Closter allein ohne Verkauff oder Handels gehören, es mögen hernach ge-tragen, oder geführt werden: wie dan auch die Procession weiss dahin nacher Ter-sact gehende Peregrini, oder Kirchfahrter, so viell die Persohn derselben anlanget, von der Mauth, wie biß anhero auch fehrnershin in futurum gänzlichen befreyet sein sollen. Hingegen, und gleichwie pro 6'tò bey der Tractation vorgestellet worden, das oft gemelte Mauth nicht allein mit keinem onere belegt, sondern auch, das die Stadt Fiume so wohl vermög des mit Ihro Stadt stipulirten Contract alß crafft Fundations Privilegien auf ewig schuldig seye, die völlige Pruken über die Fiumara auf eigene Vnkösten beständig, und in wandelbaren stand zu erhalten, also will sie hochlöb. I. Ö. HoffCammer sich auch dessen mit dem expressen Vorbehalt versichern; allenfahls es in futurum über kurz, oder lang heraußkommen möchte, das das Kay. Aerarium zu dieser Pruken erhöb-, reparir- oder unterhaltung selbes etwas contribuiren müste, so dan befuegt seyn solle, den darzur ausgelegten Vnkosten von dem Jährlichen zu bezahlen ha-benden Kauffschillings Capital Interesse per 113. f. 20. Xr', und da solches nicht erkleklich sein möchte, auch von denen übrigen bey N'o 4'to Jährlich abführenden 51. f. 40. Xr' zu defalciren. und sich damit zu regressiren. Endlichen und pro 7'mò verspricht besagter Francesco Lorenzo Fracassa, alß Syndicus Apo-stolicus und Plenipotentiarius des N. Guardian, und des Convent Franciscaner Ordens zu Tersact, Sie Hochlöb. I. Ö. Hoffcammer dabey allerdings zu schüzen, schirmen und schadloss zu halten. Alles getreülich, und ohne gevärde, auch mit und bey Verbindung des allgemeinen Landschaden bunds in Steüer. Zu Vrkund dessen seynd zwey gleichlautende Exemplaria, jedoch auf allergnädigste ratification seiner Römisch. Kay. und König. Cath. May. etc. etc. aufgesezt, beeder seits gefertiget, und gegen einander außgewechselt worden. Actum Gräz den 4'ten Junii 1727. J. C. G. von Leslie (L. S.) (L. S.) (L. S.) (L. S.) Commissio Sac'ae Caes'ae Regiaeque Majestat. in Consil. Cam'ae Aul'ae I. A. Jo. Joseph Gr. v' Stainbeiss Max. Joseph G v' Schrattenbach Carl Ignaz von Rudolphsstall Das gegenwartiges Transumptum gegen seinen Original gehalten und in allen gleichlautend befunden worden, bezeigt solches mein Fertigung. Datum Laybach den 3'ten November 1742. (L. S.) Johann Antoni von Vermatti, einer löb. La'afft in Crain Ober Secretarius. 476 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 476 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 476 11. 08. 2025 15:22:45 11. 08. 2025 15:22:45 II. CONVENTUS B'mae V. Mariae Gratiarum Tersacti In Dalmatia citeriore 464 VI. Praetacta copia, ut videre est, non est originalis, sed ad formam le-galem redacta. Fors Scriptura Originalis anno 1747. juxta mandatum Caesareum extradita, amplius restituta non fuit, quod probabilius est. Cùm, ut suprà insinuavi, Conventus pontem, utpote ad Ecclesiam spectantem alienare non potuit absque Se-dis Apostolicae consensu, nec Excelsa Camera expectare voluit, ut dictus consen-sus obtineatur, hinc D. Syndicus Apostolicus tunc Graecii existens mox subscripto Contractu videlicet die 12. Junii 1727. supplicuit Ill'mo et R'mo D. Nuntio Apostolico Vienae residenti, ast hic D. Syndicum direxit Romam pro obtinenda approbatio-ne. Postquam Syndicus suum supplicem Romam misit, fuit is denuo Viennam pro Informatione ad Nuntium Apostolicum remissus. Nuntius Apostolicus denique re-quisivit attestationes tam Vicarii Generalis, quam Episcopi Segniensis, et Modrus-siensis, quod alienatio pontis cedat ad majorem utilitatem Ecclesiae. En praedictas attestationes: Attestatio Vicarii Generalis373 Testor infra scriptus, Pontis Flumini penes Tersactum impositi, qui ad Sacrarium Tersactense spectâsse dignoscitur, ad Excelsam Caesaream Cameram translationem cedere in majus commodum, et emolumentum, ùt assequor, tum boni publici, cum privati ejusdem Sacrarii. Excelsa enim Camera facilius, citiusque aut collapsum erigi, aut reparationis indigum refici curabit, atque appellatum Sacra-rium absque gravi cura, et sumptibus in Pontem indies exponendis, centenos ex aequivalenti compensatione hujusmodi translationis fructus trahet. In quorum fi-dem me subscribo usuali sigillo apposito Segniae 14. Martii 1736. (L. S.) Georgius Wolffgangus Chiolich de Lewensperg Vicarius Generalis. Attestatio Ill'mi, et R'mi Episcopi Segniensis Joannes Antonius de Benzoni Dei, et Apostolicae Sedis Gratia Ecclesiarum Segniensis, et Modrussiensis, seu Corba- viensis Episcopus etc. Sac. Caes. Reg. Cath. Maj. Consiliarius etc.374 Notum facimus, atque testamur: Vectigal pontis Civitati Fluminis proxi-mi, quod hactenus ad Ecclesiam B. V. Tersactanae Ord. S. Francisci Min. Reform. Dioecesis nostrae Modrussiensis pertinuit, hujus alienationem ab Excelsa Caesarea Camera publicas ob causas expetitam, in evidens ejusdem Ecclesiae emolumentum vergere. In quorum fidem etc. Datum Flumine 23. Aprilis 1736. (L. S.) Antonius Benzoni Segniensis, seu Corbaviensis Episcopus Ad mandatum Ill'mi, et R'mi D'ni Episcopi P. Antonius Drassich Cancellarius Episcopalis 477 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 477 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 477 11. 08. 2025 15:22:45 11. 08. 2025 15:22:45 Bosnia Seraphica 465 VII. Captis attestationibus praedictis fuit anno 1737. supplex Sanctissimo porrectus, â P. Ministro Provinciali subscriptus, ad quem Romae primò anno 1743. suum consensum dedit Benedictus XIV., ac ut executioni mandetur, Episcopo Seg-niensi comisit, ut ex sequenti patet Originali supplici, qui hujus est tenoris: Beatissime Pater! Augustissimus Noster Romanorum Imperator Carolus VI. postquam jam anno 1726. die 17. Aprilis, et 21. Septembris ejusdem anni omnia vectigalia in suis Provinciis haereditariis Interioris Austriae ad vias Regias, et communes sita, ac ad particulares personas hactenus spectantia justo emptionis beneficio sua facere universaliter decreverat, singularibus, ac specialibus litteris die 18. Januarii 1727. emanatis vectigal quoque ad pontem Fluminis vulgò Fiumara extra Civitatem Flu-men positum, quod in interrupta serie de speciali S. Sedis Apostolicae licentia, et clementissima signanter facultate fel. record. Urbani VIII. Pontificis Maximi per singulare diploma datum Romae ad S. Mariam Majorem Anni 1625. 21. Julii Ponti-ficatûs sui anno secundo ad Ecclesiam Beatae Virginis Gratiarum Tersactensem (ad quam olim Alma Domus Nazarethana ministerio Angelorum ex Palaestina trans-lata fuit, atque â Fratribus Minoribus strictioris Observantiae Provinciae S. Crucis Croatiae, et Carnioliae jam â tribus, et ultra saeculis incessanti Officiorum Divi-norum diu, noctuque peractione celebratur) pertinuit, atque â Syndico Apostolico ejusdem Conventus nostri Tersactensis requisivit, offerendo, quod quidquid fruc-tus, et utilitatis per modum purae eleemosynae nominatae Ecclesiae, et Conventui obvenisset, sed eadem ratione, et titulo in aequivalenti perpetuis futuris temporibus sese recompensaturum. Ad gratiosum porro mandatum Supremi terrae Principis, Sacrae videlicet Caes'ae Regiaeque Majestatis memoratus Syndicus noster Apostolicus legaliter de-monstrare debuit, quod dictum Vectigal cum annexis emolumentis Ecclesiae Ter-sactensi quotannis flor. 165. utilitatis partim in parata pecunia, partim in comestibi-libus ad usum Fratribus applicandis tulerit. Eadem Sacra Majestas totidem pariter florenos 165. in denariis effectivis quotannis ex aerario suo Ecclesiae, et Conventui Tersactensi tribuere adpromittit puro pariter duntaxat eleemosynae titulo. Quia verò recensitum Vectigal ad Bona Ecclesiastica pertinet, adeoque absque speciali S. Sedis Apostolicae consensu, ac licentia alienari communi jure prohibetur, è contra autem alienatio illius nedum Ecclesiae, et Conventui Tersac-tensi plurimum utilitatis, et statui nostro conformior, sed etiam ipsi bono publico proficua (uti ex annexis R'ndissimi Ordinarii loci, ejusque Vicarii Generalis testi-moniis videre licet) dignoscitur, praesentibus S. Sedi Apostolicae humillime su-pplicatur, quatenus attenta quoque Clementissima Regnantis Augustissimi nostri Monarchae voluntate, et instantia, ut ad realem, et legalem hujus Vectigalis, ejus-que jurium alienationem interventu praenominati nostri Syndici Apostolici deveniri possit, gratiosum consensum, et licentiam impertire dignare- 478 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 478 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 478 11. 08. 2025 15:22:45 11. 08. 2025 15:22:45 II. CONVENTUS B'mae V. Mariae Gratiarum Tersacti In Dalmatia citeriore 466 tur. Pro qua gratia etc. Et quod omnia in hoc supplici libello exposita sic revera se habeant, prout referuntur, Ego fide Sacerdotali, ac Provincialatus mei, quo fungor, officio cum appositione signi Provinciae, propriique manus subscriptione testor. Datum in Con-ventu nostro Montis Sancti B. Virginis Gratiarum die 23. Januarii 1737. (L. S.) Humillimus, et indignus Filius Fr. Casparus Pasconi Provinciae S. Crucis Carnioliae Minister Provin- cialis p. t. m'ppa Die XI. Decembris 1743. Sanctissimus Dominus Noster audita relatione Episcopi Segniensis, et Modrussiensis, eidem benignè comisit, ut veris existentibus narratis, facultatem cedendi supradictum Vectigal juxta petita, cum pacto tamen regressus ad primitiva Jura in casu inexigibilitatis oblatae pecuniae illius loco, pro suo arbi-trio, et conscientia Oratori gratis impertiatur. – A. Card. Gentili (L. S.) gratis etiam quoad Script'ram I. A. Funettus Secret' rius Commisione Nobis â Ss'mo D'no Benedicto XIV. per Decretum XI. De- cembris 1743. data, concedimus facultatem D. Syndico Conventus Tersactensis alienandi Vectigal Ponti Fluminis vulgo Fiumara dicti adnexum, atque ad Eccle-siam B. V. Tersactanae pertinens, nec non desuper contractum stipulandi cum Exc'a Camera Graecensi S. C. R. Mat'tis cum conditione tamen regressus Ecclesiae ad primaeva jura in casu cessationis oblati annui quanti. Sic etc. Datum Segniae ex Palatio Nostro Ep'pli 3. Feb. 1744. (L. S.) I. Ant'us Segniens. Mod. seu Corb. Ep'pus m'ppa Gregorius Stipkovich Cathed'lis Eccl'ae Modrussen. Can' cus Buccari, Cancel'ius Ep'palis VIII. Visis iis, quae circa Vectigal Pontis ventilata, acta, et tractata erant, restat, ut pauca de domo penes Braidam ad littus maris sita, tanquam de accessorio ad ipsum pontem spectante, disseram; Fuit namque haec domus ex ligno aedificata pro commoditate nautarum Conventûs, qui homines ante extructum pontem trans Fiuma-ram deducebant; quo tempore aedificata fuerit, memoriae non est proditum, id scio eam anno 1662. fuisse ruinae proximam. Haec Domus, sicut caetera bona fundationa-lia erat D. D. Fluminensibus semper spina in oculis, volueruntque omnem jurisdictio-nem in eam exercere, prohibuerunt enim, ne in ea vinum delucidetur, et cum illis non erat obtemperatum, etenim in alieno territorio jus dicenti impune non paretur, ausu te- 479 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 479 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 479 11. 08. 2025 15:22:45 11. 08. 2025 15:22:45 Bosnia Seraphica 467 merario praesumpserunt anno 1695. in domum irrumpere, ac duo vasa vini perfo-rare: ast quid utilitatis inde habuerint? Vinum, quod non biberunt, aliaque causata damna, solvere, ac cum proprio damno resarcire debuerunt. Haec Domus fuit anno 1662. ex lapidibus aedificata, contra quam aedificationem Domini Fluminenses co-ram sua Caesarea Majestate Leopoldo I. conquesti sunt, asserentes, quod in domo hac dafraudatores telonii suum refugium habeant, et tempore alicujus emergentis belli praejudicio esse posset, fortalitio, et Civitati. IX. Leopoldus Imperator, ut in re securè procederet, petiît informationem â tunc existente Capitaneo Fluminensi, Ill'mo D'no Ferdinando L. B. de Rovere, quâ capta sub die 17. Junii 1662. sequentem dedit Resolutionem ad dictum Capitaneum: Wohlgebohrner Freyherr, besonders Lieber Freünd und Herr. Sintemahlen Wir vernemmben müssen, das denen P. P. Franciscanis allda, Ihr an den Traghetto gehabtes hilzenes Haüsel mit gemauer zu bauen, und aufzuführen wohl könne zu-gelassen, und verstattet werden, also und obschon zwar die Communitet darwider Strezitiert vorwendendt, das solches etwo künftig nit allein der Stadt, und ihren Fortezen gegenüber möchte zu schaden geraichen, sondern auch zu Verübung der Contrabant Vrsach geben, so haben Wür doch dergestalten darin willigen wollen, damit allezeit die gebührliche Vorsichtigkeit gebraucht werde, das der Herr Ihnen Interessirten solches gebey zwar verstatten, herentgegen aber ein Revers (das so offt wahrgenohmen solte werden, das solches Haüsel bemelten Fortezza, oder der Stadt bey besorgender Feinds gefahr auf ein, oder andere weiss nachthailig fallen, wie auch ander seits denen Contrabanden Vorschub oder Vnterschleiff geben solte, das sie daselbige auf solche Ereignung alsobalden widerumben auf eigen Vnkosten abwerffen zu lassen schuldig und verbunden seyn sollen) begehrn, und würklich abfordern wolle. Wie nun der Herr hierauff der sachen schon rechts würdet zu thuen wissen, wir auch dessen besagte Communitet gleichfahls nachrichtlich erindert, also beschicht hieran Ihro Kay. König. May. allergnädigster Will und Meinung. Graz den 17. Juny Anno 1662. N. der Römisch. Kay. auch zu Hungarn und Böhaimb König. May. verordnete I. Ö. Hoffcammer, Praesident und Räthe. X. Haec sunt, quae de alienatione pontis, deque adjacente domo, quae nunc ad 25. f. de censu importat, adducere pro aeviterna rei memoria, necessarium esse putaveram. Si quis verò majorem notitiam habere desiderat, consulat Archi-vium Tersactense. 480 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 480 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 480 11. 08. 2025 15:22:45 11. 08. 2025 15:22:45 II. CONVENTUS B'mae V. Mariae Gratiarum Tersacti In Dalmatia citeriore 468 §. IV. De eleemosyna 40. f. germ. mon. ex Telonio Flumi- nensi quotannis Conventui tribui solita. I. Haec 40. f. eleemosyna â Dicasteriis Caesareis semper respicitur tan- quam donum gratuitum ┬ et ex pura benevolentia375 domus Austriacae Conven-tui Tersactensi assignatum, ex quo tamen Memoriali Conventus Tersactensis in fine adducendo eruitur hanc eleemosynam Conventui obvenire titulo fundationis Frangepanicae. Primum hujus eleemosynae vestigium reperitur in Ferdinando I. Romanorum Imperatore. Is enim sub dato Viennae die 29. Decembris Anno 1559. mandavit Exactori Fluminensi, ut Conventui Tersactensi quotannis 32. f. tribuat, ut ex sequenti illius gratioso Rescripto patet: Ferdinand Wir haben auf Hannsen Lenkovitsch gehorsamestes anbringen, und dan der brüder St. Franciscen Parfüsser Ordens in Closter Tersath demüthiges Suppli-ciren genedigst bewilligt, Inen den Geistlichen Personen in ansehung Ihrer armuth zu dessen stättlicher irer Vnterhaltung järlich Zwey und dreysig gulden in Münz, jeden Gulden zu funffzehen Pazen, oder 60. Xr' gerehnet, von, und aus, den gefäl-len Vnsers Aufschlages zu St. Veith an Pflaumb Jetziger deiner Verwaltung er-folgen zu lassen. Vnd ist derhalben unser genedigster beuelch an dich, du wöllest ernenten Ordensleüten nun von eingang negst kumbendes 60. Jars anzufahen, und hinfiro Järlichen, und Jedes Jars besonder angezeigte 32. f. berürter wehrung von geherten Gefällen deiner Ambts Verwaltung Vnsers Aufschlags zu St. Veith am Pflaumb, bis auf Vnser genedigst wolgefallen und wideruffung ordentlich raichen, und bezallen. Solche Außgab sollen dir auf diesen Vnsern beuelch und gebürlichen Quittungen, in künfftiger deiner Ambtsraittung für guett angenomben, gehegt und passiert werden. Es geschicht auch daran Vnser gefälliger Willen und Mainung. Geben Wien den 29. December 1559. II. Haec eleemosynae largitio diversas passa est vicissitudines, nam ea fuit commutata in eleemosynam olei, quo verò anno? ex Scripturis Conventus erui non potest, id certum est, id fuisse factum ante annum 1624. et post annum 1621. Quod enim praedicta eleemosyna anno 1621. nondum fuerit commutata in oleum, patet ex hoc Originali Scriptura Carnioliae Deputatorum die 29. Martii 1621. ad D. Carolum Wasserman Exactorem Fluminensem data, ut assignatos 32. f. tam de praeterito (fuit enim aliquo tempore praedictae eleemosynae praestatio ommissa) quam de futuro 481 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 481 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 481 11. 08. 2025 15:22:45 11. 08. 2025 15:22:45 Bosnia Seraphica 469 Conventui Tersactensi fideliter pendat. Scriptura praedicta ex Originali desumpta hujus est tenoris: Vnsern Gruess in genaigten Willen zuvor. Edler vester lieber Freündt! Was der Römisch Khay. May. Vnsers allergnädigsten Herrn und Landsfürs-ten verordnete Hoffcammer Praesident und Räthe vns sub dato 17. Martii jüngsthin wegen Jährlichen 32. f. Denen Franciscaner Ordens Leütten zu Thersat, so ihnen zusambt deme, so bißhero daran hinterstöllig verbliben, hinfüro alß lang khein ein-stöllung beschicht, geraicht werden sollen, für ein intimation gethan, habt ihr solches aus hierinligender Abschrifft mehrers Inhalts zu vernemben, vnd beuelchen eüch da-rauff, das Ihr solchem allen volstendige Laistung geben, eüch umb jedesmahls ihnen Patribus beschehende Außgaab bescheinen lassen wollet. Das soll eüch bey raittung für richtig passiert werden. Laybach den 29. Marty A'o 1621. Einer Ersam. Landsch. in Crain Verordnete etc. etc. III. Quod autem anno 1624. petita fuerit commutatio olei in eleemosynam 12. stariorum tritici, patet itidem ex Originali Scriptura Deputatorum Carnioliae de dato 13. Decembris 1624. in qua exquirunt informationem ejusdem Domini Exac-toris Caroli Wasserman. Literrae praedictae sic sonant: Vnsern Gruss sambt genaigten Willen zuvor. Edler vester, besonders lieber Freünd. Von dieser Einer Ersamben Landschafft, und deroselben Verordneten Ambts wegen ist unser beuelch hiemit, das Ihr vns über hierinligend, bey Ihrer Khay. May. durch die Franciscaner zu Tersath eingebrachtes gehorsambistes Suppliciren, umb Commutation des Ihnen Jahrlich raichenden Öels in ein Monathlichen Stair waiz, der sachen beschaffenheit, sambt Eüeren räthlichen guetachten, und zurukhsendung des OriginalEinschluss ehist zue fürdern sollet. Gott ob vns allen. Laybach den dreyzehenden Decembris A'o Im Sechzehenhundert, Vier und Zweinzigisten. N. Einer Ersamben Landschafft des Herzogthumbs Crain Verordnete etc. IV. Commutatio praedicta fuit anno sequenti 1625. resoluta Graecii die 30. May, dein verò â Carnioliae Deputatorum consilio fuit communicata die 12. Septembris nulla facta mentione olei, sed tantum 30. f. licet prius 32. dari consue-verunt. Litterae Originales ad D. Carolum Wasserman Exactorem Fluminensem sic sonant: 482 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 482 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 482 11. 08. 2025 15:22:45 11. 08. 2025 15:22:45 II. CONVENTUS B'mae V. Mariae Gratiarum Tersacti In Dalmatia citeriore 470 Vnsern Gruss in geneigten Willen Zuvor. Edler Vester, besonders Lieber Freündt. Was für ain resolution an Vns über der Ordensleüthen des Closters zu Tersath hieuor gethannes begehrn, das man Ihnen anstatt der Jährlich raichenden 30. f. Zwelf Stär waizen geben wölle, das eröffnet der abschrifftliche Einschluss mit mehrern. Danenhero von dieser Einer Ersa. Landschafft wegen, Vnser beuelch an eüch, das Ihr dieser resolution nachkhomben und volständige Laistung thuen sollet. Gott ob Vns allen. Laybach den Zwelfften Septemb. Anno Sechzehenhun-dert, und Fünf und Zwainzigisten. N. ainer Ersa. Landschafft der Herzog- thumbs Crain Verordnete etc. V. D. Telonarius Wasserman anno 1625. dedit quidem Conventui Ter-sactensi 12. staria tritici, sed mensurae tantum Fluminensis, quae multò minor est Labacensi, hinc, ne Fratres damnum paterentur, recurrerunt ad Inclytum Provinciae Carnioliae Deputatorum Collegium pro declaratione hoc, ut ex Originalibus litteris constat, resolvit favorabiliter pro Conventu in hunc modum: Vnsern Gruess in geneigten willen zuvor. Edler Vester, besonders Lieber Freündt! Hie unerwarth beschwärn sich vor Vns N. Guardian, und das Convent zu Tersath, das Ihr Ihnen die Verordneten Zwelff Stär waiz nit nach hiesiger, sondern nach der St. Veitherischen Staritsch mas reichen wöllet. Dieweilen aber bey Vns khain andere meinung, alß auf gemelte Laybacher mass seyn khan. Also ist Vnser beuelch, das ihr die armen Ordensleüth in Ihrem begehrn contentiren, oder da ihr hiewider ander erhöbliche bedenkhen einzuwenden, uns dieselben eheist eröffnen sollet. Gott ob Vns allen. Laybach den 22. May 1626. N. Einer Ersa. Landschafft des Herzog- thumbs Crain Verordnete etc. VI. Circa annum 1644. fuit haec Tritici eleemosyna denuo commutata in annuos 40. f. Quod autem prius loco 32. aut 30. f. 12. staria tritici data fuerint, nunc autem in altius pretium videlicet f. 40. commutata, ratio est, quia pretium Tritici hoc tempore in valore auctum fuit. Cum autem anno 1644. ex mandato Caesareo ex provisionibus, et pensionibus Caesareis quarta pars defalcari debuit, etiam ex hac eleemosyna 40. f. D. Adamus Suppanitsch Exactor Fluminensis quartam partem detrahere voluit: ast I. A. Camera Graecensis benignè resolvit, hanc eleemosynam non subjacere praedicto Decreto, sequenti Rescripto: 483 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 483 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 483 11. 08. 2025 15:22:45 11. 08. 2025 15:22:45 Bosnia Seraphica 471 Wie die Herrn auß Inligendten Memorial des mehrern zu ersehen, so haben N. die Franciscaner zu Tersath so vill bey vns angebracht, wasmassen Ihnen vermüg ainer hievorderisten lengst allergenedigst beschehene Landsfürst. Concession, auß dem Ober Einnember Ambt daselbst zu St. Veith am Pflaumb monathlichen ain: und also das ganze Jahr hindurch 12. Stayr Waizen. zu derselben bösserer Lebens Sus-tentation jederzeit geraicht worden. Vmb das aber denenselben anjezo durch den Herrn aldorth haltenden Ober Einnembern Adamen Suppanitsch, von diesen jährlich zu genüessen habenden ge-traydt (welches sonsten auf 40. f. angeschlagen worden) auch der Vierte Thail, Immassen es mit denen Ordinary Besoldugen, Provision, und Pensionen beschicht, abgezogen, und innen behalten werden will. Also bitten dieselben, Ihnen diese Vn-terhaltung, wie hievordisten, ohne ainiche Deffalcirung völlig eruolgen zu lassen. Da nun solhes ein pur lauteres almosen, und den abzug gedachten Vierten Thails Ihrer Kay. May. etc. allergenedigsten Intention nach kheines weegs unterworffen. Derowegen so haben Wir die Herrn hiemit freündlichst ersuchen wollen, an ge-dacht Ihren Einnembern zu St. Veith am Pflaumb die unbeschwärte Verordnung zu thuen, auf das denen armen Supplicanten an statt behrürten 12. Stair waizen, die ausgeworffenen 40. f. nunmehr fürtershin Jährlich ohne ainichen abzug, völlig geraicht und bezalt werden. Vns denen Herrn beynebens zu angenember Dienstlais-tung hiemit freündlichst offerirend. Graz den 12. Augusti A'o 1644. VII. Cùm anno 1705. Leopoldus I. gloriosissimae memoriae Romanorum Imperator ex hac mortali vita emigrâsset, ejus Filius, et in Romano Imperio Suc-cessor Josephus I. petiit informationem de omnibus piis legatis, pensionibus, et eleemosynis, quae ex aerario Caesareo solvebantur, jussitque produci titulum, et onera, ob quae praedictae eleemosynae tribuuntur sub poena ammissionis dictarum solutionum. Hoc Caesareum mandatum fuit, propter istos 40. f. â Domino Josepho Vincentio de Marotti Supremo Exactore Fluminensi die 1. Septembris 1705. etiam P. Guardiano Tersactensi intimatum. Ad hoc Caesareum mandatum P. Guardianus quantum ad rem ita respondit …… 40. fiorini ci venivano corrisposti ex condigno, perche le due fiere dell' Assunta, è dell'Annuntiata, che erano nostre, è si facevano da nostra parte di Ter­ satto, l' Eccelsa Camera le hà trasferito in Fiume, et in compenso si fece la sudetta assegnazione di f. 40. annui commutati in vece di formento etc. Quod enim nundinae celebratae fuerint sub Castro Tersactensi ad mare, et emolumenta inde provenientia Conventui Tersactensi Fratrum Minorum â Martino de Frangepanibus legata, patet ex ejusdem fundationalibus datis Tersacti 12. Au-gusti 1468. ubi sic loquitur: Pro sustentatione praedicti claustri de bonis nostris tale facimus sublevamen. Primò: proventus, et emolumenta omnium apothecarum fieri solitarum in circuitu ipsius Ecclesiae Beatae Mariae in omnibus 484 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 484 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 484 11. 08. 2025 15:22:45 11. 08. 2025 15:22:45 II. CONVENTUS B'mae V. Mariae Gratiarum Tersacti In Dalmatia citeriore 472 ipsius Virginis gloriosae festivitatibus, simul cum medietate totum proventum, et emolumentum nundinarum celebrandarum annuatim sub praedicto Castro penes mare in festo Assumptionis Virginis Mariae indifferenter. Quidquid demum sit, sive hi 40. f. ex debito, sive ex pura gratiosa Caesarea benevolentia per modum elee-mosynae Conventui tribuuntur, id certum est, quod Conventus hanc eleemosynam percipiat jam annis 220. nec dubitandum est, eam semper in suo vigore perman-suram eo vel maximè, quod qualibet septimana ad Aram Thaumaturgae Virginis Mariae pro conservatione, et incremento Aug'mae Domus Austriacae unum Sacrum cantetur, et diebus Sabbatinis Vesperi Litaniae Lauretanae absque alia aliqua elee-mosyna Conventui ex Aerario Caesareo obveniente. §. V. De Vineis in Territorio Tersactensi sitis, quae vulgo Braida major, et minor nuncupantur. I. Has vineas spectare ad Conventum, et Ecclesiam Tersactensem, patet, quia intra fines â Martino Comite de Frangepanibus in suis litteris de dato Novi 7. Aprilis 1431. assignatis, et anno 1612. revisos continentur. Has Braidas, quarum maior sita est ad littus maris muro circumdata, minor â Molendino pontem versus ad ripam Fiumarae protenditur, erant anno 1726. venditae pro 14000. f. societati privilegiatae Orientali, cum autem post duos annos contractus rescissus fuisset, eae denuo ad Conventum devolutae sunt. Anno 1729. Domini Fluminenses ad Braidam majorem homines unius turcicae navis contagionis suspectos, una cum mercibus collocare attentarunt, et sic ex Vinea locum contumaziae facere: ast Carolus Impe-rator alias fecit dispositiones, ut ex ejusdem Originali Scriptura patet, quae hujus est tenoris: Carl von Gottes gnaden Erwehlter Römischer Kayser, zu allen Zeiten Mehrer des Reichs. Ehrsambe, Geist., Liebe, Andächtige. Was an Vns von Vnserer I. O. Re-gierung und HoffCammer ratione Eüers demüthigst übereicht bitt. recurs (das Euer weingarten zu Tersatto vor das Contumaz orth respectu deren in dem alldorten zu Fiume angelangt, so genanten schiff Sanct Saverio sich befindenden leüthen, und waaren nicht assigniert werden möchte) nach unter 9'ten hujus für eine unterthanigs-te bericht. Vorstellung gemacht worden, solches ware vns in ein: so andern des mehrern gnädigst zu vernemben gewesen. Immassen nun vermittels vnserer untern 14. dits herein gelangt: und Sub hodierno alda bey Vnserer I. O. Reg. und HoffCammer erledigten Kay. gnädigs-ten Resolution wegen besagten Schiffs S. Saverio und dessen Contumaz machung bereit andere dispositiones verordnet worden seynd, das nemblichen die in gleich besagten Schüff vorhandene waaren und leüth in 485 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 485 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 485 11. 08. 2025 15:22:45 11. 08. 2025 15:22:45 Bosnia Seraphica 473 das Lazareth alldorten zu Fiume zu Haltung der Contumaz und auslüffterung des Tobäkhs ungeachtet deren diessfällig gemachten Difficultäten eingenomben wer-den sollen. Alß werdet in crafft Vnserer herabgelangten gdsten Hoff Verordnung von 17'ten hujus Ihr dessen hiemit nachrichtlich gnädigst erinneret. Dan an deme beschi-cht Vnser gnädigster Will und Mainung. Graz den 20. 7'ber 1729. J. J. Gr. zu Lewenberg Commissio Sac'ae Caes'ae et Cath'cae Stadthalter a. V. Mat'tis in Consilio J. H. Gr. Ortenhoffen Dismas Jos. Gr. v. Dietrichstein Cänzler II. Circa vineam penes Fiumaram, vulgo dicta Braidiza, seu Braida minor, plures controversiae exortae erant, nam Civitas Fluminensis jam ante annum 1659. pro reparatione et majori securitate portus in Fiumara ex sua parte incipiendo â ponte ad 214. circiter passus molendina versus penes dictam aquam murum erigere coepit, quia autem per hujusmodi muri erectionem aqua constringebatur, et dam-num in Vinea nostra ex adversa parte sita causabatur abradendo successivè terram dictae Vineae Braidiza. Voluit Conventus indemnis servari, protestatus fuit contra dictum aedificium; quapropter, ut portus aedificium publico bono multò proficuum non tardaretur, Magnifica Communitas Fluminensis se obligabat ad indemnem ser-vandum Conventum, ut ex sequenti Originali contractu patet, qui sic sonat: In Dei aeterni Nomine Amen. Per interpositione dell' Ill'mo Sig're Ottavio Lib'o Bar. de Terzi di sua Ma-jestà Cesarea Consig're et Capit'o di Fiume, et Tersatto furono sopite, et agiustate le diferenze trà la Mag'ca Communità di Fiume, et tra li Molt'o R'ndi Padri di Tersatto per causa del riparo, che la Mag'ca Communità andava facendo in beneficio publico, et in buon servigio di sua Majestà Cesarea, et dell'Eccelsa Aulica Camera dell'Austria Interiore del Porto di Fiume nel modo infrascritto. 1'mò Il Molto R'ndo Padre Pietro Franzetich Guardiano di detto Convento facendo con il consenso, et presenza del Sig're Claudio â Marburg Syndico del Con-vento, con permissione, et Licenza del R'do Padre Provinciale, et â nome di tutto il venerabile Convento per zelo di buon servigio di sua Majestà Cesarea dell'Eccel-sa Camera dell'Austria Interiore, per la buona osservanza, che tutta la Religione professa alla Mag'ca Communità, et â tutta la città in publico, et privato, cede, et renuntia alli Nobili, et Molto Ill'ri Sig'ri Antonio Rastelli, Seferino Augustino Os-batich Giudici, et Rettori rapresentanti tutta la Mag'ca Communita d'ordine della medema con l' assistenza del Nobile, et moltò Ill're Sig're Gio: Giacomo Giuliani de Jabochetis, come Vic'o, et locotenente della Città, tutta quella parte di Braida sita sopra la Fiumara verso il Scoglietto, che sarà dissegnata per servizio, et riparo della medema Fiumara, et Porto. 2'dò Dissegnato il pezzo del Braida nel modo, che piacerà 486 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 486 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 486 11. 08. 2025 15:22:45 11. 08. 2025 15:22:45 II. CONVENTUS B'mae V. Mariae Gratiarum Tersacti In Dalmatia citeriore 474 alla Mag'ca Communità, dourà stimarsi il pezzo dissegnato da di[†] periti, confidenti d' ellegersi uno per parte. 3'tiò Fatta la stima, secondo quella promettano li molto Ill'ri et Spe'bli Sig'ri Giudici, et Rettori con obligazione publica di pagare in denari contanti il stimato valore, il quale promettano sodisfare alla più lunga al ritorno dell' Ill'mo Sig're Bar. Capit'o mediatore. 4'tò Quel spazio di Braida, che sarà convertito nell' uso publico perche la ripa restante non senta danno, per quanto s' estende il detto spacio, s' obligano li Sig'ri Giudici in Nome publico di reparare perpetuamente la medema ripa â parte del Venerabile Convento. 5'tò In questa forma restaranno le parti d' accordo con promessa d'inviola-bil'ta tutto il contenuto di questa scrittura sotto obligatione in forma etc. Havendo l'Ill'mo Sig're Bar. Cap'o é come Representante Cesareo, et come Mediatore interposto la sua authorità, con la sua sottoscrittione, et sigillo, essendosi fatte due simili sot-toscritte, e sigillate d'ambe le parti. In quorum fidem etc. Datum Flumine S. Viti etc. die 25. Augusti 1699. In Arce Cesarea. (L. S.) Ottavio B'ne de Terzi Cap. m'ppa (L. S.) Antonio Rastelli Giudice affermo, quanto di soprà m'ppa Agostino Seff'no Osbatich affermo, quanto di sopra m'ppa (L. S.) Frà Pietro Francetich Guard'o di Tersatto. Frà Filippo Colombichio Deff're habituale, e discreto (L. S.) Claudio â Marburg Conseg're Cesareo, e Syndico Apo- stolico del Convento. (L. S.) Gio. Antonio de Franceschi Synd'o Ces'o Seg'o, et delle leggi Dottore scrissi, e sottoscrissi, e posi il mio sigillo III. Ex hoc tanta solemnitate stipulato contractu Conventus optimam spem concepit, se fideliter ab omni damno praeservatum iri, ast Conventus in sua opinio-ne delusus fuit, nam Domini Judices et Rectores Civitatis fideliter promissa turpiter observare neglexerunt, ac Fratres inani spe lactabant, ac interim in Braida multa damna causabantur: Videns igitur Conventus, se supplicationibus, et precibus ad Magnificam Communitatem porrectis nihil efficere, ad Excelsam Aulicam Came-ram confugere debuit ibidem auxilium quaesiturus. Multoties fuit demandatum Ci-vitati Fluminensi ab Aulica Camera, ut damna causata resarciat, ast nil actum, ut ex sequenti Camerali Rescripto ad Capitaneum Fluminensem die 11. Octobris 1721. dato patet: Durch hienebenfündiges mit Litt. A. biß inclusivè M. instruirtes anbringen hat bey Vns Francesco Lorenzo Fracassa Syndicus Apostolicus der Kirchen, und des Convents Vnserer lieben frauen zu Tersatto sich wider die Judices und Rectores zu Fiume in deme sehr beschwäret, das ungehindert so wohl 487 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 487 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 487 11. 08. 2025 15:22:45 11. 08. 2025 15:22:45 Bosnia Seraphica 475 von Vns gehaimben Räthen alß auch der I. Ö. Regierung zu verschidenen mahlen gemässen hirein verordnet und anbefolhen worden, das in Conformitet des den 25'ten Aug. 1699 errichteten und von gedachter Regierung bestättigten Contracts das darinige Publicum die stipulierte Währ bey Invermelten des Convents Brai-da auf aigne Vnkhosten repariren und anmit allen in widrigen darauf zu besorgen habenden schaden verhietten solle. Deme Jedoch biß anhero nicht in mindesten nachgelebt worden seye, mit beygeheffter Inständigster bitte, das solchem nach auf den gehorsamisten volzug des vorhin hinein anbefohlenen per arctiora gedrungen werden möchte. So nun Ihme Herrn Haubtman zu dem Ende hiemit beygeschlossen wirdet, auf das derselbe inhaerendo prioribus die ggth [†] mit zulänglichen Ernst zu wür-klicher nachlebung denen in sachen ergangenen vorigen verordnungen verhalten und mithin die Kirchen, und das Convent zu Tersat dits Fahls ausser allen schaden sezen lassen solle. Dan an deme etc. Gräz den 11. 8'ber 1721. IV. Putâsses, ad hoc Caesareum mandatum Judices, et Rectores Civita-tis Fluminensis perterritos praetensioni Conventus Tersactensis illico satisfecisse, ast longè abest, quinimo Cameralibus Decretis renitentes perseverabant usque ad annum 1746. quo anno Augustissima Imperatrix, Regina Hungariae, et Bohemiae, ac Archi-Dux Austriae Maria Theresia feliciter regnans seriosissimè praecepit Ca-pitaneo Fluminensi tamquam instituto Commissario, ut Judicibus, et Rectoribus Fluminensibus Scriptationes (quibus per 47. annos benignorum Decretorum exe-cutionem devitabant) interdicat, ad sententiam definitivam procedat, ac in tergi-versantes Contumaciae poenam ferat. Perterriti hoc Caesareo, Regioque Decreto de dato 27. Julii 1746. saniora consilia capere volentes, decreverunt D. D. Judices emere Braidam minorem: melius, et magis proficuum existimabant, ut vinea ema-tur, quae fructum adfert, quam sine fructu in perpetuum vineam indemnem servare, prout se in suprà allegato contractu obligarunt. V. Quapropter, ut vineam Braidiza ad suam traherent potestatem, sequen-tem sub conditione tamen inserta cum Syndico Apostolico Conventus Tersactensis inierunt conventionis contractum: Nel Nome di Dio Amen. L' Anno della Umana salute 1747. Indizione Romana X. il giorno veramente di sabbato, che fù li 7. del Mese Gennaro, fatto nel Cesareo, e Regio Castello di Fiume etc. Vertita già da molti anni la causa avanti l' Eccelsi Dicasterio dell' A. I. ed inanzi le delegate Commissioni in Fiume trà la Vn'ble Chiesa, e Convento di Tersatto, come Attrice d'una, e la Magnifica Communità di Fiume rea Conventa d'altra parte 488 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 488 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 488 11. 08. 2025 15:22:45 11. 08. 2025 15:22:45 II. CONVENTUS B'mae V. Mariae Gratiarum Tersacti In Dalmatia citeriore 476 â motivo d'un contratto, che si sosteneva celebrato frâ le sud'e parti sotto li 25. Agosto 1699. col quale la praenominata communità obligata esser voleva alla per-petua diffesa, e reparatione della Braida essistente dall'altra parte dello Scoglietto, et aspettante alla Chiesa, e Convento di Tersatto. E sicome per mancanza della diffesa di più anni tal Vigna, ò Braida restò della Corrente della Fiumara corrosa, diede il motivo alla parte Attrice di agire non solo per il danno causato, ma eziandio â cautella de' ulteriori temuti pregiudicii, qual pretesa fù anche con ponderosi fon-damenti accompagnata. All'incontro della parte rea[†] conventa con li rivelanti ra-gioni oppugnata, con che finalmente provedersi poteva tal litiggio se non eternato, almeno con grave dispendio d'ambe le parti per molti anni sino alla total decisione protraibile. Per troncar dunque una volta tal scabroso litiggio ed oviare all' ulterio-ri spese per interposizione, e mediazione da Ill'mo Sig're Francesco Carlo Signore d'Hochenwarth ora Ces'o Reg'o Rappresentante, e Capitanio, e delegato in causa Regimentale[†] Commissario, e coll'assistenza de Nob'e Ecc'mo Sig're Giulio Cesare della Porta Vicario di Fiume, e Con-Commissario furono li progiettati ponti dai sottoscritti Autorisati Intervenienti matura'nte ponderati, ben essaminati, ed alla fine li sequenti con vincendevol espresso consenso â Nome de Principali preliminariter per transactionem pattuiti, accordati, e per norma dell' ulterior vincendevol Conteg-no sàlva la ratificazione, à chi spetta fermamente colle sottoscrizioni stabiliti. Primò: Che la Braida dannificata aspettante alla Venerabile Chiesa, e Con-vento di Tersatto sia da quatro disinteressati, e periti stimatori d'elegersi due per parte â spese communi stimata, ed ogni qual volta l'eletti non convenissero nell' es-timo, allora dalla sopranominata Ill'ma, e Nob'e Commissione sia nominato il quinto ad ambe le parti confidente stimatore, di qual stima ambe le parti s' obligano colla renuntia dell'ulterior estimo d' esser contente. 2'ò: In Ordine alla pretesa de danni per la corrosione d'aqua che si dice, es-ser sulla sud'a Braida causata, la Magnifica Communità s' obliga à proporzione del terreno corroso à misura della stima soprad'ta con bezzi contanti bonificarli. 3'ò: Sequito, e publicato l' estimo debba devenirsi alla stipulazione del so-lenne Instromento di vendità, e comprità coll'effetivo esborso del Denaro contante da farsi per parte della Magnifica Communità verso la tradizione della Braida, e di tutte le scritture in Copia autentica concernenti il Dominio, proprietà, e prerogati-ve di d'ta Braida, cosi pure il beneplacito Pontificio, e Regia Ces'a permissione. E per fine per sopire ancora le differenze delle spese giudiciali, le quali pretende il Syndico Apostolico del mentovato Venerab'e Convento, l' Eccell'mo Sig'e Giuseppe Cavalieri J. U. D. resta convenuto, che ambe le parti si rimettano alla giusta deter-minazione della Intervenuta Ill'ma, e Nob'e Commissione, senza che nessuno possa sotto qual si sia pretesto aggra- 489 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 489 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 489 11. 08. 2025 15:22:45 11. 08. 2025 15:22:45 Bosnia Seraphica 477 varsi, ò reclamare. Il che tutto dalle parti accettato, approvato, e con buona fede concluso, remota qualunque simulazione s' obligano, e vincendevolm'te vinculano inviolabilm'te mantenere, ed osservare, né mai à quello contradire ne per se, ne per altri, con obligo espresso de evictione, e manutentione d'essa Braida, e delle sue prerogative, renunciando à qualunque eccettione di ragione, e di fatto, che potrebbe rinfringere la presente transazione, che anzi hanno pregato l' Ill'mo Sig're Ces'o Reg'o Rappresentante, e Cap'o di ratificarla come ed ambe le parti proficua, e per maggior cautella siano tre uniformi Essemplari formati, delli Intervenienti sottoscritti, e da Principali ratificati: de quali sia uno al Venerab'e Convento di Tersatto, ed l'altro alla Magnifica Communità estradato, ed il terzo nell' Archivio Capitaniale custodito. Actum Flumine S. Viti in Caes'a, e Reg'a Arce septima mensis Januarii 1747. Michiele Gl'mo Franul di Weissenthurn affermo quanto di soprà salva la ratifica della Mag'ca Communità m'ppa Gio: Teod'o Suilacossi de Giurcovich Giud'ce Rett'e affermo, quanto di sopra salva la ratifica della Mag'ca Communità m'ppa Antonio Spingarolli come Deputato affermo m'ppa salva la ratifica della Magnifica Communità m'ppa Gio. Giuseppe Cavalieri delle L. L. Dottore, Sindico Apostolico della Veneb. Chiesa, e Convento di Tersatto affermo quanto di sopra, salva la ratifica della Santa Apo- stolica Sede, e di S. M. I. e Regia, e del Rev'mo Pa- dre Ministro Provinciale col suo Veneb. Deffinitorio. In fede di che etc. m'ppa. VI. Hac praeliminari Conventione facta constituti erant aestimatores dic-tae Vineae â Communitate Fluminensi D. D. Josephus Ignatius Rastelli, et Anto-nius Spingarolli, ex parte Conventus erant deputati D. Franciscus Xaverius de Or-lando Syndicus Apostolicus, et D. Casparus Rendel Architectus. Qui convenientes die 26. Martii 1748. aestimârunt Vineam una cum domuncula Lib. 10749. quae faciunt Ducatos 1791. L. 3. ac germanicae monetae f. 2030. X. 22. Damnum autem causatum seorsim aestimatum fuit L. 1086. quae exportant Ducatos 181. in compu-tatione verò germanica f. 205. X. 8. Sicque tota aestimatio est f. 2235. X. 30. Quia verò D. Syndicus Apostolicus ducto calculo proventuum â 4. annis, et emolumen-torum reperit, Conventum quolibet anno damnificandum, si Vinea juxta praedictam aestimationem venderetur computando Interesse ad rationem 4. p'ro cento / pro f. 36. X. 32 hinc praedictus Syndicus requirebat de Capitali f. 913. X. 20. ad in-demnem servandum Conventum: Quos cum Communitas dare recusabat, Syndicus verò prudenter praevidere potuit, se ab Episcopo non obtenturum attestationem, hanc alienationem cedere in evidentem utilitatem Ecclesiae, et sine hac attestatione Apostolica sedes non solet consentire in alienationem bonorum Ecclesiasticorum, Contractus hic quoad venditionem rescissus fuit, quoad damnorum resarcitionem caeteroquin in suo robore permansurus. 490 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 490 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 490 11. 08. 2025 15:22:45 11. 08. 2025 15:22:45 II. CONVENTUS B'mae V. Mariae Gratiarum Tersacti In Dalmatia citeriore 478 Quamvis verò damnum aestimatum fuit L. 1086. quae faciunt ducatis 181. et f. germ. mon 205. X. 8., tamen Magnifica Communitas non dedit nisi Ducatos 150. id est f. 170. germ. mon. Quis verò damnum posse ab eadem aqua causatum, et quotidie causandum, solvere, et impedire teneatur? facile conjicitur ex suprà n. 2. h. §. adducto Contractu. §. VI. De Villis Grishane, et Kottor in districtu Vinodolensi sitis. I. Quantum ad Villam Kottor attinet, eam fuisse â Martino de Frangepa-nibus Conventui, et Ecclesiae Tersactensi donatam, patet ex ejusdem Litteris datis Tersacti 12. Augusti 1468. quas suprà c. 5. §. I. ex Originali adduxi: ibi enim sic habet: Item unam Villam nostram Kottor vocatam in pertinentiis Vinadoli habitam cum omnibus ipsius Villae cessionibus, jobagionibus, possessionibus, pratis, silvis, terris arabilibus, cultis, et incultis, Vineis, rubetis, aquis, aquarumque decursibus, molendinis, et eorum locis ad ipsam Villam Kottor pertinentibus, et ex ipsa prove­ nire de jure debentibus, nil juris, nilque proprietatis in ipsa Villa, et ejus attinentiis …… pro nobis, et posteris nostris, successoribusque ipsorum reservantes, neque reservamus, sed omne jus, et omnem authoritatem, quod, et quam in ipsis in anima habuimus, et in posterum habere speraremus ipsis Fratribus de Observantia Vica­ riae Bosnae parte ad vestitum, et habitum parteque ad victus eorum sustentationem dedimus, et donavimus, et assignavimus jure perpetuo, et irrevocabili. De Villa Grishane nuncupata, et Conventui Tersactensi donata, Martinus de Frangepanibus in suis postremis litteris de dato in Castro Novigrad, secundo die festi Assumptionis Virginis gloriosae anno 1478 ita loquitur: Ut igitur ipsi Fratres in ipso Monaste­ rio degentes temporalibus subsidiis sufficienter adjuti, liberius Deo vacent, ipsi­ que serviant, et ipsius misericordiam in districto examine nobis assiduis ipsorum orationibus valeant impetrare, illis pro animae nostrae remedio, et omnium Pro­ genitorum nostrorum totales possessiones nostras Grishane, et Kottor, vastas in praefato districtu de Vinodol existentes, et habitas, simul cum cunctis earumdem pertinentiis, terris videlicet arabilibus, cultis, et incultis, agris, pratis, pascuis, fae­ nilibus, silvis, nemoribus, vineis, vinearum promontoriis, aquis, aquarum decursi­ bus, molendinis, molendinorumque locis, ac generaliter quarumcunque utilitatum, integritatibus, usibus, fructibus, fructuositatibus, proventibus, et emolumentis qui­ buscumque, et qualitercumque vocatis, sub earum veris, et antiquis metis, de jure, et ab antiquo ad easdem spectantibus, et pertinere debentibus, praefato Monasterio Ecclesiae Beatae Mariae Virginis prope dictum Castrum nostrum Tersath fundato, et Fratribus in ipso Deo famulantibus in perpetuam eleemosynam dedimus, inscrip­ simus, donavimus, et contulimus. En! quid Clarius hac Martiniana donatione, in qua omne jus, quod ipse habuit in praenominatas Villas, transtulit in Fratres Minores: et tamen vix oculos clauserat piissimus fundator, jam aderant iniqui invasores: ea-propter sicut Discipuli B. Martini Turonensis Antistitis in ejus morte exclamabant: Cur nos Pater deseris, aut cui nos desolatos relinquis? invadent enim gregem tuum lupi rapaces 491 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 491 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 491 11. 08. 2025 15:22:45 11. 08. 2025 15:22:45 Bosnia Seraphica 479 N'o 21. canit Ecclesia in Brev. Roman. ad 11. Nov. ita pusillus Minoriticus Grex Coeno-bii Tersactensis in obitu Martini de Frangepanibus suo jure eundem tonum edere potuit; etenim vix Martinus oculos clauserat, jam insurrexerunt lupi rapaces, qui praedicta bona Vinodolensia rapiebant, et ad se trahebant, ùt mox clarius apparebit. II. Post mortem Martini de Frangepanibus Marinus Soviko nuncupatus, et post ejus mortem, ejusdem frater Hieronymus pariter Soviko dictus Capitanei Seg-nienses bonum Grishane ad se trehebant, asserentes, quod Mathias Rex Hungariae ipsis bonum Grishane possidendum tradidisset, sed, amabo! quomodo Rex Mathias eisdem hanc Villam donavit? si ille Martino de Frangepanibus liberam cum bonis suis disponendi facultatem tribuit in suis Litteris signatis Budae anno 1477. excep-tis 6. Castris, quae ipsi Regi Mathiae jam antea donaverat: quod autem intra haec castra Villa Grishane non contineatur, nullus tantae temeritatis erit, qui Martinum de Frangepanibus eius levitatis arguet; quod anno 1477. Mathiae Regi jam donatam Villam Grishane anno mox sequenti videlicet 1478. Conventui Tersactensi legâs-set: Quapropter, ut P. Martinus de Rachoviza Guardianus Tersactensis, qui Scrip-turas donationales prae manibus habuit, injustos usurpatores, qui nullas litteras os-tendere poterant, sed tantùm vivae vocis oraculum se habere jactabant, ab iniqua possessione abigat, recurrerat ad D. D. Casparum Bodo, et Joannem de Korotna, ut Judices delegatos â Mathia Rege Hungariae in Regnis Sclavoniae, Croatiae, et Dalmatiae supra complanandis quaerimoniis cunctorum Incolarum praedictorum Regnorum constitutos pro restitutione praefati Boni Grishane dicti. III. Praefati Commissarii delegati audita utraque parte, et revisis Scrip-turis, et diligenter examinatis rationibus repererunt, Marinum, et Hieronymum Fratres injustè Grishane possidere: unde eosdem ad restitutionem dicti Boni, ac Conventui Tersactensi cessionem compulerunt per hanc definitivam sententiam: Nos Gaspar Bodo de Gyurgy Magister Janitorum Reginalis Majestatis, et Comes Tholnensis, ac Magister Joannes de Korothna Comes Symigiensis, et Proto-notarius Palatinalis, in Regnisque Sclavoniae, Dalmatiae, et Croatiae pro exaudien-dis providendisque, complanandis, et distinguendis quaerimoniis cunctorum inco-larum dictorum Regnorum per Regiam commissionem Judices cum plena authori-tate deputati. Memoriae commendamus, et tenore praesentium significamus, quibus expedit universis. Quod nobis Sabbato proximo post festum omnium Sanctorum in Civitate Segnensi ad audiendum, et discutiendum quaerimonias coram Nobis quaerulando sedentibus Martinus Croatus de Rachoviza pro Religiosis Fratribus Custodiae Guardianus, ac certis Fratribus Ordinis S. Francisci de Observantia in Ecclesia, seu Claustro Beatae Virginis Mariae in districtu de Vinodol prope Cas-trum Tersath vocatum fundato degentibus cum procuratoriis litteris eorumdem, de medio caeterorum quaerulantium in iram exurgens puram contra Jeronimum Sovic-ko dictum, personaliter comparentem proposuit eo modo: Quomodo Superioribus temporibus quondam Marinus similiter Sovicko generalis Capitaneus Segnensis, Novi et Bribir, certorumque Castrorum Regalium tempore sui Capitaneatûs 492 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 492 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 492 11. 08. 2025 15:22:45 11. 08. 2025 15:22:45 II. CONVENTUS B'mae V. Mariae Gratiarum Tersacti In Dalmatia citeriore 480 quamdam possessionem, seu villam praedicti Claustri Beatae Virginis Grishane vocatam in districtu Vinodol habitam cum suis cunctis litatibus, et pertinentiis qui-buslibet injustè, et indignè pro se ipso occupâsset, occupatamque, quamdiu super-vixisset, illicitè tenuisset. Tandem vocatione Divina ipso ê saeculo decedente idem Jeronimus Soviko frater dicti Marini sic indebitè occupatam teneret, et conservaret de praesenti in praejudicium, et damnum praedicti Claustri, et Fratrum in eodem degentium valde magnum. Quo audito jam fatus Jeronimus Soviko, ùt praefertur, personaliter in eam-dem iram exurgens puram, respondit ex adverso: Quod praefatis quondam Marinus Soviko frater ejus, praedictam possessionem Grishane injustè non occupâsset, nec ipse Jeronimus eamdem indebitè conservaret de praesenti; nam eadem possessio Grishane simul cum Castro Bribir, et ejusdem pertinentiis per Serenissimum, et invictissimum Principem Dominum Mathiam Dei gratia Hungariae, Bohemiae videlicet Regem, Dominum nostrum gratiosissimum pro certa pecuniaria summa ipsis Marino, et Jeronimo dictis Soviko fuerat impignorata, sicque ipse eamdem ex hujusmodi impignoratione Regia conservaret, et ex eo, in totali praemissa actione, et acquisitione dictorum actorum innocens esset, purus, et immunis. In contrarium praelibatus Martinus propter dictos fratres in personis eorumdem subjunxit hunc in modum: quomodo praetacta possessio praedicti claustri Beatae Virginis, et Fratrum in eodem degentium Grishane appellata, per quondam Magnificum Dominum Martinum de Frangepanibus ob remedium salutis animae ejusdem memorato Claustro, et Fratribus in eodem degentibus ex promis-so, bona voluntate, ac consensu dicti Domini Regis in perpetuam eleemosynam donata, et ex ejusmodi donatione consensuali per Fratres ejusdem Claustri per nota tempora pacificè possessa extitisset, et ideo idem Dominus noster Rex, ex cujus scilicet consensu dicta possessio Grishane eidem Claustro donata extitit, eam-dem per fratres Marino, et Jeronimo Soviko, aut alteri nunquam impignoratam, vel aliter quoquo modo donatam videlicet habuit, neque de jure potuit ab eodem claustro alienare. Et ibidem in horum verborum suorum declarationem, et verifica-tionem quasdam duas litteras, et ipsius Domini Martini Comitis, et aliam Capituli Ecclesiae Zagrabiensis, ambas privilegialiter emanatas, Nostrum produxerunt in conspectum, quarum prima scilicet dicti Martini Comitis littera privilegialis majori authentico sigillo ejusdem impendenti communita, hunc tenorem continebat: (Hic inserta est littera Martini de Frangepanibus suprà c. 5. §. 1. n. 4. allata) Altera vero ipsarum videlicet dicti Capituli Zagrabiensis littera similiter privilegialis hanc verbatim servabat continentiam: Nos Capitulum Ecclesiae Zagrabiensis notum fa-cimus tenore praesentium significantes, quibus expedit universis, quod Religiosus Frater Martinus Guardianus Conventus Ecclesiae beatae Mariae Virginis in Tersath Ordinis S. Francisci de Observantia, in sua, et universorum suorum Fratrum Con-ventus ejusdem personis, nostram personaliter venerat in praesentiam, exhibuit, et praesentavit nobis quasdam litteras po[†] in in pargameno confectas, Serenissimi Principis Dei gratia Regis Hungariae, et Bohemiae videlicet Domini nostri Natura-lis Gratiosissimi 493 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 493 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 493 11. 08. 2025 15:22:45 11. 08. 2025 15:22:45 Bosnia Seraphica 481 Sigillo ejusdem ab intra impresso, uti prima facie apparebat, consignatas tenoris infrascripti, petens nos debita cum instantia, ut tenorem earumdem de Verbo ad Verbum in transcripto litterarum nostrarum privilegialium similiter patent, eidem dare, et concedere dignaremus, juris sui ad cautellam: quarum tenor est talis: (Hic insertae sunt litterae Mathiae Regis Hungariae allatae suprà c. 5. §. 2. n. 3. quas ibi vide) Nos igitur petitionibus dicti Fratris Martini Guardiani annuentes, praedic-tas litteras Serenissimi Domini nostri Regis de verbo ad verbum sine diminutione, et augmento aliquali transumi, et transcribi, praesentibusque litteris nostris privile-gialibus inseri fecimus, dicto Fratri Martino Guardiano, ac universis fratribus su-pradicti Conventus duximus concedendo juris ipsorum ad cautellam. Datum feria quinta proxima post festum beati Mathiae Apostoli. Anno Domini 1481. Ipsis itaque litteris praesentatis, tam praefato possessore antelatorum Fra-trum Ordinis praedicti eisdem, quam etiam praenominato Jeronimo Soviko, sibi per nos in praemissis judicium, et justitiam praeberi postulantibus, cum nos per eumdem Soviko litteras Regales impignoratitias in facto impignorationis praetac-tae possessionis Grishane, quam per Regiam Clementiam sibi, et dicto fratri suo impignoratam fore asserebat, si quas pro sui parte haberet emanatas, coram Nobis exhiberi voluissemus, et legitimè requisivissemus. Idem ad nostram juridicam re-quisitionem nullas litteras impignoratitias superinde coram nobis producere, et ex-hiberi posse; sed ipsam impignorationem dictae possessionis Grishane sibi factam fore solummodo simplici verbo, referebat. Quibus perceptis, tenoribusque praetactarum litterarum pro parte, et in personis dictorum Fratrum modo praemisso productarum, praesentibusque in supe-rioribus verbaliter insertarum, tenoribus, et continentiis perlectis, et sane videlicet saepetactam possessionem Grishane applicamus in dicto districtu Vinodol habi-tam, ex praemissa donatione memorati quondam Domini Martini Comitis consensu Regio roborata, tamquam merum, et sincerum jus praetacti claustri beatae Virgi-nis, et Fratrum praedictorum Claustro in eodem degentium, eisdem cum cunctis suis utilitatibus, et pertinentiis quibuslibet jure eis ex praemissis incumbente ad-judicamus, et decernimus, reliquimus, et comisimus perpetuo, ac in sempiternum possidendam, tenendam pariter, et habendam, imo relinquimus, et committimus, ipsosque Fratres per Dominum Petrum Capitaneum Segniensem in dominium, et possessionem ejusdem Villae introducere, et eamdem eisdem restituere comisimus, praemissa authoritate Regia Nobis in hac parte attributa, et justitia mediante. Datum in dicta Civitate Segniensi quarto die termini praenotati. Anno Domini 1486. IV. Post aliquos annos, videlicet circa annum 1574. cum multa bona Fran-gepanica successione haereditaria ad familiam Zrinianam devoluta fuissent, D. Georgius Comes â Zrinio Lutheri haeresi infectus etiam Bona Ecclesiae Tersac-tensis in Valle Vinaria vulgò Vinodol sita usurpabat. Mortuo Georgio D. Stephanus Sennyey Episcopus Jaurinensis tutor Orphanorum Georgii Zrinii anno 1630. dicta bona Ecclesiae Tersactensi usque ad legitimam praefatorum Orphanorum aetatem restituit, ut ex Originalibus ejudem litteris patet, quae hujus sunt tenoris: 494 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 494 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 494 11. 08. 2025 15:22:45 11. 08. 2025 15:22:45 II. CONVENTUS B'mae V. Mariae Gratiarum Tersacti In Dalmatia citeriore 482 Nos Stephanus Sennyey Episcopus Jauriensis, locique ejusdem Comes perpetuus, Sacratissimae Romanorum Imperatoriae ac Germaniae, Hungariae, Bo-hemiae etc. Regiae Majestatis Consiliarius, per Hungariam Cancellarius, et Nomi-ne suae Majestatis Sacratissimae Orphanorum Domini Comitis quondam Georgii â Zrinio tutor primarius. Damus in memoriam, quibus expedit universis, quod cum ex benigno Majestatis suae Sacratissimae mandato post excessum ê vivis dicti piae memoriae quondam Comitis, Comissionem revisionis bonorum Orphanorum ejus-dem celebrâssemus, praesentatum est nobis in Valle Vinodol dicta, ad sinum maris Adriatici existente, privilegium quoddam super certis bonis Fratrum Franciscano-rum Monasterii B'mae Virginis Lauretanae in Tersatto commorantium, quod quidem privilegium, Dominis adhuc terrestribus ante in haeretica pravitate existentibus, dum in abusum deductum fuisset. Nos tunc rei veritate, et dicti privilegii robore comperto, ex opinione etiam Officialium memorata bona pro fatis Fratribus pos-sidenda concessimus, dedimusque, imo et in pacifico dominio eorum, authoritate nostra eos constituimus. Cum autem dictum Monasterium B'mae Virginis in Tersath ignis detrimentum passum sit, si, quod in tali casu facile contingere potest, praefa-tum privilegium quoquo modo amissum esset, aut amitteretur, super ejus visione, ratificatione, contentorum in eo executione bonorumque pacifica possessione us-que ad legitimam praefatorum Orphanorum aetatem, quorum deinde favore utentur, dictos Fratres super eo assecurantes harum nostrarum vigore, et testimonio littera-rum recognoscimus. Datum Viennae die 15. Mensis Decembris, Anno MDCXXX. (L. S.) Stephanus Sennyey Episcopus Jauriensis m'ppa V. Postquam Orphani Zriniani ad legitimam aetatem pervenerunt, bonum Grishane denuo possederunt, et iniquè usurpabant, usque ad annum 1679. Ob mor-tem enim Petri Comitis â Zrinio, dum Bona Zriniana Fisco adjudicata erant, institit P. Franciscus Uzollini Guardianus Tersactensis apud D. D. Commissarios Caesa-reos sibi, et Conventui restitui bonum Grishane, qui visis Instrumentis, et litteris fundationalibus, justis Guardiani postulationibus deferre volentes, eidem praeten-sum bonum Grishane denuo restituerunt, ut ex sequenti processu originaliter patet: Anno Domini 1679. die 30. mensis Junii in territorio Villae Grisan, et quidem intra muros ibidem per modum Arcis, seu Civitatis conservatoriae aedifica-tae, per nos infra scriptos Commissarios ex benignissima Resolutione, et voluntate Sacr'mae Caesareae Regiaeque Majestatis D'ni D'ni nostri Clementissimi, Nomine autem, et in Persona Excel'mi, et R'mi D'ni, D'ni Comitis Leopoldi 495 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 495 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 495 11. 08. 2025 15:22:45 11. 08. 2025 15:22:45 Bosnia Seraphica 483 Kollonich Inclytae Camerae Posoniensis Hungariae Praesidis, et altetitulatae Suae Majestatis harum partium Supremi Commissarii. De manibus Ill'mi D'ni Comitis Adami â Zrin (titulus) ad manus R'ndi in Christo Patris Fratris Francisci Uzollin Ordinis Sancti Francisci Minorum Obser- vantiae Provinciae Bosnae et Carnioliae376 Conventus Tersactensis Guardiani, ac consequenter ejusdem Conventûs penes clausulas privilegiorum ejusdem Ordinis Patrum, et Conventus (nihil juris, nihilque proprietatis, et dominii in Villa Grisan pro se, Fratribus, fratruelibus, quam et cognatis suis reservando) indicant. Et primò quidem de utilitate hujus villae Grisan ipsi Monasterio per familiam olim Frange-panam virtute privilegiorum superinde habitorum, Jure perennali cum omnibus, usibus, fructibus, fructuositatibus, proventibus, et emolumentis, quibuscumque, et qualitercumque vocatis, sub ejusdem Villae veris, et antiquis metis de jure, et ab antiquo ad eamdem spectantibus, et pertinentibus, optimo jure collatis, nihil tamen propter potentiam Zrinianam exinde hactenus possessis. Secundò. Siquidem prae-tacta Civitas conservatoria, alias majori ex parte per ipsos subditos in territorio Villae hujus Grisan, una cum adjuncto Castello dicti Domini Comitis Adami ae-dificata essent, tamen ipsi Monasterio nullus census, nullaque utilitas exinde pro-veniebat. Proinde Nos uti supra totum, et omne jus illud, quod penes privilegia sua in hoc territorio praefati Patres, et Conventus se habituros posse sperabant, vigore praesentium, exequimur: coram Ad'm R'ndis Dominis Mathia Turina Ill'mi, et R'mi Domini Episcopi Segniensis in Spiritualibus Vicario Generali, ac praefati Domi-ni Comitis Adami â Zrinio universorum bonorum maritimorum Administratore, Gregorio Papich loci, Martino Martes de Belgrad, Matthia Grubischich Hrelinensi, Nicolao Antonich Tersactensi Parochis, Francisco Ulcztolich Canonico Bribirensi; Egregiis item, et Nobilibus Francisco Kukulievich, Petro Sussich, Stephano Marich Officialibus, et Georgio Oblachich Castellano loci. Providis itidem Gregorio Marsi-lio Judice, Mathia Gasparovich, et Joanne Marussich Juratis: Joanne Czuitkovich, Georgio Ballacz, Nicolao Ztipanich, Joanne Juniore Marussich Senioribus populi, aliisque quam plurimis ibidem existentibus. Ibidemque suprascriptus Franciscus Kukulievich Officialis Nominibus, et in personis Ill'mi Domini Comitis D'ni Nicolai Draskovich perpetui de Tzakostyan [Trakostjan],377 uti tutoris, et curatoris testamentarii praefati Domini Comitis sui Adami â Zrinio, nec non etiam ipsius Domini Comitis Adami surrexisset, solemnis-simeque protestando dictam resignationem, et executionem nostram reclamâsset, inhibuisset, neque in eamdem dictos Dominos Comites quoquo modo consentien-dos, sed omni meliori modo obviandos fore allegâsset. Addendo insuper nunquam in Dominio, aut possessu aliquo dictae Villae Grisan eosdem Patres Franciscanos neque Conventum Tersactensem praefuisse, quinimo toties, quoties in talis qualis Inscriptionis, aut colationis praetensione juxta Articulum 71. Decreti Sexti Mathiae Regis praescripsisse asseruisset. Populus insuper universus, et Seniores populi de dicta Villa Grisan palam, et publicè praemissae resignationi, et executioni contra-dixissent, et reclamâs- 496 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 496 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 496 11. 08. 2025 15:22:45 11. 08. 2025 15:22:45 II. CONVENTUS B'mae V. Mariae Gratiarum Tersacti In Dalmatia citeriore 484 sent testimonialesque super praemissis universis idem Franciscus Kukulievich sibi extradari postulâsset. Franciscus quoque Uzolin Guardianus Ordinis, et Conventûs totius prae-scripti, Nominibus, et in personis super protestatione, reclamatione, inhibitione-que dicti Domini Francisci Kukulievich Populi, Seniorumque Villae Grisan pariter protestatus extitisset, Executorumque reexecutionem sub poena reoccupationis in legibus Regni sancita inhibuisset, testimonialesque superinde per Egregium Chris-tophorum Znika Judlium dicti Comitatus Zagrabiensis sibi extradari postulâsset. Nos tamen infrascripti Commissarii praesentes protestationes, reclamatio-nes, et inhibitiones hisce prothocolari fecimus, ac insuper Nomine praefatae suae Majestatis Sacr'mae tam praefatos Dominos Comites, quam Officiales, et subditos, eorumdem quoslibet sub poena reoccupationis, ab omni praemissorum reoccupa-tione, Patrumque praefatorum, et Conventus Tersactensis qualicunque turbatione contra benignissimam altetitulatae suae Majestatis Sacr'mae mentem, et resolutio-nem inhibuimus, et inhibemus. Eodem itidem anno, et die praemissis adhuc continuata est Executio in facie Villa Kottor in Area Ecclesiae Beatorum Simonis, et Judae Apostolorum per nos infrascriptos Commissarios ex benignissima Resolutione, et voluntate Sacrae Caesareae, Regiaeque Majestatis, Domini, Domini nostri Clementissimi, Nomine autem et in persona suprascripti Excel'mi, et R'mi Domini, Domini Praesidis Ca-merae (titulus) de manibus praefatorum Dominorum Comitum Tutoris, et alterius Adami, ad manus praedictorum Patrum, Fratrum Franciscanorum, et Conventus Tersactensis infrascripti executio, et resignatio in tantum, in quantum nimirum dic-ti Patres, et Conventus virtute privilegiorum suorum sub clausula suprascriptis in hac Villa Kottor in possessu, et dominio ad praesens non essent. Et primò quidem si subditi in dicto territorio Kottor commorantes in aliquo delinquunt, aut annuè aliquos census non praestant, ex tunc non ipsi Patres, verùm Officiales dicti D. Comitis Adami eosdem juxta velle suum punire, et mulctare, prouti et Officiales iisdem incolis pro libitu suo perficere, et constituere consuevissent. Secundò. Quod dum lepore[m] in dicto territorio Kottor pro dictis Patribus hactenus coepissent, quod alias in signum Dominii iisdem Patribus dare tenerentur, mulctae eapropter scutatos 50. ab iisdem Officiales de Grisan extorsissent. Tertiò, quod de novis terris proventum Bir dictum ipsis alias â dicta Villa Kottor, et Chabar cedentem, iidem Officiales pro dominio suo accepissent. Quartò. Quod se variis modis in jurisdic-tiones eorumdem Patrum, et Conventus ibidem habitas immiscerent. Quae resti-tutio, et executio coram R'ndis Mathià Grubissich Hrelinensi, Francisco Marsilio loci, Nicolao Antonich Tersactensi Parochis: Egregio item Francisco Kukulievich, ac providis Joanne Kattinich Judice, Joanne Krajach, et Mathia Zorichich Juratis, Mathia Breniacz, Cosmo Kullentich, Andrea, et Petro Suppan Senioribus populi de dicta Kottor, aliisque quam plurimis ibidem existentibus subsecuta est. 497 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 497 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 497 11. 08. 2025 15:22:45 11. 08. 2025 15:22:45 Bosnia Seraphica 485 Praefatus itidem Franciscus Kukulievich modo quo suprà protestando re-clamavit, inhibuitque Nominibus, quorum supra, petiîssetque uti suprà. Idem quoque Pater Frater Guardianus pari modo, Nomine quorum suprà protestatus extitisset, postulassetque uti suprà. Nos itaque infranotati Commissarii praemissas universas protestationes, reclamationes, et inhibitiones praesentibus nostris inseri, et prothocolari curavimus, ac insuper nomine, et in persona altetitulatae suae Majestatis Sacratissimae, tam dictum Dominum Comitem Tutorem, quam alterum Dominum Comitem Adamum â Zrinio, Officialesque, et homines suos quoscumque ab omni, et totali praemis-sorum reoccupatione, et damnorum aliquorum hominibus dicti Conventus in Villa Kottor commorantibus illatione sub poena quinque millium florenorum auri, toties quoties incurrenda, dominiique contra benignam suae Majestatis Sacr'mae volunta-tem interturbatione inhibuimus, et inhibemus praesentium per Vigorem. Datum in Monasterio Czirkuenicza die 30. Junii Anno 1679. Suprascripto. Georgius Pavessich in praemissis Commissarius m'ppa. (L. S.) Joannes Fridericus Geiseler ab Eylau (L. S.) similiter Commissarius m'ppa Johann Michael Hoppert m'ppa (L. S.) Joannes Octavianus Lumaga de Millecron (L. S.) Capitaneus, et Commendans militae Caes'ae m'ppa Coram me Christophoro Znika Judlium dicti (L. S.) Cot'tûs Zagrab. pro testimonio Idem m'ppa. VI. Ex praefato processu pro eruditione plura eruuntur, primò, constat, quod Villa Grishane quoad omnes suas pertinentias occupata fuerit â Comitibus â Zrinio, Villa verò Kottor nonnisi quoad aliquas jurisdictiones, quae quidem ad Conventum Tersactensem de jure spectabant, ab Officialibus tamen Grisanensibus usurpatae, puta, quod Rusticos Kottarenses delinquentes ipsi puniêrint, quod lepores in signum Dominii Fratribus dari solitos sub poena 50. scutatorum ipsis dare interdixissent, et quod de terris noviter excultis Officiales Grisanenses proventus traxissent. Secundò: quod, cùm praedicta Caesarea Commissio inhibuerit, ne subditos Kottarenses de-linquentes puniant, et declaraverit id pertinere ad Fratres Conventus Tersactensis, manifestum sit, quod etiam Rustici Territorii Tersactensis, qui in fundo Ecclesiae habitant, quoad correctionem caeteraque omnia subsint Guardiano, et Conventui Tersactensi: etenim, quod Fratribus jurisdictio temporalis supra rusticos Kottarenses adjudicata fuerit, id desumptum est ex Litteris Martini de Frangepanibus datis 1478. in quibus, postquam Villas Grishane, et Kottor Conventui Tersactensi in perpetum eleemosynam donâsset, subjunxit sequentia: Totum jus, omne juris, et dominii pro­ prietatem, quod, et quam in eisdem quomodocunque, et qualitercumque hactenus habuimus, in praefatum Monasterium Beatae Mariae Virginis de Tersath, ac Fratres Ordinis B. Francisci de Observantia in eodem commorantes transtulimus pleno jure. Sed etiam, dum territorium Tersactense anno 1431. Ecclesiae Tersactensi donâsset, donavit illud cum cunctis earum pertinentiis … et generaliter, cum quibus 498 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 498 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 498 11. 08. 2025 15:22:45 11. 08. 2025 15:22:45 II. CONVENTUS B'mae V. Mariae Gratiarum Tersacti In Dalmatia citeriore 486 cumque integritatibus, utilitatibus, usufructibus, proventibus, et emolumentis qua­ litercumque vocatis. Deinde si etiam haec verba non probarent jurisdictionem supra Rusticos territorii Tersactensis, sufficerent verba Maximiliani Imperatoris, qui, post-quam bona â Martino de Frangepanibus in territorio Tersactensi Conventui Fratrum Minorum ejus loci donata confirmâsset, subjunxit haec formalia: Totum item, et omne jus nostrum Regium, si quod in praetactis totalibus Bonis, nimirum districtu, sive territorio circa praedictum Monasterium adjacentibus …… haberemus …… memoratis Fratribus Ordinis Sancti Francisci, ipsorum Successoribus universis novae nostrae donationis titulo dedimus etc. Verba praecitata hunc obtinent sen-sum, quod si Martinus de Frangepanibus aut non donâsset praedictum territorium, aut potestatem donandi non habuisset, ac consequenter jus in dictum territorium ad suam Caesaream Majestatem devolutum fuisset, sic hoc jus totum regium de novo donat Ecclesiae Tersactensi. Quisquis ergo sive Martinus de Frangepanibus, sive Maximilianus Imperator jus in territorium Tersactense habuit, ambo illud in Conventum Tersactensem transtulerunt: proinde cum certum sit, utrumque potuisse in subditos jurisdictionem exercere, et cuilibet eorum justitiam administrare sive puniendo malefactores, sive praemiando bonos: consequens est, quod et Conven-tus Tersactensis idem jus habeat, et jurisdictionem. Tandem accessorium sequitur suum principale, nugatoria enim esset donatio alicujus territorii cum omnibus pro-ventibus, fructibus, emolumentis, et utilitatibus, si Donatarius non haberet jus ad compellendum subditum, qui cunctaretur praedicta emolumenta pro suo debito sibi praestare, ad plenam satisfactionem. Hoc jus in subditos fundi, et territorii Eccle-siae Tersactensis pluribus probare possem, sed haec incidenter dicta sufficiant. VII. Postquam Comes Adamus â Zrinio ex Hungaria ad sua bona maritima venisset, reoccupavit Villas Grishane, et Kottor, retinuitque usque ad suam mor-tem, quae accidit anno 1691. Cum autem cum morte Adami â Zrinio etiam familia Zriniana interiît, erant bona tam Zriniana, quam Frangepaniana, quae Zriniani pos-sederant, Fisco adjudicata: hinc erant ab Inclyta Camera Hungarica ablegati duo Commissarii videlicet D. D. Georgius Ladislaus Nagy, et Balthasar Patachich, ut bona Zriniana conscriberent, coram quibus P. Petrus Francetich Guardianus Ter-sactensis protestationem interposuit, ne bona Grishane, et Kottor ad Ecclesiam Tersactensem de jure spectantia Fisco subjiciantur, supra factam protestationem ab iisdem D. D. Commissariis sub die 3. Novembris 1691. obtinuit litteras testimonia-les. Quia verò sua Caesarea Majestas Leopoldus I. praedicta bona Camerae Interio- ris Austriae incorporare [per summum nefas]378 voluit, eidem Caesareae Majestati Patres Tersactenses supplices erant, quatenus pro sua Clementia praefatas Villas aut Conventui restituere, aut erga annuam eleemosynam redimere dignaretur: Sua Caesarea Majestas, ut bona Maritima fiscalia indivisa manerent, de consilio I. A. Camerae praedicta bona emere, et I. A. Camerae incorporare decrevit. Hunc in fi-nem delecti erant quatuor aestimatores, duo ex parte I. A. Camerae videlicet D. D. Franciscus Francolini, et Joannes Franciscus 499 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 499 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 499 11. 08. 2025 15:22:46 11. 08. 2025 15:22:46 Bosnia Seraphica 487 Peri, et duo ex parte Conventus scilicet D. D. Claudius â Marburg, et Antonius Carina. VIII. Convenientibus praedictis aestimatoribus die 20. Septembris anno 1692. in loco Grishane, appretiarunt dictam Villam Grishane f. 14094. germ. m. Villam vero Kottor f. 1874. X. 4½. quod simul exportat f. 15968. X. 4½. Cum autem in revisione Urbariorum, Scripturarum, et testimoniorum populi repertum fuerit, quod 80. L. quae exportant f. 15. X. 6. Dpf. 2⅔. ad Ecclesiam S. Nicolai spectantes, ac eidem Ecclesiae quotannis tribui debentes â Comitibus Zrinianis, dum Ecclesia S. Nicolai ob sepulturam cujusdam haeretici Smaylovich dicti Offi-cialis Zriniani violata extitisset, usurpatae fuissent, ac Bono Grishane incorporatae, easdem 80. L. praedicti Aestimatores dictae S. Nicolai Ecclesiae restituerunt. Pari-ter quaedam Vinea valoris 80. ducatorum, seu germ. mon. f. 90. X. 40. ad eamdem Ecclesiam spectans â Zriniis occupata, et dicto bonello Grishane incorporata itidem eidem Ecclesiae restituta fuit. Unde, quia praedicta 80. annuae L. una cum Vinea, quae in praedicta aestimatione Grishane continentur, Ecclesiae S. Nicolai restitutae erant, fuerunt in aequivalenti â praedicta summa f. 14094. quibus Villa Grishane appretiata erat, detracti f. 412. X. 31. Sicque totum Capitale praedictae Villae re-mansit f. 13681. X. 29. quod cum Capitali Villae Kottor f. 1874. X. 4½. unitim facit f. 15555. X. 33½. uti videre est in aestimatione dictarum Villarum, aliisque Scripturis desuper emanatis. IX. Facta aestimatione Bonorum Grishane, et Kottor initus fuit Contractus venditionis, et emptionis intra Excelsam I. A. Cameram, et Syndicum Apostoli-cum Conventus Tersactensis die 1. Junii 1694. qui etiam die 28. Februarii 1698. â Sua Caesarea Majestate Leopoldo I. glor. [famosae]379 mem. confirmatus fuit. Cum autem praedictum Contractum Leopoldus suis litteris inseruerit, illum seorsim ad-ducere omitto, sed Imperatoris tantum diploma ex ipso Originali adferam, estque hujus tenoris: Wir Leopold von Gottes Gnaden erwöhlter Römischer Kayser, zu allen zeiten Mehrer des Reichs, in Germanien, Hungarn, Böhaim, Dalmatien, Croatien, Sclavonien König, Erzherzog zu Österreich, Herzog zu Burgund, Steyer, Carnten, Crain, und Würthenberg, Graff zu Tyrol und Görz. Bekennen für Vns, Vnsern Er-ben und Nachkommben am Reich offentlich mit diesen Brieff: Als auf vorherge-hend unß gehorsambist gethanen Vortrag wegen herumblassung an Vnser Inner Österreichische Hoffcammer beeder in der Graffschafft Vinodol liegenden Güettel Grisane und Kuttor, welche noch hiebeuor dem würdigen Gottshaus Beatae Virgi-nis Gratiarum und dem Closter Ord'is S'ti Francisci Reformatorum zu Tersath durch den abgeleibten Graff Martin von Frangipan per modum fundationis eigenthum-blich überlassen, solche auch von Vns alß dero die gesambte Zrin- und Frangipa-nische Güetter theils durch Vnsern Königlichen Hungarischen Fiscum eingezogen worden, theils aber ex defectu Seminis heimbgefallen, gemeltem Closter nach ein-gelangten bericht und Rathlichen guttachten gnädigst zuerkennet worden seynd, zwischen obge- 500 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 500 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 500 11. 08. 2025 15:22:46 11. 08. 2025 15:22:46 II. CONVENTUS B'mae V. Mariae Gratiarum Tersacti In Dalmatia citeriore 488 dacht vnserer I. O. HoffCammer an einem: so dan zwischen den Syndicum Apo-stolicum ermelten Gottshaus und denen besagten P. P. Franciscanern alda andern Theils nach derselben aufgewürkhten Pabstlichen Consens ein ordentlicher Con-tract aufgerichtet, und geschlossen worden folgenten Innhalts. Erstlichen: Hochgedachter Löb. HoffCammer nicht allein das Güttel Grishane, wie bißero noch fehrners hie in dero ruhiger Possess verbleiben, sondern deroselben auch das dermahlen durch Sie P. P. Franciscaner selbsten Innen habende Güettel Kuttor cum omnibus habentiis, et pertinentiis, juribus, et jurisdictionibus realibus et corporalibus in omni meliori modo, et forma validi contractus ebenmässig, und zwar dergestalten überlassen, das Sie eine Löb. Hoffcammer solche beyde Güetter ruhig Innenhaben, und selbige dem daselbstigen Lands gebrauch nach ohne mäni-kliche einred oder hindernuss nuzen und geniessen könne, und möge. Da hingegen, und für das Anderte: obligiret sich erst wohlgedachte Löb. HoffCammer für angeregte Güet-ter Fünfzehen tausend Gulden zu geben und selbige auf besagten beeden Gütteln beständig so gestalten ligen zu lassen, das hiervon wohl ermelten löb. Convent da-selbst zu Tersath, und dessen Syndico, das Interesse mit Jährlichen Fünf pr' Cento gereichet, und von Quartal zu Quartal durch jezigen und jeden künftigen Direc-torn der Hoffcammeralischen Meer und Croatischen Land Gütter auf jedmahlig beschehendes anmelden ohne einzige Verzeigerung oder suchende ausflucht, noch entschuldigung mit ein Hundert, Siben, und achzig Gulden, dreyssig Kreüzer paar, und richtig, auch in guter gangbahrer münz gegen quittung dergestalten bezahlt, das hingegen von Ihnen wohlehrwürdigen P. P. nicht allein vor die Familia der Graff von Frangipan See. alß Stüffter, die vermög Stüfft und Fundations Brieff (welche der Hochlöb. I. Ö. HoffCammer in authentica forma mit, und neben diesen Contract zu extradiren seyn werden) schuldige Obligationes ohne Unterbruch fort unf fort treülichen verichtet, sondern auch vor Ihro Kay. May. etc. als Supremum Fundato-rem et Protectorem, wie auch das gesambte hochlöblichste Erzhaus von Österreich ex motivo debitae gratitudinis deroselbst eigenen demüthigsten erbieten gemäss wochentlich alle Sambstag aldort zu Tersath vor dem Gnadenbild Beatae Virgi-nis des hohen Altars ein H. Meess celebriert und neben dem täglichen gebett und H. Meessopfer auch in der Lytaney, so alle abends vor gedachten wunderthätigen Gnadenbild gehalten wirdet, die Collecta unaussezlich beygesezet werden solle. Da zum Fahl aber Drittens: obgemeltes Interesse (von welchen sie P. P. gleichsam leben müssen, und die Kirchen versehen wirdet) über Jahr und Tag nicht entrichtet werden solte, solle dieselbe befuegt seyn, sich ipso facto in die Possess erholter beyder Güetter sezen und so lang darinnen zu verbleiben, biß ihnen solch außständige Interesse völlig bezahlt und abgetragen. Ihnen 501 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 501 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 501 11. 08. 2025 15:22:46 11. 08. 2025 15:22:46 Bosnia Seraphica 489 auch genugsame Versicherung wegen künftiger richtigeren zuhaltung gegeben worden seyn wirdet. Viertens thut offtgedachtes würdiges Gottshaus und das Löb. Convent Ord'is S'ti Francisci Reformatorum ihnen hiemit per expressum, et in optima juris forma reser-viren, und in Specie vorbehalten, das wan gemelte Hoffcammeralische Meer, und Croatische Landgütter wider alles besseres Verhoffen über kurz oder lang abalienirt oden in frembde Hände kommen solten, berührte Zwey Güttel Grisane und Kuttor keines weegs mit verkaufft, noch hindan gegeben werden sollen, noch mögen: son-dern es sollen in eo casu solche Güttel dem würdigen Gottshaus und dem löblichen Convent zu Tersath eben dergestalt und auf jene weis, wie solche hierüber gelassen worden, widerumb heimgestelt und cum omni jure, et jurisdictione ohne geringsten Reservat zurug gegeben werden. Fünftens. Ist auch dieses abgeredet, und verglichen worden: das auf die etwo be-schehende wider abtrettung die meliorationes sowohl, alß die deteriorationes von einem Theil dem andern nach unparthayscher schäzung guttgemacht werden, und damit solches umb so viel füeglicher geschehen könne, sollen zwey gleichlauthen-de Urbaria neben denen dermahligen schäzungen aufgerichtet, und jeden contrahi-renden Theil ein geförtigtes Exemplar zugestelt werden. Sechtens und schliesslichen verspricht eine Löb. HoffCammer offt gedachten würdi-gen Gottshaus und des Löb. Convents desto mehrern Versicherung diesen Contract gegen Hereingebung eines von Ihnen unterschribenen, und producirung des Päbst-lichen Consens von Ihro Kayserlichen Mayestät selbsten confirmirten zuzustellen. Alles getreülichen, ohne gevörde, auch bey Verbindung des Landschaden Bunds in denen I. Ö. Landen wie auch gemäss der allgemeinen Rechten des Köni-greichs Croatien. Actum Gräz den Ersten Juny des Sechzehenhundert Vier und Neünzigisten Jahrs etc. Vnd Vns nun solcher Contract in Originali zu dem Ende gehorsambist fürgebracht worden, auf das Wir selbigen alß der so wohl Vns, und Vnserer I. Ö. HoffCamemer, alß auch erwehnten Gottshaus und Closter deren P. P. Francisca-nern zu Tersath Convenient und vorträglich ist, umb mehrer würde- und kräfften willen selbst gnädigst zu ratificiren, und zu confirmiren geruhen wolten. Als haben wir hierauf mit wohlbedachten Muth, guten Rath und rechten wissen, aus Kayser: König: und landsfürstlicher Machtsvolkommenheit diesen obstehenden Contract, gnädigist ratificirt, confirmirt und bekräfftiget: confirmiren, ratificiren und bekräf-ftigen denselben auch hiemit wissentlich in krafft diß Brieffs, und mainen, sezen, und wollen, das solcher in allen und jeden Puncten, Clausule, Innhalt und Begreif-fungen gänzlich bey Kräfften bleiben, von beeden contrahirenden Theillen vesti-glich gehalten, und von keinen darwider gethann noch gehandlet, 502 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 502 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 502 11. 08. 2025 15:22:46 11. 08. 2025 15:22:46 II. CONVENTUS B'mae V. Mariae Gratiarum Tersacti In Dalmatia citeriore 490 sie auch krafft diser unserer gnädigisten ratification und confirmation darbey aller-dings geschuzt und gehandhabet werden sollen. Gnädigist ohne gefährde. Mit vrkund diß Brieffs besiglet mit vnsern anhangenden Kay. Insigel. Der geben ist in vnserer Stadt Wienn, den acht, und Zwainzigisten Februarii im Sechzehenhundert, acht und neünzigisten, Vnserer Reiche des Römischen in Vierzigisten, des hungarischen in drey und vierzigsten, und des böheimbischen in zwey und vierzigsten Jahre. Leopold. Ad mandatum Sac'ae Caes'ae Julius Fridrich Graff (L. S.) Majestatis proprium Bucceleni pend. Joh. Ferd. von Weissenberg X. Cum certum sit, quod Bona Ecclesiastica immobilia, aut mobilia pretiosa sine consensu Sedis Apostolicae alienari non possint, ideo P. Antonius Lazari tunc Minister Provincialis Provinciae Croatiae Carnioliae cum V'Diff'rio pro obtenendo Apostolico beneplacito ad Innocentium XII. humillimè recurrerat. Pontifex rem com-misit Nuntio Apostolico Viennae residenti Em'o D. Cardinali Tanario, quia autem is paulo post Viennâ discesserat, ejus Successor Ill'mus, et R'mus D. Andreas Santacru-cius Archiepiscopus Seleuciensis negotium ad effectum deduxit, ut ex sequenti ex authentica copia desumpto Instrumento, quod hujus est tenoris, clarescit: AndreAs sAntAcrucius Dei, et Apostolicae Sedis gratia Archiepisco-pus Seleuciensis S. D. N. D. innocentii Divina providentia Papae XII. Praelatus Domesticus, et Assistens, Ejusque, et dictae Sanctae Sedis apud S. Caes. Mat'tem Leopoldum in Imperatorem electum, nec non per Germaniam, Hungariam, Bohe-miam, Croatiam, Austriam, Styriam, Carinthiam, Carnioliam, Tyroliam, Goritiam, universumque Romani Imperii districtum, cum facultate Legati de latere Nuntius. Dilecto Nobis in Christo Ad'm Rev'do P'ri, F'ri Bernardino Gregoritsch Ordinis Minorum Sancti Francisci Reformatorum Provinciae Carnioliae, Min'ro Pro'ali, salutem in Domino sempiternam. Petitio pro parte tua nomine etiam Ecclesiae, et Conventus Tersactensis, totiusque Provinciae, nuper Nobis humiliter porrecta continebat, quod cùm aliàs Ss'mus D. N. D. Innocentius Divina providentia Papa XII. ad praesens felicissimè regnans per Breve Apostolicum, tenoris, ùt infrà, Em'mo ac R'mo D'no Cardinali Ta-nario, tunc temporis ad Aulam Caesaream Nuntio Apostolico, Antecessori nostro commiserit, quatenus ad approbationem cujusdam contractus ineundi, inter dictam Ecclesiam, et Conventum, ac Inclytam Cameram Interioris Austriae super quibus-dam Bonis, olim per D'num Comitem Martinum de Frangepani eidem Ecclesiae, et Conventui donatis, et postmodum per Eamdem Cameram possessis, deveniret, dictus verò Em'mus Dominus Cardinalis Tanarius contractu nondum approbato, ex his Regionibus discesserit, ac aliàs multum intersit, ut 503 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 503 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 503 11. 08. 2025 15:22:46 11. 08. 2025 15:22:46 Bosnia Seraphica 491 dicti Contractûs approbatio sequatur, Nobis in eodem munere Apostolico succe-dentibus, supplicandum duxerit, quatenus ad supradicti Brevis executionem, ac praefati Contractus approbationem devenire dignaremur. Nos propterea supplica-tionibus hujusmodi inclinati, petitioni tuae satisfacere, et dictae Ecclesiae, ac Con-ventus Bono, quantum in Domino possumus, consulere volentes, viso dicto Brevi in Originali, coram Nobis producto, ac antea dicto E'mo D'no Cardinali oblato, ac porrecto tenoris, ut sequitur. Videlicet: INNOCENTIUS PAPA XII. Venerabilis Frater, salutem, et Apostolicam benedictionem. Exponi Nobis nuper fecerunt dilecti filii Antonius Lazari Minister Pro-vincialis, Paschalis Mazoll, Petrus â Flumine, Henricus Fabiani, et Zacharias Bartig Diffinitores, ac Sigismundus Sigonius Custos Provinciae Carnioliae Ordinis Fratrum Minorum Sancti Francisci de Observantia Reformatorum nuncupatorum, quod aliàs â quondam Marchione Martino Frangepani, pro fundatione Conventûs oppidi, seu loci de Tersato Provinciae, et Ordinis praedictorum, assignata fuerunt nonnulla bona stabi-lia, ad hoc, ut ex eorum redditibus ejusdem Conventus, illiusque Ecclesiae necessita-tibus subveniri posset, verum progressu temporis bona hujusmodi de Zrinio usurpata fuerunt, ac postea cum Camera Imperialis Viennensis, et Grecensis extinctâ dictorum Comitum familiâ, eorum bona Fisco addixissent, inter haec etiam ista sub praetextu, quod iidem Comites omnium, quae possidebant, seu detinebant, Domini essent, com-prehensa remanserunt: Quamobrem cum ipsi Exponentes Charissimo in Christo Filio nostro Leopoldo Romanorum Regi, in Imperatorem electo, rem hanc pluries expo-suissent, enixè postulantes, ut Bona pro fundatione praetacti eorum Conventûs, sicut praemittitur assignata restituerentur, dictus Leopoldus Rex, comperta praemissorum veritate mandavit, ut loco restitutionis eorumdem Bonorum, factâ aestimatione illo-rum valoris, annuus redditus, ad rationem quinque pro singulo centenario, â Cameris Imperialibus praefatis Conventui supradicto solvi debeat, accedente ad hoc Ejusdem Leopoldi Regis promissione Bona hujusmodi nunquam alienandi. Cùm autem sicut eadem expositio subjungebat, praemissa si fiant, in evidentem Conventûs, et Ecclesiae praedictorum cessura sint utilitatem, ac proinde exponentes praedicti, ut se miseriis, in quibus plurimis ab hinc annis reperiuntur, eximere valeant, contractum desuper inire posse, plurimum desiderent. Nobis propterea humiliter supplicari fecerunt, ut sibi in praemissis opportunè providere, et ut infra indulgere de benignitate Apostolica dig-naremur: Nos igitur eosdem exponentes specialibus favoribus, et gratiis prosequi vo-lentes, et eorum singulares personas â quibusvis excommunicationis, suspensionis, et interdicti, aliisque Ecclesiasticis censuris, et poenis â Jure, vel ab homine quavis occas-sione, vel causa latis, si quibus quomodolibet innodata existunt, ad effectum praesen-tium dumtaxat, consequendum, harum serie absolventes, et absolutas fore censentes, hujusmodi supplicationibus inclinati, de Venerabilium Fratrum nostrorum S. R. E. Cardinalium negotiis, et consultationibus Episcoporum, et Regularium praepositorum consilio, et attenta relatione tua super praemissis ad eosdem Cardinales transmissa, Fraternitati tuae per praesentes committimus, et mandamus, ut veris existentibus na-rratis, et servata in caeteris formâ litterarum fel. record. Urbani Papae VIII. 504 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 504 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 504 11. 08. 2025 15:22:46 11. 08. 2025 15:22:46 II. CONVENTUS B'mae V. Mariae Gratiarum Tersacti In Dalmatia citeriore 492 Praedecessoris nostri desuper in simili forma Brevis de XXII. Julii MDCXXV. ex-peditarum, Contractum praefatum, Auctoritate Nostra Apostolica pro tuo arbitrio, et Conscientia approbes, atque confirmes, ita tamen, ut pecunia ex annuo redditu praetacto proventura, Syndico Apostolico solvatur, et per ipsum in usus in litteris hujusmodi praescriptos erogetur: non obstantibus praemissis, ac fel. record. Pauli II. et aliorum Romanorum Pontificum, Praedecessorum nostrorum de rebus Eccle-siasticis non alienandis, aliisque Constitutionibus, et Ordinationibus Apostolicis, nec non Conventus, Provinciae, et Ordinis praedictorum etiam juramento, confir-matione Apostolica, vel quavis firmitate aliâ roboratis, statutis, et consuetudinibus, caeterisque contrariis quibuscumque. Datum Romae apud Sanctam Mariam Majo-rem sub Annulo Piscatoris die III. Julii MDCXCIV. Pontificatûs nostri Anno tertio. I. S. Cardinalis Albanus. Venerabili Fratri Sebastiano Antonio Archiepiscopo Damasceno apud charissimum in Christo Filium nostrum Leopoldum Romanorum Regem in Impe-ratorem electum, Nostro, et Apostolicae Sedis Nuntio. Viso alio simili Brevi fel. record. Urbani Papae VIII. inibi emandato, viso instrumento donationis dictorum Bonorum per supradictum Dominum Martinum Comitem Frangepani, favore dictae Ecclesiae, et Conventus Tersactensis factae, viso itidem documento aestimationis eorumdem Bonorum Grisane, et Kottor nun-cupat. viso tandem contractu cum supradicta Camera circa eadem Bona Grisane, et Kottor inito, mediante quoque conventum est, ut eadem Camera, penes quam dicta Bona remanent, pro summa quindecim millium florenorum, ad quem valorem Bonorum Grisane, et Kottor, juxta aestimationem factam ascendere compertum fuit, dictae Ecclesiae, et Conventui, sive verius ejus Syndico, Interesse ad ratio-nem quinque pro quolibet centenario, quolibet trimestri absque ulla excusatione, vel dilatione solvere teneatur: ita, quod in casu retardationis hujusmodi solutionis per diem, et annum, liceat eidem Ecclesiae, ac Conventui, ipso facto, nulloque ser-vato juris ordine praefata utraque Bona recipere, et occupare, et tamdiu detinere, quousque ex integro, eidem satisfiat: nec non Conventum, ut eadem Bona Grisane, et Kottor, ullo umquam tempore, vel casu vendi, vel alio modo alienari possint, sed si praefata Camera illa amplius retinere non vellet, dictae Ecclesiae, et Conventui eo modo, et forma, quâ fuerunt recepta, cum omni jure, ac Jurisdictione absque ulla minima reservatione (salvo tamen jure meliorationum) restitui, ac reddi debeant, ac aliàs, prout fusius in eodem contractu continetur: Visis videndis, ac considera-tis considerandis, ad executionem dicti Brevis Apostolici, eâ, quâ par est reveren-tia, ad approbationem praefati Contractus deveniendum esse duximus, prout hisce praesentibus nostris, Authoritate, ut suprà delegata devenimus, ac in Dei Nomine, omni meliori modo, ac formâ approbamus: ita tamen, ut pecunia ex annuo redditu praetacto proventum 505 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 505 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 505 11. 08. 2025 15:22:46 11. 08. 2025 15:22:46 Bosnia Seraphica 493 Syndico Apostolico solvatur, et per ipsum in usus in dicto Brevi fel. record. Urbani Papae VIII. praescriptos erogetur: non obstantibus omnibus iis, quae Ss'mus Do-minus Noster in dicto Brevi Apostolico voluit non obstare, caeterisque contrariis quibuscumque. Datum Viennae ex Palatio Apostolico Nostrae solitae Residentiae die IV. mensis Februarii Anno Domini MDCXCVIII. (L. S.) A. SC. Seleucien. Archiep. Fran'cus Bentinius Aud'r Gn'lis, et Cancel'us Quod praesens copia juxta suum Originale collationata, et de Verbo ad Verbum consentiat, testor hac mea subscriptione, et consueto sigillo. Graecii 17. Februarii 1698. Joannes Ernestus Milpforth (L. S.) Sac'ae Caes'ae Mat'tis I. A. Regiminis Registrator. XI. Ex contractu inter Excelsam Cameram, et Syndicum Apostolicum Conventus Tersactensis Fratrum Minorum constat, quod ibidem non sit posita to-talis summa pretii, sed tantum f. 15000. quod ex inadvertentia contingere potuit, nam Camera Graecensis fideliter exolvit f. 15681. X. 29. qui 681. f. 29. X. com-prehendunt sub se f. 555. X. 33½. ac quasdam silvulas, quae aestimata non erant. Quod enim f. 15681. X. 29. exoluti fuerint â Camera Graecensi, patet ex testimonio Generalis Cassae Administratoris, quod hujus est tenoris: Ich Philipp Valentin Paul der Römisch. Kay. May. Rath und General Hof-zahlAmbts Administrator, und Ich Johann Fridrich Wurzer Contralor bekennen hiemit, das wir von allerhöchst ernant Ihrer Kay. May. I. O. HofCammerRath und Pfening Meistern dem Wohledelgebohrnen Herrn Sebastian Hayd von Haydegg zu Weyer: Königsfeld, und Wartemhaimb etc. auß seinen vnterhabenden Ambtsgefäl-len, in specie aber an den Buccarischen Kauffschilling rest, benantlichen fünfzehen tausend, Sechs Hundert, achzig ain gulden, neün und zwainzig Kreüzer rein. und die zu handen des Ehrwürdigen Conventus Ordinis Minorum Sancti Francisci zu Tersath wegen Ihrer auf das der orthen gelegene Güettel Grisane habender praeten-sionen in das vns der zeit anvertraute Kay. General Hof Zahl Ambt richtig empfan-gen haben. Vrkund dessen etc. Wienn den 15. Tag April A'o 1694. Pro 15681 f. 29. Xr' (L. S.) Philipp Valent. Paul (L. S.) Johann Fridrich Wurzer Contralor. 506 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 506 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 506 11. 08. 2025 15:22:46 11. 08. 2025 15:22:46 II. CONVENTUS B'mae V. Mariae Gratiarum Tersacti In Dalmatia citeriore 494 XII. Anno 1698. die 4. Martii ab Excelsa I. A. Camera demandatum fuit Administratori Bonorum Maritimo fiscalium, ut â 15000. f. â 5. pro Cento, tam-quam annuum Interesse ex proventibus Buccarensibus solvat Conventui Tersacten-si fl. 750. Quia verò Viennae primitus â Camera Graecensi depositi erant, ùt suprà visum fl. 15681. X. 29. hinc Eadem Camera ad plenam satisfactionem Conventui ex iisdem Buccarensibus proventibus solvi curavit f. 681. Xr' 29. quorum nunc f. 680 Viennae denuo investiti sunt, nam f. 1. X. 29 non erant accepti, qui tamen res-tituendi essent in casu, quo praedicta Excelsa Camera Conventui Tersactensi bona Grisane, et Kottor reddere vellet. §. VII. De eleemosyna pro Conventu Tersactensi â Martino de Frangepanibus in suis Castris Bacchar, Bribir, Novi, Othoczacz, Okich, et Castagniza fundata. I. Quae, et quanta sit eleemosyna, quam Martinus Comes de Frangepani-bus ex proventibus praedictorum suorum castrorum Conventui Tersactensi quot-annis pendi jussit? Ex ipsius Originalibus litteris supra c 5. §. 1. n. 1. adductis facile pervideri potest: in quibus ad rem sequentia leguntur: Item de pertinentiis, et redditibus Castri nostri Bacchar centum libras solidorum, et decem spodia Vini mensurae ipsius loci una cum quatuor domibus Morlachorum …… Item de perti­ nentiis, et redditibus Castri nostri Bribir dicti sexaginta libras solidorum, et decem spodia Vini mensurae ipsius loci. Item de pertinentiis, et proventibus Castri nostri Novigrad dicti centum libras solidorum, et viginti spodia Vini mensurae illius loci cum duabus domibus duorum Morlachorum …… Item de pertinentiis, et proven­ tibus Castri nostri Othocac quantum ad partem nostram sexaginta staria tritici, decem milii, et alia decem staria ordei. Item de pertinentiis, et proventibus Castri nostri Okich decem porcos annuatim. Item de pertinentiis, et proventibus Castri nostri Castagniza decem porcos. Consistebat ergo totalis eleemosyna in libris 260. et 6. domibus Morlachorum, ac 40. spodiis Vini quantum ad Castra Bacchar, Bri­ bir, et Novi. Ac 20. S. V. porcis ex Castris Okich, et Castagniza. Ex Castro verò Othoczacz proveniebant 60. staria tritici, 10. milii, et 10. hordei. Ex his postremis tribus Castris, quia ad alienas manus pervenerunt, nam Othoczacz est sub militari jurisdictione, Castagniza sub jugo Turcico gemit, Conventus nil percipit amplius. II. Castra verò Bacchar, Bribir, et Novi, quamvis in districtu Vinodolensi sita sint, varias tamen vicissitudines passa sunt. Etenim praedicta bona haereditaria successione ad Comites â Zrinio devoluta erant, qui sua praepotentia freti, praeser-tim dum haeresi Lutherana inficerentur, non tantum bona Grishane, et Kottor, ut vi-sum, injusta usurpatione occuparunt, et Ipsum Dominum nostrum Jesum Christum, ac ejus beatissimam Matrem sua haereditate spoliarunt. Sed etiam 507 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 507 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 507 11. 08. 2025 15:22:46 11. 08. 2025 15:22:46 Bosnia Seraphica 495 eleemosynam suprà Castra Bacchar, Bribir, et Novi fundatam tribuere recusarunt, quos tamen Maximilianus II. ad contribuendam praedictam eleemosynam Conven-tui Tersactensi denuo obligavit, ut ex ejus Originalibus litteris signatis Viennae die 20. Aprilis 1574. patet, quae hujus sunt tenoris: Maximilianus secundus Dei gratia electus Romanorum Imperator semper Augustus, ac Germaniae, Hungariae, Bohemiae etc. Rex, Archidux Austriae, Dux Burgundiae etc. Fideli nostro, Spectabili, et Magnifico Comiti Georgio de Zrinio Tavernicorum nostrorum Regalium in Hungaria Magistro, et Consiliario nostro sa-lutem, et gratiam. Expositum est Majestati nostrae in personis fidelium nostrorum Religiosorum Fratrum Ordinis Sancti Francisci Confessoris de Observantia in Reg-no nostro Croatiae commorantium. Quod licet Magnificus olim Comes Martinus de Frangepanibus Avus tuus maternus, eisdem in ultima testamentaria dispositione de Castro Bakar libras centum, et decem spodia Vini, et quatuor domos Marlachorum: de Castro Bribier libras sexaginta, ac decem spodia vini, et de Novo Castro libras centum monetae Venetae, viginti spodia vini, et duas domos Marlachorum in toto quadraginta florenos hungaricos facient. quot annis in perpetuam eleemosynam dari, et erogari debere commissiset: hujusmodi tamen eleemosynae usus jam per Succesores dicti quondam Martini de Frangepanibus, Praedecessores videlicet tuos omnino ê medio esset sublatus, supplicantes Nobis humiliter, dignaremus eis in re stituendo pio hujusmodi Majorum tuorum instituto, de opportuno remedio cle-menter providere: quorum supplicatione benigniter exaudita, quum injustum, â pie-tateque alienum sit tales dispositiones ad pios usus factas aboleri, Fidelitati tuae harum serie firmiter committimus, et mandamus, quatenus acceptis praesentibus, et praemissis sic, ut praefertur, stantibus, et se habentibus praedictam Eleemosynam dictis exponentibus juxta Testatoris institutum, et ultimam voluntatem imposterum haud gravatim dari, et persolvi facere debeas. Secus non facturus. Praesentibus per-lectis exhibenti restitutis. Datum Viennae vigesima die mensis Aprilis. Anno Domini Mil lesimo quingentesimo septuagesimo quarto. Maximilianus (L. S.) Jauriens. m'ppa III. An Comes Georgius de Zrinio huic Caesareo mandato obtemperaverit? dubius haereo, et sum in partem negativam proclivior, nam eamdem sortem haec eleemosyna cum Bono Grishane, quod etiam Zrinii injustè occupaverant, habuisse putatur: De Grishane autem constat, quod illud Conventus tempore contractûs cum Excelsa I. A. Camera initi non possederit. Tum quia, postquam post annum 1671. potiora bona Zriniana Fisco adjudicata fuissent, Excel'mus et R'mus D. D. Leopoldus Comes â Kollonitsch Camerae Hungaricae Praeses, et partium maritimarum Supre-mus Commissarius demandavit die 16. Dec. 1679. D'no Joanni Friderico Geisler ab 508 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 508 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 508 11. 08. 2025 15:22:46 11. 08. 2025 15:22:46 II. CONVENTUS B'mae V. Mariae Gratiarum Tersacti In Dalmatia citeriore 496 Eylau Bonorum maritimo Fiscalium, et Portûs liberi Buccarensis Administratori, ut Conventui Tersactensi specificatam eleemosynam ex praedictis Castris tribui faciat. Certò hoc mandatum non fuisse exaratum, ei Georgius Zrinius mandato Caesareo obsecundâsset. Etsi verò dictus Comes Georgius praedictam eleemosynam fideliter exolvisset, id tamen certum, ejus solutionem fuisse â suis Successoribus denuo in-termissam. Mandatum Excel'mi, et R'mi D'ni Leopoldi â Kollonitsch est hujus tenoris. Nomine Sacrae Caesareae, Regiaeque Mat'tis, Inclytae Camerae Hungari-cae Generoso Domino Joanni Friderico Geisler ab Eylau Bonorum Maritimo-Fis-calium, et Portûs Liberi Buccarensis Administratori, et Successoribus ejus inti-mandum. Perlustrata, et debita consideratione perpensa esse pia legata Conventui Sanctae Mariae in Tersactt Ordinis Minorum S'ti Francisci de Observantia, anteactis temporibus ab Ill'mo quondam Comite Martino de Frangepanibus mediante certo diplomate ejusdem, per Notarium authoritate Pontificia, et Caesarea Publicum ex Originali suo verò transumpto, nobis ad perlustrandum communicato, et hic co-pialiter annexo, fundamentaliter instituta, et ab Invictissimo quondam Imperatore Maximiliano Secundo glorioss'mae reminiscentiae ratificata, tenore quorum nonnulli redditus, et annui proventus dicto Conventui in subsidium intertentionis familiae ejus, pendendi veniunt, videlicet ex Castro Buccari centum librae solidorum, et decem spodia vini ejus loci mensurae: Ex Castro verò Novi centum pariter librae solidorum, et viginti spodia vini, quibus per lapsum tempus ob contrarietatem Co-mitum quondam Zriniorum injustè privatus, hucusque carere debuit, pro reobtinen-dis verò iisdem apud Inclytam Cameram mediante demissa ejusdem instantia, hic in origine adjecta, se decenter insinuavit, quatenus mentionata fundationalia pia legata per vestram dominationem, et Successores ejus in praetactis Castris suprafati Conventûs Tersactensis Patribus de novo designari, et imposterum annuatim iis administrari cameraliter ordinentur. Et cum praerepetiti Conventus instantia hoc in passu, justitiae, et aequitati consentanea: Praetereaque Inclytae Camerae Regiae, ac Fisco parvo sit futura incom-modo, seu, quae per talem piorum legatorum inconscientiosam detentionem nemini detrimentosa, bene autem in effectuandis, et promovendis similibus bonis operibus pro Dei honore, et incremento Religionis per se facilis, et prompta esse desiderat. Quapropter Vestrae Dominationi, quam et Successoribus suis diligenter committitur per praesentes, quatenus praememoratos redditus ex Castro videlicet Buccari centum libras, et decem spodia Vini: Item ex Castro Novi centum itidem li-bras solidorum, et loci viginti spodiorum Vini, alias centum, et quinquaginta libras solidorum ex instituto legato suprafati quondam Comitis Martini de Frangepanibus attacto Conventui Tersactensi Ordinis Minorum Sancti Francisci de Observantia annuatim deputatos, â die primo Januarii anni proximè futuri, seu praesentationis hujus commissionis computando, imposterum quotannis statis temporibus sine pro-crastinatione ulla ex mediis, et proventibus eorumdem Bonorum 509 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 509 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 509 11. 08. 2025 15:22:46 11. 08. 2025 15:22:46 Bosnia Seraphica 497 Fiscalium curae, et administrationi VDna'tois concreditorum, in subsidium inter-tentionis Patrum Conventualium erga eorumdem Patris Guardiani quietantiam in Camera acceptandam exactè, et sine defectu exolvat, cui ordinationi sese in om-nibus accomodare sciverit D'natio vestra, Successoresve sui, quam in reliquo diu felicem supervivere cupio. Datum Neostadii die decima sexta Decembris Anno mi-llesimo sexcentesimo septuagesimo nono. (L. S.) Leopoldus Comes â Kolloniz Ep'pus Neostadiensis Eques. IV. Cum autem anno 1691. mortuo Adamo â Zrinio ultimo ex stirpe Zri-niana bona maritimo-Fiscalia, inter quae etiam Castra Bacchar, Bribir, et Novi comprehensa erant, Excelsa I. A. Camera ad se traxisset, fuit eidem â Conventu Tersactensi supplicatum, quatenus eleemosynam 260. librarum, et 40. spodiorum vini supra dicta Castra â Martino de Frangepanibus fundatam Conventui elargiri dignaretur. Excelsa Camera justae Fratrum petitioni deferre volens, assignavit loco praedictorum solidorum, et vini emolumentorum ex Proventibus Buccarensibus annuatim Conventui f. 86 X. 15. dandos, prout ex litteris ejusdem ad Ill'mum D. Ludovicum Comitem Coronini Supremum Directorem Buccari patet, quae hunc continent tenorem: Hoff Cammer. Demnoch wir den P. P. Franciscanern zu Tersath eingeraichtes demütiges anbrin-gen und vermög des zwischen vnß und der daraustigen HofCammer aufgerichteten und von Ihro Kay. May. allergnädigst bestättigten Vergleichs in gnaden gewilliget, das das jenige quantum, so in gelt, wein und andern effecten von denen überlasse-nen fisalischen Meer güttern theils ex fundatione theils per modum eleemosynae denen P. P. Franciscanern zu Tersath von alters hero alljährlichen geraicht worden, denenselben auch führohin anoch der vnß zugestelten Verzaichnus geraicht werden solle, und sintemahlen das Jährliche Quantum so theils in gelt theils in wein bestan-den, und entrichtet, anjezo aber völlig zu gelt geschlagen und Jährlich für all und je-des 86. f. 15. Xr' außgesezt worden ist. Alß haben wir untern heüntigen Dato vnsern vnterhabenden Rendmaister, und Inspectorn daselbst Carl von Dopp anbefohlen, das derselbe solches bey seinen anvertrauten Ambt gehörig ad notam nehmen, und besagten Patribus Franciscanern zu Tersath zu solchen Ende à dato ersten Januarii dieses Jahrs und hinführo, so lang kein widriges anbefolchen wurdet, alljährlich 86. f. 15. Xr', und zwar die gebühr jedesmahl von Quartal zu Quartal or- 510 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 510 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 510 11. 08. 2025 15:22:46 11. 08. 2025 15:22:46 II. CONVENTUS B'mae V. Mariae Gratiarum Tersacti In Dalmatia citeriore 498 dentlich krafft dieses gegen quittung bezahlen solle, so ihme H. Graffen gleichmäs-sig zur nachricht in gnaden angedeütet würdet. Dan es etc. Graz den 4. Marty 1698. Hoc transumptum concordat in omnibus cum suo originali. Ita testor infrascriptus. Graecii die 22. Martii 1698. Jacobus Andreas Catharin Sac. Caes. Maj. Int. Aust. Camerae Secretarius, et Registrator V. Praerecensita Summa f. 86, Xr' 15. quae Conventui in vicem pro 260. librarum solidorum, et 40. spodiorum vini ex praetactis Castris virtute fundationis Frangepanianae quot annis obveniebant comportata cum f. 750., qui Conventui ra-tione Bonorum Grishane, et Kottor obveniunt, facit summam f. 836. X. 15. quae usque in hodiernum diem ex proventibus Buccarensibus fideliter solvuntur. His si adjungitur ex 680. f. qui pariter propter Bonum Grishane Viennae investiti sunt, pro-veniens annuum â 5. p'ro Cento Interesse f. 34. erit totalis summa, quam Conventus, et Ecclesia ex bonis fundationalibus in districtu Vinodolensi sitis percipit f. 870. X. 15. §. VIII. De Thesauro Ecclesiae Tersactensis. I. Paragraphum hunc ex singulari affectu, quo in auri, argentique amato-res, et thesaurorum fossores feror, pertractandum assumpsi, ut eis veram viam ad inveniendum Tersactensem Thesaurum ostendam: Communis quippe vox est circa Tersactum habitantis populi, et falsa persuasio, quod Ill'mus D. Comes Martinus de Frangepanibus piissimus Conventus, et Ecclesiae Tersactensis fundator, ingentem thesaurum Fratribus reliquerit: quem Fratres ob majorem securitatem partim in Arce Tersactensi, partim in sepulchro Frangepanico custodiebant. Hoc communi praejudicio non tantum plebs, sed etiam ipsa Suprema Caesarea Intendenza imbuta erat, quae obinde, an jussu Supremae terrae Principis, an motu proprio? ignoro, de-legavit quatuor conspicuos viros, quos reverentiae ergo silentio involvo, ut se Ter-sactum conferrent, Sepulchrum Comitum de Frangepanibus aperirent, thesaurum quaererent, inventum tollerent, ac Flumen deportarent. Obtemperantes viri delecti mandatis supremis venerunt Tersactum die 11. Decembris anno 1775. sub collatio-ne Vespertina Fratrum stipati caterva militum, qui Ecclesiam, et portam Conventus circumdederunt, ne fors aut Fratres thesaurum reconditum asportarent, aut populus thesauri particeps fieri desiderans importunè irrueret. Horum jussu revolutus est lapis ab ostio monumenti Frangepanici, quo revoluti omnes, an Divinus, vel natu-ralis horror? non decido, adeo perculit, ut nullus primus, qui intraret, esse voluerit, quamvis se ad invicem exhortarentur, hinc P. Colmanum Mulei eo tempore loci Guardianum intrare compulerunt, qui intrante alii reassumpto nonnihil 511 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 511 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 511 11. 08. 2025 15:22:46 11. 08. 2025 15:22:46 Bosnia Seraphica 499 spiritu, unus ad primum, alius ad tertium gradum descendentes â longè intro-spexerunt, alii introeuntes in monumentum, cum non invenirent thesaurum, quem diligebat anima eorum, conturbati, et conterriti, ac rubore suffusi recesserunt â mo-numento, imponentes P. Guardiano, ut nec per se, nec per suos subditos rem pro-palaret: ast nunquid factum celari poterit? quod tota vicinia vidente, et admirante contigit. Non multos post dies haec Caesarea Intendenza obolita, et suppressa fuit, cum Civitas Fluminensis una cum territorio Tersactensi Regno Hungariae incorpo-rata fuerit, hinc haec Intendenza in sepulchro Frangepanico propriam sepulturam invenit: quare non immeritò quidam Poeta cecinit In tumulis auri cumulum Intendentia quaeris? Non aurum, tumulum laesa sepulchra dabant. II. Ut itaque homines â falsa opinione de hoc Tersactensi thesauro con-cepta liberem, clarè ostendam, cui fundamento haec opinio innixa sit, et in quo praedictus thesaurus hujus Reformatae Croatiae, Carnioliae Provinciae. Visum est supra part. 2. c. 1. §. 2. et c. 2. §. 1. n. 2. et 3. quod Provincia nostra in sui divisione â Vicaria Bosnae habuerit 29. [31.]380 Conventus, qui ob Turcarum continuas excur-siones aut destructi, aut deserti erant exceptis tantum duobus Conventibus videlicet Tersactensi, et Segniensi, fugientes Fratres â facie inimicorum, asportarunt ex Con-ventibus res facilioris portaturae, puta Calices, turibula, cruces, Reliquias, aliasque, quantum per tempus licuit, et ad loca securiora domui Austriacae subjecta, factâ ad id eis licentia â Ferdinando Archiduce Austriae anno 1540. ùt suprà part. 2. c. 12. §. 1. n. 8. visum, transportârunt. Cum autem Conventus Tersactensis immunis erat ab omnibus Turcarum invasionibus, Fratres res Sacras â potiori ad hunc Conven-tum ex Conventibus desertis transtulerunt. Quia autem Christiani Nominis inimicus semper his locis magis, magisque appropinquaret, timuerunt Fratres, ne Conventus rebus Sacris spoliaretur, ideo petierunt â D'no Casparo Rab tunc temporis Arcis Tersactensis possessorem, quatenus ipsis in Arce unum locum assignaret, in quo suis expensis unum cubiculum per modum Sacristiae pro conservandis paramentis, calicibus etc. aedificare possent. III. Fratrum petitioni Cl. D. Casparus Rab libenter annuit, ut ex hoc publi-co instrumento patet, quod hujus est tenoris: Al Nome d'Iddio Amen. L'Anno della Natività del nostro Salvatore Jesu Cristo 1582. nella indit-tione decima, il giorno veramente de Giovedi à 19. di Luglio fatto nel Castello di Tersatto posseduto al presente dal Cl. Sig'r il Sig'r Caspare Rab Cavalliere etc. del Ser'mo Prencipe Carlo Arciduca d'Austria etc. Cons'e et Cap'o di Segna etc. con il tenor della presente se dechiara, et fa fede indubitata à chiunque sarà presentata. Qualmente il molto Ven. P. Frà Bernardino dell' Ordine di San Francesco dell'Os-servanza Ministro, 512 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 512 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 512 11. 08. 2025 15:22:46 11. 08. 2025 15:22:46 II. CONVENTUS B'mae V. Mariae Gratiarum Tersacti In Dalmatia citeriore 500 et Provinciale de Bosna, Croatia etc. et il Ven. P. Frà Georgio Guardiano del Con-vento di Sa'ta Maria di Tersatto intervenendo per nome loro, et dell'altri Padri del detto Convento considerando, che li confini di Croatia, et altri luoghi maritimi tutta via pii[†] si van restringendo, et il Turcho nemico della Santa fede Christiana si va approssimando â danni, et ruine della Christianità, et di questi confini, et volendo provedere, che le cose sacre, gioje, et altri paramenti donati, et lasciati da persone pie, et devote alla detta Chiesa per servitio d'Iddio dall'invasione del detto nemico siano salve, et poste in luoco securo, et non siano depredate, et con disprezzo di quelli strassinate, et abbrugiate, hano determinato de commun consenso â nome di tutto il Convento ricorrere dal predetto Cl'mo Sig'r Rab possessore del detto Castello di Tersatto, et espostoli il predetto pericolo, che sopra sta al detto povero Convento pregar S. S. Cl'ma, che per servigio d'Iddio li vogli concedere per reponer, et con-servar le dette cose sacre paramenti, gioie, et altre cose pretiose un loco nel detto Castello, et fortezza di Tersatto, dove à spese del detto pover Convento possano fabbricarsi un lochetto, et Sacristia per salvar quelle sotto diligente custodia. Nel che oltra che farà cosa molto grata à Iddio, propria à un vero, et Cattolico Sig're, et Cavall'e che la è, essi Padri non mancarano con le loro humil orationi pregar' Iddio per S. S. Cl'ma e li suoi. La qual dimanda il detto Cl'mo Sig'r Rab havendo à pieno intesa, et giudi-cando quella esser giusta, pia, et S'ta, et tendente alla conservatione delle cose Sacre di detta benedetta casa, et Chiesa di S'ta Maria, et essendo sempre stato peculiar costume di S. S. Cl'ma â tutto suo potere, favorire, et ajutare la detta Chiesa, et Con-vento di sua spontanea, et libera voluntà, si è contentato, et si contenta con il tenor della presente, et concede per se etc. alli detti Ven. P. P. Ministro, et Guardiano per nome proprio, et di tutto il Convento intervenendo presenti, et accetanti etc. un luo-co in questo Castello, et fortezza di Tersatto, al quale da una banda confina la torre grande, dall'altra il Pozzo, dalla terza la sala del Castello, et dalla quarta le mura del Castello etc. accio che à lor piacere sopra que[†] si possano fabricar' un luoco, et Sacristia per reponere, et salvare li paramenti, gioie, et altre cose sacre della Chiesa, et Convento loro, et che di quella debbano tenere, la chiave loro, et possano entrarvi à ogni lor piacere, et volere. Promettendo S. S. Cl'ma per se etc. detta concessione haver sempre grata, et ferma, ne contravenir mai à quella, mà più presto sempre prestargli ogni aiuto et favore etc. Et in fede della verità, et per fermezza delle cose sopradette esso Cl'mo Sig'r Rab di sua propria mano si sotto scriverà et metterà il suo solito maggior sigillo etc. IV. Quamvis D. Casparus Rab promiserit liberum accessum ad dictam Sacristiam, de qua ipsi Fratres clavim habebant, ejus tamen 513 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 513 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 513 11. 08. 2025 15:22:46 11. 08. 2025 15:22:46 Bosnia Seraphica 501 anno 1601. Successor D. Casparus Chnessich aliam seram ad portam praedictae Sacristiae apposuit cum non levi praejudicio, et incommodo Conventus, quia Fra-tres non poterant pro libito intrare, saepius enim occurentibus majoribus per annum festivitatibus Fratres aliqua Sacra vasa, ac paramenta ex dicta Sacristia accipiebant, et denuo reportabant. Ut igitur Fratres ab hoc incommodo liberarentur, recurrerunt ad Ill'mum, et R'mum D. Antonium Zara Episcopum Petinensem, et Commissarium Archiducalem pro remedio, qui visa justa petitione Fratrum praecepit die 21. Ju-lii 1605. D. Casparo Chnessich sub poena 25. Ducatorum, ut suam seram â porta Sacristiae aufferat, ac Fratribus liberum ingressum admittat prout ex sequenti ex originali descripto mandato patet hujus tenoris: Antonio Zara per gr'a d'Iddio, et della Sede Apl'ca Vescovo di Pedena, Sig'r di Gollagorizza Consigl're et Commissario Arciducale speciale delegato etc. À Voi Sig'r Gasparo Chnesich Affituale di Tersatto, salute nel Sig're Poiche gli R. R. Padri Franciscani osservanti, commoranti nel Monasterio di Tersatto hanno à proprie spese fabricato, et erretto una Camera nel detto Castello di Tersatto per gratioso Consenso Arciducale, nato alli 13. 7'bre 1600. per poter più securamente conservar in quella le robbe, et il thesoro della loro Chiesa, sopra la porta della quale è stato posto un luchetto, ò una seratura, in grande, et grave loro pregiudicio, distur-bo, et danno, à quali, à grande instanza, et preci delli sudetti R. R. Padri, per oviare, ancora l'anno passato, quando dal Serenissimo Arciduca Ferdinando Sig'r Sig'r nostro Clement'mo per questi, et altri negotii fossimo destinati Commissario, in viva voce ve ammonissimo, et ordinassimo à levare sudetta seratura. Hor poi, che per effetuare una parte della passata gratiosa Commissione, et un'altra della presente si siamo qui transferiti, vi comettiamo in nome di S. A. S. Sig'r Sig'r nostro gratios'mo, che per tutto dimani habbiate à levar, et quella seratura, et le robbe non pertinenti à questo Mo-nasterio, che forsi in quella si ritrovano, et ciò vi si comette à esseguire sotto pena di 25. Ducati à essere applicati à questa Chiesa, et sotto l'istessa pena, et per l'avvenire qualsi voglia seratura non dobbiate, ne vogliate ponere, ne impedire, che li R. R. Padri non possino haver accesso, et regresso da quel luoco, contrafacendo etc. etc. Datum in Monasterio D. Virginis Tersatti die XXI. Julii MDCV. Antonio Vesc'o di Ped'a Comes'o m'ppa (L. S.) Canc' Ep'lis de mand. V. Thesaurus in Arce Tersactensi custoditus, ut ex Inventariis anno 1604. et 1653. factis constat, consistebat in Calicibus argenteis N'o 31. patenis pariter ar-genteis N'o 32. quatuor paribus Urceolorum argenteorum tribus Reliquiariis, 9. Pa-ramenta majoris pretii, cum nonnullis Pluvialibus, humeralibus, Amictibus, cruci-bus argenteis, aliaque paramenta Ecclesiastica majoris valoris, cum pleraque auro, argentoque texta, aut unionibus, et lapillis pretiosis 514 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 514 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 514 11. 08. 2025 15:22:46 11. 08. 2025 15:22:46 II. CONVENTUS B'mae V. Mariae Gratiarum Tersacti In Dalmatia citeriore 502 ornata erant. Ex hoc thesauro die 28. Aprilis 1664. P. Paulus Budimir Minister Pro-vincialis accepit inter reliquas minutias argenti 5. calices. 12. patenas. 1. antiquam lampadem, unum thuribulum cum duabus naviculis, ex quibus Venetiis fieri cura-vit, tres novas lampadas ex argento, et quatuor calices, prout originaliter in Archi-vio Tersactensi adnotatum reperitur. Cum autem et reliquae vestes Sacrae corrup-tioni, ac destructioni proximae essent, P. Antonius Lazari tempore sui primi Pro-vincialatûs anno 1688. lapides, et uniones ex vetustis paramentis detractos aliasque res vetustate attritas, et usui non amplius servientes de Summi Pontificis consensu auferri, et divendi mandavit, pretium inde acceptum â potiori pro fabrica Conventus Tersactensis applicuit, partim verò aliorum Conventuum indigentiis subveniebat: non enim omnes res ad Ecclesiam spectabant Tersactensem, sed etiam, ut jam dixi, ex aliis Conventibus illuc custodiae gratia comportata erant. Aliqua verò, ut duo ca-lices una monstrantia, unum thuribulum, et Pax, quae antiquitatem indicant, adhuc in Sacristia Tersactensi videri possunt. VI. Audiens Ill'mus, et R'mus D. Martinus Braikovich Episcopus Segnien-sis, et Modrussiensis, Thesaurum Ecclesiae Tersactensis esse ex Arce ejudem loci ablatum, ad Summum Pontificem, dum ei informationem, et statum suae Dioecesis misisset, rem detulit, ùt refert P. Daniel Farlato tom. 4. fol. 152 his verbis: Beatis­ sime Pater. Sacra Domus Nazaretana Tersacti in Dioecesi Modrussiensi tribus an­ nis, et 6. mensibus quieverat, unde Lauretum translata fuit: in cujus locum ejusdem magnitudinis, et formae Sacellum extrui curaverant Comites Frangepani ejus loci tunc Domini, uti et Monasterium Patribus Observantiae modo Reformatis datum. Reperitur etiam in eodem Sacello celebris Imago B. Mariae Virginis â S. Luca de­ picta, atque ab Urbano V. pro solatio illarum partium transmissa Sacellum hoc ex pia fidelium liberalitate, ac erga Dei Matrem devotione magnum thesaurum acqui­ sierat, qui tamen non adeo pridem valde imminutus, et absumptus est, â quo autem ablatus, aut in quid insumptus fuerit, facile resciri posset, si Sanctitas Vestra per qualificatas personas inquisitionem fieri demandaret. Pars aliqua adhuc ex illo the­ sauro remansit, sed haec pari periculo non caret, ejus tamen securitati provideri posset, si Sanctitatis Vestrae mandatis sub triplici clavi custodiretur etc. Hucusque praedictus Episcopus (qui anno 1704. ad Ecclesiam Zagrabiensem translatus fuit) apud Farlatum loc. cit. Sed haec informatio nullum sortita est effectum, quia Roma jam prius informata erat circa hunc thesaurum â P. Antonio Lazari Ministro Provin-ciali, et Diffinitore Generale. VII. Fors non aberrarem â veritate, si dicerem, quod quispiam praejudi-cio communis rumoris jam aliqualiter captus, ex lectione hujus informationis in sua opinione confirmatus in thesaurum inquirere coepit, cumque ab uno audiisset thesaurum fuisse in Castello conservatum, alius narâsset, eum esse reconditum in sepulchro Frangepanico, taliter etiam Caesaream Intendentiam informavit, quae, ut securius propter diversitatem sententiarum thesaurum invenire queat, et in Castello terram fodiendo, et in sepulchro Frangepanico lapidem removendo 515 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 515 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 515 11. 08. 2025 15:22:46 11. 08. 2025 15:22:46 Bosnia Seraphica 503 N'o 22. illum quaesivit. Minimè hunc thesaurum in sepulchro quaesivisset, si legisset an-notationem, quam pro memoria P. Franciscus Glavinich de hoc sepulchro scriptam reliquit, dum enim eidem Ill'mus D. Comes Christophorus Wolffgangus de Frange-panibus Generalis, et Commendans Carlostadiensis notificâsset, quod suus Frater Ni-colaus die 16. Aprilis 1647. Viennae mortuus sit Tersacti tumulandus, jussit P. Gla-vinich tunc Guardianus Tersactensis amovere lapidem, et quid intus repererit? audi verba ejus: Feci io subito, quanto egli (Cristoforo Wolffgango conte de Frangepan): mi scriveva, e fatta amovere la lastra marmorea, trovassimo il tumulo pieno di terra, la quale dopo cavata in giù un passo in circa, trovassimo doi casse di legno, ma già dal tempo marzite. Nella destra erano l'ossa del condam Martino Frangipano, have­ va in capo nella parte sinistra segni de doi ferite, riceute forsi in qualche battaglia, in mezo la fronte haveva una valleta, e frà le ciglia sopra il naso un segno naturale di saturno, che divideva la fronte, indizio di prudenza, e pietà, dalla sinistra erano l'ossa del condam Conte Bartolomeo suo fratello, e da parte settentrionale giaceva la condam contessa Ursola, Moglie de condam Conte Martino Frangipano, teneva nelle mani una croce di legno d'ebano, al collo una croce = En thesaurum! Caput VII. De ampliationibus, et notabilibus reparationibus Conventûs, et Ecclesiae, de Altaribus, de eorum consecrationibus, et inscriptionibus, de viris conspicuis in hac Ecclesia sepultis, eorumque Epitaphiis, ac Coemeterio adjacente. Nec non de Capellis et gradibus. §. I. De aedificatione et ampliatione Conventus. I. Conventus Tersactensis Ordinis Fratrum Minorum in citeriore Dalmatia, vel, ùt aliis placet in Croatiae finibus, ad occidentalem plagam, in confiniis Libur-niae aedificatus fuit ab Ill'mo Domino Comite Martino de Frangepanibus, et ejus Consorte Ursia, seu (ùt habet R'mus D. Balthasar Kerczelich) Dorothea Ursini â Blagay Anno Domini 1453. sedente in Petri Cathedra Nicolao V. Imperante in Oc-cidente Friderico IV. alias dicto III. Hungariae Rege Ladislao Posthumo, ac clavum Seraphicae Religionis tenente R'mo Patre Angelo Serpetri â Perusio Provinciae S. Francisci alumno. Cogitavit, et proposuit, ac decrevit laudatus Martinus de Frange-panibus jam anno 1431. erigere Conventum, et Ecclesiam, ast ab Eugenio IV. Ni-colai praedecessore immediato ob turbulenta tempora, ob quae et ipsemet Pontifex sub ementita veste Roma exulare compulsus erat, licentiam, sine qua tunc nullus Fratrum Conventus erigi potuit, obtinere haud potuit, unde res dilata erat usque ad Nicolaum V. Eugenii Successorem. 516 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 516 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 516 11. 08. 2025 15:22:46 11. 08. 2025 15:22:46 II. CONVENTUS B'mae V. Mariae Gratiarum Tersacti In Dalmatia citeriore 504 II. Tam P. Glavinich, quam P. Petrus Francetich, ac P. Clarus Pasconi in suis historiis Conventus Tersactensis, fatentur, quod Conventus aedificatus fuerit ab ipso Fundatore Martino Comite de Frangepanibus, ast nemo determinat, quae pars Conventûs tunc aedificata, et quae postea adjecta. Cùm autem in quolibet Re-gulari aedificio Conventus connecti soleat cum Ecclesia, dicendum est, quod Con-ventus quadriangularis fuerit primus, cujus una pars eadem est cum muro Ecclesiae, alia â moderno Bibliotheca usque ad infirmariam protenditur, quae probabilius olim 7. constabat cellis, nam Guardianatus nunc habet cellas duas, cumque moderna Bi-bliotheca posterior sit ipso Conventu, utpote unacum Sacristia interiore aedificata post decretum â V'Diff'orio anno 1660. latum videtur stetisse una cella in illo atrio ante Bibliothecam, tertia pars, quae respicit Clericatum, sub qua antiquum Cella-rium erat, continet 5. Cellas, quarta verò pars, qua ad Chorum itur, et Coemeterium, ac hortum respicit, continet Cellas 6. Sicque totus antiquus Conventus constabat 18. Cellis: quia verò P. Franciscus Glavinich in quodam Manuscripto asserit, quod anno 1629. fuerint 22. Fratres in Conventu, quorum tamen nullus ab igne illo anno in Conventu exorto laesus fuerat, sequitur, quod Conventus amplior fuerit, quam est nunc hic quadriangularis, videturque protractus fuisse usque ad scalas, seu gra-dûs ambitûs longi, quod innuere censetur P. Glavinich, in cit. MS., ubi dicit, quod post incendium reparaverit post annum 1644. octo Cellas cum libraria, et communi-tate supra refectorium, videlicet 4. Cellas ex parte Orientis, et 4. ex parte meridiei. III. Anno 1629. die 5. Martii hora tertia noctis exorto in Arcularia Sae-cularium Arculariorum incuria incendio vehementissimi venti borealis tunc flantis impulsu trium circiter horarum spatio totum conflagraverat Monasterium irrepara-bili damno, praesertim conspicuae Bibliothecae, aliorum memorabilium monimen-torum, inter quae connumerabatur etiam itinerarii series conscripta ab Alexandro de Georgio Parocho, qui cum aliis sociis â Nicolao III. Anicio Frangepano ad investi-gandam realem Nazarenae Almae domus translationem in Galilaeam ablegatus fuit. Non tamen B'ma Virgo ob tanta damna maestissimos Fratres consolari, et saltem ex parte eorum dolorem lenire intermisit, cujus patrocinio Capella Sancto Nomini suo dicata, Ecclesia, Sacristia, universaque ejus sacra supellex una cum fundationalibus litteris, summorumque Pontificum, et Caesarum diplomatibus non absque mani-festo miraculo â vastatricibus flammis praeservata erant. P. Francetich in sua Hist. Tersat. ponit hoc incendium ad diem 26. Martii, et annum 1628. P. Glavinich in cit. MS. ad diem 23. Martii, et annum pariter 1628. Mihi ┬ […]381 tamen verosimilior apparet opinio P. Clari Pasconi, qui illud accidisse die 5. Martii 1629. asserit, quod etiam Urbarium Conventus anno 1630. factum confirmat, in quo legitur, incendium contigisse die 5. Martii 1629. Deinde certum est, quod Fratres mox post incendium, ut ipsemet P. Francetich scribit, hinc inde exmissi fuerint ad diversos benefactores pro subsidio, et acquirenda eleemosyna ad citius restaurandum saltem quoad magis necessaria Conventum, id autem contigisse anno 1629. patet ex Origi- 517 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 517 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 517 11. 08. 2025 15:22:46 11. 08. 2025 15:22:46 Bosnia Seraphica 505 nalibus litteris Wolffgangi Christophori Comitis de Frangepanibus Commendantis Carlostadiensis datis Carlostadii die 6. Sept. 1629. in quibus non tantum Officiali-bus, sed etiam universis Christifidelibus Fratres commendat, quatenus eorum indi-gentiis adjutrices liberaliter porrigerent manus. V.382 Cupientes igitur Fratres Minores hujusmodi incendii restaurare rui-nas, conquisito hinc inde â benefactoribus Sacri Ordinis opportuno subsidio pro congrua, et commoda Fratrum habitatione, ac sustentatione Monasterium eodem in loco reaedificari curarunt. Praecipuus porro hujus novi aedificii restaurator, et promotor extitit A. R. P. Michael Chumar ê Comitatu Goritiensi tunc Minister Pro-vincialis, ac Diffinitor Generalis actualis, cujus rei memoria etiamnum reservatur â tergo imaginis Sancti Michaelis Archangeli, â Fratre Seraphino Schön Ordinis Seraphici laico industriose depicta, sequentibus verbis registrata: Sub A. R. P. Mi­ chaele Chumar Generali Diffinitore, et Provinciae Ministro hujus Conventus res­ tauratore Frater Seraphinus Schön laicus professus pinxit anno 1631. Quamvis verò Patres omnem possibilem navarunt operam in reaedificando Conventu tamen aedificium hoc ob sterilitatem illius Regionis, et defectum Benefactorum valdè lente exurgebat, ita ùt P. Franciscus Glavinich, qui anno 1644. ibidem factus fuit Guardianus, nonnisi novem cellas nec has undequaque perfectas invenerit, qui dein benefactorum auxilio, inter quos speciali memoria dignus est Ill'mus D. Nicolaus VIII. de Frangepanibus, cui idem P. Glavinich â Sacris Confessionibus fuit, adhuc alias novem Cellas supra modernum Refectorium aestivale adjunxit, ut ipsemet in jam saepe cit. MS. testatur. VI. Dein circa annum 1686. hic ambitus suprà Refectorium magis protrac-tus fuit versus orientem, prout hodie visitur, sub Guardianatu P. Francisci Uzollin, patet id ex quodam Decreto Diffinitoriali, vi cujus praecipitur, ut culina Tersacten­ sis ad remotiorem locum transferatur, et Refectorium in hyeme propter Juventutem calefieri procuretur. Ex hoc Decreto etiam desumitur, quod Culina prius partem Refectorii aestivalis occupaverit, et hoc tempore ad locum remotiorem posita, ac dein aliud Refectorium hyemale, quod calefieri solet, extructum fuit ex altera parte Culinae. Hoc aedificium anno 1686. vel sequenti inchoatum, fuit absolutum ad an-num 1694. sub Guardianatu P. Petri Francetich, quod desumitur ex Contractu inter Conventum, et D. Leonardum Paccassi lapicidam inito de erigendo Lavatorio, et novo pulpitu in Refectorio aestivali, imo, quoad omnem sui perfectionem vix anno 1705. absolutus fuit, ut patet ex imaginum subscriptionibus in Refectorio aestivali collocatarum. In hoc tractu Conventus sunt praeter Clericatum, pro commoda Reli-giosorum habitatione cellae 16. VII. Praecipuus hujus Fabricae promotor extitit A. R. P. Antonius Lazari Minister Provincialis hujus Carnioliae Provinciae, qui ex pretio, et pecunia diven-ditarum unionum, aliarumque 518 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 518 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 518 11. 08. 2025 15:22:46 11. 08. 2025 15:22:46 II. CONVENTUS B'mae V. Mariae Gratiarum Tersacti In Dalmatia citeriore 506 rerum Sacristiae Tersactensis, seu thesauri vulgò nuncupati maximam partem pro aedificio hujus partis Conventûs applicuit. Alius singularis benefactor extitit hujus fabricae Excel'mus D. Adamus Comes â Zrinio, qui praeter majorem partem ligno-rum pro tecto jam datorum, dum ejus bona D. Baroni Androcha in Arendam data fuissent, isque absque novo Decreto ejusdem Comitis reliquam partem assignatam subministrare detrectaret, ad supplicem libellum P. Petri Francetich Guardiani Ter-sactensis assignavit ex suis bonis pro subsidio fabricae f. germ. mon. 300. ut ex resolutione dicti suplicis libelli patet, quae hujus est tenoris: Magnifico Domino Arendatario bonificantur floreni Aehenenses trecenti, quos in fabricam Aedificii, et Monasterii Tersactensis Eleemosynae loco impendet. Actum Czakturniae die 21. mensis Junii 1691. Comes Adamus â Zrinio. Haec eleemosyna non fuit exoluta hoc anno 1691. sed anno posteriore 1692. mense Octobri post mortem Comitis Adami â Zrinio, ùt patet ex quadam Epistola dicti Baronis ab Androcha, in qua â P. Guar-diano petit supplicem libellum cum decreto praefati Comitis sibi extradi, simulque suggerit, quomodo sit facienda quietantia de perceptione 300. f. his in lingua italica verbis: Io sottoscritto hò ricevuto dal Baron Androcha fiorini trecento allemani [švabski]383 per una eleemosyna fataci dal q'm Ill'mo Sig'r Conte Adamo Zrino in tempo[†] che parti all' Armata, dove in servicio di S. M. C. hà perso gloriosamente la vita combattendo contro li Turchi, et per verità hò fatto la presente sigilata col sigillo di questo nostro Monastero etc. Tersacti 6. Octobris 1692. Frà Pietro Fran­ cetich Guardiano. VIII. Singularis benefactoris titulo condecorari promeretur Aulica Ca-mera, quae de debito 400. f. quod Conventus Buccari emendo ligna pro aedificio contraxit, remisit, et donavit Conventui f. 200. ut ex ejusdem Excelsae Aulicae Camerae gratioso Rescripto ad D. Comitem Ludovicum Coronini Directorem Buc-carensem die 24. Februarii 1696. dato patet, quod ita sonat: Hoff Cammer Nachdeme wir in puncto der von N. Guardian, und Convent Fratrum Mi-norum S. Francisci zu Tersat demütigist angesuchten nachsehung des von dem He-rrn Graffen zur reparirung Ihrer Kirchen und Convents genombenen Pau Holzes per vierhundert gulden, die Nottdurff naher Hoff gehor. remonstriert und Ihro Kay. May. solche nachsehung gehor. anhaimbs gestölt, haben höchst gedacht Ihr Kay. May. vntern 9. dits Ihnen Patribus Franciscanern hierauf die Hälffte von gemelten Pau Holz in Gnaden nachgesehen, welchem nach Ihme Herrn Grafen dan solches zu Seiner Nachricht, vnd zu dem Ende 519 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 519 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 519 11. 08. 2025 15:22:46 11. 08. 2025 15:22:46 Bosnia Seraphica 507 anerindert würdt, das derselbe dieses zu beobachten und diese nachgesehene 200. f. in die außgab zu bringen wissen und haben möge. Dan etc. den 24. Febr. 1696. IX. Tandem anno 1732. sub Provincialatu ARP. Sigismundi Skerpin, et Guardianatu P. Henrici Duger fuisse Clericatum ex muro erectum, nam prius se-miligneus fuit, ex Conventu majori intratur ad Clericatum, in quo praeter Scholam 7. reperiuntur Cellae. Hoc eodem anno fuisse inchoatum aedificari Cellarium, et supra illud Infirmaria, constat ex actibus Diffinitorialibus, ubi delineatio approbatur his verbis: Approbatur delineatio Infirmariae, et Cellarii in Conventu Tersactensi, dummodo suis sumptibus eam erigere posset. Continet Infirmaria praeter Capellam cum cella Fratris Chyrurgi cellas 5. quo verò anno hoc aedificium terminatum erat, adnotatum non reperio. Et sic successive Conventus per ultimam additionem Infir-mariae ad hanc formam, quam hodie habet, pervenit. Totus Conventus modernus habet in superiori ambitu Cellas 44. Oportuit itaque Conventum extendi non tam propter commoditatem Fratrum, quorum ordinariè 36. aut 37. hic habitare solent, sed etiam propter Sacerdotes Saeculares, aliosque hospites conspicuos, qui in majo-ribus anni festivitatibus in magno numero devotionis gratiâ ad hunc Thaumaturgum locum convenire solent. §. II. De erectione Ecclesiae, ejusque ampliatione. I. Postquam anno 1294. die 10. Decembris Alma Domus Nazarethana Ter-sacto trans mare Adriaticum primò Recinetum, dein Laurethum Angelorum minis-terio translata fuisset non sine ingenti incolarum luctu, Nicolaus III. de Frangepa-nibus ad leniendum ob amissionem tanti thesauri maestissimi populi dolorem supra vestigia, quae solo impressa remanserant, Almae domus, aliam Capellam ad instar Laurethanae superinstrui curavit. Posteaquam verò Martinus de Frangepanibus pro Fratribus Minoribus tum Conventum, quam Ecclesiam aedificare, quod sui Ante-cessores ob bellorum tumultus facere nequiverant, proposuerit, et in effectu fecerit, Capellae Nazarenae, quam prius per 159. annos Clerus Grobnicensis, Buccarensis, et Fluminensis officiaverat, adjunxerat aliud Corpus Ecclesiae immutata Capella usque ad aram S. Nicolai extructis praeterea duabus aris S. Michaelis, et S. Catha-rinae, ùt §. sequ. dicetur, Ita quod Ecclesia conclusa fuerit intra murum, qui duce-batur â latere sinistro Arae S. Michaelis directè versus portam, ubi nunc columnae extant, et murum Conventus, quo etiam hodie cingitur. Sicque in introductione Fra-trum Minorum ad Conventum Tersactensem tres tantum Arae extabant videlicet B'mae V. in Capella Laurethana, ac Arae S. Catharinae Virginis, et Martyris, atque S. Michaelis Archangeli, quibus non multum post adjuncta fuit Ara S. Nicolai ab Ill'mo D. Comite Nicolao V. de Frangepanibus fratre fundatoris. 520 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 520 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 520 11. 08. 2025 15:22:46 11. 08. 2025 15:22:46 II. CONVENTUS B'mae V. Mariae Gratiarum Tersacti In Dalmatia citeriore 508 II. Quoniam verò haec Sacrosancta Aedicula â Nicolao III. Comite de Fran-gepanibus, et regnorum Dalmatiae, Sclavoniae, ac Croatiae Bano fundata, non erat per omnia similis Almae domui Recinetum translatae, sed medietatem dumtaxat longitudinis, et magnitudinis ejus attingebat, dimensâ itaque Piceni Alma Domo, P. Franciscus Glavinich anno 1614. quà actualis Conventûs Guardianus eamdem reformavit, ac tam quoad longitudinem, quam latitudinem, et altitudinem Domui Laurethanae piorum eleemosynis similem construi curavit. Capellae adjunxit etiam Sacristiam exteriorem, cujus fundamenta dum operarii foderent, media orgia sub terra recondita Campanula reperta fuit, cujus rei licet nullum appareat indicium, aut vetus monimentum, piorum nihilominus opinione virorum supponitur efformata tempore, quo Alma Domus Nazarena triennalem ibidem fixerat stationem: ab anno autem supra citato ad haec usque tempora inde extracta atque in turricula Sacrae Capellae collocata stat, sonituque suo constanter invitat populum ad Cultum Di-vinum, et Marianas fundendas laudes, sicut et ad coercendas aëreas tempestates, experientia teste, admirandum in modum conducit. III. Excrescente verò magis, magisque confluentium devotorum, et Clien-tum Marianorum numero, Tersactana Basilica angusta nimis pro capienda populi multitudine dignoscebatur, atque adeo Dei miserentis auxilio, Nicolaus VIII. de Frangepanibus Regnorum Croatiae, Sclavoniae, et Dalmatiae Prorex, nec non trium Comitatuum, Segniae, Vegliae, et Modrussiae Comes Proavorum suorum lauda-bilissima imitari contendens vestigia, eamdem Ecclesiam inchoativè ab Ara Divi Nicolai Episcopi protendi, sicut et alteram Ecclesiae partem ad Aquilonem versus â gradu, quo ad Capellam S. Antonii itur, usque ad finem suis sumptibus novi-ter aedificari curavit, cujus primum lapidem solemni ritu benedixit, et posuit die 24. Augusti S. Bartholomaeo Apostolo Sacra anno 1644. Illustrissimus, et R'mus D. Petrus Mariani Episcopus Segniensis, et Modrussiensis sub Pontificatu Urbani VIII. et Ministro Generali totius Ordinis S. P. Francisci R'mo Patre Joanne Me-rinero Hispano, Ministro Provinciale Provinciae Bosnae Croatiae ARP. Candido Barbaritio â Pisino, ac Guardiano Conventus existente ARP. Francisco Glavinich Praedicatore Apostolico, ter Ministro Provinciale. IV. Idem P. Franciscus Glavinich statuam ligneam B. V. Mariae, quam P. Bernardinus Lupossinich ex Conventu Sluinensi anno 1583, dum ille â Turcis de-praedaretur, acceptam Tersactum transportavit post Aram B. V. Mariae, quae prius in medio Ecclesiae consistens prospectum ad Aram majorem impediebat, colloca-vit supra Caminum ubi â transeuntibus devota excipit oscula. Liberum ad Sanctua-rium ingressum ferrea vetat crates, quae ex Ill'mi, et R'mi Domini Martini Braikovich quondam Zagrabiensis Episcopi liberalitate affabrè connexa, prout irruentes arcet populos, ita duplici partita lare eosdem sensim excipit, et exmittit. Dein elap- 521 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 521 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 521 11. 08. 2025 15:22:46 11. 08. 2025 15:22:46 Bosnia Seraphica 509 so jam decimo septimo saeculo, aut reparata, aut noviter erecta fuit â Perillustri Do-mino Jacobo Orlando, quondam parente Spirituali Conventûs. Supra cratem afforis amplum semiovale spatium interiorem veteris Ecclesiae prospectum exhibens An-nunciatae Virginis, cum Almae domus è Galilaea Tersactum, et hinc trans mare Pi-cenum migrantis, Historia celebri Christophori Tasca pictoris Veneti manu expres-sa piè simul, et totum occupat, atque Illustrissimum D. Franciscum Ignatium lib. Bar. de Androcha, unà cum Maria Isabella Henrica ex Comitibus â Win dischgraz conjuges operis hujus Maecenates Deo, et Gratiarum Virgini commendat. Extat in hac Ecclesia sub Crucifixo in prima ab Ara S. Michaelis columna Imago Cartacea B. V. Tersactensis, quae in incendio Conventus Clanicensis in Sclavonia in cela tri-duo flammante intra ignitos cineres ex latere nonnihil adusta, non tamen combusta crystallo obducta servatur, cum sequenti subscriptione: CartaCea IMago DeIparae VIrgInIs ab Igne serVata In Croatia in Conventu nostro Clanicensi Minorum Reformatorum, ab irrestinguibili incendio in vicina domo suborto, omnibus prope igne consumptibi­ libus in favillas abeuntibus, haec imaguncula in Cela triduo flammante candentes inter clavos, et ignitos cineres mirabiliter reperta est. Imburi Virgo Tersactana permisit, quod naturaliter comburi debuit, ut prodigii magnitudo manifestior eva­ dat, ipsa tamen, ut semper fuit, prorsus intacta. Hoc si potuit typus in Carta, quid non Architypus possit in Ara? Tu vide, et vade. V. Campanile Ecclesiae Tersactensis est supra Chorum Religiosorum ele-vatum non aut rotundum, aut quadrum, fabricatum, ut in Germania fieri solet, ita ut campanae intra muros continerentur, sed tres pendent in ea Campanae mediocris molis quasi intra fenestras, quarum major caeteris antiquior apparet, cum jam anno 1480. facta fuerit, ut ex ejus inscriptione patet hujus tenoris: Rosetus me fecit Anno MCCCCLXXX. Est in hac Ecclesia consuetudo sub Cantico Magnificat in Vesperis dandi campana minore aliqua signa. Communis traditio fert, quod sub hoc Tempus Turcae Tersacto appropinquassent, animo spoliandi templum B. V. Mariae. Quibus appropinquantibus campana divinâ virtute pulsabatur, audito pulsu Turcae nec pro uno gressu procedere poterant, unde virtute, et potenti B. V. Mariae auxilio confusi non sine dedecore retrocedere coacti erant: proinde ob tanti prodigii memoriam semper hoc tempore ad Magnificat certa signa dantur: interim traditio haec fidem humanam non transcendit. Organum, quod adhuc hodie extat, factum fuit sub Guar-dianatu A. R. P. Petri Francetich, ut ex his litteris in Organo sculptis patet: S. G. A. R. P. P. F. A. F. P. P. Id est Sub Guardianatu A. R. P. Petri Francetich â Flumine Provinciae Patris. Cùm autem praedictus P. se nominat Prov'iae Patrem et anno 1705. Pro'alis electus fuit, et ultima vice Guardianum egit anno 1722.384 Organum intra hoc tempus fieri debuit. 522 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 522 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 522 11. 08. 2025 15:22:46 11. 08. 2025 15:22:46 II. CONVENTUS B'mae V. Mariae Gratiarum Tersacti In Dalmatia citeriore 510 VI. Bina devotos suscipit Janua, quarum una Veteris Ecclesiae, novae altera nuncupantur, haec Divi Antonii Paduani Capellam, in Deiparae Sanctuarium aperiunt in prospectu. Tota Templi machina solido firmatis muro fornicibus tecta in duas na-ves veterem, et novam dividitur, verum duobus in medio arcubus in simul adcompa-ginata. Pavimentum, quod prius ex tegulis ordinarii stratum fuit, anno 1762. lapide quadro sterni coeptum fuit, qui labor una cum quatuor cryptis (nam antea homines aliqui plebei habentes sepulturam in Ecclesia effossa, et superinjecta humo sepeliri consueverunt, unde ne stratum damnum patiatur, aliquot Cryptae factae sunt) anno 1765. terminatus fuit. Quando, et â quo Ecclesia sive nova, sive antiqua consecrata fuerit? memoria non est proditum, probabilius memoriam consecrationis incendium ê medio sustulit. [De consecratione Ecclesiae tamen nullum superest dubium, cùm ea quotannis ab immemorabili dominica proxima post festum B. V. Mariae in Coelos absumptae suae consecrationis recolat memoriam].385 Totum Corpus Ecclesiae com-prehensa utraque parte hodie habet interclusa etiam Alma Domo in longitudine orgias 19. et 1. pedem Viennenses, in latitudine orgias 8. et 1. pedem. NB 1.386 Qualibet Dominica, et festiva die fit concio in idiomate Illyrico ad populum domesticum, pro populo autem quolibet anno ex Carniolia copiosè confluente, institui solet tertius Concionator, qui eidem Verbum Dei in idiomate Carniolico proponit. NB 2.387 Quae autem circa Altaria, Sepulturas, aliaque memorabilia enar-randa occurunt, ea sequentibus paragraphis pandam. §. III. De Altaribus, eorum Consecrationibus, et inscriptionibus. I. Inter Aras hujus celeberrimae Basilicae Tersactensis tam antiquitate, quam dignitate principem meritò occupat locum Ara B'mae Virginis Mariae Gra-tiarum nuncupatae, in Sanctuario, seu Capella Nazarena sita, de qua patrocinium quotannis in festo B. V. Mariae in Coelos Assumptae solemni memoria recolitur; Etenim haec prima fuit, quae post Almae domus Tersacto Recinetum translationem â Nicolao III. de Frangepanibus erecta est, ad quamque reposita fuit Imago B'mae Virginis Mariae â Sancto Luca Evangelista depicta, ac ab Urbano V. Summo Ponti-fice Româ in consolationem Populi Dalmatiae, et Liburniae Tersactum transmissa. Ara haec primitus ê ligno elaborata cum ruinam minaretur, eam Nobilis, ac Spec-tabilis Dominus Joannes Uzollini annis superioribus Zagrabiensis Civitatis Guber-nator, et Rector novam ex marmore variis lapidibus, et divitioso aere comparatam erexit anno Domini 1692. prout inscriptio â tergo ejusdem in latere dextero apposita sequentibus indicat verbis: Nobilis, ac Generosus Dominus Joannes Uzollini Judex L. R. C. Z. ac Reg­ ni Sclavoniae Fisc. et olim Exactor, in honorem B. V. Mariae, Aram hanc majorem erigi curavit anno MDCLXXXXII. 523 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 523 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 523 11. 08. 2025 15:22:46 11. 08. 2025 15:22:46 Bosnia Seraphica 511 II. Cum ad apponendam Aram marmoream necesse fuerit Iconem Sacram B. V. Mariae â S. Luca depictam ad tempus ad alium locum transferre, unde Pa-tres nostri quoddam armariolum in Sacristia pro temporanea habitatione deligentes, Beatae Virginis Iconem cum hymnis, et canticis accensisque luminaribus ad prae-dictum locum deferre decreverunt. Sed quis rerum eventus? Sane non sat admiran-dus! Siquidem B'mae Virginis Iconem ê sua sede Patres dimovere conantes, omnes suos conatus irritos conspiciebantur admirabundi, nam tanto eam pondere Virtus Divina fixit, ut nulla humana virtute ê loco potuerit dimoveri: etenim, quo magis Patres nostri eamdem levare conabantur, tanto firmior, immobiliorque reddebatur. Verùm cum eidem semper humilium deprecatio placeat, ad preces humillimi cu- jusdam Religiosi Sacerdotis Provinciae [Croatiae]388 Carnioliae, Conventûs hujus incolae se dimoveri permiserat; nam is Aram Virgineam pedibus nudatis accesit, atque ad Altaris crepidinem provolutus oravit dicens: Augustissima Domina, quo­ niam Dominus respexit humilitatem tuam, respice et tu humillimam deprecatio­ nem nostram. Rogamus te Virgo gloriosa, et benedicta, ut alio ad tempus te sinas transferri, donec Arâ marmoreâ tuum in honorem elaboratâ rursus pristinum in locum reponaris: mens enim nostra non est, te alio transferre ad permanendum. Ita promittimus, ita spondemus. Mirum dictu! Completa hac brevi oratiuncula prae-dictus pius Sacerdos absque ulla difficultate, aut resistentia Sacram B'mae Virginis effigiem ê loco levavit, quam in actu translationis splendida quaedam nubecula cir-cumdedit, ac ipsum armariolum splendor quidam praefulgidus illuminavit. III. Appositâ Arâ novâ B. Virginis Imaginem Patres nostri juxta promis-sionem eidem factam suae pristinae sedi restituere decreverunt. Proinde, ut actus tam solemnis omni possibili decore, et honore perageretur, fuit ad Pontificalia exercenda â R. P. Petro Francetich pro tunc Guardiano humanissimè invitatus Re-verendissimus Dominus Nicolaus Salon Titularis Episcopus Macariensis, Abbas Infulatus, ac Parochus Ternoviensis, qui congenita teneritudine, humillimae annuit invitationi, ac protinus arrepto itinere, Tersactum incolumis salutavit. Dispositis itaque omnibus necessariis die 24. Junii S. Joanni Baptistae consecrata anno eodem 1692. Pontificaliter indutus praefatus R'mus D. Nicolaus ad locum Sacristiae, ubi hic pretiosissimus conservabatur thesaurus, accessit, aperto armariolo, ecce rem miram! ab Icone Virginea rursus splendidissima quaedam nubecula egressa totum Sacristiae spatium mirabiliter illuminavit, omnes circumstantes ad tanti splendo-ris contuitum ingenti gaudio replevit, et in eorum cordibus maxima devotionis, et adorationis suspiria excitavit. Moxque in allato portatili throno, ea, qua par est, veneratione collocata fuit, quam quatuor nostri Sacerdotes levitico apparatu amicti ê loco levantes, et praeeuntem processionem (in qua 175. Cruces, seu Sacra Vexilla â populo undique confluente allata numerabantur) 524 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 524 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 524 11. 08. 2025 15:22:46 11. 08. 2025 15:22:46 II. CONVENTUS B'mae V. Mariae Gratiarum Tersacti In Dalmatia citeriore 512 sequentes per Ecclesiam, et Coemeterium, inde circa murum, et silvam Conven-tui adjacentem circumtulerunt. Personabant interim omnes Campanae non tantum Tersacti, sed etiam Flumine, â fixis etiam in portu Fluminensi navibus, praecipuè verò Melitensibus Sacratissima Icon bellicis salutabatur machinis, potiori ex par-te, qui processionem hanc solemnem comitabantur, cereis, et facibus accensis B. Virginem laudabant. Durante processione quatuor factae fuerunt stationes, quibus quatuor vicibus praedictus Pontifex ad quatuor mundi plagas conversus univer-sum propemodum Orbem Sacratissima Virginea Icone benedixit. Postquam verò ad conspectum Ecclesiae nostrae perventum fuit, nubes illa perlucida ad instar aurei coloris, quae in depositione ad armariolum, et in ejus elevatione, ac durante proces-sione gloriosissimam B'mae Virginis Iconem circumdederat, sensim sinu sensu ad Coelum ascendendo mirum in modum evanuit, plurimis id probè intuentibus. Quis, et quantus populi tam copiosi tanta prodigia cernentis Jubilus, ac propemodum montis excessus fuerit? quot devotissima suspiria ad hanc Sacratissimam Iconem emissa? quot tenerrimi affectus eliciti? et quanta interna consolatione ex longin-quis etiam partibus tam copiosi Mariani cultores repleti ex hoc gratiarum monte ad sua reversi sint? facilius mente comprehendi, et intellectu percipi, quam aut verbis enar rari, aut littera exprimi potest. Tandem dicto Hymno Ambrosiano cum consuetis Ecclesiae orationibus decantato, Divina Mater ê throno portatili summa Religione levata in nova Ara, prout nunc est conspicere, fuit collocata. IV. Praeter Aram B. V. Mariae in Capella Nazarena sitam sunt adhuc [9.] 8.389 Arae laterales videlicet 1. S. Catharinae Virginis, et Martyris. 2. S. Michaelis Archangeli. 3. S. Joannis Nepomuceni Martyris. 4. S. Nicolai Episcopi. 5. S. Antonii Patavini Orbis thaumaturgi. 6. S. Petri Apostolorum Principis. 7. S. Annae Matris B'mae Virginis Mariae. 8. Seraphici Patriarchae S. Francisci Confessoris. Priores 4. in antiqua Ecclesia, posteriores verò 4. in nova Ecclesia sitae sunt. Ara S. Catha-rinae Virginis, et Martyris Dominorum Comitum de Frangepanibus munificentia in ipso initio fundationis, et introductionis Fratrum Minorum ad hunc Marianum Col-lem extructa dignoscitur ex ipsis Conventûs veteribus monumentis, quia verò eda-citate temporum proximam minabatur ruinam anno 1628. piis fidelium eleemosynis novum fuit erectum Altare sub Ministeriatu A. R. P. Michaelis Chumar. Tandem Praenobilis Domina Anna Sorsiana ê Regno Croatiae suam trahens originem pecu-liari devotionis affectu erga eamdem Virginem, et Martyrem aliud marmoreum suo aere construi curavit anno 1694. P. Clarus Pasconi hanc Aram consecratam dicit â R'mo Episcopo Segniensi Joanne Smoglianovich, cum autem dictus Episcopus jam mortuus erat, quando Ara erecta fuit, et certum est, quod tunc fue- 525 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 525 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 525 11. 08. 2025 15:22:46 11. 08. 2025 15:22:46 Bosnia Seraphica 513 rit jam Episcopus R'mus D. Sebastianus Glavinich, dicendum est Aram fuisse ab hoc Episcopo consecratam. In medio Arae sequentia verba incisa leguntur: Generosa Domina Anna Vidua Sorsiana Nata Petrekovich in honorem Sanctae Catharinae fieri curavit MDCXCIV. V. Ara S. Michaelis Archangeli pariter mox sub initio aedificatae Eccle-siae â Comitibus de Frangepanibus erecta fuit, quam vetustate obsoletam A. R. P. Michael Chumar piorum fidelium sumptibus restaurari curavit anno 1625. Demum Illustrissimus, et Reverendissimus D. Sebastianus Glavinich Dioecesis Segniensis, et Modrussiensis Antistes novam ex marmore liberali manu ad perennem ejusdem Sancti gloriam, et honorem fieri fecit, quam die 26. Augusti anno 1706. solemni ritu consecravit Ill'mus, et R'mus D. D. Benedictus Bedekovich Episcopus Segniensis, et Modrussiensis. Haec Ara erecta est extra crates ferreas Capellae Laurethanae ex cornu Evangelii Arae S. Catharinae, quae est ex Cornu Epistolae diametraliter opposita. In media Ara sequens legitur incisa inscriptio: Positum munificentia Reverendissimi Domini Domini Sebastiani Glavinich Episcopi Segni- ensis, et Modrussiensis MDCCI. VI. Capella S. Antonii perfracto, et dejecto muro novae Ecclesiae (nam prius erat murus directè ab ara S. Michaelis ad aram S. Petri ductus, ubi altera navis Ecclesiae terminabatur) in hortum orientem versus extensa est, quam D. Francis-cus Frankulini Capitaneus Grobnicensis in debitae gratitudinis argumentum ex eo, quod gravi pressus infirmitate ejus patrocinio pristinae restitutus sit sanitati propriis sumptibus anno Domini 1691. fieri curavit, quod ex inscriptione in lapide in pariete laterali visibili incisa patet, quae sic sonat: Spectator Cuilibet ne fideris sorti Maximas tum numero, tum duratione mea, Mihi culpae inscio texuerat vexas. Ast Divi Antonii Patavini ope fiducialiter imploratus palam adjutus, nexus illarum publicè justificatus dissolvi, Et beneficium pietate, gratitudineque litaturus, sacelli hujus dotata erectione solvi Franciscus Frankulini MDCLXXXXI. Haec Ara lignea post 70. annorum curriculum ruinam mi- 526 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 526 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 526 11. 08. 2025 15:22:46 11. 08. 2025 15:22:46 II. CONVENTUS B'mae V. Mariae Gratiarum Tersacti In Dalmatia citeriore 514 nabatur, quare Patres decreverunt in ejus locum novam ex marmore substituere, quae etiam piis diversorum benefactorum eleemosynis sub Guardianatu R. P. Fran-cisci Corradini Ex-Custodis anno 1761. quae constitit f. 720. praeter pavimentum, et unum gradum ad introitum Capellae, quae D. Andreas Kollenz Architectus pro-priis expensis pariter ex marmore fieri curavit, erectaque Antiqua Ara erat conse-crata die 26. Augusti 1706. unà cum Ara S. Michaelis Archangeli ab Ill'mo, et R'mo D. D. Benedicto Bedekovich Episcopo Segniensi, et Modrussensi. Ara verò nova consecrationis beneficio donata fuit ab Ill'mo, et R'mo D. D. Pio Manzador pariter Episcopo Segniensi, et Modrussiensi die 29. Novembris 1770. impositis Reliquiis Sanctorum Martyrum Flori, Fausti, et Secundi. VII. Extra Capellam S. Antonii extat Ara Divo Petro, Apostolorum Prin-cipi dedicata, extructa fuit perfracto muro, quia eo tempore altera navis Ecclesiae nondum erat facta, ab Ill'mo D. Petro Crussich Equite aurato, Lupoglavi in Istria Domino, ac Civitatis Clissae in Dalmatia Supremo Commendante jam ante annum 1530. Is enim proeliaturus adversus Turcarum tyranidem in Dulmae planitie, ut incertam belli aleam redderet securiorem, tota animi teneritudine in clientelam Ma-tris Tersactensis Gratiarum sese concredidit, editoque in hunc finem voto, illustrem victoriam reportavit. Hanc Aram vetustate prope consumptam, anno 1723. D. Pe-trus de Denaro S. C. Regiaeque Majestatis Portis Maritimi Buccarensis Administra-tor, et Excelsae Camerae Graecensis Consiliarius noviter ex ligno tamen, propriis sumptibus extrui curavit, in quam expendit f. 566. X. 40. De consecratione hujus Arae posteritati scripto nihil relictum est, si tamen fors antiquitus memoria hujus consecrationis extabat, ea in sequenti incendio facile perire potuit. Si verò mensa in appositione novae Arae amota fuit, credendum est, eam cum aris S. Nicolai, et S. Joannis Nepomuceni consecratam fuisse anno 1727. â R'mo Episcopo Nicolao Pohmajevich. VIII. Paulò infra Aram S. Petri est Ara S. Annae Matri Divae Virginis Mariae honoribus extructa anno 1624. ab Ill'mo D. D. Stephano L. B. de Ruvere Capitaneo Fluminensi, fuit in aedificatione hujus Capellae etiam murus Ecclesiae antiquae perforatus, et Capella Aquilonem versus protracta, infra quam, et Aram S. Petri murus erat medius, qui in aedificatione alterius partis Ecclesiae dejectus fuit. Lapsu tandem temporis, et haec Ara vetustate corrosa ruinam minabatur, atque adeo ad excitanda corda fidelium, ut eo ferventius Sanctissimae Dei Genitricis Ma-trem colerent, supra eamdem mensam lapideam jam pridem consecratam novum fuit erectum Altare industria A. R. P. Petri Francetich p. t. Guardiani quo anno? nil prostat. Ex his verbis P. Clari Pasconi claret, novam Aram non indiguisse conse-cratione, cum mensa prior immota, et integra perstiterit. Quod D. Stephanus L. B. de Ruvere anno 1624. hanc Aram aedificaverit, patet ex sequenti monumento, quod praedictus Dominus 527 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 527 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 527 11. 08. 2025 15:22:46 11. 08. 2025 15:22:46 Bosnia Seraphica 515 ad laevam ejusdem Altaris affigi curavit, sub hujusmodi tenore: D. O. M. Sacrum hoc ad gloriam Divae Annae dicatum, sibi vero et suis Monumentum Stephanus de Ruvere Sac. Rom. Imp. lib. Bar. et C. Invict. Impe. Fer- dinandi II. Consiliar. Cubicularius, et S. Viti Fluminensis Capitaneus aere proprio erigi, et decenti dote fulciri curavit Anno Domini MDCXXIIII. IX. Aram S. Annae sequitur Ara S. P. N. Francisci munificentia Illustris-simi, et Reverendissimi Domini Domini Francisci Czikulini lib. Bar. et Domini de Somseduar, et Stubiza Episcopi Scopiensis, et electi Segniensis circa annum 1686. ex marmore erecta. P. Clarus Pasconi in Hist. progr. Marian. Triumphi c. 5. §. 6. pag. 49. Hoc Altare consecratum dicit die 16. Augusti 1706. ab Illustrissimo, et Re-verendissimo Domino Benedicto Bedekovich Episcopo Segniensi, et Modrussien-si, quod mihi verosimile non paret, etenim idem P. Pasconi de Aris S. Michaelis, et S. Antonii Patavini dicit, quod consecratae fuerint die 26. Augusti 1706. â citato Episcopo Benedicto Bedekovich, ex quo sequitur, quod idem Episcopus eodem anno, et mense intra 10. dies duas consecrationes in eadem Ecclesia tenuerit, quod vix credibile est: dicendum proinde est, hìc aut errorem calami, aut typi irrepsisse, et loco diei 26. Augusti, positam, aut scriptam fuisse diem 16. Augusti. X. Aram Sancti Nicolai Episcopi Myrensis Nicolaus V. de Frangepanibus Vegliae, Segniae, ac Modrussiae Comes Frater Martini de Frangepanibus fundato-ris hujus Coenobii munificentissimi mox ad initium introductionis Fratrum Mino-rum extruxit: decursu verò temporis Anno videlicet 1625. A. R. P. Michael Chu-mar Minister Provincialis instauravit, et in meliorem formam redegit: demum anno 1726. A. R. P. Theodoricus Lucich pariter Minister Provincialis novam ex integro aedificari fecit, hancque anno immediate sequenti Illustrissimus, et Reverendissi-mus Dominus Nicolaus Pohmajevich Segniensis, et Modrussiensis Episcopus con-secravit, prout ex fide publica, quam in terminis appono, liquet Anno MDCCXX. die IX. Mensis Julii: Episcopus Nicolaus Pohmajevich consecravi Altare hoc in honorem Sancti Nicolai: et reliquias Sanctorum Mar­ tyrum Donati, Deodati, et Fortunati in eo inclusi: et singulis Christi fidelibus ho­ die unum annum, et die anniversario consecrationis hujusmodi ipsum visitantibus, quadraginta dies de vera Indulgentia in forma consueta Ecclesiae concessi. XI. Tandem sequitur Ara S. Joanni Nepomuceno Sacramentalis sigilli in-victissimo Custodi, et fama periclitantium 528 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 528 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 528 11. 08. 2025 15:22:46 11. 08. 2025 15:22:46 II. CONVENTUS B'mae V. Mariae Gratiarum Tersacti In Dalmatia citeriore 516 patrono dicata. P. Clarus Pasconi dicit, quod in hoc loco nulla praeextiterit Ara, et primò anno 1726. â P. Theodorico Lucich Ministro Provinciali erecta fuerit, verum inter Scripturas Conventus Tersactensis reperi memoriam cujusdam Arae in ho- norem [S. Thomae Apostoli],390 et S. Didaci Ordinis Minorum laici professi â dia-metro Arae S. Petri constructae [ab Ill'mo D. Comite Thoma Erdoedy Dalmatiae, Croatiae, et Sclavoniae Bano anno 1598].391 quae alibi esse non potuit, nisi in hoc loco. […]392 Haec Ara in honorem Joannis Nepomuceni erecta consecrata erat anno 1727. ab eodem Antistite Pohmajevich, prout ex illius distincta attestatione pariter colligitur tenoris, ut sequitur: Anno MDCCXXVII. Die IX. mensis Julii: Episcopus Nicolaus Pohmaje­ vich consecravi Altare hoc in honorem Sancti Joannis Nepomuceni: et reliquias Sanctorum Martyrum Maximi, Victorini, et Columbae in eo inclusi, et singulis Christi fidelibus hodie unum annum, et in die anniversario consecrationis hujus­ modi ipsum visitantibus quadraginta dies de vera Indulgentia in forma Ecclesiae consueta concessi. XII. His adnumeranda venit Ara S. P. N. Francisci Sacra Stigmata â Chris-to recipientis erecta anno 1647. â Reverendo Domino Matthaeo Rechamarich in quadriangulari Conventûs ambitu orientem versus, ùt ex apposita laterali inscrip-tione patet. In hac Capella Archiconfraternitas Chordigerorum teste P. Francisco Glavinich erecta fuit. Praeterea extat in Choro Fratrum quaedam Ara B. V. Mariae, ad quam reposita est Imago ejusdem Virginis multum devota, ubi quolibet die Sa-bbatino unum Sacrum, et tempore concursuum plura celebrantur. De hac imagine est traditio, quod prius fuerit sita in scalis in media Capella, cujus amore quidam peregrinus nauta captus eam devotionis causa sustulit animo ejusdem devotionem in sua patria promovendi, sed en! dum navim solvisset nullo modo adhibitis omni-bus mediis â portu Fluminensi eam amovere potuit obstupescentibus cunctis. Mox agnovit bonus vir causam sui irriti conatus esse hoc pium furtum quapropter Ima-ginem Tersactum retulit, et rei seriem sincerè enarravit, facta Sacrae Iconis restitu-tione facile â littore movit: Imago verò ad extructam in Choro aram collocata fuit. §. IV. De Viris conspicuis in hac Ecclesia sepultis, eorumque Epitaphiis. I. Inter viros illustres, qui in Ecclesia Tersactensi tumulari voluerint, prin-cipem sibi vendicat locum Illustrissimus Dominus D. Martinus de Frangepanibus Vegliae, Segniae, Modrussiaeque Comes Coenobii Tersactensis piissimus funda-tor, qui plenus meritis, et bonis operibus anno 1479. die 4. Octobris, ipsa videli-cet die Seraphico Patri Divo Francisco Sacra Superna dispositione diem clausit extremum. Corpus ejus ritu solemni Tersacti in Capella Divae Virginis, et tumulo Bartholomaei fratris sui germani quin- 529 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 529 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 529 11. 08. 2025 15:22:46 11. 08. 2025 15:22:46 Bosnia Seraphica 517 quennio prius videlicet anno 1474. die 22. Martii vita functi reconditum fuit cum sequenti sepulchrali monimento: Hic tumulo jacent ossa, comitesque illustres Segniae, Modrussiae, totiusque Croatiae dominarunt Martinus, et Bartholomaeus per orbem nomina ejus illustrant Conventus Mariae fautores, Seraphicique fuêre. Obitus Martini Obitus Bartholomaei MCCCCLXXIX. MCCCCLXXIIII. Octobris IIII. Martii XXII. In hac crypta pariter sepulta est Illustrissima Domina Ursia, quam R'mus D. Baltha-sar Kerscelich nominat Dorotheam Ursini Comitissam â Blagay. In eadem crypta jacent Ill'mus D. Nicolaus VIII. de Frangepanibus ampliator Ecclesiae Tersactensis, qui 16. Aprilis anno 1647. Viennae Austriae demortuus in urna cuprea Tersactum, ut in vivis ordinaverat, deferri voluit, ac inter suos Majores tumulari. Supra urnam extat quaedam tabella cuprea, et deaurata, in qua incisa sunt sequentia: Nicolaus Comes de Frangepanibus â Tersacz, ac Segniae, Vegliae, Modrussiaeque perpetuus S. Caes. Regiaeque Majestatis Consiliarius, cum bene, et pie obiisset Viennae Austriae die 16. Aprilis 1647. aetate verò sua propè septuagenarius: hac tandem urna requiescit. In hac eadem Crypta est alia tumba holoserico nigri coloris obducta clavis argen-teis firmata, ad pedes tumbae est annus pariter ex argento formatus videlicet 1652. In hac tumba requiescit Illustrissimus D. Christophorus Wolffgangus Comes de Frangepanibus frater Nicolai VIII. generalis, et Commendans Carlostadiensis, qui ibidem obiit die 15. Martii intra horam 8. et. 9. matutinam anno 1652. ut ex originali intimatione mortis â Comite Georgio de Frangepanibus ejus filio, et Vice-Commen-dante Carlostadiensi Patri Guardiano Tersactensi facta patet. Supra hanc tumbam erat quaedam parvula cujusdam prolis, et in medio alia lignea, quae unius ex tribus uxoribus praedicti Christophori esse creditur. II. Extra crates Capellae erant duo lapides sepulchrales ante Aram S. Mi-chaelis, in quorum uno efformata erat effigies Nicolai V. de Frangepanibus fratris ipsius fundatoris, in alio effigies ejus Conthoralis Elisabethae cum his in extremi-tate inscriptionibus: Hic jacet Dominus Nicolaus Hic jacet Elisabeth Petuhi de Frangepanibus, Vegliae, Se- Consors spectabilis, et Magnifici gniae, Modrussiae Comes D'ni Nicolai de Frangepanibus, Vegliae, Segniae, Modrussiaeque Comitis etc. quae obiit die 18. Dec. anno MDXII. 530 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 530 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 530 11. 08. 2025 15:22:46 11. 08. 2025 15:22:46 II. CONVENTUS B'mae V. Mariae Gratiarum Tersacti In Dalmatia citeriore 518 Hi duo lapides anno 1762. dum Ecclesia lapide quadro sternebatur, quia multi trans euntes praesertim peregrini propter eorum cavitates cadebant, translati erant ad aram S. Petri, lapis Nicolai positus est ex parte Evangelii, et Elisabethae ex parte Epistolae. III. In Capella S. Antonii de Padua Dominus Franciscus Frankulini Ca-pitaneus Grobnicensis, qui etiam ipsam Capellam suis sumptibus aedificavit, pro se, et suis posteris sepulturam selegit, ac in hunc finem cryptam etiam erexit cum lapide sepulchrali, cui hanc apposuit inscriptionem: Monumentum Hoc Nobilis, ac Generosus Dominus Franciscus Frankulini S. C. M. Portus Buccari, et Grobnicensis Vice- Capitaneus pro se, et suis fieri fecit. MDCLXXXXII. IV. D. Petrus Crussich Dominus Lupoglavi in Istria, et Commendans Civi-tatis Clissae in Dalmatia fundator Arae S. Petri, post reportatam in Dulmae planitie contra Turcas illustrem Victoriam in Urbe Croja in Albania legionibus militum ite-rato praefectus fuit, ut eam ab inimicorum insultibus tueretur, capta â Turcis Urbe amputatoque ejus capite in obsequium fidei amisit temporalem vitam, ut aeternam mereretur accipere: redemptoque mille nummis â Catharina sorore sua corpore, terrae fuit mandatum in hac ipsa Divi Petri Capella â se extructa, relicto posteritati sequenti erudito rescripto: Hoc Petri Crussich marmor tegit ossa perempti Proh dolor! â Turcis, quos Segnia, Clissaque nunquam Vivente timuit. Mors corpus, Spiritus astra possidet: at gestas celebrat res fama perennis. Elogium pie appositum Mausoleo Clarissimi Equitis aurati Petri Crussich MDXXXVII. Hoc Epitaphium non amplius extat, quia anno 1764. dum Crypta repararetur, lapis fractus fuit, et novus sine praefata inscriptione positus. V. Prope hujus tumulum mox ad gradum versus medium Ecclesiae extat et alius, in quo trium Episcoporum Segniensium corpora solemni ritu sepulta re-quiescunt videlicet Illustrissimorum, et Reverendissimorum Dominorum Joannis Baptistae Agatich Ordinis Eremitarum S. Augustini, Petri Mariani Fluminensis, et Joannis Smolianovich Buccarensis, qui sibi invicem in Episcopatu succedebant. Prior obiit die 30. Octobris 1640. secundus die 30. Julii 1665. et tertius anno 1677. Prioris Epitaphium in ipso lapide sepulchrali incisum hujus est tenoris: D. O. M. Frater Joannes Baptista Agatich Fluminensis Sacrae Religio- nis Augustinianae Alumnus, Episcopus Segniensis, hunc locum 531 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 531 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 531 11. 08. 2025 15:22:46 11. 08. 2025 15:22:46 Bosnia Seraphica 519 usque ad novissimum tubae sonitum adhuc vivens sibi elegit, cujus anima sit reposita in fasciculo viventium. Obiit die XXX. Octobris Anno F. O. F. MDCXXXX. Secundi vero Epitaphium (quod tertius fieri non curavit) in lapide mar-moreo excisum, et ad cornu Evangelii penes Aram S. Michaelis immurato legitur sequenti sub tenore: EPITAPHIUM Illustrissimi, et Reverendissimi Domini Petri Mariani Sac. E. S. et M. S. G. R. O. M. C. Petri scire viam forsan cupis ô pie lector En tibi scissura saxea ritè notat. Te duce lustrato loca plena silentibus umbris reddit attonitum coelica turba Patrem Una est cunctorum prima, et genialis origo Sola, potest mentes demeruisse, probas Moribus, et vita decus Marianus abivit Ad Sedis aeternae, et Regna beata poli Rubini Marianus habet, nomenque Sacratae Jaspidis ex opere, ac actibus ipse tenet At si plura cupis scire hic tibi lucida dicto Nomina: scala via, et porta secura poli est Unus voce, habituque fuit per singula nobis Susceptus, Patriae gloria, laus et honor. Obiit Anno ALMa DIes VItae nItet, Í ergo Petre qVIesCe die XXX. Julii. VI. Capellam S. Annae cum Ara aedificavit, suprà dixi, Illustrissimus D. Stephanus L. B. de Ruvere Capitaneus Fluminensis, antequam jam anno priori vi-delicet 1623. extrui curavit unam Cryptam pro se, et Suis posteris. In hac crypta sepultus requiescit ipse Stephanus fundator cum tota fermè familia sua, in qua ul-tima ex familia nempe Illustrissima Domina Beatrix Comitissa de Fonfogna nata lib. Bar. de Ruvere tumulata fuit circa annum 1768. Lapis sepulchralis hanc brevem exhibet legendam inscriptionem Sibi, et suis Stephanus de Ruvere lib. Baro MDCXXIII. Ad dexteram Arae Sanctae Anae, cujus imaginem pinxit percelebris pictor â Pomis dictus, seu ex parte epistolae extat Epitaphium Stephani de Ruvere Consortis, ac fi-liae eorumdem cum sequenti in marmore ad murum lateralem imposito inscriptione 532 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 532 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 532 11. 08. 2025 15:22:46 11. 08. 2025 15:22:46 II. CONVENTUS B'mae V. Mariae Gratiarum Tersacti In Dalmatia citeriore 520 D. O. M Annae Liberae Baronissae De Ruvere Natae Lib. Baron. â Par cujus Religio, pietas, et mores insignem generis virtutem aequarunt, ornaruntque, Prudentiam, obitum, et laudes nemo non coluit, non luxit, non extulit. Stephanus de Ruvere lib. Bar. pos. Maritus maestiss: conjugi fidiss: Quae obiit in Arce Civitatis Flum. Sanc. Viti XXIII. Augusti Anno MDCXXIIII. nec non Leonorae filiolae cui vix mortalis illuxit diecula cum Stephano Genitore Laura parens â Turri, et Valli-Saxinae Comes, primo suo germini posuit. Non obiit, abiit ex eadem Arce die XXX. Junii MDCXXVII. VII. Aram S. P. N. Francisci suis sumptibus erexit Ill'mus, et R'mus D. Franciscus Czikulini Episcopus Scopiensis, et electus Segniensis unà cum cryp-ta ante dictam Aram, in qua etiam tumulatus fuit. Post ejus mortem anno 1699. ejusdem haeredes cum permissione Superioris Conventûs hanc â dextris Altaris in marmoreo lapide incisam reliquerunt memoriam: Quod Unicum superest Sepulchrum Illustrissimi, et Reverendissimi Domini Domini Francisci Czikulini lib. Bar. de S. D. M. S. E. D. U. A. R. et Stubiza S. C. M. Consiliarii, et Episcopi Scopiensis Salvo meliori judicio puto, lapicidam in incisione hujus Epitaphii errorem comi-sisse, dum litteras majusculas S. D. M. S. E. D. V. A. R. posuit seorsim, quasi quaelibet singularem denotaret significationem, quae meo videri conjugi deberent, et unicum nomen efficere, mutata tamen prima littera D. in litteram O. quae per iniuriam lapicidae facile corrumpi potuit, et taliter legi deberet: Lib. Bar. de Somse­ duar, et Stubiza Sac. Caesareae Majestatis Consiliarii, et Episcopi Scopiensis. Si quis verò perspicacioris ingenii ex praedictis litteris alium eliciet sensum, aut litte-rarum significationem sine tamen coactione, eidem libenter subjiciam debile meum judicium. 533 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 533 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 533 11. 08. 2025 15:22:46 11. 08. 2025 15:22:46 Bosnia Seraphica 521 VIII. Sunt praeter ennumeratos plures personae Nobiles in hac Ecclesia sepultae, quarum obitûs dies, et anni non reperiuntur notati ob iniuriam eorum, quorum adnotare intererat, inter quas numeratur quidam Casparus de Frangepani-bus, Petrus de Argento Lib. Bar. de Silberberg Capitaneus Fluminensis, Casparus Chnessich Arcis Tersactensis gubernator, aliique quamplurimi. In medio Ecclesiae anno 1711. intra portam, qua ex Conventu ad Ecclesiam itur, et aram Sanctae An-nae, duae factae sunt Cryptae, in quarum una sequens inscriptio est: Sepoltura Commune MDCCXI. In altera vero sequens incisa legitur inscriptio italica Sepoltura per li confratelli, e sorelle di questa Sanctissima Vergine, e Madre delle gratie MDCCXI. In lapidis lustralis superiori circulo haec verba exprimuntur: D'nus Joannes Baptista Episcopus curavit fieri anno 1689. infra vero penes terram iste notatur annus: MDLIX. Ex quo apparet, quod primus lapis pro aqua benedicta factus fuerit anno 1559. et dein anno 1689. alius factus fuerit remanente pede â praedicto Episcopo Joanne Baptista. IX. In medio Ecclesiae sub Crucifixi simulacro sequens legitur sepulchra-lis inscriptio: Haec Requies mea (dein carmina duo, quae legi am­ plius haud possunt, dein sequitur) Petrus L. B'o ab Argento Caesareus Consiliarius, Fluminensis, Tersactique Capitaneus Constantiae Rosaliae ab Herberstein uxori, sibi posterisque posuit 1677. Sub Hexedra, seu pulpitu concinatorio est quaedam Crypta, in cujus lapide haec incisa sunt verba: Anno Domini 1543. hoc sepulchrum fecit fieri Nicolaus Noscicih Nobilis Segniensis pro se Suisque. Hic jacet conjux cum Matre sua. Ex qualibet parte primae Ecclesiae penes portam majorem sunt Cryptae duae cum hac inscriptione: O. A. M. D. G. Hoc sepulchrum fecit fieri Georgius Valich sibi, et suis 1666. 534 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 534 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 534 11. 08. 2025 15:22:46 11. 08. 2025 15:22:46 II. CONVENTUS B'mae V. Mariae Gratiarum Tersacti In Dalmatia citeriore 522 In posteriori verò leguntur verba sequentis tenoris: Monumentum hoc fieri curarunt fratres Mathias, et Petrus Matergliani pro se, suisque Anno 1690. §. V. De Coemeterio ante fores Ecclesiae sito, [Caeremoniis, et Consuetudinibus sepeliendi].393 I. Coemeterium Tersactense sat magnum muro circumdatum est commu-nis sepultura non tantum Tersactensium, sed etiam populi in Draga, et Podvessiza habitantis, nec non majoris partis Costrenensis. Hoc Coemeterium si non praecessit introductionem Fratrum, saltem hoc tempore unà cum Conventu, et Ecclesia erec-tum creditur. Duas habet portas, per unam, quae ad oppidum Tersactense est, in-greditur populus vicinus putà Tersactensis, Grobnicensis, Buccarensis, aliusque ex Valle Vinaria, ac Croatia, altera excipit populum Fluminensis Civitatis, Liburniae, Istriae, et Carnioliae, hanc portam anno 1762. P. Jacobus Kukaina p. t. Guardianus reparari curavit, in cujus summitate appositus est lapis, cui incisus est S. Pauli ad Romanos textus hujus tenoris: Salutate Mariam, quae multum laboravit in nobis ad Rom. 16. Ꝟ. 6. II. Mos sepeliendi mortuos in hac patria multum differt ab illo in Ger- mania394 nam mortui cadaver portatur ad tumulum in tumba ex tribus asseribus compacta, cooperculum unus distinctus portat in capite post cadaver, quo cada-ver cooperitur, dum jam ad tumulum ponitur. Mortuus ex Draga, aut Costrena de-ponitur penes quoddam signum extra septa Conventus, ubi cadaver manet, donec Religiosi cum cruce, Officiatore pluviali, et levitis Dalmaticis indutis adveniant, quorum quilibet accipit unam, duas, aut tres candellas unius, aut duorum solidorum valoris. Facta aspersione, et recitatis solitis precibus elevatur cadaver, et deportatur ad Ecclesiam, ubi aliae Ecclesiasticae peraguntur Caerimoniae. Antequam elevatur cadaver ad tumulum deportandum omnes Consanguinei turmatim accurrunt, et de-functo non sine magno ejulatu ultima infigunt oscula. Praeterea conducuntur una, aut duae vetulae pro una libra, seu 20. solidis, quae penes defunctum manent, donec sepeliatur, quarum officium est, ut penes defunctum vigilent, fleant, ululent, et voci-ferentur, quae etiam, ut suam mercedem promereantur, flent sine tamen lachrymis; etenim est fletus artificiosus, et vociferantur usque ad raucedinem, recitantque quasi ex tripode omnia bona, quae in vita gessit, totamque possessionem minutim enu-merant, qua ennumerata increpant defunctum, quod mortuus sit, cum sufficientem habuerit substantiam, unde diutius vivere potuisset. Si verò in oppido Tersactensi quis moritur, vadunt Religiosi cum Officiatore, et Ministris Sacris vestibus induti usque ad domum defuncti, ubi una cum Parocho, aut ejus Substituto simul funus benedicunt, elevant, et ad Ecclesiam deportant cum suprà 535 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 535 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 535 11. 08. 2025 15:22:46 11. 08. 2025 15:22:46 Bosnia Seraphica 523 memoratis Caerimoniis. Si verò ex Civitate Fluminensi aliquis Tersacti sepelitur, eo tempore descendunt Religiosi pariter cum Officiatore, et levitis, Sacris respecti-ve vestibus amicti, quos Parochus loci associare solet, ibique in medio pontis bene-dicunt cadaver, elevant, et Tersactum deportant. III. Alia adhuc in hoc Conventu viget consuetudo, quae in aliis Conventi-bus non observatur, videlicet quod in Adventu quotidie cantetur Rorate, in qua Mis-sa Epistola, et Evangelium canitur in idiomate Illyrico, sicut etiam in tribus Missis Nativitatis D. N. J. C. item Passio Domini dominica Palmarum, ac in Parasceve, nec non quatuor initia Evangeliorum in processione Dominica infra Octavam Cor-poris Christi duci solita. Processiones ex hac Ecclesia usque ad primam Capellam supra gradus redeundo infra Coemeterium ducuntur sequentes videlicet in festo S. Marci, tribus feriis Rogationum (nota feria 3'tia vadit usque ad Ecclesiam S. Geor-gii) Dominica infra Octavam Corporis Christi, et in festo S. Laurentii ad Capellam penes mare eidem Sancto dedicata: Has processiones, excepta ultima, semper aut Parochus, aut Capellanus Cotta, et Stola indutus comitari debet, vaditque mox post Officiatorem. Imo olim Parochus in Processione Dominica infra Octavam Corporis Christi Dalmatica indutus canere debuit quatuor Evangelia, sicut etiam Passionem dominica Palmarum, et in die Parasceves, nec non in tribus Missis Nativitatis Do-mini agere levitam, quod onus jam dudum excusserunt. IV. In hoc usu Stolae extra Septa Monasterii Patres Tersactenses impertur-bati erant usque ad annum 1693. Hoc enim anno, cum D. Petrus L. B. de Argento Capitaneus Fluminensis extremum clausisset diem, et Tersacti sepeliri voluisset, Ill'mus, et R'mus D. Sebastianus Glavinich Episcopus Segniensis absentiam D. Pa-rochi Tersactensis supplere, ac funus magis condecorare volens, in persona illud in medio pontis excepit, ubi etiam P. Guardianus p. t. Petrus Francetich cum Minis-tris Sacris vestibus indutis comparuit, ut ab antiquo moris erat. Contra hunc actum tamquam violativum jurium Parochialium protestatus est dictus D. Episcopus, ac litem movit contra P. Guardianum Viennae apud Sacram Nunciaturam, ab ea au-tem prosequenda, cum sententiam sibi minus favorabilem eventuram praesentisset, destitit. Aliam querelam deposuit apud suum Episcopum Martinum Braikovich Pa-rochus Tersactensis Justus Chrismancig contra Guardianum Tersactensem, quod quoddam Cadaver Tersacti elevaverit sine sua praesentia anno 1702. Anno 1738. ARD. Mathias Paravich denuo movit causam coram R'mo D. Antonio Benzoni Episcopo Segniensi contra Conventum Tersactensem, quod ejusdem Conventus Religiosi pro elevandis mortuorum corporum cum stola, et cruce elevata ad suam Parochiam veniant. Tandem anno 1755. cum ex praecedentibus querelis Parochus Tersactensis nil juris, contra PP. Franciscanos obtinere potuerit, insurrexit totum Capitulum Buccarense, cum Parocho Tersactensi, cui se etiam adjunxit Capitulum Grobnicense, non quod in sua jurisdictione laesum 536 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 536 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 536 11. 08. 2025 15:22:46 11. 08. 2025 15:22:46 II. CONVENTUS B'mae V. Mariae Gratiarum Tersacti In Dalmatia citeriore 524 fuisset, cum rarò demortuâ Familiâ Frankulini aliquis ex Parochia Grobnicensi Tersacti sepeliatur, sed ut causa junctis viribus fortior evadat, contra Conventum Tersactensem querulando coram Excelsa Ministeriali Aulica Banco-deputatione, quod P. P. Franciscani Stolâ extra Septa Monasterii utantur, cadavera sine praemo-nitione D. D. Curatorum elevent, quartam funeralium Parochis non solvant, et quod collecturam musti faciant ante collectionem decimarum. Quid sententiae ex hac proposita causa evenerit? ignoro, id unicum scio, Conventum in antiqua consuetu-dine immobilem existere. V. Ut autem res clarior evadat, jura, quibus Conventus innititur, in medium adducere decrevi. Fateor de Jure communi Regularibus prohibitum esse processio-nes extra Claustra ducere, aut Stolâ extra Septa Monasterii uti, cui autem juri prae-scribi posse, nemo est, qui ignoret. Imprimis loquendo de processionibus certum est, quod consuetudo praesertim immemorialis obtineat vim legis, et ipsa Decreta Sacrae Congregationis, dum processiones Regularibus inhibent, excipiunt consue-tudines, sic enim Sacra Congregatio die 28. Feb. 1628. apud La Croix lib. 6. p. 2. Num. 2055 decrevit: Extra ambitum Ecclesiae non licet Regularibus facere Proces­ siones, nisi de licentia, et consensu Parochi salvis privilegiis, et consuetudinibus, si quae sunt. Eadem Sacra Congregatio in una Leopoliensi die 14. Feb. 1642. ad in-stantiam mendicantium decrevit hoc modo: Oratores, quando habeant ad ipsorum favorem, consuetudinem legitime, praescriptam faciendi Processiones extra ambi­ tum ipsarum Ecclesiarum, atque Conventuum, non posse prohiberi â Parochis, seu locorum Ordinariis, ne de caetero ipsas Processiones, sicut praemittitur faciant sine ipsorum licentia, prout hactenus facere consueverunt praemissis, caeterisque contrariis quibuscumque non obstantibus. Quantum attinet Processionem Domi-nica infra Octavam Corporis Christi, S. Pius V. concessit Ordini Praedicatorum facultatem ducendam cum Sanctissimo Processionem aliqua die infrà octavam Cor-poris Christi, quam facultatem ad omnes Regularium Ordines extenderunt Grego-rius XIII. in Bulla incipiente Cum interdum contingat, Clemens VIII. Bulla: Ratio Pastoralis, et Paulus V. Bulla Injuncti Nobis, ùt videre est in Bullario Cherubini tom. 2. 3. etc. Idipsum concessit Innocentius XII. Fratribus Minoribus, et quidem specialiter pro Dominica infra Octavam Corporis Christi Bullâ incip. Sua Nobis data Romae V. Kalendas Martii anno 1696. quam refert Matthaeucci tom. 2. Verb. Officialis quoad Processiones. Deinde Decreta Sacrae Congregationis inhibentia Regularibus Processiones extra ambitum instituere communiter allegant causam, quia Regulares non praesertim mendicantes non habent proprium territorium; ast Ecclesia, et Conventus Tersactensis habent proprium Territorium extra Claustrum, et quidem in specie illud, in quo, et per quod fiunt Processiones, est Territorium spectans ad Jurisdictionem Ecclesiae Tersactensis, ùt videre est in litteris Martini de Frangepanibus de dato 7. Apr. 1431. suprà allatis. 537 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 537 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 537 11. 08. 2025 15:22:46 11. 08. 2025 15:22:46 Bosnia Seraphica 525 VI. Quod Patres Conventûs Tersactensis sive Parocho Tersactensi, sive Buccarensi in tumulandis cadaveribus mortuorum tum Tersactensium, cum Dra-gensium, et Kostrenensium, mortem eorum iisdem prius non denuncient, aut ele-vent, et tumulent sine eorum praesentia, praetensio ridicula nimis est; Etenim si rus-tici Dragenses, et Kostrenenses suorum mortuorum cadavera sine scitu, et associa-tione proprii Parochi Tersactum tumulanda deferant, conquerantur, et compellant Domini Parochi ipsum populum, aut filialium Ecclesiarum aedituos, ut cujuslibet Parochiani mortem denuncient, et si non denunciatur, in Conventum culpam non conjiciant, cum ad id Conventus nullo jure teneatur. Neque Parochus Tersactensis quidquam solidi opponere potest contra immemorialem consuetudinem, quod enim ad benedicenda cadavera ex aliena Parochia Tersacti sepelienda non accedat, quis hoc unquam prohibuit? quod vero subinde Tersacti contigerit, quod Fratres cada-vera in ipso oppido Tersactensi elevaverint sine praesentia Parochi, id factum fuit, dum Parochus vocatus comparere renuerat, quod licite facere potuerunt conformi-ter ad declarationem Sacrae Congregationis confirmatam ab Alexandro VII. in Bu-llâ incip. Alias pro parte, quam Lantusca in Theatro Regularium pag. 535 refert sub his verbis: Sacra Congregatio Cardinalium negotiis Episcoporum, et Regularium praeposita censuit defunctorum cadavera in Ecclesia dictorum Fratrum (videlicet Minorum) sepelienda ab aedibus defunctorum ad eorumdem Fratrum Ecclesias recto tramite deferri licitè posse, monito tamen prius, et requisito (utique ab ipsis Parochianis, ut praxis universalis docet) ac expectato proprio defunctorum Paro­ cho, â quo benedictionem, vel ultimum vale recipere possent, quô venire recusante, possent iidem Fratres etiam ipso invito dicta cadavera ad suas Ecclesias trans­ portare. Si quae verò immemorialis consuetudo in contrarium super praemissis praetendatur, legitimè probetur. VII. Ex hac Sacrae Congregationis Resolutione plura eruuntur in favorem Regularium, et quidem primò, quod defunctorum corpora non sint deferenda prius ad Ecclesiam Parochialem, et dein primò ad Ecclesiam Regularem, prout aliqui Parochi praetendebant, sed via recta ê domo defuncti portanda sunt ad Ecclesias Regularium, si sibi ibidem sepulturam elegerunt. 2'do Quod si Parochus requisitus venire renuat, possint Regulares cadaver levare, et ad suas Ecclesias deferre, etiam invito Parocho. 3'tio Si aliqua immemorialis consuetudo in contrarium vigeat, illa legitimè probari debeat. Iam loquendo de Conventu Tersactensi immemorialis vi-get consuetudo, quod Fratres cum stola, et pluviali exeant pro levandis cadaveribus Dragensium, ad domum verò defuncti, quantum ad cadavera Tersactensia, ac ad medium pontis pro levandis cadaveribus Fluminensium Tersacti sepeliri volentium, quae consuetudo jam dudum legitime probata fuit ex authentica attestatione Judi-cum, Seniorum, et 538 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 538 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 538 11. 08. 2025 15:22:46 11. 08. 2025 15:22:46 II. CONVENTUS B'mae V. Mariae Gratiarum Tersacti In Dalmatia citeriore 526 populi Tersactensis, nec non ipsius Parochi ejusdem loci, quae in Originali sigillo Communitatis Tersactensis munita, ac subscriptione publici Notarii roborata repe-ritur in Archivio Conventus Tersactensis sequentis tenoris: Noi infrascritti Parocho, e Seniori del popolo di questa terra, ò Sy Villa di Tersatto faciamo certa fede, et in conscientia nostra attestiamo, â chiunque per-veniranno le presenti, come li M'to R. R. P. P. Min. Rif'ti di S. Francesco di questo Convento di Tersatto, dovendo sepelirsi nella loro Chiesa, ô Cemiterio qualchedu-no de' nostri morti dal principio della loro venuta in questo luoco, sempre vi siano intervenuti processionalmente con loro Croce, aparati Relig'o Pad'e Sacerd'te con sto-lla, e piviale, ò senza questo, conforme richiedeva la qualita delle persone, parenti, ò casa del defonto, e tal volta sono andati sino al luoco, che è in publica strada, ove sogliono secondo antichissimo costume delli convicini del nostro Territorio deporsi tutti li corpi morti, et aspettare li sudetti P. P. R. R. acciò venghino levarli, qualche volta nelle nostre case, mentre sono stati chiamati, cosi pure, sopra il ponte della Fiumara, ove confina la Giurisdittione della loro chiesa, e sempre vi benedicevano, ricevevano, e levavano li corpi morti, e facevano attorni quelli tutte le cerimonie, e necessarie fontioni[†] anchorche vi fosse stato presente il nostro Parocho, nulla s[†] ingeriva in tal cerimonia, ò fontione, che veniva fatta solamente dal Padre di sagre vesti vestito, ma il nostro Parocho solo si[†] incaminava con li medemi Padri per accompagnare il defonto sino la loro Chiesa. Cosi lo manteneremo esser stato sempre e dalla memoria nostra, e de nostri Vechi, perciò volontieri, benche ricar-cati, habbiamo fatto il presente attestato, e con nostro Commune consenso sigillato col Sigillo de Publico. In Tersatto 4. Gen'ro 1694. (L. S.) Com. Sic rogatus â Judicibus, Senioribus, et Populo Tersactensi Ego Joannes Antonius Urbani Imperiali Auc'te Notarius Publicus praemissam attestationem subscripsi, meoque sigillo munivi (L. S.) ac eorumdem Judicum, et Seniorum Nomina ipsis Not. poscentibus retro extendi, die 6. Januarii 1694. Georgius Sercoch Joannes Chaus Georgius Sporarich Antonius Materlian Matthaeus Zachan Joannes Berncich Petrus Maracz Matthaeus Sercoch Joannes Gersapich Stephanus Covacz Thomas Matcovich (L. S.) Ego Georgius Chop electus Parochus, et Cancellarius Par. Tersactensis testor, ùt suprà m'ppa 539 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 539 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 539 11. 08. 2025 15:22:46 11. 08. 2025 15:22:46 Bosnia Seraphica 527 N'o 23. VIII. De solutione quartae partis funeralium, satis mirari nequeo, quod D. Parochus Tersactensis, et V. Capitulum Buccarense mentionem aliquam faciant. Verum est de jure communi secundum Clementinam = Dudum, dum corpora non in Parochiali, sed aliena Ecclesia sepeliuntur, quartam partem de omnibus rebus, et emolumentis, quae illi Ecclesiae introitu funeris obveniunt, deberi Parocho, sive ejus Ecclesiae, quod debitum stringit ipsam Ecclesiam, in qua corpus Parochiani sepelitur. Attamen omnino certum est, et evidens, Ecclesias Regularium fuisse jam olim ab hoc onere, seu praestatione quartae funeralium exemptas, nimis molestus essem, et rem actam agerem, si Pontificias Bullas hanc exemptionem nobis con-cedentes numerare, et adducere vellem, satis est Bulla Alexandri VI. incip. Sacra Religionis edita 5. Febr. A'o 1501. et reperitur apud Rodericum in Collect. Privileg. Apostol. in ea siquidem Summus Pontifex non tantum confirmat cuncta privilegia Ordini Fratrum Minorum concessa, sed insuper expressè eximit illum â solutione quartae hujus partis his verbis: Etiam quoad exemptionem â solutione quartae loco­ rum Ordinariis, et Parochialium Ecclesiarum Rectoribus debita, â qua vos potiori pro cautella (supponit enim nos jam prius fuisse exemptos) eximimus. Tandem decisio S. Concilii Tridentini sess. 25. cap. 13. de Reformat. decernit, ut omnia loca, quae 40. annis ante publicationem hujus Decreti solvere solebant quartam funeralium, eamdem postea integro jure, sicut prius consuetum erat, persolvant, non obstantibus quibuscumque privilegiis etc. Plures declarationes Sac. Congr. Cardinalium hujus Concilii Interpretum apud Gallemarth, et alios passim viden-dae, ac receptae habent, in vim hujus decreti Monasteria, quae 40. annis ante illius publicationem primùm erecta sunt, ad ejus solutionem non esse obligata. Jam ad propositum de Conventu Tersactensi loquendo, erectus ille est anno 1453. Conci-lium verò Tridentinum publicatum est anno 1563. stetit proinde Conventus 110. annis ante publicationem Tridentini. Illis 110. annis, aut saltem 40. annis praevie ad publicationem, si quaestio est, utrum Conventus solverit quartam funeralem, dico constanter, nec uno anno solvisse. Si verò id D. Parochus Tersactensis, aut Vn'ble Capitulum Buccarense contrarium asserere auderet, illis, non nobis id probare in-cumbit. Cum itaque querulantes non sint capaces aliquando id probandi, nescio quo fundamento exsoletam hanc querelam de non soluta quarta funeralium, de cujus so-lutione alii Domini Parochi in aliis locis, sive quoad nos, sive quoad alios Regulares nunquam cogitent amplius, opponere ausi fuerint? IX. Quid causae sit? quod Parochus Buccarensis sui Parochiani funus us-que ad terminum suae Parochiae, quod de jure potest facere, nec nos umquam ali-quod impedimentum posuimus in contrarium, non comitetur, facile, et sine injuria dici potest, causam esse duo decreta Capitanealia, unum latum 10. Octobris 1724. et aliud die 9. Septembris 1732. et vi quorum ad instantiam V. Capituli Buccarensis deman- 540 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 540 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 540 11. 08. 2025 15:22:46 11. 08. 2025 15:22:46 II. CONVENTUS B'mae V. Mariae Gratiarum Tersacti In Dalmatia citeriore 528 datur Populo Dragensi, et Costrenensi sub poena arbitraria, ut annuncient mortem cujuscunque defuncti Tersacti tumulandi D. Parocho Buccarensi, Parocho liberum permittitur associandi cadaver illis verbis: se poi il capitolo vorrà accompagnare il cadavere sino al confinio di Tersatto, lo farà gratis. quid porro causae est? quod his Decretis Capitulum Buccarense non utatur, ac anno 1755. denuò causam inno-vaverat ipse haec Decreta Vice-Capitanealia causa erunt: videtur enim D. Parochi, et V. Capituli Buccarensis desiderium tendere in emolumentum aliquod temporale, ut nimirum Parochianis demandaretur solutio stolae illis praestanda, aut saltem ad-mitteretur, ut eam pro funebri cadaverum comitiva exigere valeant. Jam verò cum eam solutionem, quam Parochiani nunquam ab immemorabili praestiterunt, exigere in illis Decretis vetitum erat, addita praedicta clausula, ut Vn'ble Capitulum suam Comitivam funeris gratis, seu absque mercede, inspecta hujus loci populi pauperie, exhibeat, nec quidquam praetendat titulo sepulturae, dum Parochiani apud B. Vir-ginem Tersacti sepeliuntur, verosimile est, quod V. Capitulum Buccarense praecisa illa spe lucri, et mercedis temporalis nullam curam gerere voluerit, sive in inquiren-do obitum, et sepulturam alicujus, sive in comitiva funebri defunctis danda, dum Tersactum ad sepulturam deferuntur. X. Quod verò D. D. Capitanei prohibuerint, ne quidquam â Parochianis solvatur, inhaeserunt consuetudini immemoriali cum nunquam nec minimum quid solverint, considerarunt etiam statum subditorum, quibus nimis durum, et grave foret, novum solutionis onus et quidem lib. 33. et 3. solid. ut habet specificatio Capituli Buccarensis, imponere, postquam ab immemorabili ab illo exempti erant, et sepulturâ in nostro Coemeterio semper gaudebant absque eo, quod vel Parocho, vel Nobis quidquam illius intuitu praestitissent; etenim qui ex illis apud nos sepeliri volunt, pro solemni quidem Sacro tribuunt parenti nostro Spirituali f. 1. X. 8. et Ecclesiae, ac Religiosis exiguam cerae quantitatem (caeterum pro pulsu saepius repetito cum omnibus campanis, pro comitiva funeris, cantato) Libera, pro loco Sepulturae plane nihil pendunt, nec quidquam ab illis petimus, sed omnia haec absque ullo lucro temporali ex mera charitate proximi exhibemus. Et revera mul-tum facilius, et commodius nobis esset, ad portam nostri Coemeterii, aut Ecclesiae cadaver ad nos delatum exspectare, quam absque ulla eleemosyna per pluvias, per frigus, per ventum in maritimis illis partibus satis polentem extra Septa Conventus cum vestibus Sacris ad excipiendum cadaver, illudque comitandum pergere. Faci-lius, ajo, id foret nobis, et commodius nisi nos urgeret antiquissima consuetudo, et spiritualis consolatio populi, quam certè habet, videndo pauperes subditos sine ullo onere, et solutione tam honorificè, et cum tam solemni comitiva 541 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 541 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 541 11. 08. 2025 15:22:46 11. 08. 2025 15:22:46 Bosnia Seraphica 529 sepeliri, possetque meritò dubitare, an ejusmodi Spiritualia obsequia gratis, et abs-que praestatione stolae sperare posset â Parocho, qui nec funeri simpliciter adesse vult, dum ei nil tribuitur, ùt visum est. XI. Quid dicet Parochus Tersactensis, aut V. Capitulum Buccarense? si asseruero, quod olim Ecclesia S. Georgii fuerit sub nostra Jurisdictione, haecque nostra Ecclesia principalior fuerit illa? Ut rem ab ovo enarrem, revertendum est ad priora tempora. Nam, quando Domus Nazarena Tersactum allata fuit, erat tunc Ter-sacti quidam Presbyter Alexander nomine, quem licet P. Franciscus Glavinich in sua Hist. Ters. in uno loco propter erga hunc locum magis conciliandum populi de-votionem, et miraculi credibilitatem nominat Parochum, tamen c. 4. ejusdem hist. eum simplicem nominat Presbyterum illis verbis: Fuit enim Presbyter Alexander pius, licet aegrotus, idcirco simul cum oraculo, ac Coelesti odore accepit pectoris gaudium, virtutemque membrorum. Deinde P. Clarus Pasconi in Triumph. Hist. Ters. ait: quod ante introductionem P. P. Franciscanorum Clerus Grobnicensis, et Buccarensis officiaverint hanc Capellam, quod Parochus, si tunc fuisset, vix ad-misisset. Addo ego, aliquos fuisse, ùt testificatur R'mus D. Franciscus Xaverius de Marotti in sua dissertatione historica pro Deipara Tersactana p. 1. fol. 17. qui asseruerunt praefatum Alexandrum fuisse Episcopum; Balthasar Bartoli in Hist. Laur. c. 2. fol. 31. vocat eum Praepositum. numquid propterea fuit Episcopus, aut Praepositus: aut Capella S. Georgii fuit Episcopatus, vel Praepositura? nullus hoc asseret, ergo etiam ex eo, quod P. Glavinich vocet Alexandrum Presbyterum Pa­ rochum, et Capellam S. Georgii Parochiam, non sequitur, quod ita fuerit. […]395 Deinde: inspiciantur, quaeso, litterae fundationales Ill'mi D. Martini de Frange-panibus de dato Novi 7. Aprilis 1431. suprà c. 4. n. 2. allatae, in quibus gloriosae memoriae Martinus Ecclesiae, et Conventus Tersactensis piissimus fundator, Ec-clesiam S. Georgii suam Capellam, non Parochiam nominat dicens: Deinde per viam publicam ad angulum Capellae nostrae Sancti Georgii. Apparet ex hoc textu, quod Ecclesia S. Georgii sita sit intra terminos, limites, metas, et fundum, prout etiam hodie omnes fatentur, â fundatore nobis data, et â Summis Pontificibus, ac Augustissimis Imperatoribus Austriacis confirmata, sequitur itaque, quod Ecclesia illa spectaverit ad Conventum nostrum, cum accessorium sequatur suum principale. XII. Dein: quilibet ratione praeditus, ac ab omnibus praejudiciis immunis, si consuleretur: an Paulus subjectus sit in aliqua re Petro, ex eo, quod Paulus obliga-tus sit Petro annuatim certas servitutes praestare? respondebit indubitanter: Paulum esse subjectum Petro saltem quoad aliqua. Ast ita est, quod Ecclesia S. Georgii semper in aliquo fuerit subjecta Ecclesiae B. V. Mariae Conventûs Tersactensis; nam Curatus tenebatur in festo Nativitatis Domini Nostri Jesu Christi venire ad nos-tram Ecclesiam, et tamquam Diaconus assistere in omnibus tribus Missis cantatis nostro Guardiano: Item Dominica infra Octavam Cor- 542 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 542 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 542 11. 08. 2025 15:22:46 11. 08. 2025 15:22:46 II. CONVENTUS B'mae V. Mariae Gratiarum Tersacti In Dalmatia citeriore 530 poris Christi in Processione fieri solita tenebatur Guardiano assistere, ut Diaconus, et cantare omnia quatuor Evangelia: Ita in Dominica Palmarum, et feriâ sextâ Pa-rasceves assistebat pariter Guardiano, et cantabat Passionem Domini in Cathedra concionatoria. Vivebant adhuc anno 1738. duo venerandi seniculi nempe Thomas Bacarchich aetatis 90. annorum judex vallis Dragensis, ultra 40. annos, et Nico-laus Bartolovich aetatis circiter 70. annorum, qui testificati sunt se propriis oculis vidisse, et auribus audivisse Ad'm R'ndos Dominos Parochos Nicolaum Antonich, Joannem Cucich, Georgium Chop, et D. Zdurca praefatis diebus solemnibus nostro P. Guardiano in nostra Ecclesia adstitisse, ut Diaconos, et praememorata cantâsse. Idipsum etiam de tribus posterioribus Parochis Mathias Stipcovich Judex plagae Dragensis asseruit, et confirmavit, se fuisse testem de proprio visu, et auditu. Pro-fecto nunquam D. D. Parochi hoc onus subiissent, nisi ex aliquo titulo obligati fuissent, titulus verò alius assignari non potest, nisi quia Ecclesia S. Georgii sita est in territorio Conventus Tersactensis, sicque sub jurisdictione ipsius Conventûs. Etiam hodie in festo S. Marci, tribus feriis Rogationum ac Dominica infra Octavam Corporis Christi venit D. Parochus cum vexillo S. Georgii ad nostram Ecclesiam, et comitatur nostras Processiones Stola quidem, et Superpelliceo indutus, semper tamen â sinistris nostri Officiatoris. Deinde Parochus Tersactensis se nominat Pa-rochum Caesareum, consequenter et Parochia Caesarea est. Si Caesarea, ergo â Caesare, seu Imperatore Romano fundata, et dotata: vix verò credibile est, eam ab Imperatoribus fuisse prius fundatam, seu erectam, antequam Regnum Hungariae [Chrovatiae],396 in quo haec Parochia sita est, ex domo Austriaca [sibi elegerat re- ges],397 praesertim cum fundatio hujus Parochiae consistat in bonis immobilibus, super quibus antiquitus Imperatores [reges]398 nullam jurisdictionem habuerunt. Jam verò Corona Regni Hungariae [Chrovatiae]399 mortuo Ludovico II. Hungariae [Chrovatiae]400 Rege imposita fuit 28. Octobris 1527. Ferdinando Archiduci Aus-triae, qui anno 1556. sub nomine Ferdinandi I. Romanorum Imperator salutatus fuit, proinde Parochia haec post annum 1556. fundata fuit, sicque 103. annis post introductionem Fratrum Minorum ad Conventum Tersactensem. Nec valet dicere, quod Parochia Tersactensis prius extiterit quidem, sed primò, postquam Regnum Hungariae [Chrovatiae]401 ex domo Austriaca [reges acceperat],402 Caesarea vocita-ri coeperit, nec valet, inquam, dicere, quia taliter omnes Parochiae Regni Hungariae [Chrovatiae]403 dicerentur, Parochiae Caesareae in sensu stricto, quod falsum est; de sensu enim largo sermo non est. XIII. Dicendum proinde est, Parochialem S. Georgii Ecclesiam fuisse olim tantùm simplicem Capellam, prout loquitur Martinus de Frangepanibus, in qua Sa-cellanus Arcis pro familia Frangepaniana Missam celebrare consueverat. Dum verò Conventus, et Ecclesia pro Fratribus Minoribus Provinciae Bosnae extructa esset, illique Ecclesiae territorium Tersactense juxta confinia in litteris fundationalibus Martini de Frangepanibus datis Novi 7. Apr. 1431. contenta donatum fuisset, Patres in hoc territorio, in quo etiam praedicta S. Georgii Ecclesia sita est, exercebant non tantum jurisdictionem temporalem, sed etiam Spiritualem. Successu temporis circa tempora Lutheri cum 543 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 543 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 543 11. 08. 2025 15:22:46 11. 08. 2025 15:22:46 Bosnia Seraphica 531 Fratres ob defectum Candidatorum valde ad exiguum numerum redigerentur, iique pauci, qui superstites erant, ad eam senectutem devenerant, ut gravioribus laboribus sufferendis impares essent, comiserunt partem Spiritualis solitudinis Capellano, qui â Familia Frangepaniana intertenebatur, praesertim quoad Sacramenta infirmis mi-nistranda, reservatis iis, quae per Fratres etiam debiles, et senes perfici poterant, puta Sepulturis, Processionibus etc. Penes Capellanos mansit dein continuo praedictorum Sacramentorum administratio. Cùm autem bona Frangepanica, ad Domum Austria-cam devoluta fuissent, et praedicti Capellani congrua sustentatione privati extitissent, Romani Imperatores, qui tunc ex domo Austriaca erant, assignarunt ex praedictis Bonis pro honesta sustentatione Curati certos annuos redditus, et obinde Parochos se nominarunt Caesareos, quales etiam in hodiernum diem persistunt. §. VI. De Gradibus, et Capellis per eos extructis. I. Ut etiam de gradibus, et Capellis Collis Tersactensis aliqualis saltem habeatur memoria, eam in hoc §. posteritati transmitto. Scalam omnium primus proprio aere â Summo usque deorsum 118. gradibus distributam ê saxo montano anno Domini 1531. fieri fecit D. Petrus Crussich Lupoglavi in Istria olim Dominus, ac Clissae in Dalmatia Supremus Commendans, ut sic commodior pateret devotis peregrinis accessus, et ascensus ad adorandam Domini Matrem, et Sanctam ejus domum. Hanc Scalam anno 1726. Illustrissimus Dominus Gabriel Franciscus ab Aichelburg Provinciarum Styriae, Carinthiae, et Carnioliae Nobilis Patritius, et Caesareus Commendans Briniensis, Seraphici Instituti fautor eximius, in honorem Deiparae Virginis de novo â pede usque ad verticem montis 417. gradibus cir-cumscriptam ex lapide polito construi curavit cum hac votiva, et Chronographica lapidi incisa inscriptione: Vt tVtIor aD SVperos pertIngat 1726404 hanC VIaM sIbI feCIt Ill'mus D. D. Gabriel Franciscus ab Aichelburg Inclytarum Provinciarum Styriae Carinthiae, et Car- nioliae Nobilis Pro'alis S. Caes. Cat. Majest. Commendans Brigniensis etc. harum scalarum et viae reparator. II. Capellae penes gradus in colle Tersactensi, per quos Flumine Tersactum, aut ê contra euntibus iter praebetur, numerantur quinque. Prima in summitate graduum primitus anno videlicet 1531. extructa erat in honorem S. Nicolai Episcopi â Do-mino Petro Crussich supra nominato. Cum enim bellicorum negotiorum causa per mare Flanaticum, seu Adriaticum navigare frequenter compelleretur, et ejusdem Sancti intercessione omnibus metuendum evaderet nau- 544 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 544 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 544 11. 08. 2025 15:22:46 11. 08. 2025 15:22:46 II. CONVENTUS B'mae V. Mariae Gratiarum Tersacti In Dalmatia citeriore 532 fragium, eamdem Capellam e quadrato lapide propriis sumptibus fabricatam erexit. Hanc Capellam (penes quam secundum Evangelium Dominica infra Octavam Cor-poris Christi canitur) ruinae proximam anno Domini 1744. D. Philippus Cherne de Chernentel renovari, ac S. Cruci dedicari curavit. III. Alteram Capellam descendendo Flumen versus Sanctissimo Nomini beatae Mariae Virginis, et Sancti Caroli dicatam construi fecit Dominus Carolus Wasserman Tergestinus tunc Supremus quaestor Caesareus Flumine Sancti Viti, Praesidii Segniensis, et adjacentium maritimorum confiniorum annonae Praefectus, cum Joanna Schaurera conjuge sua anno Domini 1628. uti denotat in cornu sinistro sequens in tabula lapidea incisa inscriptio: Ad Domus Nazarenae B. V. M. Angelico Ministerio hìc olim positae, Sancti quoque Caroli tutelaris sui honorem Carolus Wassermann Tergestinus S. C. Ma'tis Supre- mus Quaestor Flumine Sancti Viti, et Praesidii Segnae, horumque Maritimorum Confinium annonae Praefectus Joanna etiam Schaurera ejus lectiss'ma Conjux Hanc aediculam suae in Divam Virginem pietatis Monumentum fieri fecit Anno Domini 1628. IV. Tertiam Capellam erexit Nicolaus III. de Frangepanibus Vegliae, Seg-niae, Modrussiaeque Comes mox post discessum Almae Domus Tersacto Reci-netum: ne autem ulla temporis edacitate prodigiosi Almae Domus ad oras Ter-sactenses Adventûs, et discessûs memoria deleretur, â diametro hujus Capellae in pervetusto lapide, idem pientissimus Mariophilus, et Dominus in italico idiomate arcanae hujusmodi translationis metamorphosim jussit incidi his verbis: Venne la Casa della beata Vergine da Nazareth à Tersatto l'anno 1291. alli 10. di Maggio, e si parti alli 10. di Decembre 1294. V. Quartam Capellam in honorem Beatae Virginis Annuntiatae posuit pietas, et munificentia Domini Gabrielis Francisci ab Aichelburg, qui et scalas, ut suprà innui, fieri curaverat, Commendantis Briniensis, et Thaumaturgae Virginis Tersactensis devotissimi Clientis. Supra cujus crates sequens chronographica legi-tur inscriptio: LiberaLItate, VtI eXCeLsa pIetate FranCIsCI GabrI- eLIs ab AICheLbVrg haeC CapeLLa fVnDItVs ereCta, pICta, atqVe eXornata fVIt. 545 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 545 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 545 11. 08. 2025 15:22:46 11. 08. 2025 15:22:46 Bosnia Seraphica 533 VI. Quinta, seu ultima tandem Capella in pede Montis Christo, et dolo-rosae Matri ejus sacra piorum Eleemosynis operam navante P. Eustachio Rusconi tunc hujus Conventûs incola erecta fuit anno 1745. quam demum anno 1762. suis sumptibus restauravit, et exornavit D. Andreas Kollenz Architectus. In frontispicio hujus Capellae Flumen versus sub marmorea statua Matris Gratiarum in lapidea tabula sequens legitur Chronographicum: FVLget In hoC SaCro VIrgo TersaCtICa CoLLe ProtegIt aVXILIIs VIrgo MarIa sVIs Caput VIII. De privilegiis, et gratiis, ac Indulgentiis â Romanis Pontificibus Ecclesiae Ter- sactensi concessis. I. Quoniam benignissimus Dominus Deus noster Sanctissimae suae Ge-nitricis intuitu tot sacramentis, rarissimisque prodigiis (de quibus sermo suo loco institueretur) Collem Tersactanum providentia quadam singulari clarificare voluit, et magnificare: hinc etiam Summi Pontifices, ut Supremi Numinis, ejusque Sanc-tissimae Matris gratiam sibi conciliarent, Tersactanae Virginis aedem redderent ce-lebriorem, ac Deiparae cultum magis promoverent, plurima ê thesauris suis elargiti sunt, munera, gratias, privilegia, et Indulgentias. Non referam hic ea, quae Reli-gionibus Mendicantium sunt communia, nec quae universo Ordini Seraphico sunt propria: sed quae singillatim, ac individualiter Ecclesiae, et Conventui Tersactano per Summorum Pontificum munificentiam concessa sunt, et impertita omissis iis, quae suprà c. 5. et alibi jam attuli. II. Imprimis Calixtus III. mox ab initio nostrae ad hunc locum introduc-tionis Tersactanae Virginis aedem, ut fideles ad venerandam majori cordis affectu hanc miraculosam imaginem magis alliceret, et excitaret, Spiritualibus gratiis locu-pletare voluit, dum omnibus Christi fidelibus confessis, Sacra communione refectis, et praedictam Ecclesiam in festivitatibus Nativitatis, Ressurectionis, et Pentecostes Domini, in festis B. V. Mariae, omnium Apostolorum, ac in dedicatione Ecclesiae, nec non singulis Dominicis per annum visitantibus 7. annorum totidemque quadra-genarum Indulgentias concessit in perpetuum, prout ex ejusdem litteris patet, quae hujus sunt tenoris: Calistus Episcopus Servus Servorum Dei Universis Christifidelibus praesentes litteras inspecturis salutem, et Aposto-licam Benedictionem. Dum praecelsa meritorum insignia, quibus Regina Coelorum, Virgo Dei Genitrix gloriosa Sedibus praelata sidereis, quasi stella matutina praeru-tilans devotae considerationis indagine perscrutamur, dumque infra pectoris arcana 546 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 546 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 546 11. 08. 2025 15:22:46 11. 08. 2025 15:22:46 II. CONVENTUS B'mae V. Mariae Gratiarum Tersacti In Dalmatia citeriore 534 revolvimus, quod ipsa utpote Mater misericordiae, gratiae, et pietatis amica, ac humani generis consolatrix pro salute fidelium, qui delictorum onere praegravantur, sedula exoratrix, et pervigil ad Regem, quem genuit, intercedit, dignum quin potius debitum arbitramur, ut Ecclesias in honorem sui Nominis dedicatas gratiosis remis-sionum prosequamur impendiis, et Indulgentiarum muneribus decoremus. Cupien-tes igitur, ut Ecclesia B'ae Mariae apud Flumen Tarsii, et prope Tersadis oppidum Corbavien. Dioecesis sita congruis honoribus frequentetur, ac in suis structuris, ornamentis, et Caerimoniis augeatur, ac conservetur, et ut Christifideles eò liben-tius devotionis causa confluant ad eamdem, ac ad augmentum, et conservationem hujusmodi manus promptius porrigant adjutrices, quo ex hoc ibidem dono Coelestis gratiae uberius conspexerint se esse refectos: Dei Omnipotentis Dei misericordia, et Beatorum Petri, et Pauli Apostolorum ejus auctoritate confisi, omnibus verè paeni-tentibus, et confessis in etc. Domini Nostri Jesu Christi Nativitatis, Resurrectionis, et Pentecosten, ac ipsius gloriosae Mariae Virginis, nec non omnium Apostolorum, et Dedicatione Ecclesiae memoratae festivitatum, singularumque Dominicarum diebus â primis Vesperis usque ad secundas Vesperas Ecclesiam praefatam devotè visitaverint annuatim, ac ad augmentum, et conservationem praedictam manus ad-jutrices porrexerint, ut praefertur, septem annos, et totidem quadragenas in singulis festivitatibus, et Dominicis praedictis de injunctis eis paenitentiis misericorditer re-laxamus. Praesentibus perpetuis futuris temporibus duraturis. Datum Romae apud S. Petrum Anno Incarnationis Dominicae Millesimo, quadringentesimo, quinqua-gesimo octavo, tertio Nonas Junii, Pontificatûs nostri anno quarto. N. Ferrari C. de Luca III. Gregorius XIII. anno 1578. Arae Divi Petri Apostolorum Principis sitae in Ecclesia Tersactana concessit privilegium perpetuum, ac quotidianum, ut quotiescumque aliquis Sacerdos sive Regularis, sive Saecularis ibidem immacu-latam Hostiam Deo litaret, toties animam â piacularibus flammis liberare, ac ad caelestem patriam evehere possit, ac valeat, ut ejusdem litterae desuper emanatae ex ipso Originali transumptae indicant, quae ita sonant. Gregorius Episcopus Servus Servorum Dei ad perpetuam rei memoriam. Omnium saluti paterna charitate intenti inter tam multa pietatis officia, quae nos pro munere nostro convenit exercere, Sacra interdum loca speciali privile-gio insignimus, ut inde fidelium defunctorum saluti amplius consulatur. Quocirca, ut Ecclesia Domus B'ae Mariae Gratiarum Oppidi Tersati Ord'is Fratrum Minorum de Observantia Modrussiensis Dioecesis 547 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 547 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 547 11. 08. 2025 15:22:46 11. 08. 2025 15:22:46 Bosnia Seraphica 535 simili usque adhuc privilegio minimè decorata, ac in ea Altare situm in Capella Sancti Petri Apostoli hoc speciali dono illustretur, auctoritate nobis â Domino tra-dita concedimus, ut quoties Missa ad praedictum Altare celebrabitur pro anima cu-juscumque fidelis, quae Deo in Charitate conjuncta ab hac luce migraverit, ipsa de thesauro Ecclesiae Indulgentiam consequatur, quatenus Domini Nostri Jesu Christi, et beatissimae Virginis Mariae, beatorum Apostolorum Petri, et Pauli, aliorumque Sanctorum omnium meritis suffragantibus â Purgatorii poenis liberetur. Datum Romae apud S. Petrum, Anno Incarnationis Dominicae 1578. quarto Nonas Julii, Pontificatûs Nostri anno septimo. Cca' Glorierius. IV. Innocentius XII. cuilibet Christifideli [Confraternitati adscripto B. V. M.]405 Ecclesiam Tersactanam semel in anno visitanti verè paenitenti, confesso, ac Sacra Communione refecto, plenariam indulgentiam, ac peccatorum veniam in-dulsit. Idem Pontifex etiam Confraternitatem B. V. Mariae confirmavit, ac variis Indulgentiis decoravit, ut ex ejusdem litteris datis Romae die 24. Januarii 1692. patet, quae hujus sunt tenoris: INNOCENTIUS Papa XII. Ad perpetuam rei memoriam Cum, sicut accepimus, in Ecclesia Conventus Tersactensis Fratrum Or-dinis Minorum S. Francisci Reformatorum nuncupatorum Modrussien. Dioecesis una pia, et devota utriusque sexûs Christifidelium Confraternitas sub invocatione B. M. V. Gratiarum nuncupatae (non tamen pro hominibus unius specialis artis) ca-nonicè erecta, sive erigenda existat, cujus Confratres, et Consorores quamplurima pietatis, et Charitatis opera exercere consueverunt. Nos ut Confraternitas hujusmo-di majora in dies suscipiat incrementa, de Omnipotentis Dei misericordia, ac bea-torum Petri, et Pauli Apostolorum ejus auctoritate confisi, omnibus utriusque sexus Christifidelibus, qui dictam Confraternitatem imposterum ingredientur, die primo eorum ingressûs, si verè paenitentes, et confessi Ss'mum Eucharistiae Sacramentum sumpserint, plenariam: Ac tam descriptis, quam pro tempore describendis in dicta Confraternitate Confratribus, et Consororibus in cujuslibet eorum mortis articulo, si verè quoque paenitentes, et confessi, ac Sacra Communione refecti, vel quatenus id facere nequiverint, saltem contriti nomen Jesu ore, si potuerint, sin minus, corde devotè invocaverint, etiam plenariam: Nec non eisdem nunc, et pro tempore exis-tentibus dictae Confraternitatis Confratribus, et Consororibus verè etiam paeniten-tibus, et confessis, ac Sacra Communione refectis, qui praedictae Confraternitatis Ecclesiam, seu Capellam, vel Oratorium die festo principali dictae Confraternitatis per eosdem Confratres semel tantùm eligendo, et ab Ordinario approbando â primis Vesperis usque ad occasum solis diei hujusmodi singulis annis devotè visitaverint, et ibi pro Christianorum Principum concordia, haeresum extirpatione, ac Sanctae Matris Ecclesiae exaltatione pias ad Deum preces fuderint, plenariam similiter om-nium peccatorum suorum 548 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 548 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 548 11. 08. 2025 15:22:46 11. 08. 2025 15:22:46 II. CONVENTUS B'mae V. Mariae Gratiarum Tersacti In Dalmatia citeriore 536 Indulgentiam, et remissionem misericorditer in Domino concedimus. Insuper dic-tis Confratribus et Consororibus verè pariter paenitentibus, et confessis, ac Sacra Communione refectis, Ecclesiam, seu Capellam, vel Oratorium hujusmodi in qua-tuor aliis anni festis, vel non festis diebus per memoratos Fratres, semel tantùm etiam eligendis, et ab eodem Ordinario approbandis, ùt praefertur, visitantibus, et orantibus, quo die praedictorum id egerint, septem annos, et totidem quadragenas, quoties verò Missis, et aliis Divinis Officiis in dicta Ecclesia, seu Capella, vel Ora-torio pro tempore celebrandis, et recitandis, seu Congregationibus publicis, vel privatis ejusdem Confraternitatis ubivis faciendis interfuerint, aut pauperes hos-pitio susceperint, vel pacem inter inimicos composuerint, seu componi fecerint, vel procuraverint, nec non etiam, qui corpora defunctorum, tam Confratrum, et Consororum, ùt praefertur, quàm aliorum ad sepulturam associaverint, aut quas-cunque Processiones de licentia Ordinarii faciendas, Ss'mumque Eucharistiae Sa-cramentum tam in Processionibus, quam ad infirmos, aut alias ubicumque, et quo-modocunque pro tempore deferetur, comitati fuerint, aut si impediti Campanae ad id signo dato semel Orationem Dominicam, et Salutationem Angelicam dixerint, aut etiam quinquies Orationem, et Salutationem easdem pro animabus Confratrum, et Consororum, ùt praefertur, recitaverint, aut devium aliquem ad viam Salutis reduxerint, et ignorantes praecepta Dei, et ea, quae ad Salutem sunt, docuerint, aut quodcumque aliud pietatis, vel charitatis opus exercuerint, toties pro quolibet piorum operum exercitia sexaginta dies de injunctis, seu aliàs quomodolibet debitis paenitentiis in forma Ecclesiae consueta relaxamus. Praesentibus perpetuis futuris temporibus valituris. Volumus autem, ut si alias dictis Confratribus, et Consorori-bus praemissa peragentibus aliqua alia Indulgentia perpetuò, vel ad tempus nondum elapsum duratura concessa fuerit, praesentes nullae sint, utque si dicta Confrater-nitas alicui Archiconfraternitati aggregata jam sit, vel imposterum aggregetur, seu quavis alia ratione uniatur, aut etiam quomodolibet instituatur, priores, et quaevis aliae litterae Apostolicae illis nullatenus suffragentur, sed ex tunc eo ipso nullae sint. Datum Romae apud S. Mariam Majorem sub Annulo Piscatoris die XXIV. Januarii MDCLXXXXII. Pontificatus nostri anno primo. Il. Card'lis Albanus. V. Clemens XI. pro die decima Maji, qua contigit translatio Almae Domus Nazarenae ad Collem Tersactanum anno 1709. die 23. Septembris benignè conces-sit, ut â Clero tam Saeculari, quam Regulari Dioecesis Segniensis, nec non ab om-nibus Religiosis Strictioris Observantiae Sancti Francisci Conventus Tersactensis, ac totius Provinciae Croatiae Carnioliae, recitari possit Officium unà cum Missa Almae domus, prout in 549 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 549 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 549 11. 08. 2025 15:22:46 11. 08. 2025 15:22:46 Bosnia Seraphica 537 Provincia Marchiae ex concessione Innocentii XII. die 16. Sept. 1699. recitatur, et celebratur, prout ex Originali S. R. C.406 Decreto colligitur, quod ita sonat: Segniens. Ad humillimas, supplicesque preces Cleri Saecularis, et Regularis Civi-tatis Segnien. et P. P. Strict. Observantiae Sancti Francisci Provinciae Carniolae ab Eminentissimo, et R'mo Domino Casdina le Berberino relatas, Sac. Rit. Cong'o gratiam extendendo posse concedi censuit, ut â Clero Saeculari, et Regulari, et totius Dioecesis Civitatis Segnien. nec non ab omnibus Religiosis Strictioris Obser-vantiae S. Francisci Conventus Tersactensis, ac totius Provinciae Carniolae recitari possit singulis annis Officium Almae Domus Lauretanae aliàs â Sac. Rit. Congreg. ad relationes E'mi, et R'mi Domini Card'is Colloredi, die 16. Septembris 1699. pro Provincia Marchiae approbatum, si Sanctissimo Domino Nostro placuerit die 7. Septembris 1709. Et facta per me Secretarium de praedictis Sanct'mo Domino Nostro relatio-ne, Sanctitas Sua benignè annuit die 23. Septembris ejusdem anni 1709. (L. S.) GCard. Carpineus B. Imghirami Sac. Rit. Cong. Secret. VI. Idem Clemens XI. benignè indulsit Indulgentias septem Altarium Basilicae Principis Apostolorum de Urbe, ita videlicet, ut quilibet Christi fidelis, qui septem Altaria infra numeranda sita in Ecclesia Tersactensi, ab Ordinario loci designanda duodecim vicibus pro quolibet anno per eumdem Ordinarium specifi-candis devotè visitaverint, et ibi pro Christianorum Principum concordia, haeresum extirpatione, et Sanctae Matris Ecclesiae exaltatione pias ad Deum preces fuderit: qua vice id fecerit, eas omnes, et singulas Indulgentias, peccatorum remissiones, et paenitentiarum relaxationes consequatur, sicut si septem Altaria in Basilica Prin-cipis Apostolorum de Urba sita, ad id designata specialiter, et personaliter visita-ret. Datum Romae apud Sanctam Mariam Majorem sub Annulo Piscatoris die 18. Julii anno 1710. Pontificatus sui anno decimo. Altaria ab Ordinario loci ad hunc effectum designata sequentia numerantur 1'mum S. Catharinae Virginis, et Martyris. 2'dum Sancti Michaelis Archangeli. 3'tium Sancti Antonii de Padua. 4'tum Sancti Petri Apostolorum Principis. 5'tum Sanctae Annae Matris Sanctissimae Dei Genitricis. 6'tum Sancti Patris Nostri Francisci. 7'mum Sancti Nicolai Episcopi. Dominica demum tertia cujuslibet mensis totius anni deputata est ab eodem Ordinario pro lucrandis hujusmodi Indulgentiis. 550 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 550 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 550 11. 08. 2025 15:22:46 11. 08. 2025 15:22:46 II. CONVENTUS B'mae V. Mariae Gratiarum Tersacti In Dalmatia citeriore 538 VII. Singulare fuit Clementis XI. Pontificis Maximi promovendi erga Thaumaturgam Tersactensem Virginem cultum, et devotionem studium, qui prae-ter supra specificatas gratias huic Tersactensi Ecclesiae concessas, etiam pro die 10. Maji, in quam incidit miraculosa translatio Almae Domus Nazarenae ê Nazaretho Palaestinae ad Collem Tersactensem, omnibus Christifidelibus confessis, ac Sacra Communione refectis, Ecclesiamque Tersactanam devotè visitantibus, ibique pro exaltatione Sanctae Matris Ecclesiae, haeresum extirpatione, ac concordia Princi-pum Christianorum orantibus anno 1717. die 24. Aprilis, Pontificatus sui anno de-cimo septimo, plenariam omnium delictorum veniam clementer indulsit. Caput IX. De Gratiis, et Miraculis intercessione B. V. Mariae obtentis, de Populi concursu, ac Reliquiis in hac Tersactensi Ecclesia asservatis. §. I. De Gratiis, et Miraculis per intercessionem B. V. Mariae Tersactensis â diversis Marianis Clientibus obtentis. I. Non est meae mentis omnia prodigia, et miracula, ac gratias per inter-cessionem B. V. Mariae Tersactensis obtentas hìc referre; si enim omnia adducere vellem, integrum replerem volumen, aliqua igitur tantùm delibabo, ut cunctis pateat, quam misericors, quam pia, quam benigna, quam prona sit Ss'ma Mater Dei ad suc-curendum suis Clientibus, qui sincero cordis affectu eam invocant. Anno 1599. in Civitate Fluminensi tanta grassabatur pestis, totque incolas enecabat, ut Civitas vacua remansisse videretur. Audiamus de hac lue P. Franciscum Glavinich in legenda Sanc-torum Slavo idiomate Venetiis anno 1628. impressa sic disserentem: Aes campanum non pulsabatur, et fores templorum claudebantur, quia nemo erat, qui veniret ad Solemnitatem. Viae Civitatis lugebant, et in plateis ejus gramen crescebat, quoniam nullus aderat, qui tereret eas. Parvuli petebant panem, et non erat, qui frangeret eis. Maritus vitabat uxorem, filius Patrem, frater sororem declinabat, Sacerdotes ejus gementes, Virgines ejus squalidae, et ipsa Civitas oppressa amaritudine. Ad placan-dum proinde Supremi Numinis iram, communi consensu, opem Tersactanae Matris invocarunt, ut flagella Divinae iracundiae, quae pro peccatis infligebantur, averteret. Et ecce! mox exauditae sunt eorum preces; etenim horâ diei sexta, in aere supra Ec-clesiam Tersactanam apparuit Crux valde lucida albi coloris; quae 551 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 551 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 551 11. 08. 2025 15:22:46 11. 08. 2025 15:22:46 Bosnia Seraphica 539 suavissimo quodam motu, versus Civitatem Fluminensem descendens, ibidem me-dia circiter hora mansit immobilis, cunctis eam probe intuentibus, ac simul ad tam attonitum [insolitum]407 signum attonitis, Dei, et Sanctissimae ejus Genitricis cle-mentiam implorabant. Disparens itaque visio, confestim cessavit contagiosa lues, residuique superstites viribus reassumptis, indicta Processione solemni debitas Deiparae grates lachrymabundi persolverunt. Quod etiamnum 5. Augusti in fes-to Beatae Mariae ad Nives, gratissima Civitas quotannis fidelissimè praestat, nam congregatis Clero Saeculari, et Regulari Judicibus, ac Nobilibus, Civibus, ac ple-beis, montem devotissimè ascendentes Sacrum solemne decantant, ac Aram gratio-sissimae liberatricis accedentes eidem sex Cereos, ac duas faces offerendo, in haec verba prorumpere consueverunt: Votum fecimus, gratiam acepimus. II. Anno 1710. Agnes Stembergarin Parochiae Ternoviensis molendinum accedens, subito casu corruit infra ejusdem rotas, certae mortis victima ab omnibus judicata. Superno illustrati lumine circumstantes, ocyus nostrae gratiarum Matri de-voto mentis affectu commendarunt infelicem. Res sane stupenda, Mulier ab aquis defensa, et â rotarum currentium laesione praeservata, nullo insuper madefactionis signo in vestibus apparente, ad ripam torrentis fuit delata, quae postea Tersactum veniens meritos persolvit honores, ac argenteo voto delato Matrem Domini adoravit. III. Eodem anno simili infortunio, non absimilem gratiam intercessione B. V. Mariae Tersactensis consecuta est Maria Starsena; ea enim Molendinum acce-dens, deambulavit incautè circa extrema Canalis, quo gurges profundus copioso de-fluebat influxu: hinc lubricante pede cecidit in profundum, absque dubio aquarum copia naturaliter absorbenda. Cum igitur omnis auxili humani expers, supina jace-ret in undis, Mariam Tersactensem vocavit in auxilium, cujus virtuosam dexteram mox experta, de ventre gurgitis sine ullo nocumento, aut madefactionis indicio, ad terram fuit transportata. Post aliquot dies Tersactum advolavit; relatâque per ordi-nem miraculi veritate, fidelium corda ad colendam Dominam nostram ferventius inflammavit. IV. Anno 1711. Georgius Zalnar Moravicensis, Dominica Paschatis adeo coeperat balbutire, ut â domesticis vix perciperetur, feriâ dein tertiâ vocem, vi-resque totaliter amiserat. Quid consilii? Suadente Parocho loci, â sua consorte, et germano fratre Tersactum ducitur, ut â Sanctissima Matre, prodigiosa omnium mi-raculorum officina, juvamen reciperet, et loquelam. Vix pedem hujus felicissimi collis attigerat, mutus audita Sacrae Capellae campanula, crebra edidit suspiria, et valvis Ecclesiae appropinquans die 13. Aprilis hora circiter nona matutina intelli-gibili voce exclamavit: Jesus, et Maria juvate me, Maria Mater gratiae miserere mei: perveniensque ad Sacrarium, multo magis clamabat, attonitis omnibus, qui tunc aderant circumstantibus, quibus, cum ante Aram magnae Dominae, mirabile prodigium per Ordinem enarrâsset, prae nimia cordis teneritudine in devotissimas lachrymas resoluti, benedixerunt Dominum, et beatissimam Matrem 552 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 552 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 552 11. 08. 2025 15:22:46 11. 08. 2025 15:22:46 II. CONVENTUS B'mae V. Mariae Gratiarum Tersacti In Dalmatia citeriore 540 ejus. Ipse verò Georgius, Sanctissimis Ecclesiae Sacramentis confortatus, ac gratiis pro debito peractis, domum est reversus jucundus, pariter et facundus. V. Eodem anno Dominus Joannes Josephus Cavalieri Juris utriusque Doctor, incidit quadam die in manus inimicorum, vitae ejus longo jam tempore insidiantium, qui bestiali crudelitate vulnera vulneribus superaddentes, ac saepè saepius gladiis confodientes, per violentas manus violentam mortem ipsi inferre moliebantur. Domum deportatus, totus proprio in sanguine volutabatur, â mortiferis plagis aliud non expectans, quam animam exhalare. Inter lethales hasce angustias Virgini Tersactanae, Divo Antonio de Padua, ac animabus purgantibus sese votivè commendans rogat, ut adversus inimicorum tela, caelestem afferrent opem, et me-delam. In ipso articulo, qui brevi extinguendus videbatur, vivus remansit, ac ingen-tes dein Beatae Mariae referens gratias, votivam tabellam hìc affixit, cum sequenti inscriptione: Ex voto Joannis Josephi Cavalieri Pisinensis J. U. D. qui â gravi mortis periculo, per intercessionem B. V. et S. Antonii, ac animarum Purgatorii liber evasit, et sanitati fuit restitutus. Anno Domini 1711. VI. Anno 1721. exundante fluvio Gurk in inferiori Carnioliae in Dominio Strugensi inversa navicula tres personae submersae erant, quae tamen, postquam â quadam pia, et devota persona Coronata Virgo Tersactensis invocata fuisset, omnes tres vivae, et incolumes emerserunt, ut constat ex Epistola P. Paulini Rutter Vica-rii Neostadiensis, et testis ocularis, quam de hoc infelici casu Tersactum scripsit, estque hujus tenoris: Notifico, quod die 14. hujus (Decembris 1721) circa nonam matutinam sub dominio Strugensi in exundanti Gurka tres personae naufragium passae sint: nam submersa navicula per semialterum quadrantem potiori ex parte aquis totaliter fuerunt immersae. Quamprimum autem â quadam pia, ac devota persona invocata fuit Coronata gratiarum Mater Tersactensis, illico omnes tres vivae, et incolumes emerserunt, cujus Miraculi ego Paulinus Rutter Vicarius, ac Concionator Ordinis Minorum Reformatorum Provinciae S. Crucis Croatiae Car­ nioliae ocularis testis sum. Hactenus litterae. VII. Supra modum stupendum est, quod contigit anno 1722. mense Julio in pago Chernizze Parochiae Mamuranensis Dioecesi Polensi in Istria subjecto. Ibidem namque Georgius Skabich incidit in gravem mentis amentiam: proinde qua-dam die furtive se domo subducens profugus per loca silvestria vagabatur, tandem elapsis undecim diebus, eum Pastores in silva, milliari â germanico â408 praedicto loco distante nudum inter dumeta invenerunt, inventum domum reduxerunt. Loci Capellanus nomine Philippus devotis Ecclesiae precibus miserum benedixit, ac be-nedicendo Tersactanae Matri prodigiis clarissimae cum universo populo devovit, nil haesitans, quod ipsa intercedente sanitati sit restituendus. Conductis ergo sex 553 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 553 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 553 11. 08. 2025 15:22:46 11. 08. 2025 15:22:46 Bosnia Seraphica 541 fortibus ruricolis, qui Georgium probè custodirent, â Fratre germano, et cognata Tersactum adducitur. Vix templi Mariani fores attigerant, en subito infelix excla-mat: Ô Maria gratiarum Mater, adjuva me, inde ad Aram Virgineam pervenientes, extemplò Georgius â mentis delirio liberatus, sanus, et incolumis in haec verba prorupit: Gratias tibi ago Virgo Sanctissima, quoniam â tenebrarum principe in Angelum lucis se transfigurante liberâsti me. Seductor ille ad silvam me conduxit male suadens, ut ad instar Divi Joanis Baptistae viverem in eremo, ibi amaris her-barum radicibus alebam miseram vitam meam, decepit me foetidissimus tenebrio, vafre, promittens beatitudinem aeternam, si per trimestre desertum inhabitavero. Tandem Georgius â malo genio liberatus, unà cum asseclis Sacrosanctis Ecclesiae Sacramentis munitus, laetus ad propria regreditur. Et ubicunque Fratres Minores habuit sibi obvios, ad hospitium nedum invitavit, sed et amanter adstrinxit, narrans jugiter mirabilia, quae fecerat Dominus Matre sua semper benedicta patrocinante. VIII. Anno 1723. 15. Augusti. Inter insignia Virginis miracula numeratur et illud, quod in Urbe Albonensi in Istria patrare voluit Dominus ejusdem interven-tu: siquidem Dominica Renvich â Medicis incurabilis declarata apud dulcissimam Matrem Tersactensem gratiam inire studuit, bonae spei plena, quod quidquid mo-limine casso petivit â Medicis, acciperet â Maria. Quid igitur fecit mulier devota? votive se Tersactum ire dixit, et intrepida confidentia, Virgini curationis onus im-posuit. Prudenter sane, et felici eventu! in momento, in ictu oculi pluribus praesen-tibus sana e lecto surrexit, perfectam corporis sospitatem recuperavit, et magno devotionis affectu Tersactum venit, votum peregrinationis solutura. Haec res, Ma-rianum cultum erga beatissimam Virginem Tersactensem illis in partibus valde pro-movit, et fiduciam omnium ad ejus implorandum auxilium mirificè excitavit. IX. Anno 1726. Non minus stuporis, et admirationis habet, quod sequitur miraculum Siquidem Andreas Oreshitsch ex Carniolia integro quinquenio caecus sedebat in tenebris, et lumen Caeli non videbat toto videndi usu destitutus. Divino Spiritu instigatus [afflatus]409 fervidè admodum beatae Virgini Tersactanae se totum concredidit, votive promittens in proximo, Sacram ejus Aediculam visitare. Virgo nostra dulcissima, cujus natura est miseris succurrere, votum benignè suscepit, dis-cussisque tenebris Clienti suo devotissimo lumen oculorum restituit, ac ipse 9. Maji Tersactum venit tanto pro munere gratias acturus. X. Eodem anno 1726. accidit prodigium nulla unquam oblivione delen-dum. Mulier siquidem Vipacensis Dioecesis Aquilejensis nomine Helena Mohor-tschitschin ex utero Matris suae clauda, triginta quinque annorum spatio bajula-batur, nec unquam gressum figere poterat. Magno propterea maerore, et angustia afflicta, ad Virginem Tersactanam omnium miserorum advocatam misera, plena fiducia recurrit. Die igitur 17. Maji â domesticis Tersactum deportatur, ut â Maria integram reciperet sanitatem, quam et natura negaverat, et ars nullatenus poterat 554 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 554 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 554 11. 08. 2025 15:22:46 11. 08. 2025 15:22:46 II. CONVENTUS B'mae V. Mariae Gratiarum Tersacti In Dalmatia citeriore 542 reparare. Vix ad radices Sacri Montis pervenerat, ô res perquam stupenda! Mulier paululum sese coepit erigere: Ecclesiam dein subintrans extemplò surrexit incolu-mis, ac gressu festino ad Aram Virgineam accurens, perfectè sana, Sacratissimae Matri grates egit quamplurimas. XI. Anno 1727. 24. Maji Lucia Terchovich immedicabilis morbi magni-tudine victa brevi de hoc saeculo esse migrandum, indubitanter judicabat. Quare omnibus Ecclesiae Sacramentis communita, ac extremo Vale cunctis domesticis tenerrimè dicto, lacrymis, precibusque Tersactanae Matri, morientium exhilaratri-ci singulari, animam jam ê corporis ergastulo egredientem devotissimè commen-dabat. Advocatur Dei Sacerdos, qui Luciam mortis angustiis pressam consoletur, piisque Ecclesiae orationibus adjuvet, et suffragetur. Adest Sacerdos, salubria sug-gerit consilia, ut anima illa pretioso Christi sanguine redempta, salutem aeternam consequatur. Sed ecce! memorabile portentum. Dum Curatus tam Sancto occupatur ministerio, moribunda se sola ê strato surrexit, et sonora voce exclamans in sequen-tia verba prorupit: Ah sit semper laudata, et benedicta Sanctissima Virgo Tersac­ tensis Maria, quae me â morbo lethali sanavit, et ab ipsa morte tam misericorditer liberavit. Tersactum ergo 1. Junii rectà petiit, egitque Deo, et beatae Virgini gratias, totiusque rei gestae seriem fideliter exposuit. XII. Praenobile inter alia miracula est illud, quod per Deiparam Tersacten-sem in districtu Vipacensi in pago Verhpolle (germ. Oberfeld) dicto fuit patratum. Ibidem namque â 1. Novembris anni 1728. usque ad 21. Julii 1729. Agatha Pre-merlin lecto affixa lethaliter decumbebat: tamque dira fuit vehementia languoris, ut pedes ejus omni penitus Spiritu Vitali destituti, aridis arborum radicibus simillimi apparerent. Pastor loci de animae salute solicitus, quoniam de corporali omnes jam desperaverant, Agatham omnibus Ecclesiae Sacramentis, Domino commendabat. Ad sic afflictam quidam vicinus advenit: heus tu! inquit: cur non uteris magno illo remedio, et Divam Virginem Tersactanam non invocas? Scito, me consimili morbo pressum, medicinam praesentem illicò accepisse. Movit faeminam ea vox atten-tè ausculat, ruminat, ac statim corde, et ore vovet peregrinationem Tersactanam. Edito voto ad domesticos conversa, Tersactum, inquit, pergam ad Virginem ex-hilaratricem. Tunc Tersactum? replicant illi, ad sepulchrum te brevi deportandam potius judica, ac firmiter tene. Ibo, repetiit Agatha, viam carpam, sana perveniam. Quid plura? Omnibus stupore attonitis, surgit ê strato, intra biduum festina Ter-sactum appulit, ac 23. ejusdem mensis Julii gratiosae gratiarum Matri, gratias egit demissimas. 555 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 555 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 555 11. 08. 2025 15:22:46 11. 08. 2025 15:22:46 Bosnia Seraphica 543 XIII. Alius devotus Marianus Cliens per intercessionem B. V. Tersactanae jam jam moriturus, ê mortis faucibus clementer fuit ereptus, et sanitati restitutus, prout dein ipsemet elegantibus versibus totam rei seriem enarravit, ac ipsam ele-giam in laudem Virginis concinnatam in Capella ejusdem Virginis Mariae pro ae-viterna memoria appendit. Sic verò sonat Elegia Tersacti colles! Summo loca chara Tonanti Nazareâ quondam, terra beata domo. Parcite tam sero, si vestra ad limina gressu accedo, voti conscius ipse mei. Non ego Virgineo fueram male gratus amori qui mihi coelestem detulit unus opem Non alio vitam hanc media de morte reductam quam vestro tantum munere sospes ago. Agnosco superum donum. Matrisque beatae auxiliatricem pronus adoro manum. Sic est ô Virgo! lachrimis haec scribere laetus gestio, vel potius sanguine firmo meo. Aeger eram, sensimque meos invaserat artus intima delapsus saevus ad ossa dolor. Lapsus ad ossa dolor, quem vel minuisse medentum arte omni frustra cura, laborque fuit. Jam mihi vis morbi nigram descripserat horam objiciens animo fata suprema meo Jam gelidus toto prorumpit corpore sudor et tristi exangues irrigat imbre genas Jam cervix prope fracta labat, jam brachia languent nec cruor in venis est, nec in osse vigor Lingua suâ sine voce silet, suspiria tantum et rari gemitus arida membra movent. Ipsi oculi jam luce carent, tenebrisque sepulti ingeminant tacitè: terra caduca vale! Ipsa anima haec tandem corpus fugitiva relinquens nuntiat haud longe mortis abesse diem. Hanc ubi non dubius venientem expecto, repente nescio, quae in afflicta, vox sonat aure mihi?410 Pone, inquit, vir, pone metum, melioraque sume pectora, nec mortis tela inimica time. Est superis tua chara salus, Matrisque beatae auxilio toto corpore sospes eris. Inspice Tersacti augustas in vertice Sedes inspice prodigiis, templa stupenda suis Hic Coelo devota cohors devota Mariae turba Patrum in Christo, quod tibi junxit amor 556 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 556 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 556 11. 08. 2025 15:22:46 11. 08. 2025 15:22:46 II. CONVENTUS B'mae V. Mariae Gratiarum Tersacti In Dalmatia citeriore 544 Illa tui tristem casum miserata jacentis te menti impressum nocte, dieque gerit Illa tui intuitu supplex caelestibus aris adstat: et excelsa â Virgine poscit opem Pro te vota facit, pro te suspiria fundit pro te sollicitas mittit ad astra preces Annuit his precibus Virgo, votisque Clientum annuit, et temet vivere posse sinit. Vive ergo, aeternique Dei pro munere Matrem obsequio studeas promeruisse pio. Utque sciant homines, qui in una Virgine possint in te oculos, in te lumina fixa ferant. Vix finem vox ista dedit, mihi corpore sensim languor abit, sensim pristina vita redit. Miror, vivaces artus, firmata stupesco tam subito casu singula membra mihi. Nunc oculos, nunc tango manus, nunc ora resolvo, nec facile corpus nosco vel ipse meum. Sic primaeva salus, sic munere Matris amatae reddita vita mihi est, quâ prope rapta die. Quis non ô Virgo? tua nunc benefacta per orbem sparget? quis poterit non memor esse tui? Ah quoties pia Diva tui reminiscor amoris! ah quoties recolo praestita dona mihi! Lingua haec prae lachrymis propriam confusa loquelam perdit, et in solo muta stupore silet. Ast quamvis nec lingua loqui, nec scribere dextra sat valeat laudes optima Virgo tuas, Te tamen ista colet, te terris illa loquetur dum Coelum stellas, dum mare habebit aquas. Te posthac cunctis mea mens memorabit in oris (usque adeo ô Mater! mentio grata tui est) Assidueque tuum meriti non immemor unquam nomen in arcano pectore dulce geram. Interea haec pia vota, Sacras prostratus ad aras appendo pedibus Magna Maria tuis. Quod si parva fero, vitam cum sanguine votis addo, meque ipsum consecro Virgo tibi. Haec vita, hic sanguis, gratique haec vota Clientis De mihi collato munere testis erunt. Ex V. XIV. Plurima alia adsunt, prodigia interventu gloriosissimae Virginis Tersactanae patrata, quae studio, et ex proposito omitto, ne molles hujus histo-riae contra intentam, cui studeo, brevitatem, in immensum excrescat. Si quis plura Thaumaturgae Virginis Tersactensis omnium gratiarum fontis Ma- 557 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 557 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 557 11. 08. 2025 15:22:47 11. 08. 2025 15:22:47 Bosnia Seraphica 545 tris, is inspiciat historiam Tersactanam â P. Claro Pasconi conscriptam, ibi enim inveniet plurimos, qui naufragium passi sunt, intercessione Virginis Tersactanae ê mediis spumantis maris undis mirabiliter ereptos, claudorum bases solidatas, cae-corum oculos apertos, surdis auditum restitutum, aliosque diversorum morborum generibus vexatos, sanitati restitutos. Fons enim misericordiae Mariae, ut cum Idio-ta loquar, vivus, et indeficiens est, nunquam diminuitur, nunquam siccatur, omnibus potabilem se reddit, nulli clauditur, nec negatur. Haurit ex eo bonus, haurit etiam malus: omnibus prodest, nemini nocet, omnes recreat, omnibus dulcis est, omnes juvat, curat debiles, sanos confortat, miseros laetificat, justos provehit, injustos pu­ rificiat, aegros sublevat, bellantes tuetur, anxios consolatur, peccatores justificat, peccata prosternit. §. II. De Peregrinis tum voti, tum devotionis causâ ad Divam Tersactensem confluentibus. I. Deum, qui per infinitam suam immensitatem est ubique praesens, ubivis pariter adorari posse in spiritu, et veritate, ac ab eo beneficia impetrari, nullus est, qui possit inficiari. Attamen in uno loco magis, quam alio beneplacitum est Domi-no, holocaustis, et sacrificiis â fidelibus honorari, res ex Sacris litteris est explorata. Sic filiis Israel olim praeceperat Dominus Deut. c. 16. Non poteris immolare Phase in qualibet Urbium tuarum, quas Dominus Deus tuus dabit tibi, sed in loco, quem elegerit Dominus Deus tuus, ut habitet nomen ejus illic. Sic de parentibus Samuelis Elcana, et Anna testatur Scriptura 1. Reg. c. 1. Et ascendebat Elcana de civitate sua diebus statutis, ut adoraret, et sacrificaret Domino exercituum in Silo. Sic Act. 8. Eunuchus Candacis Reginae Aethiopiae confecto longo itinere venerat adorare Dominum in Jerusalem. Sic doctor Gentium Divus Paulus Act. c. 20. Mileto Jero-solymam festinavit, ut festum Pentecostes ibidem celebraret, Deumque adoraret. Sic parentes pueri Jesu, ut scribit S. Lucas c. 2. quotannis Nazarethô ad Templum Jerosolymitanum peregrinabantur, ut devotione peculiari, ac religiosissimo cultu solemnia Paschalia celebrarent. Sic denique ipsamet Incarnata Aeterni Patris Sa-pientia, ut idem perhibet Evangelista, cum esset annorum duodecim Comite Sanc-tissima Genitrice, ac fidissimo Nutritio pariter Nazaretho profectus est Jerosoly-mam ad Patrem adorandum. Si ergo Jesus, Maria, Joseph unum locum alteri pro colendo Deo praetulerunt: quid aliud indigitare voluêre? quam ut suo exemplo nos informarent, aliqua Sacra loca esse â Deo praeelecta, ut ea peregrè invisentibus ibidem, 558 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 558 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 558 11. 08. 2025 15:22:47 11. 08. 2025 15:22:47 II. CONVENTUS B'mae V. Mariae Gratiarum Tersacti In Dalmatia citeriore 546 et non alibi velit inexhaustos gratiarum fontes misericorditer mortalibus dispensare. II. Et sane! Peregrinationes Sacras ad Basilicas, et Aras gloriosissimae Matris, et Virginis Mariae, fore Deo prae aliis gratissimas, et acceptissimas, per-spicuè patet, tum ex innumeris miraculosis beneficiis, idcirco liberalissimè collatis: tum exemplo virorum nobilitate, doctrina, ac sanctitate clarissimorum, ex perpetua Ecclesiae consuetudine ab Apostolorum tempore ortum ducente, id devotissime omni saeculo practicantium, ùt testatur Eusebius lib. 6. Hist. c. 9. et 12. Et ut de aliis taceam Ecclesiis, Aedes Tersactana â sui origine usque in hodiernum diem semper magno populi concursu extitit frequentata; Nullum enim est anni tempus, nullus mensis, imo vix ulla dies abit, quin â pluribus exteris, et domesticis celebretur. Praecipuè vero in certis anni festivitatibus, tanta est accurentium populorum fre-quentia, ut templi moles aliàs ampla, ac coemeterium ei contiguum, nec non claus-tri pars inferior excipiendis hominibus vix sufficiat. Accedunt passim omnes tanto pietatis ardore, ut saepissime in hoc Sacro delubro audiantur gemitus, suspiria, ac compunctionis lachrymae. Conspiciuntur frequenter supplices palmae, genua re-pentia, extensa brachia, contusa pectora, prostrata corpora. Alius beneficia poscit, alius gratias agit, alius misericordiam implorat, alius alios pios amoris, et doloris actus elicit, ad quos eliciendos Divina Mater fortiter movet, et ut foris appareant, suaviter promovet, et impellit. III. Audiatur, quaeso, qui de populorum concursu ad Thaumaturgam Vir-ginem Tersactanam, Sanctissimo Domino Clementi XI. Pontifici Maximo testifi-catus fuerit Ill'mus, et R'mus D. D. Adamus Benedictus ê Comitibus de Rattkay, perpetuus de Nagy, et Kiss Tabor Episcopus Segniensis, et Modrussiensis, Sac. Caes'ae Regiae, et Catholicae Majestatis Consiliarius. Postquam enim enarrâsset, Domum Nazarenam ex Palaestina ad Montem Tersactanum fuisse translatam, sequentia subjungit: Ego infrascriptus religiosissimè testor, quod ad praefatam Ecclesiam (nempe Tersactanam) non solum ex adjacentibus Territoriis Civitatis Fluminensis, Castuae, Vinodol, Buccari, Dragae, Grobnitii, Costrenae quotidie, specialiter autem diebus festivis copiosissimus populus confluat: verum etiam ex remotioribus Provinciis, ut ex Croatia, Bosnia, Carniolia, Dalmatia, Istria, Styria, Comitatu Goritiensi quamplurimi Peregrini etiam processionaliter, praesertim in majoribus anni solemnitatibus, praefatam prodigiosam imaginem veneraturi con­ currunt, adeo, quod infra anni spatium circiter centum millia animarum in dic­ ta Ecclesia confiteantur, et communicentur … In quorum fidem me propria manu subscripsi, et praesentes solito Episcopali sigillo munivi. Datum Buccari die 12. Maji Anno Christi 1715. (L. S.) Comes Adamus Rattkay Episcopus Segniensis 559 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 559 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 559 11. 08. 2025 15:22:47 11. 08. 2025 15:22:47 Bosnia Seraphica 547 IV. Plures numerantur Parochiae, quae partim ex antiqua consuetudine, partim ex voto hanc Thaumaturgam Virginem processionaliter visitare solent. Sic Civitas Fluminensis processionaliter cum Clero Saeculari, et Regulari singulis an-nis bina vice salutat Virginem Tersactanam videlicet feriâ 6'ta in Parasceve, et 5. Augusti in festo B. V. ad Nives. Bina quoque vice Civitas, et Capitulum Castua­ nense instituit ad gratiarum Matrem Tersactensem in anno Processionem videlicet feria 6'ta in Parasceve, et die 15. Junii in festo Sanctorum Viti et Modesti. Feriâ secunda Paschatis quolibet anno advenit Processio ex Parochia Veprinensi. In festis Pentecostalibus plures advenire solent Parochiae, et quidem ex Istria quatuor vide-licet Bollugnensis, Praspergensis, Urainensis, et Lupoglavensis, item Lauranensis, ac ex Carniolia Slavinensis. Capitulum quoque Grobnicense binas ad hunc prodi-giosum locum instituit quotannis Processiones, unam feria secunda Pentecostes, et alteram die 5. Augusti. In Vigilia Sanctissimae Trinitatis venit processionali-ter populus Parochiae Ureunensis in Carniolia. Pariter ex Carniolia adveniunt, sed quolibet secundo anno Parochiae Bresovicensis, et ex Cruschiza. Die 2. Augusti in festo Portiunculae adveniunt processionaliter omnes Parochiae sitae in territorio Vinodolensi. Die 16. Augusti in festo S. Rochi quolibet anno advenit votiva prop-ter depulsam interventu gloriosissimae Virginis pestem Processio Buccarensis. Die 8. Septembris tres ex Carniolia advenire consueverunt processionaliter Parochiae scilicet Ternoviensis, Jelshanensis, et Coshanensis, sed ultima nonnisi quolibet biennio. Quolibet itidem triennio advenit in festo Sanctissimi Nominis Mariae cum processione Parochia Laassensis in Carniolia. Tandem Scholares Fluminensis Gymnasii mense Novembri cujuslibet anni, ordinatè procedunt ad Matrem Divi-nae Sapientiae eam suppliciter deprecantes, ut litterarum studia feliciter possint in-choare, progredi, ac terminare. Anno Scholastico terminato, rursus consimili modo Tersactum properant, gratias agentes Virgini, quod ea intercedente litterariis labo-ribus ter faustè supremam manum imposuerint. V. Advertendum venit, quod post Caesaream prohibitionem, fiant peregri- nationes processionaliter ad loca dissita ad impedienda mala, quae â scelestissimis hominibus etiam in locis Deo Sacratis postposito omni timore Dei perpetrari solent, illae omnes processiones emaneant, quae uno die venire, et redire nequeunt non sine magno Ecclesiae, et Conventus detrimento. Eapropter etiam concursus ho-minum ad hunc Sacratissimum locum valde diminutus est, et quidem adeo, ut, ubi olim ad centena millia hominum, ut ex suprà allata attestatione Ill'mi, et R'mi Domini Ordinarii patet Sacra Synaxi quolibet anno refecta fuerint, hodie vix quarta pars in hoc Sacratissimo loco respectivè ad numerum praedictum Sacra communione reficiatur, prout me pro- 560 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 560 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 560 11. 08. 2025 15:22:47 11. 08. 2025 15:22:47 II. CONVENTUS B'mae V. Mariae Gratiarum Tersacti In Dalmatia citeriore 548 pria experientia docet; etenim dum anno 1763, hìc loci Sacristae munere perfunctus essem, fideliter per integrum annum numeravi particulas consecrandas, et reperi, fuisse particulas consecratas, et populo devoto ad Sacram Communionem acce-denti distributas, numero 27391. Ecce! quanta differentia? Populus multiplicatur, devotio minuitur, non quod abbreviata esset manus Domini, aut Sanctissima Virgo Tersactensis, munificentissima gratiarum elargitrix esse desiêrit, sed quia multorum refriguit charitas, ac sincera, et vera in Divos devotio. §. III. De Sacris Reliquiis in hac Ecclesia asservatis, et anathematibus voti causa oblatis. I. Inter Sacras Reliquias in hac Ecclesia asservatas principem obtinet lo- cum argenteum quadripalmare circularis longitudinis, et latitudinis Reliquiarium, continens in se triginta sex Sanctorum Reliquias, Cyrillico caractere conscriptas, quod anno 1570. Barbara Desputovizza Rassiae Princeps de sua, suorumque cor-poris et animae Salute solicita ex voto amabilissimae Matri, ac Reginae nostrae dicavit, ac in Ara Majori pro augenda fidelium devotione curavit collocari addita sequenti subscriptione: Voluntate Patris, juvamine Filii, directione Spiritus Sancti Domina Barbara Desputovizza hoc Reliquiarium, sive Tonagia ad Dei gloriam fe­ cit: quod sit in gloriam purissimae Virginis, et omnium harum S. S. Reliquiarum, ut quatenus misereatur illi, et defendat illam ab omni malo in Saecula Saeculorum in hoc, et in futuro vitam impetrent. Amen. Catalogus autem Reliquiarum est sequens: 1. Andreae Apostoli 18. Incerti 2. Mariae Magdalenae 19. Theodori Tyronis 3. Georgii Martyris 20. Stephani Protomartyris 4. Apolloniae Martyris 21. Incerti 5. Tyrsi 22. Theodori Tyronis 6. Clarae Virginis 23. Athanasii Episcopi 7. Theodosii Martyris 24. Philippi Martyris 8. Demetrii Martyris 25. Cosmae, et Damiani 9. Andreae Apostoli 26. Jacobi Apostoli 10. Michaelis Martyris 27. Pelagii Martyris 11. De Rubo Moysis 28. Ursulae Virginis, et Martyris 12. Stephani Martyris 29. Areti Martyris 13. Ignatii, qui Christum portavit. 30. Bartholomaei Apostoli 14. Theodori Stratilae 31. Matthaei Apostoli 15. Jacobi Martyris 32. Stephani Protomartyris 16. Procopii Martyris 33. Incerti 561 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 561 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 561 11. 08. 2025 15:22:47 11. 08. 2025 15:22:47 Bosnia Seraphica 17. Damiani Martyris 34. Joannis Chrysostomi 35. Petri Apostoli 36. Diversae incertae Reliquiae 562 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 562 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 562 11. 08. 2025 15:22:47 11. 08. 2025 15:22:47 II. CONVENTUS B'mae V. Mariae Gratiarum Tersacti In Dalmatia citeriore 549 II. Anno 1636. die 2. Augusti D. Ferdinandus Comes â Porcia, ejusque Illustrissima Conjux Anna Elisabetha ab Auersperg, omnem felicitatem suam pa-trocinio Virginis Matris attibuentes, ut eam etiam in futurum sibi redderent propi-tiam, et amicam, visitato Sanctuario Tersactano, pedem unius ex Sanctis Innocenti-bus Martyribus argentea inclusum capsa religiosissimè obtulerunt cum hac inscrip-tione: Deiparae Virgini in Tersacto, Joannes Ferdinandus Comes Purciliarum, et Anna Elisabeth Comitissa ab Aversperg conjuges 2. Augusti 1636. Cruci, seu paci, qua utimur in majoribus anni festivitatibus in Sacris cantatis, auro intexta est par-ticula ferri ex clavo Domini Nostri Jesu Christi cruci affixi. Anno 1779. sequentes tres Reliquiae cum suis authenticis dono datae sunt 1. de velo B. V. Mariae. 2. ex ossibus S. Petri Apostoli. 3. ex ossibus S. Laurentii Mart. III. Magnus ille totius Orbis, ac suimet gloriosus domitor Carolus V. Ro-manorum Imperator, et Hispaniarum Rex, ut tamquam Aquila magnarum alarum, provocaret Austriacos Successores ad colendam Thaumaturgam Tersactanam Ma-trem, huic circa annum 1536. dono obtulit, Aquilam ex purissimo auro fusam, ac pretiosis adamantibus miro ordine hinc inde dispersis ornatam, quae etiamnum in-tuentibus patet, dum velatae Virginis effigies amovetur. IV. Anno 1597. Illustrissimus Dominus Comes Thomas Erdeody Dalma-tiae, Croatiae, ac Slavoniae Banus ob restitutam per intercessionem Virginis Ter-sactanae Filio Sigismundo sanitatem, tripalmarem, ac trium unciarum ex purissimo argento, statuam B'mam Virginem sine labe conceptam repraesentantem, quae infra Octavam Immaculatae Conceptionis Virginis Deiparae publicè in Ara majori expo-ni solet, votiva gratitudine consecravit sequentibus verbis: Thomas Erdeodi Comes Monti Claudii, et ejus uxor Anna Maria Wgnud (seu Ungnud) Comitissa, Deo, et Beatissimae Virgini Mariae pro filio Sigismundo gravissimè aegrotante suppli­ ces humiliter voverunt. Anno 1597. Ejusdem Comitis Thomae Erdeodi alter filius Stephanus tristem agebat sine lumine vitam. Ut igitur visum ademptum recuperaret, pii parentis exemplo, ad Matrem Tersactanam pro remedio recurrit. Protinus vidit, stupentibus, qui aderant, praeibat exultans, viam carpens, et viae ducem ulterius non requirens. Pro optatâ gratiâ impetrata, aureum Coelesti Auxiliatrici Calicem consecravit anno 1615. V. Anno 1693. die 27. Januarii Reverendissimus Dominus Nicolaus Salon titularis Episcopus Macariensis, Abbas infulatus, ac Parochus Ternoviensis, cujus memoria in benedictione sit, tenerrimus Pater pauperum universalis peregrinorum susceptor, Religiosorum omnium sincerus amator, verbo: Vir secundum cor Dei pluribus Charismatibus â Tersactana Virgine locupletatus, au- 563 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 563 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 563 11. 08. 2025 15:22:47 11. 08. 2025 15:22:47 Bosnia Seraphica 550 reum annulum, argenteam pectoralem Crucem, Pedum cum infula, Immaculatae Virgini Mariae ex voto libavit. VI. Eodem anno 1693. die 29. Augusti Leopoldus I. invictissimus Roma-norum Imperator, palmis, et trophaeis gloriosissimus in contestationem suae erga Deiparam Tersactanam devotionis per Reverendissimum Dominum Stephanum La-dinich Fluminensem Vienna submissa bina argentea candelabra, marmoreis columnis Arae majoris appensa, quorum unum suimet, alterum Josephi felicissimae memoriae personas repraesentat. Item terna Turcis vexilla, ac versicoloris equi caudam, Otho-mannis erepta in expugnatione Budae in Hungaria, fortunatissimè â Leopoldino exer-citu, sub potentissimo Mariae praesidio triumphatae. Quae omnia processionaliter, praesente Illustrissimo, et Reverendissimo Domino Sebastiano Glavinich Segniensi Episcopo Tersactum allata sunt, ac beatissimae Virgini gratiarum, nomine piissimi Imperatoris ex voto praesentata. Hujus ter Sancta vestigia imitari volens Augustis-sima Imperatrix Elisabetha Christina per Reverendum patrem Stephanum Dinarich suum Confessarium, ac Provinciae Austriae S. J. bis Praepositum Provincialem ob-tulit Beatae Virgini Tersactanae magnum aureum numisma, etiamnum inter caetera Cimelia videndum, ad impetrandam diu suspiratam prolem masculam. VII. Anno 1734. Domina Theresia Constantia Baronessa â Vinicin adeo in suo Castello Stubicensi in Regno Croatiae luctuosa infirmitate oppressa erat, ut ul-timos vitae periodos etiam physicorum judicio attigisse crederetur. Aderat quidam virtute clarus, qui coram devotissimae Virginis Icone in genua provolutus votivum donum Tersactensi Advocatae, si aegrota â praesentis mortis periculo liberaretur, obtulit. Constantia sanitati restituta, immemor, quod displiceat Deo, infidelis, et stulta promissio juxta monitum Sapientis Ecclesiast. c. 5. Si quid vovisti Deo, ne moreris reddere, votum â suo amico factum persolvere distulit. Eapropter in pris-tinam lethalem infirmitatem divina dispositione, ut clariora fierent prodigia Virginis Tersactanae, incidit, quae, licet suae culpabilis procrastinationis conscia, reassump-to tamen fiduciali animo iterato pulsat ad Januas misericordiae ejusdem Matris Cle-mentissimae pro impetranda firma valetudine. Cum verò Sanctissima Virgo nullum ad se confugientem despiciat, Constantiae preces etiam secundò exaudivit eamque integrae sanitati restituit. Quae proinde in Duplicis beneficii contestationem die 26. Sept. anni 1734. Tersactum migravit, et affectuosissimis liberatrici suae repositis gratiis argenteam trecentorum ferè florenorum lampadem obtulit Coronatae Matri pii illius, qui voverat nomine cum sequenti inciso Epiphonemate: Reginae Coeli sine naevo Tersactensi, hac phiala lucis gerula sua suspiria effectuata, Veteranus insinuat Vasallus prostratus, ut lux perpetua luceat ei, aggregeturque perenni fati lege suis Clientibus. 564 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 564 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 564 11. 08. 2025 15:22:47 11. 08. 2025 15:22:47 II. CONVENTUS B'mae V. Mariae Gratiarum Tersacti In Dalmatia citeriore 551 N'o 24. VIII. Adest itidem plurima pene inter gemmea, et aurea monilium dona munus pretiosum in Rosarii forma ex Capillis constructum: et undequaque pretio-sissimis unionibus obvolutum, quo personaliter praesens Excellentissima Domina Maria Magdalena Comitissa Draskovich, ut sese â voto facto explicaret, imagi-nem hanc miraculosam ornavit mediante R'mo Patre Emerico Esterhasi suo Nepote pro tunc actuali Generali Ordinis Sancti Pauli primi Eremitae, et postea Episcopo Zagrabiensi. His, et innumerabilibus sane votorum anathematibus tam Sanctuarii, quam totius fermè Templi amiciuntur parietes: ita ut vel ad ingressum Sacri la-ris tantis quivis excitatus miraculorum testimoniis ad quamcunque impetrandam â Virgine Matre gratiam nemo sit, qui non confidat. Videt hic aegros valetudine, caecos luce, claudos gressu, surdos auditu, dementes consilio, steriles foecunditate, errantes via, exules patria, vinctos libertate, tempestatibus actos felici portui, mor-tuos ipsos planè dixerim, vita donatos. Videt hic ut cuncta uno verbo complectar, perpetuam miraculorum originem, inexhaustum prodigiorum fontem, perennem gratiarum oceanum Deiparam Tersactanam. Caput X. De Solemni Deiparae Tersactanae Coronatione. §. I. De origine solemniter coronandi in terris Sacras Ima- gines beatissimae Virginis Mariae, et promotore Coronationis Virginis Tersactensis. I. Quamvis beatissimam Virginem Mariam praeter unicum, et unigeni-tum suum filium Jesum Christum humani generis Reparatorem nemo pro dignitate laudare queat, hominum tamen ingenia diversos invenerunt Deiparam Virginem honorandi, et venerandi modos, inter quos vix ullus magis ingeniosus poterat in cor hominis descendere eo, quem conceperat Illustrissimus, et Reverendissimus D. D. Comes Alexander Sforzia Basilicae Sancti Petri in Urbe Canonicus. Is namque Mariam Matrem Dei, quam in vivis singulari prosequebatur amoris affectu, ut etiam post mortem sibi specialissimam Advocatam apud Filium constitueret, potiorem portionem suae substantiae publico instrumento suam ultimam voluntatem decla-rante in hunc dumtaxat finem applicuit, ut ex annuis proventibus tot aureae confi-ciantur Coronae, iisque omnes illae statuae, vel 565 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 565 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 565 11. 08. 2025 15:22:47 11. 08. 2025 15:22:47 Bosnia Seraphica 552 Icones Matris Sanctissimae, antiquae, prodigiosae, atque â populorum concursu specialiter frequentata coronetur. II. Ne autem haec sua piissima intentio, exoptato frustraretur effectu, Illus-trissimum, et Reverendissimum Capitulum S. Petri in Vaticano, suae postremae dispositionis executorem nominavit, et instituit, â quo praehabita authentica fide praedictarum conditionum, uti fidelissimè aureae dispensatur Coronae, ita omnium, quae in tam solemni actu peragi debeant promptissimè debita communicatur in-structio. Quid ingeniosius, vel ad honorandam in via Matrem Dei, vel ad capes-senda â Christifidelibus infinita propedum merita excogitari potuit? liberum quippe erat piissimo fundatori suam substantiam vel ad alendos pauperes, vel alios pios usus convertendi, attamen iis relictis meliora aemulando charismata voluit Mariam, quae in Coelis coronata triumphat, in terris quoque non semel, sed iteratis vicibus in suis prodigiosis Imaginibus coronatam habere. Praevidit, quod hujusmodi piae coronationes quemadmodum sint futurae innumeris occasio proxima maximi meri-ti, ita majoris cultus, et ferventioris devotionis erga beatissimam Virginem efficax indubiè sint evasurae incitamentum. III. Primus Promotor Virginis Tersactensis Coronationi fuit Illustrissimus, et Reverendissimus D. D. Joannes Franciscus Barbadico Veronensis pro tunc, pos-tea Brixiensis Episcopus. Is enim Tersactanum Sanctuarium, et miraculosam ejus imaginem cum pluribus fulgere prodigiis inaudiisset, solito amore succenditur vi-dendi, quae vulgabantur: unde pietatis suae zelo veluti quodam Sancti Spiritus adac-tus afflatu tam exemplaris peregrinationis itineri sese concredidit, ac anno 1709. die 23. mensis Aprilis gratiosus hospes Tersactum advenit, ubi absolutis pietatis suae officiis, cum de praerecensitis erudiretur ad vota, et singula vel ipso relatu majora comperisset, primus, Deo sic ordinante, Vaticanas hasce coronas Patribus Conven-tus ad captum dedit, eosdem informando, qualiter per Capitulum Vaticanum certa pii aeris administretur summa olim â Domino Alexandro Sforzia vel maxime ad id legata, ut ex ejus annuali proventu Illlustrissimae Deiparae, quae authenticis clare-rent miraculis, aureis distinguerentur coronis: quare ut et Tersactana Imago hoc de-coraretur ornamento efficacissimis verbis Patribus persuasit, ut nulli parcant labori in tam pio, et Sancto promovendo opere, quod ut securius optatum attingat exitum se quoque futurum spopondit adjutorem. IV. Peracta exemplarissimè sua triduana devotione ardentissimis Patrum votis, et efficacissimo Deiparae patrocinio associatus 26. Aprilis movit Tersacto Infulatus Cliens, et Veronam sui Episcopatus Metropolim brevi temporis intervallo redux incolumis salutavit. Inde memor promissionis suae sine mora suas justissi-mas promovit instantias, et mediante 566 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 566 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 566 11. 08. 2025 15:22:47 11. 08. 2025 15:22:47 II. CONVENTUS B'mae V. Mariae Gratiarum Tersacti In Dalmatia citeriore 553 suo in Urbe Agente apud Illustrissimum, et Reverendissimum Capitulum in Vati-cano pro aureis ê legato Sforziano comparandis Coronis supplicando institit. Reve-rendissimum Capitulum formato super expositis authentico processu, compertaque relatorum mirabilium veritate, nec non pervetusta Sanctuarii hujus celebritate ac Imaginis â Divo Luca pictae miraculosissima indole ter benigni praetitulati Epis-copi supplici subscripsit, aureaque pro Deipara Tersactana, Jesuloque Ulnis ejus adpicto ex praetacta summa quantocyus conficienda diademata relaxavit. §. II. De facultate solemniter Coronandi Virginem Tersactanam. I. Confectae aureae Coronae â Capitulo Vaticano transmissae erant die 17. Julii 1713. Illustrissimo, et Reverendissimo D'no D. Joanni Francisco Barbadico, Episcopo Veronensi, cui etiam ipsa Coronatio tamquam singulari Mariano Zelatori demandata fuit, cum facultate tamen subdelegandi in casu impedimenti alium Epis-copum. Verum, dum cuncta necessaria ad tam solemnem actum indefesso labore, et Zelo parabantur, exortae in nonnullis Germaniae partibus pestilentiali lue, â Se-renissima Republica Veneta arctissimè undique passus occlusi remanserant, hoc inopinatè excitato impedimento, praelaudato Antistiti etiam accessus Tersactum praeclusus erat, ipsa Coronatio solemnis ultra annum suspensa mansit. Suspendit ille coronationem, quia huic actui praeesse optabat, quod etiam nos ferventer effla-gitabamus, sed irritò, nam cessata in remotioribus Provinciis lue, in Carinthia sae-vior reviviscens utriusque deperdebat desideria. II. Ne verò Miraculosa Icon suis ultrò fraudaretur Coronis, Religiosissi-mus Praesul per Cancellarium Nuntii Apostolici apud Serenissimam Rempublicam Venetam juxta facultatem sibi â Reverendissimo Capitulo Vaticano impertitam loco sui substituit Illustrissimum, et Reverendissimum Dominum, Dominum Ada-mum Benedictum ê Comitibus Rattkay Episcopum Segniensem, et Modrussiensem, utpote in cujus dioecesi Sanctuarium Tersactanum veneratur, Instrumentum cum Coronis, ac Instructione sibi Roma missis Patri Petro Francetich Guardiano Ter-sactensi extradidit. Est autem Instrumentum, prout in Originali jacet, hujus tenoris: In Nomine Domini Amen. Cum sit, quod Ill'mo, et R'mo Domino Joanni Francisco Barbadigo olim Episcopo Ve-ronensi, et de praesenti â summa clementia Sanctissimi Domini Nostri D. Clemen-tis Divina providentia Papae XI. translato ad Ecclesiam Brixiensem usque sub die 17. Junii anni 1713. â Venerabili Capitulo, et Canonicis Sancti Petri Almae Urbis remissae fuerint Coronae aureae, et concessa facultas coronandi Sacras Imagines 567 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 567 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 567 11. 08. 2025 15:22:47 11. 08. 2025 15:22:47 Bosnia Seraphica 554 Jesu, et Beatae Mariae Virginis existentes in Ecclesia R. R. P. P. Reformatorum Sancti Francisci loci Tersatti in Dalmatia, prout constat ex epistola missiva teno-ris sequentis videlicet = ab extra = All' Ill'mo, e R'mo Sig're e Padrone osservandiss. Monsig'r Barbarigo Vescovo di Verona. = Intus verò = Ill'mo, e R'mo Sig're e Padrone osserv. = Essendosi benignamente esibita V. S. Illustrissima andar â Tersatto in Dalmatia â coronare con le corone d'oro le Sac. Imagini del Bambino Giesù, e Santissima Vergine esistenti nella Chiesa de' P. P. Francescani Riformati di quel luogo, accettiamo con questa [†] di lei favori mandandoli le sudette corone, con tutte le facoltà, ed Instruzzioni necessarie per far la sudetta coronazione: Ed haven-do rincontri della pietà, e zelo di V. S. Ill'ma medianti le gratie compartite al nostro Capitolo in altra simil' incombenza, speriamo anche in questa ce ne darà nuovi argomenti accrescendo le nostre obligationi in compire con il maggior decoro pos-sibile questa sacra funzione. Mà perche dal suo Agente ci vien detto che il timor del mal contagioso in quelle Parti potrebbe forse ritardarvi la sua andata, in tal caso diamo facoltà à V. S. Ill'ma ò di differire à tempo più oportuno la sua partenza. ò di sostituire altro Vescovo atto à poter adempire tal funzione senza il sudetto timore, à cui è pregata communicar la sopradetta Istruzione, che qui annessa le mandiamo baciandole divotamente le mani = Di V. S. Ill'ma, e R'ma = Roma 17. Giugno 1713 = Dev'mi, et Osserv'mi Ser'vi Il Capitolo, e Canonici di S. Pietro = Giacinto Sacripan-te Can'co Sec'io = Nella coronazione dà farsi della Sacra Imagine della Santissima Vergine si dovrebbe cantare la Messa avanti, e forse sarebbe meglio doppo fatta la coronazione, alla quale devono assistere due per testimonii con il Notaro, oltre il popolo, che si suppone interverrà per sua divotione. Le due corone, cioè una per la Santissima Vergine Maria, e l'altra per il Bambino Giesù si devono collocare sopra le teste delle loro Imagini, e farle ben fermare da un prattico Artefice. Ciò fatto si devono dire l'infrascritte preci, cioè inginochione, e con canto l' Ave Maris Stella, et in fine si dichino i sequenti versetti = Ꝟ = Corona aurea super caput ejus = ℞. = Coronasti eam Domine, et constituisti eam super opera manuum tuarum = Oremus = Famulorum tuorum quaesumus, Domine, delictis ignosce, ut qui tibi placere de actibus nostris non valemus, Genitricis Filii tui Domini nostri intercessione salve­ mur. Per eumdem Dominum nostrum = Quale detta immediatamente si reciti senza canto il Salmo De profundis per l'anima dell'Institutore, e benefattore di questa pia Opera, et in fine l'oratione Deus Veniae largitor, et humanae salutis amator, quae­ sumus clementiam tuam, ut animam 568 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 568 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 568 11. 08. 2025 15:22:47 11. 08. 2025 15:22:47 II. CONVENTUS B'mae V. Mariae Gratiarum Tersacti In Dalmatia citeriore 555 nostri Benefactoris Alexandri, quae ex hoc saeculo transiit, beata Maria semper Virgine intercedente ad perpetuae beatitudinis consortium pervenire concedas etc. Post Requiescat in pace. E finalmente si dica sotto voce un Pater, et un'Ave per il Capitolo, e Canonici di S. Pietro, quale finita si dica: Retribuere dignare Domi­ ne omnibus nobis benefacientibus propter nomen tuum vitam aeternam. Amen. = Compita tutta la sudetta funzione, alla quale, come si e detto, dovranno haver assis-tito il Nodaro, e due testimonii, esso Notaro si roghi dell'Instromento da farsi con l'Amministratori, ò Rettori della Chiesa, in cui sono le sudette Sacre Imagini, della consegna delle medeme corone con l'obbligo […]411, delli medemi di mantenerle sempre sopra le teste delle Sacre Imagini sudette, e del detto Instromento di detta consegna, et Obligo, se nè facia fare Copia autentica in publica forma, e si mandi in Roma al Capitolo di San Pietro; al quale si sogliono mandare i ritratti delle medeme Sacre Imagini per tutto il Clero della Basilica Vaticana, cioè 32. per l' Eminentissi-mo Arciprete, e Canonici in seta, ed un centinaro in Carta = Cumque usque adhuc tum ob timorem luis contagiosae, tum etiam ob gra-ves in sua Dioecesi habitas occupationes sibi demandatis incumbentiis satisfacere non potuerit, et in praesentem diem adhuc vigeant in illis partibus suspiciones luis contagiosae; hinc est, quod anno â Nativitate Domini Nostri Jesu Christi Millesimo septingentesimo decimo quarto, Inductione septima, die verò Veneris, decima quar-ta mensis Septembris, Pontificatus autem praelibati Ss'mi D. N. D. Clementis Papae undecimi, Anno decimo quarto, praefatus Illustrissimus, et Reverendissimus Domi-nus Joannes Franciscus Barbadicus olim Episcopus Veronensis, et ad praesens ad Ecclesiam Episcopalem Brixiensem translatus mihi benè notus, et cognitus in mei Notarii, et Cancellarii publici, testiumque infrascriptorum praesentia praesens, et personaliter constitutus sponte etc. ac omni meliori modo etc. utendo facultate in supra registrata epistola missiva sibi attributa, fecit, et substituit ad supplendas loco sui vices sibi, ùt suprà commissas, Illustrissimum, et Reverendissimum Dominum Episcopum Segnensem, et Modrussensem, in cujus Dioecesi praedicta Ecclesia R. R. P. P. Reformatorum S. Francisci loci Tersati reperitur, ad coronandas coronis aureis in supradicta Epistola missiva nominatis (quas ipse Illustrissimus, et Reve-rendissimus Dominus Episcopus Barbadicus ad dictum effectum consignavit Rev. Patri Guardiano supradicti Conventus Reformatorum de Tersatto, eidem Ill'mo, et R'mo Domino Episcopo Segnensi, et Modrussensi deferendas) Sacras Imagines Jesu, et Beatae Mariae Virginis existentes in Ecclesia dictorum R. R. P. P. Refor-matorum, dictamque Sacram functionem faciendam, et complendam in omnibus, et 569 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 569 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 569 11. 08. 2025 15:22:47 11. 08. 2025 15:22:47 Bosnia Seraphica 556 per omnia, ac juxta formam, et tenorem Instructionis pariter supra registratae, et su-pra praemissis faciendum, gerendum, et exercendum, ea omnia, quae dictus Ill'mus, et R'mus Dominus Episcopus Segnensis, et Modrussensis pro majori pompa, et decore dictae coronationis facere, gerere, et exercere necessaria judicaverit. Dans etc. promittens etc. relevans etc. Sub obligatione etc. Super quibus etc. – Actum Venetiis in Palatio Apostolico apud S. Franciscum â Vinea Anno, Indictione, die, Mense, et Pontificatu, quibus suprà. Praesentibus ad praemissa Ad'm Rev. et Excellente Domino Joanne Antonio ab Abaco sub Canonico Eccle-siae Ducalis Sancti Marci Venet. et Reverendo Domino Antonio Picoli Presbytero Veronensi â Secretis praefati Ill'mi, et R'mi Domini Episcopi substituentis, testibus habitis, vocatis atque rogatis etc. Ego Laurentius Bosetti Notarius Apostolicus Ill'mi, et R'mi Domini D. Nuncii Apostolici Venet. ejusque Curiae causarum Cancellarius praemissis roga-tus interfui, praesens Instrumentum confeci, subscripsi, et solito mei Tabellionatus signo munivi, in fidem etc. (L. Si- gni) Alexander Aldobrandinus Dei, et Apostolicae Sedis gratia Archiepiscopus Rhodiensis Ss'mi D. D. Papae Praelatus Domesticus, et Assistens, ac in toto Sere-nissimo D. D. Venet. Dominio Nuncius Apostolicus. Universis attestamur contra-scriptum Dominum Laurentium Bosetti esse talem, qualem se fecit, cujus Scriptu-ris, et Instrumentis hic, et ubique plena fides adhiberi potest. In quorum etc. Datum Venetiis in Palatio Apostolico apud S. Franciscum â Vinea die 22. Septembris 1714. (L. S.) Stephanus Carreta Curiae Apostolicae Venet. Coadjutor m'ppa III. Dispositis itaque in hunc modum rebus matura deliberatione illicò con-sulebatur, quaenam aptior foret dies ad tam insolitam, et necdum in ditionibus Aus-triacis practicam solemnitatem peragendam? tandem post diuturnas discussiones, et habito consilio Ill'mi, et R'mi Episcopi Segniensis D. Adami Benedicti Rattkay determinata fuit dies octava Septembris anni 1715. Nativitati ejusdem Virginis Sa-cratissimae Sacrata, quatenus ortus ille ineffabilis, quo ab incunabulis Immaculata Caelorum Heroina originalis innocentiae hostem in totius humani generis salutem, et gloriam triumphatrix devicerat, fausto novo hujus triumphi specimine recolere-tur â devotis. Dein generales typis impressae Invitatoriae, non modo per Caesareas haereditarias ditiones, verum etiam per externas, dissitasque plagas ab Ecclesiarum Curatis ê suggestibus publicandae circulariter dispergebantur tenoris sequentis: 570 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 570 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 570 11. 08. 2025 15:22:47 11. 08. 2025 15:22:47 II. CONVENTUS B'mae V. Mariae Gratiarum Tersacti In Dalmatia citeriore 557 INVITATIO Pro CoronanDa VIrgIne Matre TersaCtana Venerata In celeberrimo Sanctuario Tersactensi â R. R. P. P. Franciscanis Reformatae Provinciae Sanctae Crucis Croatiae Carnioliae officiato Quod In Monte supra Civitatem Flumen S. Viti ad Adriatici Sinus septentrionalem ripam in Inclyti Regni Croatiae confinibus situm ob Sacratissimae Domus Nazarethanae ê Galilaea ab Angelis mirabiliter illuc primò translatae, ibidemque annis tribus, et septem mensibus commorantis singularem reverentiam, et Sanctitatem magno populo- rum concursu, ac pietate colitur Atque Miraculosissima Imago Beatissimae Virginis ab Urbano V. Summo Pontifice anno 1362. illuc missa, et â Sancto Luca depicta de Illustrissimi, et Reverendissimi Capi- tuli S. Petri Vaticani consensu, specialique Indulto duabus coronis aureis Roma trans- missis (unâ Mater, alterâ Filius) prima extra Italiam ritu So- lemnissimo Die octava mensis Septembris coronabitur. Ut amplius, et distinctius omnibus, et singulis Christifidelibus hujus Sacrae futurae Solemnitatis in honorem Augustissimae Reginae Caelorum peragendae innotescat ratio, quilibet persuasum sibi habeat, quod Sacer Mons Tersactanus supra Civi-tatem Flumen S. Viti nuncupatam, in extremis confinibus Inclyti Regni Croatiae situatus, mirabili Sacratissimae Domus Nazarethanae (in qua VERBUM CARO FACTUM EST) ê Galilaea anno reparatae Salutis 1291. die 10. mensis Maji trans-latione, ac ejusdem fortunatissima trium annorum, et septem mensium mora, et subsistentia, inter omnes alios montes, et loca (Deo sic providente, atque volente) primò condecoratus fuerit, et per consequens tum propter confluentiam populorum, tum propter affluentiam gratiarum, celeberrimus effectus, ad cujus amplius augen-dam devotionem, et tanti prodigii perpetuandam memoriam, insigne Sanctuarium in ipso constructum non solùm Originali Sacratissimae Deiparae miraculosa Ima-gine â S. Luca depicta fel. 571 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 571 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 571 11. 08. 2025 15:22:47 11. 08. 2025 15:22:47 Bosnia Seraphica 558 mem. Urbanus V. aliique Summi Pontifices pluribus, et quidem singularibus pri-vilegiis, quae referre nimis prolixum foret, dotârunt: verum etiam praesens felicis-simè gubernans Papa Clemens XI. benignissimè indulsit, ut in die tam prodigiosae translationis, 10. videlicet Maji, Officium, et Missa propria in perpetuum celebren-tur, et omnes Christifideles utriusque sexus confessi, et Sacra refecti synaxi, plena-riam omnium delictorum suorum Indulgentiam consequi queant. Porro Benedictus Deus, qui in Sanctis suis mirabilis est, semper mirabilior in sua Sanctissima Matre, specialiter in Sanctuario Tersactano, uti indubiam prae-stant fidem tot, tantaque innumera vota, quae sunt manifesta signa â Christifidelibus obtentarum gratiarum, videri voluit, iis namque tamquam efficacibus motivis, eam, quae in Coelis coronata refulget, in terris quoque Solemnissimo ritu coronatam habere decrevit: Nam anno 1709. suavi sua vi ex alto emissa adeo accendit ani-mum Illistrissimi, et Reverendissimi D. D. Joannis Francisci Barbadico Episcopi pro tunc Veronensis, nunc Brixiensis, ut relicta ad tempus sua Dioecesi praefatum Sanctuarium unà cum dicta miraculosa Imagine devotionis gratia visitaturus acces-serit, ubi peractis exemplarissimè Christianae pietatis officiis, et maturè ponderatis cunctis illius Sanctuarii mirabilibus, ita ejus piissimus animus succensus remansit, ut prodigiosam illam Imaginem, specialiori quodam honore hucusque necdum ex-tra Italiam practicato, dignissimam judicaverit. Quare feliciter redux omni zelo, et efficacia unà cum Seraphico Ordine coram Illustrissimo, et Reverendissimo Capi-tulo S. Petri in Vaticano institit, ut praefatam Sanctissimam Imaginem auctorita-te speciali, qua fungitur, coronare dignaretur: quare post longam temporis moram fatum Ill'mum, et R'mum Capitulum agnita per formalem authenticum processum supradictae Miraculosae Imaginis virtute, resolvit per Eundem Ill'mum, et R'mum D. D. Joannem Franciscum Barbadico Antistitem Brixiensem, vel eo legitime im-pedito, per alium Episcopum ab ipso substituendum coronandam esse, hinc ad hunc effectum duas coronas aureas, unam pro Matre, alteram pro Filio Roma transmisit, ut hoc singulari honore, quo sola felix Italia gloriabatur, etiam faustissimi status Augustissimae Domui Austriacae subjecti condecorarentur. Ne autem ullum cu-juscunque gradus, et conditionis praefixa dies hujus futurae insignis Solemnitatis latere possit, praesentibus declaratur, stabilitam esse diem Octavam mensis Sep-tembris anni currentis 1715. durabitque integro triduo, cum plenaria Indulgentia concurrentium. Quapropter, ut iste memorabilis Caelorum Reginae Triumphus excellentiori plausu, ampliorique Jubilo (ut tantae Solemnitatis ratio, dignitasque deposcit) cele-brari possit, omnes utriusque sexûs Christifideles, non duntaxat adjacentium Regio- 572 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 572 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 572 11. 08. 2025 15:22:47 11. 08. 2025 15:22:47 II. CONVENTUS B'mae V. Mariae Gratiarum Tersacti In Dalmatia citeriore 559 num, sed et remotiorum Provinciarum ad hanc Solemnissimam Augustissimae Re-ginae Coelorum Coronationem quàm humanissimè quàmque humillimè invitan-tur, ut nova hac singularissima Institutio, quò fusiori populorum confluentia, eò profusiori gaudio, auctiorique Spirituali fructu, ad Dei ter Optimi Maximi ejusque illibatae Genitricis majorem honorem, et gloriam peragatur. Quare Excellentissimi, Illustrissimi, et Reverendissimi D. D. Dioecesani, locorum Ordinarii, Praelati etiam Regulares Conventuum Superiores demississimè rogantur, quatenus per eorumdem subalternos Dominos Parochos, Vicarios, Curatos, et Concionatores concreditos sibi populos, ad hanc triumphalem Divinae Matris, ejusque Filii Coronationem Sacris ê suggestibus efficacissimè dignarentur exhortati, ut hanc Sacram peregri-nationem, quo par est, et fieri potest, unanimi zelo, ac pietate suscipiant, ut hic gloriosissimus Deiparae triumphus universali plausu, jubilo, et devotione ita in via celebretur, ut per intercessionem ejusdem Sacratissimae Virginis omnes, et singuli eam Coronam, quam Deus diligentibus se compromisit, in Patria consequi possint, et valeant. Fr. Petrus â Flumine Guardianus cum Conventu Tersactano Ordin. Min. Sancti Francisci Reformatorum IV. Facta promulgatione, ac caeteris, quae ad hunc Coronationis actum solemnius, ac majori cum pompa peragendum videbantur necessaria, rite dispositis. Ecce! imminente jamjam Coronationis die tristis nimis ab Illustrissimo Ordina-rio amandatus advenit nuncius, qui gravem, ac prorsus periculosam infirmitatem Episcopi coronaturi aegre nunciavit 27. Augusti ad serum, atque ob totalem vi-rium destitutionem ad determinatam Coronationis diem impossibilem sui Praelati adventum significavit. Unum erat, quod consolabatur maestissimos Patres, quod P. Guardianus ab Ill'mo, et R'mo D. D. Episcopo Brixiensi Joanne Francisco Bar-badico, cui â Capitulo Vaticano Coronationis munus commissum fuit, aut alium loco sui Episcopum delegandi facultas data, ut suprà visum, sub die 24. Julii 1715. provisorio modo facultatem obtinuerit, in casu, quo Episcopus Segniensis, qui â praetitulato Episcopo Brixiensi pro coronanda Virgine delegatus fuit, impeditus es- set, quemcunque Catholicum Antistitem subdel[eg]andi,412 ut ex sequenti Originali Instrumento patet: In Christi Nomine Amen. Anno ab ejusdem Nativitate Millesimo septingentesimo quintodecimo, Indictione octava, die vigesima quarta mensis Julii, Pontificatus autem Sanctissimi Domini Nostri Domini Clementis Divina providentia Papae XI. anno XV. 573 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 573 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 573 11. 08. 2025 15:22:47 11. 08. 2025 15:22:47 Bosnia Seraphica 560 Usque sub die 17. Junii 1713. Ill'mo, et R'mo D. D. Joanni Francisco Bar-badico tunc Episcopo Veronensi, ac de praesenti Apostolicae Sedis gratia ad hanc Brixiensem Ecclesiam translato, ab Ill'mo Capitulo, et Canonicis S. Petri Almae Urbis expeditae fuerunt Coronae aureae, et demandata facultas coronandi Sacras Imagines Jesu Christi, ac B. V. Mariae existentes in Ecclesia R. R. P. P. Refor-matorum S. Francisci loci Tersati in Dalmatia, prout elucescit ex Epistola missiva tenoris sequentis (cujus tenor hic omittitur, utpote suprà n. 2. una cum Instructio­ ne R'mi Capituli Vaticani allatus, dein sequitur) Cumque hactenus tum ob metum luis contagiosae in illis partibus, tum etiam ob quamplurima, eaque gravia negotia, quae pastoralis solicitudo postulat, praecipue in translatione praefata ad hunc Epis-copatum Brixiensem demandatis sibi incumbentiis satisfacere non potuerit, et actu nequeat ob incrementum suspicionis luis praefatae: hinc praelibatus Ill'mus, et R'mus D. D. Joannes Franciscus Barbadicus Episcopus etc. mihi etc. benè notus, et cognitus etc. in mei Cancellarii, testiumque infrascriptorum praesentia praesens, et personali-ter constitutus etc. sponte etc. ac omni meliori modo etc. facultate sibi in praeinserta Epistola missiva attributa fecit, et substituit ad supplendas loco sui vices, sibi, ùt suprà, comissas, Ill'mum, et R'mum D. D. Episcopum Segnensem, et Modrussensem, in cujus Dioecesi praedicta Ecclesia R. R. P. P. Reformatorum Sancti Francisci de Ter-sato sita reperitur, seu eô aliquo impedimento detentô alium Illustrissimum, et Reve-rendissimum Catholicum Episcopum, arbitrio Ad'm Rev. P. Guardiani dictorum R. R. P. P. Reformatorum Sancti Francisci Tersati eligendum, ad coronandum coronis aureis, in praememorata Epistola missiva nominatis (quas ipse Ill'mus, et R'mus D. D. Episcopus Barbadicus ad dictum effectum consignavit Rev. P. Guardiano suprafati Conventus, eidem Ill'mo, et R'mo D. Episcopo Segnensi, et Modrussensi, vel alteri, ut supra eligendo deferendas) Sacras Imagines Jesu Christi, et beatae Virginis Ma-riae existentes in Ecclesia dictorum R. R. P. P. Reformatorum, dictamque Sacram functionem faciendam, et complendam in omnibus, et per omnia, et juxta formam, et tenorem praeinsertae instructionis, et super praemissis faciendum, gerendum, et exercendum ea omnia, quae dictus Ill'mus, et R'mus D. D. Episcopus Segnensis, et Modrussensis, vel alter, ut suprà, eligendus, pro majori pompa, et decore dictae Co-ronationis facere, gerere, et exercere necessaria, et opportuna judicaverit. Dans etc. promittens etc. relevans etc. sub obligatione etc. Super quibus etc. Actum Brixiae in Palatio Episcopali, Anno, Indictione, Mense, Die, et Pontificatu supradictis. Praesentibus Admodum Reverendo Domino Antonio Picoli â Secretis, et Domino Joanne Daniele Cubiculario suae 574 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 574 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 574 11. 08. 2025 15:22:47 11. 08. 2025 15:22:47 II. CONVENTUS B'mae V. Mariae Gratiarum Tersacti In Dalmatia citeriore 561 Dominationis Illustrissimae, et Reverendissimae testibus etc. Aloysius Margarita J. U. D. Cancellarius Episcopalis rogatus etc. Antonius Soncini J. U. D. Canonicus Praepositus Cathedralis Brixiae, ac in ejusdem Episcopatu Vicarius Generalis. Universis testamur suprascriptum Excel-l'mum Dominum Aloysium Margarita, qui antescriptum substitutionis documentum subscripsit, esse talem, qualem se facit, et ideo etc. In quorum fidem etc. Datum Brixiae ex Episcopali Palatio die 25. Julii 1715. (L. S.) Hieronymus Benalen. Nota- rius Episcopalis Brixiensis m'ppa V. Hac fretus delegativa facultate P. Petrus Francetich Guardianus Tersac-tensis angustia pressus temporis illico ablegavit unum Patrem Sacrosanctae Theo-logiae lectorem Rudolphswertum ad Illustrissimum, et Reverendissimum Domi-num, Dominum Georgium Xaverium de Marotti Praepositum ibidem, Dardaniae Episcopum, et Coadjutorem Petinensem, humiliter deprecando, ut Coronationis Virginis Mariae munus in se susciperet, qui congenita teneritudine auditis exposi-tis, ne sua Advocata, pro qua suis doctissimis Dissertationibus anno 1710. Romae impressis coram Urbe, et Orbe strenuè dimicaverat, hocce honore privaretur, gene-rosa resolutione humillimae invitationi annuit: hunc relicta, in qua actu reperieba-tur, Diocesana visitatione, contemptis ardui itineris periculis, 4'ta Septembris hora octava matutina prono in Deiparam affectu molestissimo se itineri commisit, ac 6'ta ejusdem mensis ad serum incolumis Tersactum salutavit, proxime Deiparae, ac ejus Filii peracturus Coronationem, de qua, antequam plura disseram, praeferendus est. §. III. De apparatu actum Coronationis praecedente, cùm in tum extra Ecclesiam. I. Ut rem ab ovo exordiar, ea, quae in Capella Virginea conspiciebantur, commemorabo. Altare majus Sacris lipsanis, floribus, aliisque ornamentis, quan-tum facultas tulerat, amiciebatur. Ad dextrum Sanctuarii, seu Capellae latus Thro-nus, et Faldistorium cum impendente Baldachino Episcopo Coronaturo paratum erat, in cujus Throni medium hoc elogium appensum est Illustrissimo, ac Reverendissimo D. D. Georgio Francisco Xaverio de Marotti, Dardaniae Episcopo, Praeposito Rudolphswertensi Tersactanam Deiparam Coronanti 575 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 575 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 575 11. 08. 2025 15:22:47 11. 08. 2025 15:22:47 Bosnia Seraphica 562 Primam prodigiosarum Mariae Iconum obriza Vaticani Corona Primus Germanico sub Imperio Solemnissimè coronâsti satis dixi Accessorium est Quidquid vel virtus, vel sanguis adjiciat dehinc Non videris pro Styge quadrare Quid? Daemonum unguibus calcabitur cujus venerandae manus super caput Mariae Ascenderunt? Irrefragabili divinitus promisso sancitum est, ut qua mensi fuerimus illa nobis mensura remetiatur Ergo Et tu coronaberis Quid si coram tot Angelis Nostram coram quot hominibus Theotocon Pontificio decore spectabilis illacrymantibus prae laetitita populis coronâsti Ignos[c]e413 affectui Si Marianus iste Franciadum Coetus vovet, ut tui in Coelis Coronatio In saeculum differatur. II. In eadem Thaumaturgae Virginis Capella multis elegantibus lemmati-bus, et versibus â P. Athanasio Haffner Ord. Min. singularissimo Mariani cultus Zelatore compositis, exornata fuit, qui et reliqua Elogia, Lemmata, et Inscriptio-nes non levi cum labore compilavit. Imprimis in Sanctuario octo fuerunt affixiones symbolicae cum suis lemmatibus, et versibus praecipua Beatissimae Virginis mys-teria repraesentantes, et quidem I. Nativitas Divinae Matris eleganter, cujus anima seu lemma fuit Lemma: Omnem ab ortu Substratum Distichon Non abit, ac tutum, mox ut Pallantias exit Sic mundo in tenebris Nuncia Solis eras. II. Nomen Virginis Mariae in radianti Alveari. 576 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 576 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 576 11. 08. 2025 15:22:47 11. 08. 2025 15:22:47 II. CONVENTUS B'mae V. Mariae Gratiarum Tersacti In Dalmatia citeriore Lemma. Hybla Divum. Distichon. Mella, favumque super Mariae Venerabile Nomen, stillula Tersacti, ter satis una foret. 577 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 577 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 577 11. 08. 2025 15:22:47 11. 08. 2025 15:22:47 Bosnia Seraphica 563 III. Praesentatio Lemma. Omnia dedit Distichon. Trimula se Triadi, quasi filia, Sponsa, Parensque obtulit. Et versa se vice Summa Trias. IV. Annuntiatio Lemma. Dictum factum Distichon. Hic fuit illa domus Coelis Augustior ipsis Hic Verbum Caro fit, Matre loquente fiat. Adverte pie lector in gratiam acuminis necesse fuit corripere ly fiat. V. Desponsatio. Lemma. Mens una duobus. Distichon. Cur sola, et simul est desponsa Maria duobus, Nempe puella duum, bis quoque Virgo fuit. VI. Visitatio. Lemma. Venit, et praevenit. Distichon. Nos quoque digneris, quo Agnata favore beata est, quem si invises, quam benè visus eris. VII. Assumptio et Coronatio. Lemma. Redimiris, ut redimas Distichon. Serto cincta supernè iterum redimiris in orbe, Da Carolo sobolem, cingat ut ipse suam. VIII. Purificatio Lemma. Mundo, non mundor. Distichon. Cur te purificas ô Caelis mundior ipsis? Te post, et Natum nil sine labe viget. III. Praedicta in ipsa Capella, seu Sanctuario Tersactensi videbantur. Per Ecclesiam verò hinc, et inde per columnas, et parietes viginti quatuor extabant Ma-riana Symbola cum suis lemmatibus, et versiculis, quae ad Coronationem Divae Virginis alludebant, ut sequitur. 578 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 578 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 578 11. 08. 2025 15:22:47 11. 08. 2025 15:22:47 II. CONVENTUS B'mae V. Mariae Gratiarum Tersacti In Dalmatia citeriore 564 I. Depicta fuit Nazarethana Sanctissima domus in aere pennis Angelicis volans: su-prà hanc quartam Zodiaci partem, sub quo penniger Genius Indice manus signavit Geminos, qui signum sunt mensis Maji: altera manu ferebat schedulam, in qua signabatur numerus X. Decima quippe Maji beatissima Aedicula ê Galilaea Ter-sactum venit. Lemma. Redde, quod debes Cum decima Maji nostros pia Virgo Penates invisit, decimam nonne tenemur Ei? II. In alio visebatur eadem Lauretana Domus hinc avolans subtus venientem nostram Miraculosam Imaginem ab Urbano V. missam videre fuit. Lemma. Immobilis abit Hinc dum decedis, nobis Te Papa remittit Urbanus Vir erat: Nomen, et omen habet. III. Sanctus Lucas Evangelista actu pingens Virginem nostram illam in nube sedentem aspicit, ut Originale ad vivum copiet. Lemma. Opus â Manu Te Medicus fecit: si mirum si Virgo mederis? Te lucem Lucas pinxit, ab inde nitor. IV. Deipara Coronata multa luce refulgens pro Basi, vel quasi scabello duo scuta ha-buit, Insignia Religionis, et fidelissimae Civitatis Fluminensis referentia. Lemma. Honorificentia populi nostri. Judith. 15 Quantus honor nostris Virgo es sanctissima terris! Jam nos insignis fama per ora feret. V. Extensè, et naturaliter picta fuit Civitas Fluminensis: retro eandem in edito Col-le Conventus noster Tersactanus, supra Civitatem Corona firmabatur quinque ra-diorum, in quorum apicibus, quot Margaritae erant, tot Mariani Nominis litteras continebant. Lemma. Corona inclyta proteget Te. Prov. 4. Quandoquidem INVITOr, Sacram non vito Coronam, Flumen ait: Posthac Regia nunquid erit? Nota: Fluminensis Civitas alio nomine dicitur Sancti Viti. VI. Hìc super eandem Civitatem, ejusdem pingebantur Insignia â Sanctis Protectoribus Vito, et Modesto Martyribus sustentata, supra quae radiabat Deiparae nomen. Lemma. Omnia concordant. Crederis, ô Mater, viventum flumen aquarum Urbis, et arma geris, Vita Modesta fuit. 579 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 579 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 579 11. 08. 2025 15:22:47 11. 08. 2025 15:22:47 Bosnia Seraphica 565 VII. Virgo Coronata stelligero circumdata paludamento Draconem per Filium lancea crucifera figit: ê cujus dextera in prospectiva projectabatur Rachel Jacobo blan-diens: â sinistra itidem in prospectiva Jahel Sisarae tempora clavo transadigens. Lemma. Amat, et odit. Pectore nos medio geris: at sub calce Dracones, hinc modò Jahel eris, quae modò Rachel eras. VIII. Hìc scuto grandi Mariae Nomine signato veluti tecto Turba Clientum muniebatur: clypeo huic supervolitabant Daemones protectos spiculis impetentes, quae casso vulnere â coronato scuto excepta sunt. Lemma. Clypeus Salutis Quà data porta ruens rabidus dum frendet Avernus Hoc scutum obversâ spicula cassa cadent. IX. Fons altè saliens, seseque latè diffundens Coronam loco corporis, seu Conchae praesetulit. Lemma. Sitienti dabo. Apoc. 21. Deliciis fontana fluit, quia turgida donis, pellet, si biberis, guttula quaeque sitim. X. Hortus pensilis, ê quo sol oriebatur, cujus sphaerula Jesu Nomine signabatur: supra hortum Corona, cujus umbram sol oriens in Caelum jaciebat. Lemma. Hortus ab ortu Estnè Virginei cultor Deus ipse Vireti? Clausus hic hortus erit, clausus ut ortus erat. XI. Concha Margaritifera mari innatans, quam apertam, et margarita gravidam Sol in sphaerula corpore columbam referens irradiabat caeteris minoribus conchis in co-ronae modum circumfluis. Lemma. Foecunda supernè Sola â sole tuo foeta es foecunda Virago! Nulla parem gemmam Gangis arena tulit. XII. Templum rotundum tricupulatum duodenis fultum columnis pro pomo Pinnaculi Coronam referens. Lemma. Omnia plena Deo Tu Templum es Virgo, Tu Victima Summa Sacerdos, Ignis et Ara simul: omnia plena Deo. XIII. Coronatum Virginis Nomen fulgidum sydus referens, ac Mundum perpendiculari-ter irradians. Lemma. Et distantissima juxta est Haud propius quidquam terrae, aut distantius isto Sidere; nam radios, quà patet Orbis, habet. 580 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 580 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 580 11. 08. 2025 15:22:47 11. 08. 2025 15:22:47 II. CONVENTUS B'mae V. Mariae Gratiarum Tersacti In Dalmatia citeriore 566 XIV. Terrae, marique depictis periculis Coronata Deipara ex aethere praesens. Lemma. Sola soror Huc oculos! fatis quisquis jactaris iniquis: Omnia si desint, Una levamen erit. XV. Mensa phrygio tapete strata, super quo Cufrinum pretiosum, cui Aurea Corona insedit. Lemma. Invictae Nunquam devictae tantum si praemia restant; Uni, Virgo, Tibi cusa corona fuit. XVI. In lucida, et radiante nube Virgo in sinu Filii sinistram supponentis Coronato Capi-ti, et dextera amplexantis: subtus omnis populus Virgini supplex. Lemma. Poli, Solique Decus Virgine sat digni nunquam pendentur honores qui veneranda homini, quam colit ipse Deus. XVII. Iris imbrifera agros, et hortos veluti Corona complectens, quae ê reflexis Divini Solis radiis in nube rorida resultans ferebat. Lemma. Arentia solor Arida dum terrae facies sine rore gemebat, Tu Virgo afflictis imber, et iris eras. XVIII. Pyramis super coronata Basi â Divino Sole perpendiculariter irradiata. Lemma. Umbra procul Pyramis es jugiter, quam lux Divina coronat: undique colluces, naevus et umbra procul. XIX. Fons signatus corona veluti muro cinctus. Lemma. Unda munda Ne mihi te claudas Mariani dulcor Abyssi, qui te Virgo sitit, da quoque Virgo, bibat. XX. Virgo fulgida, Majestate decora duodecim stellis coronata. Lemma. Majori lamine clarent. Te Divum fulgor, duodenaque sidera cingunt, lumen mendicant lumina: tu tribuis. XXI. Malum punicum coronatum tribus ramusculis impendens â manu in nube exhibita. Lemma. Ô bonum Malum Anne malus Deus, ut, qui Mala coronat? at absit, Non malus ille fuit: Malus at illa fuit. 581 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 581 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 581 11. 08. 2025 15:22:47 11. 08. 2025 15:22:47 Bosnia Seraphica 567 XXII. Regina coronata Divino amictu sole mundum illuminans. Lemma. Intus, et extra nitet. Tu Divini oculi radius praefulgida Virgo omnia sunt tenebrae lumine cassa tuo. XXIII. Foederis Arca in nube repraesentata, et Choro Sanctorum in modum Coronae cinc-ta, quam Sancti Joseph, et David ferebant: subtus Daemones, et haeretici fulmini-bus petiti. Lemma. Foederis Arca Foederis Arca nitet, foedus discede Viator, aut, ut ameris, ab hoc foedere, foedus ama. XXIV. Januae Coeli coronata, eique Mariae Nomen inscriptum, quod quaquaversum ra-diabat: ante fores stabat Cherubin flammeo gladio armatus: subtus Mariani Clientes suspicientes in eam. Lemma. Janua Coeli Janua Virgo bonis, et Janitor Angelus: ergo qui cupit hac recipi, ferveat esse bonus. IV. A medio pontis fluminis Recca dicti, quod Fluminense territorium â Tersactano dividit, hinc, et illinc virentes Pini plantabantur, quarum corpus charta-ceis variorum colorum involucris vestiebatur. Hujusmodi arbores per totam viam figebantur ad usque pedem graduum Sacri Montis, ubi porta ascensus laureatum praefigebat arcum similibus coloratis vestitum spiris, supra quem amplum in tela Quadrum locabatur primum continens Elogium, quo devoti peregrini ad ascensum Coronationem visuri invitabantur tenoris, ut sequitur Ad Sacri Montis hujus pedem firma pedem Mariane Viator Quisquis Magnae Virgini litatum es ascensurus: locus, ad quem tendis, Sanctus est quem proinde decet Sanctitudo. Hìc Angeli non dominantur, sed serviunt Viden' Quid te adoraturum oporteat qui â Caelestium candore Spirituum infinita propemodum intercapidine distas, Attamen Solatus ascende peccator, ad Refugium properas quidquid necessitudinum occurrerit Accipies Si bene petieris: Prostant hiantibus tibi valvis 582 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 582 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 582 11. 08. 2025 15:22:47 11. 08. 2025 15:22:47 II. CONVENTUS B'mae V. Mariae Gratiarum Tersacti In Dalmatia citeriore 568 Promptuaria Gratiarum Totius universitatis â Saeculis Imperatrix ut in gratiae solio Auctiori quodammodo Majestate sedens Tanto te promptior, quò sublimior audiat Aureo Diademate coronabitur In Excelso. Ascende igitur Quò te Angeli, quinto jam saeculo praecessere, iterum sequentur si bene praeieris VaDe IbI VIrgIneM CoronarI Cernes. V. Supra portam Coemeterii aliud erat Elogium per modum suasoriae, ut Peregrini ad recipiendas gratiarum thesauros sese pro posse dignos reddant, quod sic sonabat. Accede Peregrine Domi es Domus enim, in qua renasci coepisti Triennio hìc, et septimestri quievit Haec prima est Christiadum plaga Quae Divinae familiae Originali Domicilio decorata est. Ter potentissima Creaturarum Monarcha Cum Dei, et suo Filio In Throno coronandi sedent Non judicaturi pro tribunali. Si quis alterum accusabit, non audietur qui se ipsum deferet, gratias referet. Thesauri aperti sunt, Accipies, quantum petes Si feceris, quantum potes: Solemnem, et publicam Triduo Dabit omnibus aurem fidenter itaque, et securus Adi. VI. Retro hanc portam, quae faciem Ecclesiae respicit, tertium erat Elo-gium, quo recessuris ominosus abitus augurabatur in hunc sensum. Recedis Mariane Viator? 583 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 583 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 583 11. 08. 2025 15:22:47 11. 08. 2025 15:22:47 Bosnia Seraphica Vade proinde in viam pacis spectâsti hocce in Sanctuario pictam Virginem coronari sic posthac vivas 584 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 584 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 584 11. 08. 2025 15:22:47 11. 08. 2025 15:22:47 II. CONVENTUS B'mae V. Mariae Gratiarum Tersacti In Dalmatia citeriore 569 Ut vivam In perpetuum coronatam intuearis Hoc perpetim, si servare satages et picta, et viva Eos Quorum Filia, Mater, et Sponsa est ut Gloria, et honore coronatus facie ad faciem In perpetuas aeternitates contemplari queas indubiè experto adlaborabit studio Quia Mater gratiarum: Quid hac sorte beatius? Quid hac usura sanctius in terra? Modico nempe obsequio tantum lucrum facere, solertissimè si inquires Reperies Nihil. Viden' quantum tibi profuit, et prodest solemnis Thaumaturgae Tersactanae Coronatio imò vix amplius prodesse potuit quam profuit: Itaque si dives, ita pergito ad tua ut nunquam hinc absens videaris, utrumque si volueris, facere poteris, fac ergo Coronaberis. VII. Ante valvas Ecclesiae Porta Triumphalis erecta erat, quae constabat duobus corporibus proportionaliter sibi commensis: latitudo ejus viginti sex, alti-tudo verò pedum circiter triginta fuit. Apex Caelestem Coronationem Virginis in Gloriae nube praesetulit, in qua Filius â Patre, Mater â Spiritu Sancto coronaban-tur, subjecto lemmate CORONATA TRIUMPHAT. Sap. 4. Modicum infrà hinc, et hinc quatuor erant Evangelistae, ê superna parte majoris corporis quatuor Prophe-tae. Inferius quatuor Reges, â quibus Regiam descendisse Virginem Sacrae paginae testantur. Intra portam introitus ad Ecclesiam Virgo Nostra Originali consimilis praestabatur, quasi Regina Angelorum â Coelestibus Spiritibus coronata, lemmatis loco chronographicum sequens adstabat HonorI CoronanDae InDVLgentIa pLenarIa TrIDVo Ex utraque parte Triumphalis Machinae suis super basibus duo stabant Pontifices: ad dextram Urbanus V. quod Sanctuarium hocce submissa prodigiosa â S. Luca picta Ima-gine honoraverit: ad laevam Clemens XI. quod Officium, et Missam propriam pro die 10. May, in quam incidit Translatio Almae domus, concesserit, nec non Coronationis Solemnitatem triduana, eaque plenaria Indulgentia auxerit. Utriusque Basibus hi versus 585 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 585 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 585 11. 08. 2025 15:22:47 11. 08. 2025 15:22:47 Bosnia Seraphica 570 quorum quilibet sui Pontificis Nomen subaudit, inserti fuêre: Basis Urbani  Luca pictam, te misi URBANA Virago Basis Clementis Te Missâ, ô CLEMENS, officioque colo Supra illorum statuas, quae liberae cum porta triumphali prostabant, Ecclesiae muro suum cuique Elogium affixum erat: Elogium Urbani Urbanus hujus Nominis quintus hujus ominis nulli secundus: lugentibus ob Almae Domus discessum Liburniae populis Gaudium misit universae terrae Nempè Cedro dignam, in Cedro pictam (De Libano quippe venit) Gratiarum Matrem. Prodigiosus Lucae penicillus hoc maturavit Opus Quod inopibus dietetim confert Opem Et oculis, et mente viderit Virginem necessè est: Quam adeo ad Gratiam compositam auxit Usque adeo est Originali, sine Originali Analoga lactentem expressit ut fortius imprimat. Et benè Pro perditissimo licet rogetur Deus Debet Filius Patri aperire latus, et vulnera Cui Mater protendit pectus, et ubera, His solis potentiis Omnipotentia vincitur, et vincìtur. Hic ergo Ne quaere miracula, Mirum non est quod quotidie accidit. Quidquid igitur hìc evenit Sive ad Virginis, vel Filii gloriam Totum tibi transcribitur. Tibi proinde Orbis, et Urbis 586 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 586 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 586 11. 08. 2025 15:22:47 11. 08. 2025 15:22:47 II. CONVENTUS B'mae V. Mariae Gratiarum Tersacti In Dalmatia citeriore Urbanissimo quondam Patri Et Maximo posuêre Minores Filii 587 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 587 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 587 11. 08. 2025 15:22:47 11. 08. 2025 15:22:47 Bosnia Seraphica 571 Elogium Clementis XI. Urbinas Urbanum sequeris Clementissime Clemens! Ille, si Virgini officiosus fuit, tu officio non defuisti. Ab illo Virgo missa est, Missam tu Virgini misisti. Sacratissimae universitatis Imperatricis Triumphum, et Jubilum quasi Jubilaeum fecisti. Cunctorum cùm delictorum veniam Triduo concessisti. Dividite vobis Honorem, et meritum Maximi Pontifices. Mariam Urbanus Reginam veneratus est, Tu Urbinas coronâsti. Trilustri jam Regimine portas Orbem. Nemo fortè Pontificum Tuos rectè speraverit annos Quos tua tibi promittunt merita, et animus Assequendos longè vegetior virtute, quam annis bis Saecularis appares Pontifex Jubilatus: Sin ita te Caeli servabunt uti tu terras Pauci te succedent, cedent multi Vale. VIII. Superius ad laterales Chori fenestras duo erant Elogia, â dextris po-tentissimi, ac Augustissimi Domini, et Monarchae Caroli tertii Hispaniarum Regis, ac Romanorum Imperatoris sub nomine Sexti.  sinistra Illustrissimi, et Reveren-dissimi Capituli Vaticani, quod aureas Jesulo, et Virgini coronas submisit. Elogium Imperatoris Carolo III. et VI. Monarchae et Imperatori Patriae Patri Serenissimo, Augustissimo, Optimo Ob Incarnatae Deitatis Originale Domicilium 588 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 588 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 588 11. 08. 2025 15:22:47 11. 08. 2025 15:22:47 II. CONVENTUS B'mae V. Mariae Gratiarum Tersacti In Dalmatia citeriore Primitus hùc in Sacratissimae Majestatis terras translatum ob primam itidem prodigiosarum Deiparae Imaginum 589 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 589 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 589 11. 08. 2025 15:22:47 11. 08. 2025 15:22:47 Bosnia Seraphica 572 In Altefatae Majestatis Regnis Aureis ê Vaticano transmissis coronis inauguratae Solemnem Coronationem ominosè gratulatur Maxima obstrictus observantia Strictioris Observantiae Conventus Tersactensis Primus ex Ordine Coronata Virgine dignatus. Elogium Capituli Vaticani. Illustrissimo Sacrosanctae Basilicae Vaticano Capitulo Clarae item memoriae Alexandro Sforziae ultima voluntate Regibus invidenda pietate caventi, Ut Ê fructu relictae ad hoc amplae substantiae De dignè fati Capituli arbitrario sentimine Thaumaturgae Deiparae Imagines Veluti prodigiorum Reginae Aureis inaugurarentur Coronis ob Tersactanam nostram tali honore ditatam summae gratitudinis ergo posuit Conventus Tersactensis Minorum Reformatorum. IX. A dextris Valvarum, ubi porta lateralis Castrum respicit cum Religio-nis Insignibus suffigebatur Elogium de Virginis nostrae, ac Sanctuarii excellentia hujus tenoris: Miraris! prodigiis prodigam Mariae Sedem Gratiarum exuberare fluentis? Semi nempe Paradisus Tersactum est Ab illo enim quatuor exivere flumina Tersacto duo manant. Calcem Sacri jugi Flumen reverenter lambit, quod jumenta potat, et homines. Beatus verò vertex disruptis undique cataractis Flumen projicit Gratiarum quod Angelos dulcedine mergit, et homines ebria hic potest esse sitis non satur: laxatis, quicunque sitis, pulmonibus hauri! Et Mariano Flumini lemma inscribe Nunquam sufficis 590 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 590 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 590 11. 08. 2025 15:22:47 11. 08. 2025 15:22:47 II. CONVENTUS B'mae V. Mariae Gratiarum Tersacti In Dalmatia citeriore Tu stella, tu flumen Tu mare, tu lumen Ad quid enim genuinam Originis Aulam In prominenti hoc, quod mare aluit, fastigio Nazarena Virgo locâsset, Ni terra, marique euntibus veluti Cynosura lucere cupida 591 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 591 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 591 11. 08. 2025 15:22:47 11. 08. 2025 15:22:47 Bosnia Seraphica 573 Populos ab Oriente, et Occidente Ad suam trahere Septentrionem statuisset? Tu igitur hìc Magnes esto Respice stellam Despice terram Maria si sydus est Elevare! Si flumen mergere! VoVere SIDerI SCIntILLae MInores. X. Alteri portae ad Ecclesiae Valvarum sinistram, qua aditus ad Conven-tum patet, Martini Comitis de Frangepanibus, quâ fundatoris sequens videbatur Elogium. Martinus Comes de Frangepanibus Vicinarum quondam partium Marchio Hujus Sancti loci, ac Territorii Jurisdicens, ac Dominus Prodigioso huic Sacello praesentem induxit Ecclesiam Necessario quippe haerede carens Gratiarum Matrem Bonorum suorum haeredem inscripsit. Hìc Ne soli Angeli perennibus melodiis fatigentur, Seraphicis Spiritibus Seraphicos homines junxit Quaeris! Cur Sacrarium Maximae Virginis Minoribus crediderit? Nempe De observantia cura fuit, ut rite omnia peragantur. Recte Frangepanis audit comissimus Comes Parvulis quippè, imò Minoribus panem petentibus Ab annis jam CCLXXXIIII frangit panem ut beatitudini suae adhuc in cinere praeluderet. Hìc surgere voluit ad judicium, ubi viam sibi stravit ad misericordiam Sin adhuc piacularibus flammis ustularetur (quod de ipsius pietate non ausim metuere) 592 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 592 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 592 11. 08. 2025 15:22:47 11. 08. 2025 15:22:47 II. CONVENTUS B'mae V. Mariae Gratiarum Tersacti In Dalmatia citeriore In die Coronatae Haeredis quis ambigat liberandum? MartInVs FrangepanI TersaCtensI CoenobII fVnDator XI. His accedebant alia duo Elogia ad valvas pariter Ecclesiae apposita:  dextris unum Ill'mo, et R'mo D. D. Joanni Francisco Barbadico Episcopo Brixiensi, quà Sacrae hujus Coronationis primo Motori, ac Promotori: â sinistris alterum Ill'mo, et R'mo D. D. Episcopo Segniensi, Adamo Benedicto Comiti â Rattkay, in cujus Episcopatu Thaumaturga 593 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 593 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 593 11. 08. 2025 15:22:47 11. 08. 2025 15:22:47 Bosnia Seraphica 574 nostra auro Vaticano prima in Imperio coronata est. Elogium Episcopi Brixiensis En Sacra dignum purpura Barbadicum! Vis genus, et Proavos? Volumen Consule non folium. De progenie Sanctorum est. Quid cuperet meliori origine descendisse? Patruus tuus Gregorius Sanctitate, et merito Eminentissimus, cujus intemerata modestia etiam in murice palluit Romana gyratur in Rota. Recte quidem Vivens enim Sanctissimus esse noluit Post facta igitur communi Ecclesiae consensu beatum audiat. Tu adeo non abludis, quod patruizare dicaris Ad Gallicanae Theatrum gloriae  Sapientissimo Venetorum Senatu Secundam personam sublimi pede facturus Unanimis destinatus renuisti. Timebas, opinor Ne tot talentorum in Mundi pompam profusione Pauperibus, qui tui ex Asse haeredes sunt, praejudicetur. Cogita Viator! Quanti ponderis in Alati Leonis bilance haec gemma fuerit quae ad primogenitum Ecclesiae coronam â tanta Republica destinabatur. Episcopus creatus Thaumaturgam tuam Virginem Veronae clarentem Vaticanis Coronis redimisti. Nostrae quoque sic honoratae praecipuus Auctor, cui tantum cum Coeli Regina negotium Mirum si terrenis Regibus servire recuset? Veronâ Quam Sacris Institutis, et exemplo sanctificâsti Brixiam Papali Authoritate amandatus es Ut plures Dioeceses Pastoralis fulgore solicitudinis Illustres. Nos itaque Tui et professione, et merito Minores ex Reformatis Ob Deiparam nostram Te primo, et praecipuo Motore Vaticanis auctam Coronis Auguramur: ut et Tu aliquando 594 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 594 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 594 11. 08. 2025 15:22:47 11. 08. 2025 15:22:47 II. CONVENTUS B'mae V. Mariae Gratiarum Tersacti In Dalmatia citeriore Post Patruum Sacram in Rotam agaris Votum est Non imprecatio. Elogium Episcopi Segniensis Virum tibi Viator congenita claritate fulgentem suo in Thabor ostendo: Primus Rattkajiorum Apostolicam siti arentem Majestatem 595 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 595 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 595 11. 08. 2025 15:22:47 11. 08. 2025 15:22:47 Bosnia Seraphica 575 N'o 25. Vita potiori lympha refecit, Dum per medium secto exercitu Putei situlam Valido Machaerae libramine â catena vindicans Regis vitam, et suam tot exemit periculis, quot aquae guttas per inimicas acies truculenti virtute portavit. Tu Magni Herois genuina Propago Trium Episcopatuum Peda una manu coerces. Quin (Quod magnorum Ecclesiae Praelatorum meretur invidiam) Beati illius Episcopus es Territorii Quo inscrutabili Dei ordinatione Nazarethana Domus Originali fundo sublata mirabiliter translata fuisse dignoscitur: Atque ideo Caelicae Reginae nostrae Quae prima prodigiosarum Deiparae Imaginum Romano in Imperio clarentium Vaticanis aureis coronis famosa solemnitate inaugurata est. Supremus Aulae Praefectus felici praerogativa salutandus De Mariani porro Valle Paradisi es Benedictus Adam. Vallis enim Mariae hilaritatum est, non lachrymarum, Nunquam igitur de hoc Paradiso ejiciaris Adam, sed in Mariana Gratiarum Valle Aeternum Vale. orDInarIo sVo strICt: obserVantIae MInores saCrabant §. IV. De prima die Sacri Tridui Coronatae Virginis Tersactensis. I. Rebus omnibus in rem paratis, ac rite dispositis, congesta etiam tam in Conventu pro benefactoribus, quam oppido pro Peregrinis annona, quâ Civitas quo-que Fluminensis opportunè sese instruxerat, Magnifico ibidem Magistratu providè cavente, ut de locandis Cameris adventatum multitudini pro toto posse provideatur: Ad moenia item eductis machinis bellicis quindecim, praecipiebatur Mercatoribus 596 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 596 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 596 11. 08. 2025 15:22:47 11. 08. 2025 15:22:47 II. CONVENTUS B'mae V. Mariae Gratiarum Tersacti In Dalmatia citeriore tam domesticis, quam exteris (nundinae quippe erant) ut hoc triduo officinas clau-sas teneant. Cavebatur etiam ab Ecclesiastica potestate, ut triduum illud solemne habeatur, et ab operibus servilibus abstineatur: dabatur proinde toto hoc triduo om-nium Campanarum integrâ horâ signum, quod apud nos quoque, et Parochiam ob-servatum erat. Septima itaque Septembris 1715. post tertiam pomeridianam primae Pontificiales Vesperae inchoabantur, quas solemniter tenuit Ill'mus, et R'mus D. D. Joannes Paulus Schwenk Abbas Infulatus Divae Virginis Vallis Hungariae, Proto-notarius Apostolicus, et Parochus Imperialis in Laas. 597 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 597 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 597 11. 08. 2025 15:22:47 11. 08. 2025 15:22:47 Bosnia Seraphica 576 Musicae facultatis praestantiam totum per triduum cum plausu exhibuerunt octo in hac facultate peritissimi, ad humilem nostram Instantiam ab Excellentissimo D. D. Comite Generali, et Commendante Carlostadii, Domino Josepho Rabatta, sub-missi. Quibus finitis primus sermo Carniolicus habebatur, huic litaniae in Musica succedebant. II. Die 8'va Septembris, videlicet in die Coronationis B'mae Virginis Ma-riae mane horâ media quinta, quidam ex nostris Concionatoribus Sermonem Car-niolicum habuit. Panegyrim verò Croaticam quidam Societatis Jesu Ecclesiastes tenuit. Hora octava Ill'mus, et R'mus D. Episcopus Dardaniae de Marotti descendit cum Clero, ac Senioribus Patribus initium Coronationis facturus. Sed ea tanta erat populi multitudo (numerabantur enim triginta millium hominum multitudo) ut An-tistiti via ad Sanctuarium non pateret; unde consultò conclusum erat, ut Coronatio, quae in Capella perfici desiderabatur, ante portam triumphalem peragatur. In quem finem duodecim armati Valachi, qui ad Coronationis actum processuro Episcopo cum Clero, et Nobilibus viam aperiebant. Adveniens Ill'mus Antistes ad Capellam Lauretanam, et elevata Imagine Sacratissimae Virginis in throno portatili procede-bat praeeunte nostro, et Saeculari Clero praetitulatus Episcopus Pontificio decore fulgidus ad portam Triumphalem extra valvas Ecclesiae erectam, quem sequebatur ARP. Guardianus Petrus Francetich in Bacili, ut vocant, argenteo Vaticanas aureas coronas subtili candido Bisso contectas ferens: illum utriusque sexus Nobilitas co-mitabatur. Episcopi dextrum latus Mitra, Pedoque ornatus stipabat R'mus D. Joannes Paulus Schwenk Abbas, et Parochus Laassensis, sinistrum R'mus D. Joannes Fatto-ri Abbas Infulatus, et Praepositus Pisinensis, nec non ex parte Imperii Parentinae Dioecesis Vicarius Generalis. Dum ê Claustro ad Coemeterium, inde ad Portam, seu Arcum triumphalem ventum esset, ad stratam infra Arcum mensam Sacrum pignus deponebatur. Dein P. Guardianus facta Episcopo reverentia, reducto â coro-nis aureis velo easdem praesentavit eidem Episcopo. Posthac universo populo in-dicto silentio concessionis, delegationis, et subdelegationis Instrumenta, quae jam suprà adduxi, legebantur. III. Quibus inteligibili voce lectis Episcopus Veni Creator Spiritus intonuit succinente Clero: dein recitatis ab eodem ad Vaticanae Instructionis praescriptum precibus, excipiebatur ex portatili suo throno Regina Universi, cujus Sacratissimo Capiti auream aptavit coronam, alteram verò minorem Dei, et Virginis Unigenito. In rem vocatus Aurifaber, Sacrae tabulae cochleas fixit argenteas, quae â tergo Sa-crae Effigiei intortae Coronas solidè firmârunt: Coronatam cum Filio Virginem suo Throno repositam assistentium adminiculo elevavit Episcopus, Terrae, populoque benedicens, turmatim, et impetuosè prostratum populum ejulatu totis visceribus edito, dixisses saxa movisse! Huic â tergo fuit Clerus noster. Praelati deinde Eccle-siasticorum, item et Saecularium praecipui ad osculum Sacrae Imaginis 598 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 598 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 598 11. 08. 2025 15:22:47 11. 08. 2025 15:22:47 II. CONVENTUS B'mae V. Mariae Gratiarum Tersacti In Dalmatia citeriore 577 ad praetextam argenteam reticulam admittebantur. Quibus finitis Te Deum intonuit ter Augustissimae Reginae Coronator, sub quo clangentibus tubis, mortaria probè gravata solvebantur, quem fragorem Campanarum tam Conventus, et Parochiae, quam omnium Ecclesiarum Fluminensis Civitatis clangor secundabat. Recitaban-tur deinde aliquot Orationes â Coronante Antistite pro Summo Pontifice, Ecclesia, Caesare, Sforziana domo, Sanctuarii Fundatore, ac nostra familia. IV. Finito Hymno Ambrosiano incipiebatur per Conventus districtum me-diae circiter horae gyro processio. Praecedebat Hasta Crucis cum duobus Vexi-llis Tersactensis Parochiae S. Georgii: hanc sequebatur decem Parochiae forenses cum octuaginta expansis Vexillis, quibus succedebat nostrum Vexillum, post illud diversarum partium copiosissimus Clerus, Dignitatum superpelliceis, et albis ce-reis provisus (ducenti circiter numerabantur) retro hos R'mus D. Hieronymus Genua Protonotarius Apostolicus, Archipresbyter, Vicarius Generalis Modrussiensis, ac Parochus Tersactensis, qui coordinandarum rerum â Patribus rogatus, director fuit, incedebat. Hunc immediate secuti sunt Excell'mi D. Comitis Josephi Rabatta Gene-ralis, et Commendantis Carlostadiensis octo praestantes Musici. His successit Cae-remoniarius Episcopi cum domesticis ejusdem, ac Dominorum Abbatum Assisten-tes. Post hos Episcopus, cujus utrumque latus mentionati Domini Abbates, et ipsi pontificaliter amicti stipabant: sequebantur deinde duodecim elegantes Juvenculi pretiosè amicti, qui caelestis Reginae, quasi Ephebi anteibant, odorifera florum fo-lia copiosè prosternentes in via: post hos in pretioso portatili Throno Augustissima Caelitum Imperatrix suo cum filio obrizo Diademate fulgida succolantibus quatuor habitu Levitico vestitis Sacerdotibus ferebatur. Cantabatur haec inter alternantibus modulis â nostro, et Saeculari Clero Hymnus: Ave Maris Stella. Strophis interjiece-batur musicus concentus. V. Dum redeunte processione Coronata Caeli Regina Coemeterio infere-batur, iterum viginti quatuor mortaria tonabant Divinam Matrem festivo fragore sa-lutantia: ad Ecclesiam dum perventum fuisset, collocato super Tabernaculum cum Virgine Throno, circa mediam decimam Missa Pontificalis à Coronante Episcopo habebatur, sub qua praeclarissimae quondam Societatis Jesu Concionator, italicam dixit Panegyrim. Ad elevationem viginti quatuor mortaria insigni tonitru Coronatae Filium adorabant. Tota res Sacra ad mediam secundam pomeridianam protraheba-tur. Hora quarta hujus diei Pontificales Vesperas tenuit Illustrissimus, et Reveren-dissimus Dominus Abbas Joannes Paulus Schwenk Parochus in Laass, sub quarum Canticum duodecim mortaria solvebantur, quibus musicaliter cantatis, litaniis suc-cessit Concio Croatica in laudem Virginis, quae primam Solemnitatis clausit diem. 599 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 599 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 599 11. 08. 2025 15:22:47 11. 08. 2025 15:22:47 Bosnia Seraphica 578 §. V. De secunda die Sacri Tridui Coronatae Virginis Tersactensis. I. Hac die 9. scilicet Septembris Sacratisima Coronata Virginis Icon ad Civitatem Fluminensem (cui â P. Guardiano ante bimestre id honoris delatum fuit) processionaliter deportabatur. Mane itaque horâ 5'ta Croatica fiebat Panegyris. Cir-ca septimam incipiebat solemne Sacrum, cui pontificaliter operatus est R'mus D. Joannes Paulus Schwenk Abbas, et Parochus in Laass. Peracto Pontificali Sacro ordinabatur solemnis Processio, dum Beatissima Virgo ex Arae suae Tabernaculo levata Ecclesiae valvas egressa est, mox viginti quatuor Mortaria totius Universi Reginam salutarunt: Patefacta per quinquaginta milites Via Flumen versùs ordinatè processum est, nisi quod per scopulos, arbusta, vepresque devotus populus uno non satur intuitu Virginis, iterum visendae gratiâ praecucurrerit, ut iterum, atque iterum videat. Ad pontem fluminis Recca praestolabatur Virginem Tersactensem Nobilitas Fluminensis cum Magnifico Magistratu. Vix medium pontis Caelorum Monarha superavit, tum ecce! ab utroque Flumine, Civitate videlicet, et unda cognomine â fixili in ostio navibus, tremente terra, excipitur bellicis machinis Sacratissima Icon, e moeniis Urbis quindecim currulia tormenta gravissime luserunt, ê portu aliquot centeni ictus audiebantur. In Civitate durante tota Processione omnis campana per-sonuit, Domus omnes fermè vacuae remanserant, plurimi impransi egerunt diem sola laetitita pasti, â ponte fluminis ad usque portam Civitatis tota Processio uno in igne movit, cui festivo, et innocenti incendio restinguendo lacrymae totis Cataractis effundebantur. II. Postquam verò ventum ad prospectum Civitatis Januae, cujus interior facies per binos Aureum Diadema gestantes, tubasque inflantes Angelos hoc incita-mento obvium Coronatae Virgini evocaverat populum: Egredimini, et Videte Reginam Sion in DIADEMATE, Quo coronavit illam Deus in die laetitiae cordis tui. Cant. 3. III. Adstabat altera triumphalis porta magno artis, et aeris dispendio com-parata, cujus frontispicium argenteo scuto palmas inter, et lauros ingeniosissime composito, et sequenti Ritmico in rem sane apto, ac perfacili Chonographico aureis litteris illinitis adventantem adsalutabat Deiparam. AVe VICtrIX HeroIna ………………………… 123 AVe VIrgo absqVe spIna ………………………… 17 AVe GenItrIX DIVIna ………………………… 524 M ater pLena gratIae ………………………… 1051 1715 IV. Utrumque Triumphalis Portae latus geminae fulciebant columnae, in-ter quas Divi Fabianus, et Sebastianus, velut Urbis Advocati Coronatae Virgini ejus adnucleabant ingressum: Fabianus a dextris: 600 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 600 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 600 11. 08. 2025 15:22:47 11. 08. 2025 15:22:47 II. CONVENTUS B'mae V. Mariae Gratiarum Tersacti In Dalmatia citeriore 579 Salve Regina delicium cordis mei. Ephrem. Syr. Serm. de Virg. Ecce dedi coram te Ostium apertum. Apoc. c. 3. Surge igitur formosa, et circumi Civitatem per Vicos, et plateas. Cant. 3.  laeva verò Sebastianus Salve solamen Cordium Caelorum Imperatrix! D. Math. Serm. de Virg. Tu nunquam sine dulcedine divinitus tibi insita piae memoriae Portas ingrederis. S. Bonav. in Ruth. 4. n. 11. Ô gaudium ergo super omne gaudium, cum intrabis in me. S. Cyril. V. Columnis Iris in Arcum innixa sublimiori succollabat Machinae, hac notata inscriptione Irim de Caelo misit Sapientia Patris. Pulchar. paneg. de Nat. Virg. Et hoc erit signum foederis, quod do inter me, et Terram. Gen. 9. Praebete ergo corda vestra, et animas vestras, ut introducatur Arca Foederis Domi- ni. Paral. 1. c. 22. Iridis in medio varios inter Genios prostabant Civitatis Insignia hoc circumdata lemmate. Sub umbra Alarum tuarum sume arma mea, et ingredere. Reg. 3. c. 22. Per Iridem volitabant Geniorum Coetus cum lemmatibus. Viam itaque facite, praebete iter. Aufferte offendicula de via. Isaj. c. 57. Et ingredietur Civitatem. Josue c. 20. VI. Arcum suprà serpebat Flumen, vulgò Fiumara, in quo Thetis concha sua Coronatae Virginis Imaginem, Puppis Rectricem Tersactano â Margine ad Flu-minensem oram suffragio Charitum transmetabat. Ab ore Virginis legebatur lemma. Fluvius meus es tu: idcirco ecce ego ad te, et ad Flumina tua. Ezech. 29. Thetis verò subscripto diserta Epigrammate sorti suae aggratulabatur. Trans mare solicitus vehat aurea vellera Jason Dives, et Jonias sulcet Arion aquas! Altera Divini mulcet me vena thesauri, Dum mea transnatat, Viscera Gemma Poli. Hâc sinè vilescunt pretiosa pericula Gazae, Hâc sinè sunt inopes, quas colit orbis, opes, Una ergo posthac, satis haec mihi Gemma, nec esset Heu satis illa! Deo, quae fuit una satis. Non procul Fluvius ipse Tritonis adnotabat hoc recitans Epigramma. Qui te Virgo Parens purgatis comparat undis quàm nitide Dotes explicat ille tuas? Utilis Unda solo, sed tu magis utilis orbi; nec quot tu meritis, tot fluit unda vadis. Nullus erit, qui possit aquam retinere fluentem, et tua, qui sistat munera, nullus erit. Ergo ut perpetuis Tibi FLUMEN abundet in undis in me praesidium deplue Virgo tuum. 601 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 601 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 601 11. 08. 2025 15:22:47 11. 08. 2025 15:22:47 Bosnia Seraphica VII. Ejusdem autem Ripis media Sanctos inter Vitum, et Modestum Diva Crescentia ante Coronatam Virginem ingeniculata, et Urbem dextera, laeva verò ingens apertum, et Magnae Matris 602 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 602 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 602 11. 08. 2025 15:22:47 11. 08. 2025 15:22:47 II. CONVENTUS B'mae V. Mariae Gratiarum Tersacti In Dalmatia citeriore 580 effigie coronatum Cor offerens eamdem alloquebatur: Ingredere Benedicta Domini, cur foris stas? (Urbem versus) Praeparavi Domum (ad Cor) et locum. Gen. 24. Si ergo inveni gratiam in oculis tuis accipe munusculum hoc de manibus meis: sic enim vidi Faciem tuam, quasi viderim vultum Dei. Gen. 33. Urbi hoc adjecerat Chronographicum. CVstoDI propItIa CIVItateM. Diademati quoque hoc aliud ab Auctore Rusis in terminis decerptum. Corona CorDIs nostrI VIrgo pVrIssIMa. Rus. lib. Lum. de Virg. Tandem Cordis in Arca hoc inscripserat Epigramma. Adventu dum Virgo tuo me gratia ditat, Ornatum, quo sis suscipienda, paro. Esse polus cuperem, vel Gemmâ tota nitere, Aut saltem auratum pandere posse larem. Attamen haec cum dona mihi Sors dura negavit, En tibi in Obsequium, quod Penetrale fero? Hospitibus aliis ornentur limina, Nostri Tu Domina, et Custos unica Cordis eris. Haec igitur pia Virgo subi penetralia: majus Hospitium in terris non cupit ipse Deus. VIII. Poeticus hisce lenociniis leporem haud immodicum addiderant bina pariter Argumento assona, quae prope Sanctos Vitum, et Modestum legebantur Elogia. Sancti Viti vasta in Tabella impressum leo praesentia Martyris cicuratus dextero pede firmabat, ejusque tenor est hic. Tibi Soli, quae Sola Tibi Ê Palaestina Tersactum festinando In Solitudine Montis Solium solidâsti CORONATA CHRISTIPARA Haec CORDIS Area sacratur in Aram Ut Summum beneficii Tui signum Orbi signet, Tibi consignet; Grates in Homagio solvimus, non absolvimus Tui semper foeneratores. Pensum hoc immensa Clementia tua compensa! Peragere siquidem Minora noluimus, majora nequivimus Affectum, non effectum metire: Dumque spectante Coelo, Actore Homine, Auctore Deo. QVo DIe VIrgo nasCerIs etIaM CoronarIs Corona gratiae Tuae. Urbem tege, incolas protege 603 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 603 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 603 11. 08. 2025 15:22:47 11. 08. 2025 15:22:47 Bosnia Seraphica et una Clemens, ac Pia Nos omnes gremio excipe Exceptos omnes beatos effice. 604 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 604 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 604 11. 08. 2025 15:22:47 11. 08. 2025 15:22:47 II. CONVENTUS B'mae V. Mariae Gratiarum Tersacti In Dalmatia citeriore 581 Ex parte Divi Modesti Civitatis Insigne visebatur, Aquila scilicet Urnam inversam unguibus tenens, et rostro Elogium sequens: Gentilitia ex Urna aureum sortita calculum Ter felix Civitas FLUMEN Patolo ditior, Meae alas Aquilae in pennas acuo, Diem hunc memorabilem Aeternum faustis datura Fastis Sanctorum, Caelorum, Angelorum DOMINA, REGINA, IMPERATRIX Ter Augusta, quater beata, â quinto donata Unius Triadis Filia, Sponsa, et Genitrix VIRGO MARIA NatIVItatIs sVae DIc TersaCtano In Monte Coronata De triumphatis fatis Fatidica Triumphatrix Hoc triumphale Urbis ingressura limen Orbem in Triumphum sui, meique rapit: Quinimo, et Superos Mearum Spes, et aruspex faustitatum! Ita est, Cives! Mala tempora hoc sub sidere Melioribus pensabuntur Aetatis ergo aureae Redivivam mihi, vobisque felicitatem Hocce in accessu Mariano Dum gaudio in VIRGINE CORONATA abundo laetabunda ominor pro coronide. IX. Tegebant Triumphalis Januae dispositionem matutina crepuscula in firma-mento, stella jam unica (quam luciferum vocant) et primis aurorae crepundiis, venus-tissimè repraesentata: Inter haec Nazarethana Domus (cui Coronata Virgo insidebat, luna sub pedibus, et solis amictu illustris) alto splendore suffusa, et in nubecula, quà primùm apparuerat per Angelos ê Palaestina Tersactum advecta non absque oculorum, animique gaudio visebatur, eò magis, quod et haec singula Victricis Deiparae haud irritò excogitata Mysteria suis itidem animabantur inscriptionibus; volitabant enim hinc inde Angelici Genii sequentibus in Coronatam Imperatricem alludentes lemmatibus: Primi ad firmamentum: Oculi Dominae nostrae sicut firmamentum mane rutilans Gloss. D. Bonif. in Eccles. c. 34. 13. Fulget enim quasi splendor firmamenti. Dan. c. 12. 3 Alii ad crepuscula Oculi ejus, ut palpebrae diluculi. Job. c. 41. 3 Ideo visitas nos diluculo. Job. c. 7. 18. 605 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 605 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 605 11. 08. 2025 15:22:47 11. 08. 2025 15:22:47 Bosnia Seraphica 582 Alii ad Auroram Progreditur quasi Aurora consurgens. Cant. 6. 4. Sicut lux Aurorae oriente sole absque nubibus rutilat. 2. Reg. c. 23. 4. Alii ad stellam Quasi stella matutina in medio nebulae lucet. Eccl. c. 50. 6. Radix, et Genus David, stella splendida, et matutina. Apoc. c. 22. ,,16. Alii super nubeculam Ecce Nubes lucida. Matth. c. 17. 5. Et ecce gloria Dei apparuit in Nube. Exod. c. 16. ,,10. Alii super Sanctam Domum Haec est Domus Dei. Paral. 2. c. 22. ,,1. Sanctuarium tuum Domine, quod firmaverunt manus tuae. Exod. c. 15. ,, 17. Alii super Coronatam Virginem Luna sub pedibus ejus, amicta sole, et in Capite ejus Corona: undique Maria in signum magnum, undique circumfusa luce. S. Bern. Serm. de Virg. Fulgebat vestibus Regiis, Coronam auream portans in Capite, omnisque Civitas exultavit, et laetata est. Esth. c. 8. 15. Absolvebat Triumphalis Machinae fastigium â longe figuratus Empyrei prospectus, ubi Divina Trias triumphantem sibi Ancillam, Sponsam, et Matrem co­ ronabat, hoc lemmate. Ô pulcherrima Mulierum. Cant. c. 9. Ꝟ. 17. Veni sponsa mea, Veni coronaberis. Cant. c. 4. Ꝟ. 8. Et posuit Diadema Regni in Capite ejus. Cant. c. 2. Ꝟ. 17. X. Supereminebat tandem molis in Apice Augustissimum Austriacae Do-mus compendium. Invictissimus scilicet Imperator Noster Carolus VI. Augustissi-mis stipatus Imperatricibus Elisabetha conjuge, Eleonora Matre, et Amalia Cogna-ta. Ad latus cujusvis Aug'marum personarum coelestis videbatur genius, congruis in rem cum lemmatibus, inter quae ingeniosissima erant Duo illa purè Scripturistica, quibus August'mae Imperatrici Regnanti filius ominabatur, prout etiam contigit. Au­ gust'mae Imperatricis Matris genius: Exaudita est oratio tua, et eleemosynae commemoratae sunt in conspectu Dei. Act. c. 10. 31. Ut videas filios filiorum tuorum. Psal. 127. 6. Genius Aug'mae Imperatricis Amaliae ECCe ELIsabeth Cognata tVa ConCepIt, aC parIet fILIVM. Luc. c. 1. Genius Aug'mae Imperatricis Regnantis ELIsabeth eCCe nVnC ConCepIstI, aC parIes fILIVM. Gen. c. 16. 11. Genius Aug'mi Caesaris Caroli Posuit solium suum super omnes Principes. Est. c. 3. 1. Et ecce nunc multiplicabit te Deus tuus sicut astra coeli. Deut. c. 10. Ꝟ. 12. Pro coronide Operis aderat tempus infracta clepsydra hoc lemmate His ergo nec metas rerum, nec tempora pono, Imperium sine fine dedi. Virg. 1. Aeneid. 606 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 606 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 606 11. 08. 2025 15:22:47 11. 08. 2025 15:22:47 II. CONVENTUS B'mae V. Mariae Gratiarum Tersacti In Dalmatia citeriore 583 XI. Populo intrante in Civitatem sequebantur Confraternitates, et Congre-gationes, Scholae, dein Clerus Regularis, et Saecularis, deinde nos, inde Clerus Fluminensis, hunc suprafati Musici, hos Episcopus cum Praelatis, Caeremoniario, et Assistentibus. Hinc et hinc ponderosis candidae cerae facibus nigro consiliari ha-bitu indutus Magnificus Civitatis Magistratus comitabatur. Anteibant 24. elegantes Juvenculi Angelico habitu decori, caelestis veluti Reginae Ephebuli. Hos sequeba-tur Nobilitas tam domestica, quam forensis. Processionem claudebat exotica utrius-que sexus hominum multitudo, ob quam, ne aliqua confusio contingeret, nostris quinquaginta armatis â Magnifico Publico centum alii jungebantur. Pervenientes ad medium fori in secundam offendimus Portam Triumphalem Arcubus laureatis, variisque eleganter intertextam palmis, suprà quam pictum Cor eminebat hoc cum Chronographico, et Epigrammate: BeneDIC etIaM CIVes VIrgo gratIosa Dum nostrum ingressu limen dignaris amico, Parthenis aetherei prima corona Chori: Jus erat, ut roseis pluerent fora nostra procellis, Lamberet, et Dominos Indica Bacca pedes. Attamen haec, quaecumque forent, nitidissima Virgo Ante tuum fuerint Victima parva Jubar: Nam licet exciperis nova nostris Advena tectis. Advena sed nostri non nova Cordis ades. XII. In Cruce symbolica, quae nostros praecedebat, superius in radianti gloria, Coronata Virgo juxta miraculosam Imaginem copiata visebatur, cum hoc Chronographico: SanCta MarIa DeI GenItrIX TersaCtensIs Subtus, seu in corpore hastae symbolica Nazarethana Domus Tersactum transla-ta, radiante circumferentia in aere repraesentabatur, circa quam Chronographicum legebatur: DoMVs, In qVa habItabat RegIna Coronata TersaCtI stetIt. Ex altera parte, quoniam contagionis metus invaluit, superius Mariae Nomine in-signita stella diffusis apparebat radiis, supra legebatur: Stella Coeli. In corpore has-tae utriusque sexus, et status Christianus populus per modum supplicis advolutus oculos figebat in stellam cum inscriptione: A peste succure nobis. XIII. Progrediebatur inde eo, quo dictum est, Ordine tota Processio versus Collegiatam Beatae Mariae, ubi ante Portam Ecclesiae tertia Triumphalis extabat Janua hoc cum Elogio: Ave Evae Aeva Auro laureata Laureti, Caelorumque Regina Divina Imperatrix 607 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 607 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 607 11. 08. 2025 15:22:47 11. 08. 2025 15:22:47 Bosnia Seraphica Post Triumphales Arcus Olympum hoc in Templo Quod tibi pietas nostra pandit pro solio Pro Capitolio scande. 608 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 608 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 608 11. 08. 2025 15:22:47 11. 08. 2025 15:22:47 II. CONVENTUS B'mae V. Mariae Gratiarum Tersacti In Dalmatia citeriore 584 Ubi cedente Olympici fani profana gloria Virtutum omnium Pantheon invenies Te ipsam Suspice igitur Clementissima Et Benignissima suscipe In hac Ara Communis homagii Arrham Dum tuis ingeniculati pedibus Amoris vincti compedibus Unanimes aeternum captivi sacramur Cordibus in holocaustum datis AVrea Corona tVa sIt nobIs InDIes CoMpos fortIor Eja igitur Captivis fave, captos fove Nam unice, qui se tibi mancipat, emancipatur. XIV. Supra Aram majorem prodigiosae Virginis Thronus reverenter depo- nebatur. Pontificale Sacrum tenuit Ill'mus, et R'mus D. Episcopus Virginis Coronator. Post Nicaenum symbolum quidam ê R. R. P. P. Capucinis eruditam Panegyrim Co-ronatae dicebat Virgini. Meridiem transgressa functio, et confertissimi populi las-situdo suadebant, prodigiosam Virginem in Ara Collegiata depositam publicae ve-nerationi expositam usque ad horam quartam pomeridianam permittere. Ardebant interea circa Beatissimam Matrem magni ponderis albae candelae, cui alternans Clerus, et frequens populus continuo adfuit. Horâ itaque quarta omnibus campanis regressus signa dabantur, omnibus ad ingressum paratis Episcopus Te Deum into-nuit, deinde Sacerdotum humeris exceptus Deiparae Thronus, eo, quo ventum est, ordine levabatur versus Ecclesiam Sancti Viti R. R. P. P. Societatis Jesu: congruum quippe Ill'mo Antistiti injecta hac de re mentione videbatur, ut praeteriens Divina Mater Filium ibidem inviseret, qui in Ara Majori illius Ecclesiae claret miraculis (de quo vide dicta c. 1.). Processit tum ad Aram quidam Societatis Sacerdos, et bre-vissima Oratiuncula famosae Panegyri suppari in rem affectuosè lusit, quam insig-nis musicus praecessit. Nulla oblivione obliterandum est mirabile factum, quod hac occasione contigit, quodque anno Christi 1763. Tersacti tacto manu pectore Vene-randae Canitiei senecio P. Antonius Jankovitsch Soc. Jesu, qui anno Coronationis Deiparae Tersactensis Philosophiae Professorem agebat, enarravit in hunc modum, quod nempe viderit Virginem Coronatam ad ingressum Ecclesiae totam lucidam, et Caelesti quodam splendore circumfusam, quam primum verò supra Aram sui Unigeniti sexto vulnere vulnerati deposita fuit, tota pallida effecta est, dum verò ab Ara levata fuisset, denuo pristinum splendorem obtinuit. Mota Processione, ac Civitatem egressa Episcopus cum Sacra Icone Terrae, marique benedixit. Cum Vir-go ostio Fluminis appropinquaret, eidem e quindecim tormentis, aliisque in portu navibus valedictum est. Dici vix potest, quam tenero affectu suae Sedi Caelorum 609 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 609 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 609 11. 08. 2025 15:22:47 11. 08. 2025 15:22:47 Bosnia Seraphica Imperatrix â praecipuis praesertim Fluminensibus, et Clero, ac copioso populo sit restituta. Illuminabatur Mons Sacer â pede ad usque verticem flammantibus Cereis, quorum splendor tenebrarum suffragio mirè augebatur. Cùm ad Coemeterium per-ventum esset, Nobilitas, Clerus, et populus 610 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 610 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 610 11. 08. 2025 15:22:47 11. 08. 2025 15:22:47 II. CONVENTUS B'mae V. Mariae Gratiarum Tersacti In Dalmatia citeriore 585 dividebatur, ut transeunti Caelorum Reginae amplam adaperiat viam, vix illa in-gressa viginti quatuor Mortaria reversam Dominam ignitis fragoribus exceperunt, Sedi suae restitutae litaniae presolvebantur, quibus finitis Ill'mus Antistes Nobilitati, Clero, et populo benedicens cum iisdem Flumen descendit. Et sic secundae diei festivitas claudebatur. §. VI. De tertia die Sacri Tridui Coronatae Virginis Tersactensis, et Epilogo devotionis. I. Media quinta mane nostrum unus ad copiosissimum populum Croati-cum sermonem habuit: eodem idiomate ê R. R. P. P. Augustinianis Praedicator circa septimam concionatus est. Solemne Pontificale Sacrum tenuit R'mus D. Abbas, et Praepositus Pisinensis Joannes Fattori, sub quo lingua Italica egregiè peroravit alius ex eodem Sacro Ordine Eremitarum Sancti Augustini Concionator, ad ele-vationem Sacrae Hostiae viginti quatuor mortaria Trisagium fulminarunt. Vespe-rae fiebant musicis instrumentis, has solemnes sequebantur litaniae, quibus finitis suo se faldistorio restituit Episcopus Croatico sermoni praebiturus aures, quo finito praelaudatus Episcopus Te Deum intonuit, sub quo non Ecclesiae modo nostrae, et Parochiae, sed et Civitatis Fluminensis omnes Campanae personuêre, ac viginti quatuor mortaria festivum Vale Virgini Coronatae dedebant suo boatu. Post Hym-num Ambrosianum, et dictis Orationibus Episcopus ad superiorem majoris Arae gradum ascendit, ibique conversus ad populum Mitra, Pedoque gravis nobis, et discessuris non sine lachryma benedixit. Dum nostri de hinc caenarent, quatuor Religiosi Divinam Matrem ê portatili Throno levantes eamdem suae pristinae sedi reverenter restituerunt. II. Quantus Populi confluxus ad Sacram Deiparae Tersactensis coronatio-nem factus sit? Accuratum concurrentium numerum etiam exactissimus subminis-trare haud potest, constans tamen et concors fide dignarum personarum sententia est, hoc triduo longe ultra sexaginta millia hominum confluxisse, quod â Sacristis opportunè monitis (ut absumptarum particularum numerum exacte adnotent) ut-cunque sciri poterat. Primo enim solemnis Tridui die apud nos quindecim millia particularum distributa fuerunt. Secundo Tridui die, licet solemnis Processio cum Icone Coronata ad Civitatem Fluminensem instituta multam populi multitudinem secum abduxerat, ad novem tamen millia hominum apud nos tantum communicata fuisse constat. In tertium diem perperam crediderunt Confessarii se â tanto fati-gio paulisper quieturos: ast numerus hac die communicantium longe superabat nu-merum pridie absolutorum. Civitatenses etenim, nec non circumjacentium locorum accolae commodum distantioribus primo biduo cessuri, devotionem in tertium de condicto distulerunt: at praeter mentem ipsorum factum est, ut ultima solemni feria communicantium tantùm ad duodecim millia numerarentur, sicque in nostrâ tantùm 611 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 611 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 611 11. 08. 2025 15:22:47 11. 08. 2025 15:22:47 Bosnia Seraphica Ecclesia per decursum hujus Tridui triginta sex millia Sacra communione refecta sunt: Praeterea in = et extra Civitatem Fluminensem, et Oppidum Tersactanum, in insigni Collegiata Fluminensi, apud R. R. 612 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 612 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 612 11. 08. 2025 15:22:47 11. 08. 2025 15:22:47 II. CONVENTUS B'mae V. Mariae Gratiarum Tersacti In Dalmatia citeriore 586 P. P. Ordinis Eremitarum S. Augustini, R. R. P. P. Societatis Jesu, apud R. R. P. P. Capucinos, et Moniales Ordinis S. Benedicti innumerus quasi populus Sacra providebatur synaxi. Quinquaginta circiter Confessarii excipiendis expositi erant Confessionibus, et ferme quotidie usque ad secundam pomeridianam, ingens tamen lamentum erat, aliquot confluentium millibus reconciliationis beneficium fuisse substractum. Hoc porrò Triduo in decem nostrae Ecclesiae Aris ac tribus Ecclesiae Parochialis S. Georgii, nongentae circiter Missae celebratae erant. III. Ex his quilibet rectas rerum aestimator facile colliget, quanta multitu-do hominum ad hanc descriptae Coronationis primam sub germanico Imperio prac-ticatam solemnitatem concurrerit? multo verò major populorum confluentia prae-sertim ex statu Veneto, nimirum Istria Veneta, ac adjacentibus Insulis Veglia, et Cherso, seu Ossoro, ac aliis remotioribus partibus fuisset, si ob contagionis metum clausi passus viam non praeclussissent. Felix Coronatio Virginis nostrae gratiosae, quae aureum tunc Diadema suo vidit impositum Capiti, cum depositi fuissent ad pedes Filii tot milliones reatuum. Ne autem haec solemnis Deiparae Coronatio nun-quam ê memoria excidat hominum, quidam devotus Mariophilus sequentem, quae semper in Choro post litanias Lauretanas alternantibus â Patribus cantatur vocibus, composuit Cantilenam: Coronata Mater Dei Aedem quidem hinc tulisti Tu Solamen Cordis mei attamen hic permansisti Spes es, et Refugium Regina Clementiae Hic in Sede gratiarum Nobis inde gratulamur Monstra nobis pignus charum digni quod hic habeamur Jesum tuum Filium. Maternae praesentiae. Huc cum domo advenisti Quae hic coronata Sedes, ut quà pia Mater Christi ante tuos flexi pedes dispensares gratiam Adoramus Filium Nazarethum tibi Ortus Dum tenellum sinu tractas Sed Tersactum primus portus tunc pro nobis preces jactas petenti hanc patriam Triadis Triclinium. IV. Quia verò in suprà §. 2. n. 2. allata Romana Institutione cautum fuit, ut Coronationis peractae testimonium â Notario, et duobus testibus subscriptum, cum promissione Rectoris Ecclesiae quod nunquam Coronas aureas â Coronatis Capiti-bus detrahere velit, Romam transmittantur, hinc pluribus testibus subscriptum At-testatum â publico Notario signatum confectum fuit (prout in Originali videre est) tenoris sequentis: In Nomine Domini Amen Anno â Nativitate Domini Millesimo Septingentesimo decimo quinto, In-dictione Octava, die 8. mensis Septembris, Pontificatus Sanctissimi Domini Nostri Clementis XI. Divina providentia Papae anno XV. Regnante Augustissimo Carolo VI. Romanorum Imperatore Hispaniarum, Hungariae, Bohemiae 613 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 613 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 613 11. 08. 2025 15:22:47 11. 08. 2025 15:22:47 Bosnia Seraphica 587 Dalmatiae, Croatiae, Sclavoniae etc. Rege etc. etc. Illustrissimus, et Reverendissimus Dominus Georgius Franciscus Xave-rius de Marotti Dei, et Apostolicae Sedis gratia Episcopus Dardaniensis, Coadjutor Ecclesiae Petinensis, Sacrae Caes'ae, et Catholicae Mat'tis Consiliarius, Praeposi-tus Rudolphswertensis, Archidiaconus per Carnioliam inferiorem, et Marchiam Sclavonicam etc. Ad instantiam Ad'm R'ndi Patris Petri Francetich Guardiani, et totius Venerabilis Conventûs P. P. Ordinis S. Francisci Reformatorum Provinciae Croatiae et Carnioliae Tersacti, considerato tenore Instrumenti sibi ab eodem P. Guardiano consignati prout sequitur (Hic insertae sunt litterae delegationis Epis­ copo Segniensi factae Coronandi Virginem Tersactensem, una cum litteris Capituli Vaticani, et Instructione ejusdem, ùt §. 2. n. 2. videre est: dein sequitur) Quia verò aegritudo Ill'mi, et R'mi Domini Episcopi Segnensis, et Modrus-siensis non sinebat eumdem ad solemnem hunc actum devenire, vigore alterius subdelegationis eidem Rev. P. Guardiano ab Ill'mo, et R'mo Joanne Francisco Bar-badico Episcopo Brixiensi transmissae, tenoris, prout sequitur (Hic adjunctae sunt litterae subdelegationis P. Guardiano consignatae, quas videre licet supra §. 2. n. 4. deinde sequitur) Cujus vigore praefatus Ill'mus, et R'mus Dominus Georgius Franciscus Xave-rius de Marotti rogatus assumpsit Coronationem Sacrarum Iconum, et juxta instruc-tionem sibi in Instrumento praescriptam cum expressa facultate Ill'mi, et R'mi Domini Episcopi Segniensis, et Modrussiensis ritu solemni devenit ad praefatam Corona-tionem, duas nempe Coronas aureas imponens, unam Iconi Beatissimae Virginis Mariae, alteram Jesulo apponens, et â perito Artifice bene solidatas Ad'm R'ndo Patri Guardiano, et Patri Vicario Conventus Ordinis S. Francisci Reformatorum ibidem Tersacti consignavit, qui R. R. P. P. bene noti, et cogniti in mei Notarii Pu-blici, testiumque infrascriptorum praesentia praesentes, et personaliter constituti se sponte, ac omni meliori modo etc. suo, totiusque Conventûs nomine obligarunt ad easdem semper conservandas, et manutenendas Capitibus Jesuli, et Mariae in Sacra Icone expressis etc. sub obligatione etc. Quae Sacra Icon ita Coronata Sollemni Pompa, et processionaliter circa Ecclesiam circumlata fuit, et dein iterum ad Aram suo loco reposita fuit. In quorum fidem, et testimonium praemissorum omnium, et singulorum praesens publicum Instrumentum per me infra scriptum confectum fuit. Actum Tersacti in Ecclesia R. R. P. P. Franciscanorum Anno, Indictione, Mense, Die, et Pontificatu, quibus suprà. Praesentibus ad praemissa praeter innumeram populi multitudinem Ill'mis Dominis Octavio Lib. B'ne de Terziis S. C. M. Aulico Consiliario bellico, Com-mendante Fluminis, ac Tersacti: Francisco Ignatio Lib. Bar. Androcho ab Andros, Josepho Ernesto S. R. I. Equite de Lebbeneg, et Excell'mo Domino 614 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 614 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 614 11. 08. 2025 15:22:47 11. 08. 2025 15:22:47 II. CONVENTUS B'mae V. Mariae Gratiarum Tersacti In Dalmatia citeriore 588 Blasio Stanzione J. U. D. et Vicario Fluminensi testibus habitis, vocatis, atque ro-gatis. Qui omnes unà cum Ad'm R'ndo P. Guardiano proprio, totiusque Vn'blis Conventus Nomine pro majori validitate sese manu propria subscripserunt, et solita sua sigilla respectivè apposuerunt. FR. Petrus Francetich â Flumine Ex-Pro- (L. S.) vincialis, et Guardianus proprio, et praedicti Conventus nomine promitto, ùt suprà m'ppa (L. S.) Octavius Lib. Baro de Terziis Capitaneus m'ppa (L. S.) Franciscus Ignatius Androcha liber Baro ab Andros m'ppa (L. S.) Josephus Ernestus de Lebbeneg Sacri Roma- ni Imperii Eques m'ppa (L. S.) Don Blasius Stanzione U. J. D. Vicarius, et lo- cumtenens Civitatis Fluminis. Manu propriâ. Ego Franciscus Laurentius Fraccassa Juris utriusque Doctor, ac Sacra Imperiali Auctoritate Notarius Publicus praemissis omnibus rogatus interfui, praesens In-strumentum confeci, subscripsi, et solito mei Tabellionatus signo munivi in fidem m'ppa. L. Sig. Nos Judices, et Rectores Civitatis Fluminis S. Viti Fidem indubiam faci-mus, ac universis, quibus expedit, attestamur suprascriptum Dominum Doctorem Franciscum Laurentium Fracassa esse Notarium Publicum Imperialem, ac talem, qualem se facit, cujus Scripturis publicis his, ac similibus subscriptionibus plena hic adhibetur fides, ac ubique locorum meritò adhiberi potest. In quorum fidem etc. Datum Flumine Sancti Viti die 4. Octobris 1715. (L. S.) Xaverius Andreas Gaus Juris Utriusque Doctor, et Secretarius publicus testor m'ppa V. Haec sunt candide lector! quae de solemni, et huiusque in Romano Im-perio inaudita Coronatione Beatissimae Virginis Mariae Iconis miraculosissimae, â S. Luca Evangelista pictae, et ab Urbano V. in consolationem tristissimae gentis ob Almae Nazarethanae Domus Tersacto Recinetum translationem Româ transmissae ex P. Petro Francetich olim Ministro Provinciali, et tunc Conventus Tersactensis Moderatore, ac insigni Mariani cultus, ac Coronationis promotore pro posterorum notitia scribere decrevi. Iam non superest aliud, nisi ut tu coronata Mater mihi in hac miseriarum valle degenti eam gratiam impertiti digneris, qua adjutus hic per semitas Justitiae ingrediens, tuae Coronae in Coelis particeps reddar. 615 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 615 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 615 11. 08. 2025 15:22:47 11. 08. 2025 15:22:47 Bosnia Seraphica 589 Caput XI. Catalogus Fratrum (quorum notitia haberi potuit) in hoc Conventu piè in Domino defunctorum. 1584. 8. Sept. R.P. Joannes Ferlanich Guard. act. pertransiens vadum ponte non- dum extructo in mari, inversa navi submersus est. 1651. 16. Nov. Rel. Fr' Raphael Pipan Laicus. 1652. 15. Decemb. A.R.P. Franciscus Glavinich, ter Minister Provincialis, et pro tempore Guard. Tersact. Praedic. Apostolicus Ann. … Rel 54. 1659. 11. April. AVP. Dionysius Ivankovich Ex-Diff'or, Alter Nathanael, in quo dolus non fuit, vir simplex et rectus corde. 1660. 1. Oct. Fr' Adamus Papler, laic. ann. 22. Rel. 3. 1661. 13. Sept. Rel. Fr' Andreas Kralnig laicus. 1662. 22. Jan. R. F. Didacus Germanus laic. 1669. 17. Jan. Rel. Fr' Nicolaus Somitrovich laic. …… 24. Oct. A.V.P. Uriel Bennas Ex-Diff'or. 1672. 15. April. A.R.P. Petrus â Flumine, Ex-Diff'or, et Provinciae Pater. 1673. 17. Decemb. VP. Didacus Figar. 1678. 4. Decemb. MVP. Michael Oberschnell Con'or, lect. et actual. Vicar. 1679. 4. Octob. MVP. Balthasar Mussig. 1682. 18. Julii A.R.P. Candidus Barbaritius â Pisino, olim Provincialis. 1683. 17. Sept. Rel. Fr' Josephus Berak laic. ann. 31. Rel. 13. 1684. 12. Maji Rel. Fr' Adrianus Rucich Cler. 1687. 11. Feb. MVP. Silvester Gabler. …… 6. Decemb. V.P. Martinus Pillepich Flum. ann. Rel. 22. 1691. 8. Jan. VP. Leo Colliman Conc. ann. 61. Rel. 18. Croata Bribiriensis fuit in Saeculo Presbyter. 1692. 5. Jan. M.V.P. Candidus Jagenteüffel 1695. 23. Sept. Rel. Fr' Ivo Merzina laic. …… 22. Sept. Rel. Fr' Jacobus Janesitsch laic. an. Rel. 39. 1697. 1. Jan. M.V.P. Bartholomaeus Zulliani saepius Guard. 1699. 15. Jan. Rel. Fr' Didacus Chumar laic. ann. 52. Rel. 32. 1701. 9. Maji V.P. Sigismundus Bittiniz an. Rel. 34. 1704. 26. Dec. Rel. Fr. Abraham Nastran laic. ann. 63. Rel. 33. 1705. 26. Feb. V.P. Alexius Benulich ann. 29. Rel. 11. 616 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 616 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 616 11. 08. 2025 15:22:47 11. 08. 2025 15:22:47 II. CONVENTUS B'mae V. Mariae Gratiarum Tersacti In Dalmatia citeriore 590 1705. 11. Sept. A.V.P. Antonius Kraa conc. lect. Gnlis. Diff'or aggr. ann. 64. Rel. 44. 1706. 25. Mart. Rel. Fr' David Brenk laic. ann. … Rel. 41. 1707. 9. Junii M.V.P. Bonaventura Metternich conc. et actual. Guard. ann. 66. Rel. 40. …… 9. Dec. Rel. Fr' Salvator Reitter laic. ann. 23. Rel. 2. …… 16. Dec. V.P. Antoninus Premuss ann. 34. Rel. 12. 1711. 10. Aug. VP. Octavius Carina Theol. stud. an. 27. Rel. 5. 1712. 25. Mart. MVP. Bernardinus Rodar ann. … Rel. 51. …… 16. Sept. Rel. Fr' Adalbertus Egker laic. chyr. ann. … Rel. 18. 1715. 1. Jun. Rel. Fr' Capistranus Budimir laic., natione Turca ann. … Rel. 20. …… 4. Jul. V.P. Cornelius Qualiza Theol. stud. ann. … Rel. 5. …… 9. Jul. M.V.P. Alphonsus Abramsperg Theol. lector act. ann. 32. Rel. 12. 1719. 25. Jun. V.P. Josephus Stembergar Conc. act. ann. 39. Rel. 20. 1720. 3. Feb. R.P. Michael Hervatina lect. Emer. et Diff'or act. ann. 49. Rel. 26. 1722. 8. Feb. MVP. Georgius Lucich Con'or Guard. et Mission. in Licha, et Cor- bavia ann. 59. Rel. 40. 1724. 1. Apr. V.P. Simon Grohavaz Theol. stud. obiit ante Primitias ann. 24. Rel. 6. …… 29. Jun. Rel. Fr' Eusebius Pinter laic. ann. … Rel. 19. …… 7. Aug. VP. Lucas Ricci Theol. stud. ann. 27. Rel. 6. 1725. 20. Apr. MVP. Laurentius Stemberger Conc. et Guard. ann. … Rel. 31. …… 12. Nov. Relig. Fr. Casimirus Sloigk laic. ann. … Rel. 22. 1726. 3. Apr. Rel. Fr' Raymundus Kerchne laic. an. 59. Rel. 27. …… 20. Julii. M.V.P. Joannes Capistranus Battich saepius Vic. et Guard. ann. … Rel. 37. 1727. 25. Jul. V. P. Sergius Fischer ann. … Rel. 27. 1728. 6. Junii A.V.P. Bernardus Schein Conc. eximius, lect. Gen'lis, Ex-Diff'or, et Guard. act. ann. 50. Rel. 32. …… 15. Julii AR.P. Petrus Francetich â Flumine Conc. lect. Gn'lis, Ex-Diff'or, et Provinciae Pater, Coronationis V. Mariae Tersactensis promotor, et scriptor, et per 15. annos hujus Conventus Guard. ann. 75. Rel. 56. …… 10. Octob. A.R.P. Theodoricus Lucich Conc. lect. Gn'lis, Ex-Diff'or, Ex- Cust., Provinciae Pater, et actualis Guard. ann. 56. Rel. 36. 1729. 1. Feb. Rel. Fr' Hilarinus Merch laic. ann. 28. Rel. 8. 1730. 22. Jan. V.P. Hieronymus Gorzar ann. … Rel. 26. …… 22. Jan. Rel.F. Valerianus Battich laic. ann. 49. Rel. 29. 617 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 617 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 617 11. 08. 2025 15:22:47 11. 08. 2025 15:22:47 Bosnia Seraphica 591 1732. 4. Martii Rel. Fr' Florianus Polli laic. ann. 78. Rel. 56. …… 2. April. M. VP. Xistus Menzi Vic. et Guard. ann. 55. Rel. 35. …… 11. April. Rel. Fr' Candidus Krainz laic. coqu. ann. … Rel. 18. 1734. 22. Jan. Rel. Fr' Gregorius Repich laic. ann. … Rel. 35. 1735. 2. Feb. MVP. Fortunatus Chernich, Senior Provinciae Professus ann. 85. Rel. 63. …… 19. Nov. A.V.P. Henricus Dugar, Ex-Diff'or, ann. 54. Rel. 31. 1737. 17. Jan. M.V.P. Apollinaris Kertiza Conc. Vic. ann. 63. Rel. 43. 1738. 4. Dec. Rel. Fr' Fortunatus Huetter laic. laic. ann. 80. Rel. 52. 1741. 25. Nov. Rel. Fr' Joannes Baptista Bositius laic. …… 8. Dec. R.P. Clarus Pasconi Conc. lect. Gn'lis, Ex-Diff'or, et Cust. act. His- toriae Tersactensis Scriptor, et insignis Mariani cultus promovendi Zelator ann. 58. Rel. 42. 1743. 1. Dec. A.V.P. Basilius Battauz lect. gn'lis, et Diff'or aggreg. ann. 54. Rel. 35. 1745. 1. Mart. Rel. Fr' Justus Schalk laic. Chyr. ann. 62. Rel. 39. 1746. 31. Dec. Rel. Fr' Josephus Preckner laic. ann. 57. Rel. 34. 1747. 18. Apr. A.V.P. Eugenius Gottschever Conc. lect. gn'lis, ter Prov. Diff'or ann. 71. Rel. 55. …… 19. Jun. Rel. Fr' Thaddaeus Francetich laic. ann. 78. Rel. 44. …… 4. Oct. Rel. Fr' Salvator Huebeisen laic. ann. 37. Rel. 15. 1748. 10. Dec. A.V.P. Albertus Cherne Conc. lect. gn'lis, Guard. et Diff'or act. ann. 56. Rel. 33. 1749. 19. Dec. M.V.P. Udalricus Furlan Guard. et actualis Vic. ann. 55. Rel. 36. …… 6. Mart. Rel. Fr' Cresconius Sidarich laic. ann. 63. Rel. 39. 1751. 20. Jan. M.V.P. Carolus Romold conc. lect. gn'lis et Ss. Can. act. ann. 44. Rel. 28. …… 9. Mart. M.V.P. Josephus Wachovitsch conc. saepius Vic. et Guard. ann. 66. Rel. 49. 1752. 4. Mart. V.P. Ezechiel Sulligoi ann. 69. Rel. 50. 1754. 17. Nov. V.P. Eustachius Rusconi ann. 55. Rel. 31. 1755. 31. Aug. M.V.P. Capistranus Zuppardi Conc. saepius Guard. ann. 67. Rel. 47. 1756. 8. April. M.V.P. Rudolphus Gorsche Conc. et Guard. ann. 58. Rel. 39. 1757. 23. Dec. Rel. Fr' Ivo Schweiger Laic. sculp. ann. 77. Rel. 51 1758. 16. Mart. Rel. F. Victorinus Tichi laic. Chyr. ann. 66. Rel. 46. …… 26. Aug. M.V.P. Sophronius Pillepich Conc. Ss. Theol. lect. act. ann. 37. Rel. 17. …… 11. Dec. V.P. Andreas Draschitz Jub. ann. 75. Rel. 52. 1760. 14. Sept. M.V.P. Bernardus Nabergoi conc. Ss. Theol. lect. ann. 36. Rel. 19. 1761. 2. Nov. Rev. P. Franciscus Corradini Ss. Theol. lect. saep. Guard., Ex-Di- ff'or, Ex-Custos ann. 67. Rel. 51. 618 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 618 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 618 11. 08. 2025 15:22:47 11. 08. 2025 15:22:47 II. CONVENTUS B'mae V. Mariae Gratiarum Tersacti In Dalmatia citeriore 592 1764. 30. Jul. A.V.P. Petrus Moysè Conc. lect. gn'lis. Ex-Diff'or, ann. 59. Rel. 43. 1766. 17. Oct. M.V.P. Paulus Spingarolli conc. Guard. ann. 75. Rel. 57. 1768. 10. Jan. M.V.P. Nicephorus Abbich conc. lect. gen. et act. Guard. ann. 50. Rel. 32. 1770. 21. Maji A.V.P. Amadaeus Praepeluh conc. saep. Guard. et Ex-Diff. ann. 66. Rel. 48. 1771. 27. Maji M.V.P. Benevenutus Fracassa Conc. saep. Guard. Sacerd. Jub. ann. 78. Rel. 59. 1773. 12. Sept. Rel. Fr' Homobonus Lobmayr laic. ann. 69. Rel. 38. 1776. 25. Aug. V.P. Raynerius Sadnig ann. 39. Rel. 19. …… 15. Nov. V.P. Cyprianus Craglich ann. 36. Rel. 17. 1779.414 12. Mart. V.P. Romualdus Strukl Carn. Tulmin. vir simplex, et rectus corde ann. 67. Rel. 50. 1780. 28. Feb. Rel. Fr' Dismas Lepushitsch Carin. Villac. laic. ann. 72. Rel. 42. …… 5. Sept. VP. Perpetuus Zuvek Carn. Idriens. an. 34. Rel. 17. …… 28. Dec. Rel. Fr' Marcus Schnidertschitsch Carn. Laassensis ann. 66. Rel. 37.415 1782. 28. Sept. Rel. F. Sulpitius Sterle Carn. laic. an. 55. Rel. 28. 1783. 1. Maji AVP. Chrysogonus Schustertschitsch lect. Gn'lis, Ex-Def'or Carn. Eisn. ann. 67. Rel. 49. …… 16. Aug. VP. Thadaeus Maurich Con'or Dalm. Segnien. ann. 55. Rel. 36. …… 25. Aug. VP. Aloysius Fridhelm Boh. Org. an. 48. Rel. 27. 1785. 10. Jan. RF. Bajulus Brattusch laic. e Comitatu Gorit. Zhepovanens. sut. ann. 44. Rel. 20. …… 13. Jun. MVP. Rogatianus Mladenich Con'or, Lect Gn'lis Liburn. Flumin. ann. 58. Rel. 40. …… 3. Sept. RP. Constantinus Lakovich Con'or, Diff'or act. Dalmata Segniens. ann. 63. Rel. 45. 619 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 619 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 619 11. 08. 2025 15:22:47 11. 08. 2025 15:22:47 Bosnia Seraphica 593 Caput XII. Elenchus Patrum Guardianorum, in quorum notitiam deveniri potuit, hujus Ter- sactensis Conventûs. MVP. Martinus de Rachoviza 1481. et 1486. M.V.P. Nicolaus â Segnia 1548. 1549. M.V.P. Joannes Brynani 1558. M.V.P. Nicolaus â Segnia 1570. M.V.P. Georgius â Pisino 1582. M.V.P. Joannes Ferlanich 1584. M.V.P. Jacobus â Mantua 1587. M.V.P. Antonius Diuchich 1593. – [Bievčić.]416 A.V.P. Georgius â Pisino 1595. 1596. 1597. M.V.P. Erasmus N. 1601. A.R.P. Franciscus Bogdanich Provinciae Pater 1602. A.R.P. Joannes Panthaleon Solomich Provinciae Pater 1603. M.V.P. Matthaeus Vidoss 1604. M.V.P. Franciscus Glavinich Conc. 1609. M.V.P. Seraphinus â Sehio 1610. 1611. 1612. A.R.P. Franciscus Glavinich Conc. Prov'iae Pater, et Cust. act. 1613. 1614. 1615. 1616. R.P. Bernardinus Scrivanich Ex-Custos, Diff'or act. 1617. 1618. 1619. M.V.P. Franciscus Horvoy 1620. 1621. 1622. A.V.P. Antonius Vitellius, aliàs Telletenovich, Ex-Diff'or 1623. 1624. M.V.P. Antonius de Vitalis 1625. M.V.P. Josephus Stopajevich 1629. M.V.P. Uriel Bennas 1632. 1639. 1640. 1641. A.V.P. Candidus Barbaritius â Pisino, Diff'or act. 1642. A.R.P. Franciscus Glavinich Praedic. Apost. saepius Diff'or. ter Minister Pro'alis 1643. 1644. 1646. 1647. 1648. 1650. 1651. 1652. usque ad diem 15. De- cembris, quô die ex hac vita migravit. A.R.P. Alexander Rampel bis Ex-Diff'or, Prov'iae Pater 1653. A.V.P. Fabianus Widner Ex-Diff'or 1654. 1655. A.R.P. Alexander Rampel bis Ex-Diff'or, Ex-Custos, et Prov'iae Pat. 1656. 1657. 1658. M.V.P. Maxentius â Castua Con'or 1659. 1660. 620 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 620 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 620 11. 08. 2025 15:22:47 11. 08. 2025 15:22:47 II. CONVENTUS B'mae V. Mariae Gratiarum Tersacti In Dalmatia citeriore 594 M.V.P. Franciscus Benkovitsch Con'or G'lis 1661. M.V.P. Gabriel Tonjutto Con'or 1662. 1663. 1664. M.V.P. Laurentius Thomassich Con'or 1664. el. 15. Nov. 1665. A.V.P. Uriel Bennas Ex-Diff'or 1666. M.V.P. Laurentius Thomassich Con'or 1667. A.R.P. Petrus â Flumine lect. Theol. Ex-Diff'or, Provinciae P'r 1668. 1669. M.V.P. Didacus Figar Con'or 1670. 1671. 1672. A.V.P. Laurentius Thomassich Con'or 1673. 1674. M.V.P. Paulus Surian Con'or 1675. M.V.P. Antonius Bressan Con'or gn'lis 1676. 1677. M.V.P. Franciscus Uzollini Con'or, lect. 1678. 1679. M.V.P. Vitalis Majeritsch Con'or 1680. A.V.P. Laurentius Thomassich Con'or, bis Ex-Diff'or 1681. 1682. 1683. M.V.P. Franciscus Uzollini Con'or Gn'lis, et lect. 1684. 1685. 1686. 1687. A.V.P. Ferdinandus Stadler Con'or, Ex-Diff'or 1688. M.V.P. Philippus Columbichius Concionator, lector gener. 1689. 1690. M.V.P. Petrus Francetich Con'or, Lect. gener. 1691. 1692. 1693. M.V.P. Franciscus Scalletari Con'or, lect. Theologus elect. 26. Nov. 1693. M.V.P. Bernardinus Gregoritsch, Con'or, lect. general. 1694. 1695. A.V.P. Vincentius Lampretich Con'or, Ex-Diff'or 1696. A.V.P. Petrus Francetich Con'or, lect. gener. Ex-Diff'or 1697. 1698. 1699. M.V.P. Carolus Janesitsch Con'or 1700. A.V.P. Petrus Francetich Con'or, lect. gener. Ex-Diff'or 1701. A.R.P. Bernardinus Gregoritsch Con'or, lect. gener. Prov'iae P'r et Ex-Cust. 1702. 1703. 1704. M.V.P. Angelicus Direin Con'or, lect. 1705. M.V.P. Bonaventura Metternich Con'or 1706. M.V.P. Marcus Cragui Con'or 1707. M.V.P. Sigismundus Babel Con'or 1708. A.R.P. Petrus Francetich Con'or lect. gener. bis Ex-Diff'or, Provinc. P'r 1709. 1710. M.V.P. Joachimus de Gratia 1711. 621 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 621 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 621 11. 08. 2025 15:22:47 11. 08. 2025 15:22:47 Bosnia Seraphica 595 A.V.P. Theodoricus Lucich Con'or, lect. gener. Ex-Diff'or 1712. 1713. A.R.P. Petrus Francetich Con'or, lect. gener. ter Diff'or Prov. P'r 1714. 1715. 1716. R.P. Theodoricus Lucich Con'or, lector gen., Ex-Diff'or, Cust. habit. 1717. 1718. 1719. A.R.P. Petrus Francetich Con'or, lect. gener., saepius Diff'or, et Prov'iae P'r 1720. 1721. 1722. M.V.P. Laurentius Stemberger Con'or 1723. 1724. A.V.P. Sigismundus Babel Con'or 1725. M.V.P. Silverius Vidig 1726. A.V.P. Bernardus Schein Con'or, lect. gener. Ex-Diff'or 1727. usque ad 6. Jun. 1728. quô die obiit. A.R.P. Theodoricus Lucich Con'or, lect. gener. Ex-Diff'or, Ex-Custos Provinciae Pater 1728. usque ad 10. Octob. qua die ex hac vita transiit. A.V.P. Sigismundus Babel Con'or, bis Ex-Diff'or 1729. A.V.P. Henricus Duger Con'or, Lect. Theolog. Ex-Diff'or 1730. 1731. 1732. A.V.P. Eugenius Gottschever Con'or, lect. gener. bis Ex-Diff'or 1733. 1734. 1735. A.V.P. Basilius Battauz Con'or Lect. gener. Diff'or aggreg. 1736. 1737. 1738. M.V.P. Benignus Gerini Con'or, Lector generalis 1739. 1740. 1741. A.V.P. Eugenius Gottschever, Con'or, lect. gen. ter Ex-Diff'or 1742. M.V.P. Carolus Romold Con'or, lect. gener. 1743. 1744. 1745. A.V.P. Albertus Černe Con'or, Lect. Theolog. Ex-Diff'or 1746. 1747. A.V.P. Franciscus Corradini Con'or, Ss. Theol. lect. Ex-Diff'or 1748. 1749. 1750. A.V.P. Benignus Gerini Con'or, lect. gener. Ex-Diff'or 1751. 1752. M.V.P. Capistranus Zuppardi Con'or 1753. A.V.P. Franciscus Corradini Con'or, Ss. Theol. lect. bis Ex-Diff'or 1754. 1755. 1756. M.V.P. Amadaeus Praepeluh Con'or 1757. 1758. 1759. R.P. Franciscus Corradini Con'or, Ss. Theol. lect. bis Ex-Diff'or, Ex-Cust. 1760. 622 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 622 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 622 11. 08. 2025 15:22:47 11. 08. 2025 15:22:47 II. CONVENTUS B'mae V. Mariae Gratiarum Tersacti In Dalmatia citeriore 596 M.V.P. Jacobus Kukaina Con'or, Lector gener. 1761. 1762. M.V.P. Juvenalis Smodin Con'or, lector gener. 1763. 1764. 1765. M.V.P. Nicephorus Abbich Con'or, lect. gen. 1766. 1767. usque ad 10. Jan. 1768. quô die obiit. M.V.P. Gelasius Vosich Con'or, lect. gen. 1768. 1769. M.V.P. Philippus Petteneg Con'or, lect. gener. 1770. 1771. A.V.P. Chrysogonus Schustertschitsch Con'or, lect. gen. Ex-Diff'or 1772. M.V.P. Colmanus Mulei Con'or, Lect. Theol. 1773. 1774. 1775. M.V.P. Nemesianus Markovig Con'or, lect. gen. 1776. 1777. 1778. M.V.P. Clarus Pasconi, Con'or, lect. gener. 1779. 1780. 1781. MVP Colmanus Mulei Con'r lect. Thl'gus 1782. MVP. Clarus Pasconi Con'or, lect. Gn'lis 1783. 1784. 1785. 1786. 1787. M.V.P.417 Paulus Suppe Con'r 1788. 1789. 1790. 1791. 1792. 1793. 1794. A.V.P. Willibaldus Grassich Con'r Consultor 1795. 1796. 1797. 1798. 1799. 1800. 1801. A.R.P. Paulus Suppe Ex-Minister 1802. 1803. 1804. A.R.P. Willibaldus Grassich Ex-Minister 1805. 1806. 1807. A.V.P. Barlaam Keser Con'r Consultor 1808. 1809. A.R.P. Willibaldus Grassich 1810. 1811. 1812. 1813. 1814. 1815. 1816. 1817. 1818. obiit 12ma Februarii 1818. 418Deinde aligabantur: A. 1818 A.R.P. Barlaam Keser, Ex-Custos 1819. A. 1820 M.R.P. Raymundus Maurovich, Lect. Theol. 1822–1826 A. 1826 M.R.P. Bernardus Czalampich, Con'or, 1827–1838 A. 1838 A.R.P. Jacobus Marentschitsch, Df'tor usque 1841. A. 1841 A.R.P. Albertus Schubitz Def'tor, et 1844 mortuus est. A. 1844 A.R.P. Jacobus Marentschitsch Ex-Min'r usque 1847. A. 1847 M.R.P. Gelasius Rubida Paroch. Adm. em. usque 1850 A. 1850 M.R.P. Hieronymus Jankovich, Df'tor postea Custos – 1862 A. 1862 M.R.P. Jovita Zettin, cath. schol. norm. Em. usque 1865. A. 1865 A.R.P. Hieronymus Janković usque 1868. A. 1868 M.R.P. Wilhelmus Ricolli, Prof. Gym. em. die 7. feb. 1870 [†] A. 1870 A.R.P. Hieronym. Janković, praesidens. A. 1871 Idem Guardianus usque ad Congregationem 1872. A. 1872 A.R.P. Nemesianus Smoković, Df'tor et Custos hab. 1874. 1874. 1875. 1876. A. 1877 R.P. Bonaventura Sell, Lect. Theol. em. Nov. Mag. 1878. 1879. 623 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 623 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 623 11. 08. 2025 15:22:47 11. 08. 2025 15:22:47 Bosnia Seraphica 597 19. Dec. 1778 Sigillum Conventus Tersactani praesefert Coronatam Imaginem B. V. Mariae in ulnis te-nentis Jesulum sugentem ubera cum hac inscriptione: SIGIL. MIN. CONVENT. S. MARIAE GRAT. TERSACTENS.419 624 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 624 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 624 11. 08. 2025 15:22:47 11. 08. 2025 15:22:47 II. CONVENTUS B'mae V. Mariae Gratiarum Tersacti In Dalmatia citeriore 598 [prazna stran] 625 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 625 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 625 11. 08. 2025 15:22:47 11. 08. 2025 15:22:47 Bosnia Seraphica 599 N'o 26. III. CONVENTUS B'mae Virginis Mariae Gratiarum In Monte Sancto In Comitatu Goritiensi Caput I. De Comitatu Goritiensi. I. Comitatus Goritiensis, qui olim sub generali Illÿrii nomine audiît, ha-bet orientem Carnioliam pro termino, ad septentrionem partim Carnioliam, partim Carinthiam respicit. Occidentem versus forum Julii Venetae ditionis pro confinio agnoscit, ac ad meridiem mari Adriatico vulgo Golfo di Venezia adjacet. Huic Co-mitatui est nunc etiam universus Comitatus Gradiscanus, uterque enim ab uno eo-demque Capitaneo regitur, et gubernatur. Hoc modo sumptus Comitatus Goritiensis â Carniolia secernitur per fluvium, qui Haidoviam [Hubel]420 interfluit usque Vipa-cum, ubi â fluvio Vipacensi, olim Frigido dicto absorbetur, dein trans praedictum fluvium per Laitenburg [Lože]421 usque ad S. Joannem in Duino, vulgo Tybain. Ad septentrionem continet Comitatus Goritiensis Tulminium usque Alpes Carnicas sub sua jurisdictione, ac ex parte occidentali se extendit Dominium Goritiense usque ad forum Julii Venetae ditionis. Totus Comitatus ab oriente ad accidentem 10. circiter, ac â meridie septentrionem versus 12. circiter germanica comprehendit mil liaria. Incolae loquuntur quamvis corrupte idiomate, qui verò trans fluvium Lisontium in foro Julii habitant, speciali utuntur dialecto, nec calent idioma Carniolicum, sed lo-quuntur lingua Furlanica, quae est quaedam mixtura ex idiomatibus Italico, Gallico, et Latino compaginata. II. Hujus Comitatus principalis est Civitas Goritia, germ. Görz, quam olim Norejam, vel Noritiam aliqui historici nominatam fuisse praetendunt. Haec Civitas est Residentia Capitanei hujus Comitatûs, qui olim integer erat sub jurisdictione Spirituali Patriarchae Aquilejensis, nunc vero sub Archiepiscopo S. R. I. Principe Goritiensi, etenim anno 1750. erat Patriarchatus Aquilejensis â Be- 626 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 626 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 626 11. 08. 2025 15:22:48 11. 08. 2025 15:22:48 II. CONVENTUS B'mae V. Mariae Gratiarum Tersacti In Dalmatia citeriore 600 nedicto XIV. Summo Pontifice in duos Archiepiscopatus videlicet Utinensem, et Goritiensem divisus, hac lege ut Archiepiscopi Goritiensis sint suffraganei illi Epis-copi, qui sunt sub ditione Austriaca, qui verò sub dominio Veneto degunt, sint suffraganei Archiepiscopi Utinensis. Anno praedicto Primus Archiepiscopus Go-ritiensis denominatus fuit Ill'mus, et R'mus D. D. Carolus Michael ê Comitibus ab Attimis Canonicus Basileensis, et Visitator Apostolicus per Dioecesim Aquilejen-sem ex parte Imperii. Pro sustentatione Archiepiscopi plurimum contulit Ill'mus D. Augustinus Codelli de Fahnenfeld, qui praeter alias pias fundationes pro Archiepis-copatu 40000 fl. numeravit. Hic idem D. Archiepiscopus, unà cum Successoribus suis ab Augustissimo Imperatore Francisco I. in numerum S. R. I. Principum anno 1758. relatus fuit. III. Ecclesia Metropolitana Goritiensis nunc valde celebris, ac ob tot Sanc-torum praesertim Ss. Hermagorae, primi Aquilejensis Patriarchae, et Fortunati ejus Diaconi Martyrum Reliquias, quae Aquileja Goritiam post erectionem novi Ar-chiepiscopatus translatae erant, nominatissima est. Non minoris magnitudinis, et pulchritudinis est Ecclesia quondam P. P. Societatis Jesu. Exornant pariter Civi-tatem alia virorum, ac mulierum Monasteria, et quidem R. R. P. P. Conventua-lium Ordinis Minorum, ubi extat penes Ecclesiam, Capella S. Antonio Patavino Sacra, in qua S. Antonius, dum in vivis ageret, habitâsse dicitur anno 1226. ut tabella appensa demonstrat. Extra Civitatem R. R. P. P. Capucini Ordinis S. Fran-cisci suum erexerunt humile domicilium cum spatioso horto in loco, quae vulgò Plazutta dicitur Fratres Misericordiae collocati sunt Ordinis S. Joannis de Deo. His accedunt R. R. P. P. Carmelitae media circiter hora â civitate in quodam monticulo Castanoviza dicto siti. Hos virorum Conventus sequuntur duo mulierum monaste-ria, unum Sanctimonialium Ordinis S. Clarae, aliud Societatis S. Ursulae Virginis, et Martyris. IV. Antequam Comitatus Goritiensis mandatis Archiducum Austriae pa-rere coeperit, â propriis Comitibus gubernabatur, quorum aliqui etiam Comitatui Tyrolensi, ac Ducatui Carinthiae praeerant. P. Bernardus de Rubeis Ordinis Praedi-catorum in hist. Eccles. Aquilej. orditur geneologiam Comitum Goritiensium texere ex monumentis ejusdem Ecclesiae â duobus fratribus Engelberto, et Mainardo, seu ut aliis placet, Mainhardo, aut Minghinardo, qui ad annum Christi 1122. vixerunt, alii Mainardo praeponunt plures alios, ut Cunonem, qui genuit Marquardum, â quo Henricus, qui habuit Successorem Udalricum, hic Wilhelmum, Wilhemus Alber-tum, Albertus verò genuit Mainardum I. qui, ut praecitata monumenta Ecclesiae Aquilejensis 627 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 627 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 627 11. 08. 2025 15:22:48 11. 08. 2025 15:22:48 Bosnia Seraphica 601 innuunt, genuit duos filios, Henricum, quem II. nomino, et Engelbertum, pariter II. Mainardus I. et ejus filius Henricus II. anno 1150. jam ex hac vita emigrâsse leguntur. V. Engelbertus verò II. ex Mattilde Comitissa Andacensi, per quam Co-mitibus Goritiensibus multum splendoris accessit, procreavit Engelbertum III. et Mainardum II. ambo anno 1186. adhuc in vivis degebant. Engelbertus III. ex Adel-heide Alberti Comitis Tyroleos filia progenuit Mainardum III. Mainardus verò III., postquam genuisset Mainardum IV. Albertum II. et Adelheidem, quae nuptui tra-dita erat Perillustri Domino Friderico Comiti ab Ortenburg, ex hac vita migravit A. C. 1255. Obitus Alberti II. non innotuit. VI. Mainardus IV. ex Elisabetha Ottonis Ducis Bavariae filia copiosam suscepit prolem, ac 1'mo Elisabetham, quae Alberto Romanorum Regi in matrimo-nium data fuit, obiitque anno 1313. 2'do Ottonem I., qui ex Poloniae Ducis filia quatuor procreavit filias, quarum una in Siciliam Petro Friderici Regis filio nupsit, altera Anna nomine Rudolpho filio Rodulphi Palatini in matrimonialem sociam data fuit, aliae duae florem Virginalem morientes ad caelestia transtulerunt, obiit Otto die 25. Maji anno 1310. 3'tio Albertum III. qui sibi Alberti Comitis de Ha-jerloh filiam in matrimonium adscivit, ex qua genuit filiam, quae postea Frideri-co Purgravio Norimbergensi nupsit. Obiit Albertus die 24. Aprilis anno 1292. 4'to Ludovicum I. qui in caelibatu vixit, caelebsque obiit die 22. Sept. anno 1305. 5'to Henricum III. Carinthiae Ducem, qui tres habuit uxores, primam Annam Bohemiae Regis filiam, quae obiit die 3. Septembris 1313. secundam Adelheidem Ducissam Brunsvicensem, quae demortua est anno 1320. tertiam Beatricem Comitissam de Sabaudia, quae obiit die 20. Decembris anno 1331. Ex omnibus tribus uxoribus unicam Henricus III. progenuit filiam Comitissam Tyrolis nomine Margaritham ob oris turpitudinem Maultasch dictam. Ipse verò Henricus extremum clausit diem die 4. Aprilis anno 1335. VII. Albertus II. frater Mainardi IV. cum Offinia Comitissa ab Ortenburg propagavit stemma Comitum Goritiensium, ex qua genuit Mainardum V. Albertum IV. et Henricum IV. hic Henricus duas habuit uxores unam Beatricem ê familia Tur riana, alteram itidem Beatricem Stephani inferioris Bavariae Ducis filiam, ex hac posteriori genuit Joannem-Henricum. Joannes-Henricus matrimonio sibi copu-lavit Annam Friderici Regis Austriaci filiam circa annum 1336. Obiit Joannes-Hen-ricus sine haerede, cujus relicta vidua Anna Austriaca contemptis secundis nuptiis mundi vanitatibus nun- 628 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 628 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 628 11. 08. 2025 15:22:48 11. 08. 2025 15:22:48 III. CONVENTUS B'mae Virginis Mariae Gratiarum In Monte Sancto In Comitatu Goritiensi 602 cium misit, ac, ut unice Jesu aeterno Sponso serviret, et placeret, habitum Ordinis S. Clarae in Monasterio Viennensi devotissimè sumpsit, emissâ solemni profes-sione ob praeclara virtutum merita, et singulare Regularis Observantiae studium, post paucos annos Abbatissa effecta est. Ex hac vita omni virtutum genere decorata migravit ad Sponsum die 1. Januarii 1343. VIII. Mortuo itaque Joanne-Henrico sine haerede successerunt in Comi-tatu Goritiensi Alberti IV. sui patrui tres filii, videlicet Mainardus VI. Albertus V. et Henricus V. Henricus anno 1350. mense Majo desponsavit sibi uxorem Ziliolam Jacobi de Carraria filiam, ast Henricus sine haerede decessisse dicitur anno 1358. Mainardus VI. uxorem habuit Catharinam, quae Comitis Cilejensis filia fuisse cre-ditur, ex qua duos genuit filios videlicet Mainardum VII. et Henricum VI. Mainar-dus VII. (qui circa annum Christi 1394 obiit) duos Minorennes reliquit filios vide-licet Henricum VII. et Joannem-Mainardum, quorum tutorem usque ad legitimam aetatem egit R'mus D. Joannes Episcopus Gurcensis, eisdem Comitibus sanguine junctus. IX. Cum anno 1420. Veneti plurima loca, et terras ad Patriarcham Aqui-lejensem spectantes suo subjecerint dominio, ivit Henricus VII. Comes Goritiae Venetias ad Serenissimum Ducem petens ab eo immitti in terras, quas Comites Goritiae jam prius â Patriarcha, et Ecclesia Aquilejensi in feudum obtinuerunt. Dux justis, et rationabilibus petitionibus praedicti Comitis annuere volens, praefatas ter-ras feudales pro se, et suo fratre Mainardo benignè confirmavit die 1. Novembris 1424. Henricus VII. tres habuit filios videlicet Joannem, Leonardum, et Ludovi-cum, quorum Joannes natu major nomine suo, ac suorum fratrum Leonardi, et Lu-dovici â Serenissimo Principe Venetiarum D. Francisco Foscari denuo, Bona Ec-clesiae Aquilejensis, quae sui Antecessores tenebant, in feudum recepit anno 1455. Joannis, et Ludovici fratrum post hunc annum nulla recurrit memoria. Leonardus verò, an frater Joannis, et Ludovici? an hujus Leonardi filius? ut aliis placet, sine haerede anno 1501 mortuus genealogiam, et stemma clausit Illustrium Comitum Goritianorum. X. Quam celebres fuerint olim Comites Goritienses? ex praedictis facile patet, quippe qui saepius Comites Tyrolis, Duces Carinthiae exstiterunt, sed suas filias etiam Regibus, ac Imperatoribus desponsandas dederunt. Emortuis Comitibus Goritianis Comitatus Goritiensis ad domum Austriacam, cui jam ex parte, ut habet Bernardus Roo de reb. Austr. lib. 11. oppignoratus erat, devolutus fuit consentiente Senatu Serenissimae Reipublicae Venetiarum sub certis conditionibus inter eam-dem, ac Maximilianum I. et Ferdinandum I. initis. 629 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 629 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 629 11. 08. 2025 15:22:48 11. 08. 2025 15:22:48 Bosnia Seraphica 603 Caput II. De origine et progressu Ecclesiae B'mae Virginis Mariae In Monte Sancto. §. I. De miraculosissima Beatissimae Virginis Apparitione. I. Dominus Noster Jesus Christus, dum humanae reparationis opus in-choare, et perficere intendebat, in vili stabulo nasci, in humili praesepio reclinari, â mutis animalibus agnosci primò voluit, ac, dum toti mundo suae Evangelicae legis praecepta promulgare voluit, assumpsit in id opus non Pharisaeos Sanctitatis simu-latores, non Judaeorum legis peritos, non populi Principes, sed elegit abjectos in plebe, qui testimonium perhiberent veritati, ac Evangelium Christi per universum mundum disseminarent, videlicet indoctos piscatores, et ex natura sua rudes. Sui Unigeniti filii Sanctissimis vestigiis tenacissimè inhaerens B'ma Virgo Maria suam fidelibus gloriam, dignitatem, patrocinandi, ac suis clientibus gratias dispensandi authoritatem, ac in hoc Sacro monte habitandi voluntatem, non per aliquem terrae Principem, aut aliam conspicuae dignitatis personam, sed per infimam, et vilem plebis pasterculam populo annunciare et promulgare voluit. II. Acciderat namque anno â Christi Nativitate 1539. sedente in Petri ca-thedra Paulo III. clavum Romani Imperii in Occidente tenente Carolo V. Austriaco, Regimen verò Capitaneatus, Goritiensis Comitatus moderante D. Gabriele Comite ab Ortemburg, ut devota quaedam puella ex vicino oppido Gargar nuncupato oriun-da nomine Ursula Ferligoiniza die quodam Sabbatino gregem sibi concreditum in apice Montis Aquarii (germ. Wasserberg, vulgo Skauniza, aut Neusukauniza, ut in subjecto instrumento de aedificanda Ecclesia patebit, aut etiam Sira dicto, ut habet P. Franc. Glavinich de ortu, et progressu provinciae Bosnae Croatiae, et Pius V. in quadam Bulla infra adducenda de dato Romae A. C. 1566) supra Salcanum mina-ret, tantaque mentis erectione, ac spiritus fervore ibidem obsecrationibus insisteret, ut digna effecta fuerit, cui pientissima Coeli Regina Virgo Maria in gloriosa forma suum si- 630 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 630 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 630 11. 08. 2025 15:22:48 11. 08. 2025 15:22:48 III. CONVENTUS B'mae Virginis Mariae Gratiarum In Monte Sancto In Comitatu Goritiensi 604 nistra sustentans Filium se aspectabilem praebuerit, ac locum huncce, in quo gra-tias pro Materna erga Clientes suos affectione, et munificentia dispensare velit, â se peculiariter esse electum blande insinuaverit, hoc eidem adjiciens praeceptum: DIC POPULO, UT AEDIFICET MIHI HIC DOMUM, ET PETAT GRATIAS. III. Ursula fortunatissima pecoraria facta Coelorum Reginae ablegata, sta-tim Goritienses incolas convenit, iisdem legationis suae munus insinuando, simul-que fervide cohortando, ut coelestium gratiarum dispensatricis imperium, quan-tocius executioni dare adlaborent, ut et ipsi â Gratiarum Matre coelestibus donis repleri mereantur. Goritienses rem insolitam primò, et minus verisimilem meritò arbitrati, missâ in custodiam Ursulâ, in veritatem factae apparitionis accuratius in-quirere statuerunt. Deipara gloriosissima verò (non est enim Consilium contra Do-minum) salvis, et immotis ergastuli repagulis sibi eam, et Gregi eodem in Monte velut futuro coelestium donorum emporio mirabiliter restituit: Juventa ibidem nixa genibus, et orationi jugiter intenta ad carcerem denuo rapitur examini subjicienda, quae licet omni humano destituta auxilio iterum, atque iterum libera Divina virtute evasit, novoque hoc miraculo apparitionis veritatem confirmavit. Factum proinde, ut suspensa legali inquisitione, veritatis nihilominus penitus perspiciendae causa, Clerus cum Senatu apricum Montem Skauniza, vulgatae apparitionis locum pro-cessionaliter petierint: ubi, dum dilectam Dominae puellam in genua provolutam, aestuantissimisque iterum orationibus intentam reperissent, nedum prodigiosam Coelestis Thesauraria apparitionem juridica penitus repudiata inquisitione omnino exploratam voluêre. Sed et Sanctam Oratricem venerati plenam extemplo fidem eidem adhibuêre, adeo, ut vulgatam continuo prodigiosae apparitionis veritatem, tanta illius persuasio affectusque tum Goritiensium, cum aliorum etiam dissitorum populorum animos occupaverit, quantam nullo unquam tempore obliterandam, et ê hominum pectoribus avellendam merito sunt arbitrati. IV. Hujus mirabilis apparitionis mentionem etiam facit P. Martinus Bauzerus Rerum Norm.422 et Forojuliensium scriptor, qui lib. 10. c. 5. sic loqui-tur: Ejus Aedis (Montis Sancti) origo ex tabulis ejusdem loci sequens fertur. Anno Christi 1539. Ursulae faeminae in Montis vertice, qui vico Salcano supereminet, constitutae, precibus intentae spectandam se B'ma Virgo exhibet, utraque manu filium praeferens, ita Ursulam allocuta: Annuntia populo, ut hoc loco domum mihi 631 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 631 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 631 11. 08. 2025 15:22:48 11. 08. 2025 15:22:48 Bosnia Seraphica 605 erigat, ac gratias in illa petat. Vulgata ab Ursula B'mae Virginis apparitio, com-plures ad eum locum vivendum concivit. Ursula titulo delusionis, aut vanae super-stitionis in vincula abrepta, ex carcere autem iterato, ac tertio ope B'mae Virginis educta in praefato Montis vertice reperitur intenta orationi. Exinde Clerus, ac po-pulus in memorato loco experti gratiam Dei, potestatem fecerunt Ursulae vulgandi Coeleste oraculum, et apparitiones. Exinde â populo confluente collata non pauca sunt dona ad auspicandam Sacram Aedem, quae Anno Christi 1544. Patrocinio B. V. dicata Deo, Mater Gratiarum appellata fuit, in quam fuit illata B'mae Virginis Ima-go ejus formae, qua spectandam se B'ma Virgo praebuerat Ursulae: Tandem propter plures gratias, ac beneficia sanitatum â Deo collata hominibus, locus ille dictus est Mons Sanctus, ubi erectum Franciscanorum Coenobium auxit devotionem accu-rrentis populi. V. P. Martinus Bauzerus in hac sua descriptione ad tabulas loci provo-cat. Sed male; Etenim, quod B'ma Virgo Ursulae apparuerit filium utraque manu gestans, in Archivio Montis Sancti haud reperitur, quin potius contrarium non qui-dem ex tabulis, sed picturis, quae antiquitatis veritatem instar tabularum testantur, omnino erratur: Etenim formae, qua B. Virgo Ursulae apparuit, nulla sit in loci tabulis mentio; in Ecclesia verò supra fornicis arcum pictura ad Aram Coronatae, et Magnae gratiarum Matris accedentibus adspectabilis fit, apparitionem B. Virgi-nis repraesentans videlicet B'mam Virginem in gloria collocatam. Jesulum dextera sustentantem, sinistra Ursulae inter gregem locum indigitantem, in quo Ecclesiam gloriosissimis suis honoribus, et dispensandis gratiis praecepit, ut haec subjecta inscriptio denotat Beatissima Virgo Ursulae Ferligoinizae in supra- dicta forma hoc in loco apparuit A'o MDXXXIX. VI. Etsi verò pictura haec posterioribus P. Bauzero temporibus circa an-num 1720. post celebrata Incoronationis solennia confecta dignoscatur ex altera ê regione inscriptione eodem certè stilo exarata Et ritu Vaticano solenniter coronata fuit VI. Junii MDCCXVII. Illa tamen dictante eximio P. Romualdo Sitter, sic facta praesumi debet, prout appa-ritionem gloriosissimae Virginis Ursulae factam, aut ex monumentis Scripturarum, quae verò injuria temporis perierunt, aut ex perenni tradito, quod verisimilius est, intellexit: caeteroquin vir omni virtutum, et scientiarum genere ornatissimus insi-nuatam suprà inscriptionem tanta fidentia subjici non curâsset. Itaque si domesticas res egregie tractantibus, et provide simul curantibus amplior fides, quam exteris, ut res ipsa postulare videntur, sit adhibenda, tum profecto Bauzerus formam appa-ritionis B'mae Virginis ad tabulas loci minus exacte confinxisse, imo errâsse est dicendus, Iconem thaumaturgam, quae A'o 1544. sub ea forma 632 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 632 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 632 11. 08. 2025 15:22:48 11. 08. 2025 15:22:48 III. CONVENTUS B'mae Virginis Mariae Gratiarum In Monte Sancto In Comitatu Goritiensi 606 Utino allata, et Arae imposita prodigiosis, et hodie gratiis clarescit cum apparitionis Imagine confundens. VII. Hujus miraculosissimae, et veracissimae apparitionis Ursulae factae testimonium perhibet R'mus D. Jacobus de Ischia Nobilis Forlanus Archipresbyter in Palma, qui in sua historia Comitatus Goritiensis italicè scripta, et Utini anno 1684. impressa sic scribit: Sotto all’ Impero stesso di Carlo nel Prencipato Goritiano, e d’intorno â gli anni del Redentore 1539. dimonstrossi miracolosa la gran Madre di Dio sopra l’alto Monte di Salcano ad Orsola Ferligoinizza povera pastorella. E furano indi cosi meravigliosi i portenti, ammirati etiandio, e sperimentati da popoli di lontanissime Regioni, che ’l loro ne sorti poi per eccellenza il nome, e ’l titolo di Madonna del Monte Santo. Si his testimoniis, ac perpetuae traditioni perennes gratiae, quas nedum circumvicini, sed et ex dissitis Regionibus copiosè confluentes populi se accepisse quotidie contestantur, in considerationem vocatae, et sobria crisi discussae addantur, fieri haud posse videtur, ut cordatus animus famae de sic facta B'mae Virginis apparitione, et dispensandarum hoc in Monte gratiarum adpro-missione omnino non deferat. §. II. De aedificatione, et Consecratione Ecclesiae. I. Convicti Goritienses de veracitate apparitionis B. V. Mariae, ejusque mandato de aedificanda Ecclesia, mox anno sequente apparitionem Virginis vide-licet 1540. collatis inter se consiliis decreverunt praedictum Deiparae mandatum executioni dare. Quapropter quatuor viri Civitatis Goritiensis et oppidi Salcanensis videlicet Nobilis D. Antonius Papes de Goritia, Primosius Criviz, Gregorius Bas-sini, et Andreas Michelitz omnes tres Salcanenses nomine omnium convenerunt spectabilem D. Gregorium de Scepaco exactorem Camerae fiscalis Goritiae, â quo petierunt facultatem aedificandi in Monte Skauniza juxta imperata gloriosissimae Deiparae domum, in qua eadem conformiter ad sua promissa gratias suis devo-tis dispensaret gratias. Praefatus D. Exactor optime conscius apparitionis Virgi-nis Mariae, et mandati Ursulae dati, de consensu Magnifici D. Hieronymi ab Atti-mis Goritiae, et Comitatus locumtenentis, praedictorum virorum honestae, et piae petitioni libenter annuens, non tantum fundum Ecclesiae, sed etiam terram extra muros Ecclesiae circumquaque ad 32. passus eisdem benignè concessit; probè enim noverat, futurum, ut alia aedificia tum pro peregrinorum habitaculo, tum pro Ecclesiasticorum 633 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 633 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 633 11. 08. 2025 15:22:48 11. 08. 2025 15:22:48 Bosnia Seraphica 607 commoditate, quos pro legendis Missis, habendis concionibus, ac peregrinorum fidelium excipiendis confessionibus advocare oportebit, erigenda necessariò essent. II. Ut autem praedicta cunctis magis pateant, Instrumentum concessionis fundi pro construenda Ecclesia confectum in Domo praedicti Exactoris die 11. De-cembris anno 1540. ex ipso Originali adduco, quod hunc continet tenorem: In Christi Nomine. Amen. Ab ipsius Nativitate anno Millesimo quingente-simo quadragesimo, indictione tertia decima, die autem undecimo mensis Decem-bris, Actum Goritiae in domo Exactoris infrascripti in Etalomo Superiori praesen-tibus Primosio Petersich de Vogrishka, Blasio Primosio de Bebnina, ac Matthaeo Suester, dicto Chaza testibus habitis, vocatis, et rogatis. Ibique spectabilis Dominus Gregorius de Scepaco exactor Camerae fiscalis Goritiae cum praesentia Magnifici D. Hieronymi De Attimis Goritiae, et Comitatus dignissimi locumtenentis consen-tientis, et dantis suum votum, annuens honestae petitioni Nobilis D. Antonii Papes de Goritia, Primosii Criviz de Salcano, Gregorii Bassini, et Andreae Michelitz de Salcano intervenientium pro Ecclesia aedificanda super monte Neuskauniza supra Gregarium ad honorem beatae Virginis Matris Mariae per se etc. dedit, et con-cessit eisdem praesentibus, petentibus, et conducentibus nomine dictae Ecclesiae con struendae, passus triginta duos fundi ab omni latere extra muros Ecclesiae ad habendum etc. et fabricandum desuper, prout ipsis videbitur, tamen, quod debeant dimittere aliqualem plateam, solvendo quotannis tempore S. Michaelis Camerae fiscali Goritiae de censu Cruciferos octuaginta, et hoc sine praejudicio juris Gas-taldiae Contratae declarando expressè, quod custodia festorum ibi pro tempore fiendorum spectet Gastaldioni Contratae, et ex nunc cum A. D. Andrea Chelbel ad praesens hon: Gastaldione Contratae ibi praesente paciscendo, et conveniendo, quod de tribus festis solemnibus, quae ibi quotannis (Deo dante) fient, omnes re-galiae duorum obveniant Gastaldioni Contratae, tertii autem festi regalias exigant intervenientes pro Ecclesia praedicta cum onere faciendi in tali die impensas D. Gastaldioni, et sociis custodientibus festum. Quam quidem concessionem, et om-nia, ac singula supradicta, suprascriptae partes promiserunt manutenere, et habere firma, et rata, et ad invicem observare obligantes hinc inde bona omnia mobilia, et immobilia, praesentia, et futura. Petrus de Portis de Dalmetio Incola (L. S.) Goritiae publicus Imp. auth. Notarius interfuit rogatus, scripsit, et publicavit cum signo, et nomine suis. 634 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 634 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 634 11. 08. 2025 15:22:48 11. 08. 2025 15:22:48 III. CONVENTUS B'mae Virginis Mariae Gratiarum In Monte Sancto In Comitatu Goritiensi 608 III. Obtenta gratiosè aedificandae Ecclesiae facultate illico Mariani culto-res primo Capellam quamdam, et dein populi aere sedulo collecto, sponteque colla-to Aedem ipsam in continenti sub Syndicatu Ulvini Comitis ab Attimis filii Frideri-ci vice-Capitanei Goritiensis ab inclytis statibus Comitatus specialiter electi ipsam Ecclesiam intra 4. annorum spatium ex lapidibus quadris indefessa solicitudine, et labore in honorem Sanctissimae Virginis Mariae construxerunt. Id silentio praeter-eundum non est, quod vel unum Montem huncce gloriosissimis honoribus B'mae Virginis Mariae â saeculis â Deo praeparatum commonstrat. Equidem dum Opera-rii praeruptas difringendo rupes construendae Ecclesiae sternunt planum, impacto ligone, heu rem stupendam! in loco vastae solitudinis, et ab hominum habitatio-ne prorsus semoto, politae ad flavum vergentis colorem petrae fragmentum (quod etiamnum retro Aram S. Annae [nunc Josephi in latere evangelii]423 appensum advenae admirabundi conspiciunt) eruunt, in quo Salutatio Angelica hieroglyphi-cis caracteribus affabre insculpta inventa est. Quod cum nullum prorsus indicium prostet, illud ad inaccessi Montis supercilium humana ope fuisse delatum, merito conjectare facit, petram hanc Angelorum ministerio cautibus illis fuisse commis-sam, ut in novissimis diebus ista Domus Dei (sub titulo B'mae Virginis Gratiarum) praeparetur in vertice Montium, et sublimis super colles, et fluant ad eum omnes populi, et praeparent gentes multae, et dicant: Venite ascendamus ad Montem Do-mini, et ad Domum Dei. Isaj. c. 2. Ꝟ. 2. et sequ. Quam merito itaque cecinit Vates Mariophilus: Quam Mons hic Sanctus, suffosam consule petram Angelicum releges, quod tibi monstrat Ave. Mons est iste meus, in quo me saxa salutant, littera sculpta manet, Advena facta canet. IV. Dum Ecclesia majori ex parte suam perfectionem jam attigisset, eam-dem una cum quatuor Altaribus Ill'mus, et R'mus D. D. Aegidius Falcetta, J. U. Doctor Dei, et Apostolicae Sedis gratia Episcopus Caprulanus, in Spiritualibus, ac temporalibus Suffraganeus, et Generalis Vicarius E'mi, et R'mi D. D. Narini (non Marci, ut Originale monstrabit) Grimani S. R. E. Cardinalis Episcopi Portuensis, ac Patriarchae Aquilejensis (in cujus Dioecesi tunc Mons Sanctus, qui nunc sub Ar-chidioecesi Goritiensi est, situs erat) solemni ritu tempore Pauli III. Summi Ponti-ficis die 12. Octobris incidente in diem Dominicum anno Christi 1544. consecravit, prout magis ex ipso Instrumento Consecrationis desuper confecto clarescit, quod ex ipso Originali de verbo ad verbum transumo, estque hujus tenoris: 635 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 635 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 635 11. 08. 2025 15:22:48 11. 08. 2025 15:22:48 Bosnia Seraphica 609 Aegidius Falcetta de Cingulo juris utriusque Doctor Episcopus Caprula-nus, et in Patriarchatu, et Dioecesi Aquilejensi pro R'mo, atque Ill'mo Domino Domi-no Narino, Episcopo Portuensi Sanctae Romanae Ecclesiae Cardinale, et Patriarcha Aquilejensi dignissimo, in spiritualibus, et temporalibus Suffraganeus, ac Vicarius Generalis. Universis, et singulis praesentes inspecturis salutem in Domino sempi-ternam. Universtitati vestrae fidem facimus, et publicè attestamur, quod Nos hodie die Dominica, quae fuit duodecima mensis Octobris, Spiritus Sancti gratia Nobis assistente, secundùm ritum, modum, et formam Sanctae Romanae Ecclesiae in hu-jusmodi hactenus observatione Ecclesiam Beatae Mariae supra Montem Salcanum, et Gargarium prope Goritiam Aquilejensis Dioecesis consecravimus in honorem Dei, ac titulum B. Mariae cum quatuor Altaribus. Primum in Capella Altare majus in honorem Sanctae Mariae Virginis: Alterum in medio Chori in honorem Bea-tissimae, atque Individuae Trinitatis: tertium â latere dextro ad honorem Sanctae Luciae, Ursulae, et ejus sociarum: quartum â latere laevo in honorem, ac titulum Sancti Leonardi. In quibus recondidimus Reliquias Sanctorum Martyrum Donati, Romuli, Venusti, Silvani, Hermogenis, et Sanctae Affrae, et sodalium, ac Sanc-ti Stephani Proto Martyris. Cupientes igitur, ut ipsa Ecclesia in suis aedificiis, et structuris debitè reparetur, conservetur, et manuteneatur, ac libris, calicibus, lumi-naribus, et aliis ornamentis Ecclesiasticis pro Divino cultu magis decenter munia-tur, et â Christi fidelibus jugiter veneretur, congruis quoque frequentetur honoribus, et ut Christi fideles eò libentius causa devotionis confluant ad eamdem, et ad repa-rationem, conservationem, manutentionem, et munitionem hujusmodi promptius manus porrigant adjutrices, quò ex hoc dono caelestis gratiae uberius conspexerint se refectos, omnibus, et singulis utriusque sexus Christifidelibus verè paenitentibus, et confessis, qui Ecclesiam praefatam in singulis Beatae Mariae festivitatibus, ac Sanctissimae Trinitatis, atque suprà nominatorum Sanctorum, Sanctarumque om-nium, atque Apostolorum, Nativitatis, circumcisionis, Epiphaniae, Resurrectionis, Ascensionis, et ipsius Ecclesiae Dedicationis annuatimque â primis Vesperis, usque ad Secundas Vesperas inclusivè devotè visitaverint, et ad praemissa manus por-rexerint adjutrices pro singulis diebus festivitatum earumdem, quibus id fecerint, de Omnipotentis Dei misericordia, et beatorum Petri, et Pauli Apostolorum ejus aucto-ritate confisi quadraginta dies, de injunctis eis paenitentiis misericorditer in Domi-no relaxamus. Praesentibus perpetuis futuris temporibus valituris. In quorum fidem, et testimonium has praesentes litteras nostras fieri, et per Cancellarium nostrum subscribi, sigillique praelibati R'mi, atque Ill'mi Domini D. Cardinalis, et Patriarchae Aquilejensis jussimus appensione communiri. Datum supra dictum Montem Sal-canum dictae Aquilejensis Dioecesis 636 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 636 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 636 11. 08. 2025 15:22:48 11. 08. 2025 15:22:48 III. CONVENTUS B'mae Virginis Mariae Gratiarum In Monte Sancto In Comitatu Goritiensi 610 sub anno Nativitatis Dominicae Millesimo quingentesimo quadragesimo quarto, Indictione secunda, die verò ut suprà, Pontificatus Sanctissimi in Christo Patris, et Domini Nostri, Domini Pauli Divina providentia Papae II. anno decimo. (L. S.) Hieronymus Chaynarus Curiae Patriarchalis Aquilejensis Cancellarius de mandato. V. Completa Ecclesiae fabrica, ac consecrationis beneficio donata, Glorio-sissima Virgo Maria tanta in hoc Sacro Colle coepit gratiarum affluentia clarescere, tantisque miraculorum coruscare fulgoribus, ut populus, qui ex Forojulio, Liburnia, Dalmatia, Croatia, Styria, Carinthia, Carniolia etc. devotionis gratia indies majori in numero concurrebat, una voce, unoque ore jam non amplius Aquarium, seu vul-go Skauniza, sed Montem SANCTUM, germ. Heiligen Berg, vulgo Sueta Gora appellandum esse omnino censuerit, quod supernum procul dubio Sanctitatis prae-dicatum in cordibus hominum primordialiter inditum usque adeo communi circum-jacentium Regionum voto Sacro huic loco suffixum dignoscitur, ut quodvis aliud plane vel in desuetudinem abiverit, aut sempiternae sit omnino oblivioni datum. VI. Dotem, seu sic dictam fundationem Ecclesia B. Virginis nullam ha-buit. Eccur enim illi Ecclesiae dos, sive fundatio, quam cunctipotentis, nulliusque indigi, et liberalissimi Numinis Genitrix, Coeli, terraeque Domina suis honoribus idcirco aedificari praecepit, ut ipsa veluti coelestis thesauraria ibidem specialius residens omnia omnium generum fluenta gratiarum pie implorata suos in Clientes derivet? Nunquid enim domui suae sufficiens illa censenda non erat, quae omni-bus se invocantibus omnia facta per ducentos, et amplius annos, quidquid recte petunt, liberalissime elargitur: Et Fratres Minores, quos ex Chrovatia evocatos, ut hoc in loco sibi famulentur, elegit, in aspero adeo Monte ab hominum consortio, et sublevamine prorsus semoto, materno sinu non complectitur modo, sed ad invi-diam usque multorum non sine manifesto in dies singulos miraculo nutrit, sustentat, tantaque benedictione praevenit, ut et populo copiosè confluenti omnia charitatis officia praestent. Constructa nihilominus Ecclesiae bona pene multa fervente fide-lium devotione aut donata, aut legata subinde accesserant, ea tamen omnia usque ad prata quaedam (de quibus infra plura) quae jumentis hic loci prorsus necessari-is pabulum praestant, interveniente legitima authoritate sunt divendita, et pretium pecuniarum inde receptum in alios usus impensum. Reliqua Ecclesiam spectantia infra c. 6. adducam. 637 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 637 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 637 11. 08. 2025 15:22:48 11. 08. 2025 15:22:48 Bosnia Seraphica 611 Caput III. De Traditione Ecclesiae B. V. Mariae Montis Sancti Fratribus Minoribus S. Francisci Regularis Observantiae Provinciae Bosnae Croatiae, et Aedificatione Conventus. §. I. De introductione Fratrum Minorum ad Montem Sanctum. I. Cum Fratres Minores Provinciae Bosnae Croatiae ob destructos, et com- bustos eorum [27.] 31.424 Conventus per saepius repetitas immanium Turcarum ex-cursiones, ut jam saepe indicavi per incertas sedes vagarentur, non habentes domos ad habitandum, eas ab aliis emendicare coacti erant, prout 6. annis ante obtentam Ecclesiam Montis Sancti â Provincia Austriae obtinuerunt duos Conventus vide-licet Labacensem, et Neostadiensem, et â Provincia Dalmatiae eodem anno Con-ventum Pisinensem. Quia autem Provincia nihilominus utpote hoc tempore nonni-si 6. possidens Conventus videlicet Labacensem, Tersactensem, Neostadiensem, Segniensem, S. Leonardi in Silvis, et Pisinensem, ac Residentiam Berdovicensem, valde constricta erat, petierunt Fratres Minores Provinciae Bosnae Croatiae Sere-nissimum Archiducem Austriae, Ducem Styriae, Carinhtiae et Carnioliae, ac Comi-tem Tyrolis, et Goritiae Carolum, quatenus ob singulare studium, quo augmentum Cultus Divini promovere satagebat, ac affectum, quo in Fratres Minores ferebatur, eisdem Ecclesiam (quam hucusque scilicet ab anno 1544. usque ad annum 1565. Parochus Salcanensis cum suo Clero, cum hic Mons intra limites ejusdem Paro-chiae situs sit, officiaverat) Montis Sancti B. V. Mariae eisdem concedere benignè dignaretur. II. Ut Carolus Archidux Austriae audivit honestam, et piam petitionem Fratrum Minorum Provinciae Bosnae Croatiae mox de dato Vienna 11. Septembris anno 1565. scripsit ad Capitaneum Gradiscae, et Comitatus Goritiensis administra-torem litteras, in quibus Serenissimus Princeps humillimis precibus sibi â Fratribus praedictis pro Ecclesia B. V. prope Goritiam supra Salcanum ipsis concedenda fac-tis, se ob exemplarem eorumdem vivendi rationem, tum promovendi ibidem Divini cultus gratia apprime esse inclinatum, eidem Capitaneo renuntiat, ac praecipit, is sincerè docere velit, ac consulere, num dicta Ecclesia supplicantibus Fratribus con-cedi possit, quoque pacto fieri queat? ut Fratres in casu factae concessionis eo loci religiose sustententur. Rescriptum citatum hujus est tenoris: 638 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 638 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 638 11. 08. 2025 15:22:48 11. 08. 2025 15:22:48 III. CONVENTUS B'mae Virginis Mariae Gratiarum In Monte Sancto In Comitatu Goritiensi 612 Carl von Gottes Gnaden Erzherzog zu Österreich, Herzog zu Burgund etc. etc. Graffe zu Tyroll und Görz etc. etc. Was massen Vns N. die Parfüesser Brüder der Crabatischen Provinz um Vnser Frauen Kirchen am Berg bey Görz ob Salkhan gelegen untherthäniglich an-gelangt und gebetten, das werdet ihr hieneben ab ihrer Supplication zu vernemen haben und weil Wir inen dan ires Wohl Verhaltens halben mit Gnaden wohl genaigt seyn, sy auch der Enden von wegen Befürderung des Gottsdienst gnediglich gern sehen wolten, so ist demnach Vnser gnediger Beuelch an eüch, das ir Vns eüeren fürderlichen Bericht, Rath und Gutbedunkhen, ob und was Gestalt Wir inen berühr-te Kirchen eingeben lassen und woher sy sich daselbst erhalten möchten, zue-schreiben wöllet. Daran beschicht Vnser gnädiger Willen und gefellige Meinung. Wienn, den 11. Sept. Anno 1565. III. Submissa informatione â Capitaneo Gradiscae, et locumtenente Gori-tiensi Carolo Archiduci, ejusque intellecto tenore Serenissimus Princeps de danda Fratribus Minoribus Ecclesia Montis Sancti gratiosissimam signavit Graecii die 5. Aprilis 1566. resolutionem, serioque praecepit Capitaneo Gradiscae, et locumte-nenti Goritiae, ut praedictos Fratres ex Croatia pulsos citra moram in possessionem dictae Ecclesiae mittant: et in casu, quo in vicinia sufficiens eleemosyna pro illorum alimonia haberi non possit, curare velint, ut residuum ex proventibus Ecclesiae ipsis subministretur, ac eum in finem proventus Ecclesiae exactè notentur, ut ex copia Rescripti Archiducalis in italico sermone exarati uberius patet, quod ita sonat: Noi CARLO per la gratia di DIO Arci- duca d Austria, Duca di Borgogna, Stiria, Carintia, Wirtenberga ec. Conte di Tirolo, e Gorizia ec. Fidelli, diletti. Noi vi faciamo intender, e' habbiamo gratiosamente conces-so di dar alli poveri Frati Zocolanti, quali sono stati espulsi fuor di Croatia, la chiesa sopra il Monte di Salcano appresso Gorizia, et cosi qui è la nostra commissione â voi, che vogliate dar subito il possesso di tal chiesa alli detti Frati Zocolanti. Et in caso, che li intorno quelli contorni non potessero haver il loro nutrimento dell' elee-mosina, che vogliate proveder, accioche 639 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 639 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 639 11. 08. 2025 15:22:48 11. 08. 2025 15:22:48 Bosnia Seraphica 613 â loro li sia rifatto il mancamento dell' intrata di detta Chiesa, et notar le dette intra-te. Sopra ciò si fa la nostra graziosa voluntà. Graz li 5. Aprile 1566. Nicolo de Neuhaus Commissio Seren'mi Domini di novo Scoglio Vice-presid'te Archiducis in Consilio Wolffgango Schranik Joan. A Praunfelch Vice Cancigliero Wolffgang Pürtmaiser IV. Videns D. Parochus Salcanensis, quod vi Archiducalis Decreti suprà adducti Ecclesiam B. V. Mariae Montis Sancti supra Salcanum tradere, et con-signare debeat Patribus Franciscanis Provinciae Bosnae Croatiae, cooperantibus Ecclesiae Camerariis (Kirchen Pröbsten) omnes res mobiles, putà vinum, frumen- tum, c[a]eram,425 laneam, et lineam supellectilem, ornamenta, et paramenta omnia Ecclesiastica, argentum, aurum, calices, Scripturas etc. iniqua usurpatione, quasi res suas, cum tamen eae â fidelibus Ecclesiae donatae fuerint, abstulit, nihilque Fratribus praeter nudos Ecclesiae muros reliquit. Contra hos iniquos Ecclesiae spo-liatores conquesti sunt Fratres Minores coram Summo Pontifice, petieruntque re-medium Apostolici roboris, ac restitutionem ablatorum; accessorium enim sequitur suum principale. Quaeso! quis unquam somniavit? posse aliquem bona surripere, et in proprium usum convertere, quorum non Dominus, sed tantùm administrator est. Cum igitur bonorum, paramentorum, calicum etc. B'mae Virgini â fidelibus obla-torum D. Parochus, et Camerarii fuerint administratores, et non Domini, neutiquam poterant Dominum (B'mam Virginem Mariam) suis bonis spoliare. V. Quapropter S. Pius V. mox post suam ad Pontificatum elevationem re-scripsit suis litteris incip. Significarunt de dato Romae Kal. Feb. 1566. ad Patriar-cham Aquilejensem, et Episcopum Tergestinum, ut hujusmodi usurpatores bono-rum Ecclesiae (quos iniquitatis filios nominat) sub poena Excommunicationis ad restitutionem compellant. En tenorem Bullae ex Originali desumptum: Pius Episcopus Servus Servorum Dei Venerabilibus Fratribus Patriarchae Aquilejensi, et Episcopo Tergestin. seu dilectis filiis eorum Vicariis in Spiritualibus generalibus salutem, et Apostoli-cam benedictionem. Significarunt Nobis dilecti Filii Guardianus, et Fratres domus, seu Ecclesiae Sanctae Mariae sitae in Monte Sire nuncupato Ordinis Fratrum Mino-rum de Observantia nuncupatorum Tergestin. seu Aquilegien. Dioecesis, quod non-nulli utriusque sexus iniquitatis filii, quos prorsus ignorant, vini, bladi, frumenti, et alterius grani, cerae, olei, auri, argenti monetati, et non monetati quantitates, pannos lineos, et laneos, domorum utensilia ornamenta, et paramenta Ecclesiastica, libros, instrumenta contractus, litteras, Scrip- 640 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 640 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 640 11. 08. 2025 15:22:48 11. 08. 2025 15:22:48 III. CONVENTUS B'mae Virginis Mariae Gratiarum In Monte Sancto In Comitatu Goritiensi 614 turas publicas, et privatas, et alia documenta pecuniarum summarum, nonnullaque alia, res et bona etiam latius in executione, seu publicatione praesentium, si dictis significantibus videbuntur specificanda, ad dictam domum tam ratione legatorum, et relictorum si, seu significantibus praefatis pro tempore factorum, quorum alia legitime spectantia in Aquilegiensi, et Tergestina Civitatibus, et Dioecesibus, vel alibi respective extantia temerè, et malitiosè occultare, ac occultè, et indebite de-tinere praesumunt, nec non eorum occultatores, et detentores debite revelare non curant in animarum suarum periculum, et domus ac significantium praedictorum non modicum detrimentum. Super quo iidem significantes Apostolicae Sedis re-medium implorarunt. Quocirca Fraternitati vestrae Fratres Patriarcha, et Episcope, seu discretioni vestrae filii Vicarii per Apostolica Scripta mandamus, quatenus om-nes hujusmodi vini, bladi, auri, et argenti quantitatum pannorum, utensilium, orna-mentorum, Scripturarum, pecuniarum summarum, ac aliorum bonorum, ac rerum, etiam, ut praefertur, specificandorum occultatores, et detentores, eaque debite re-velare non curantes occultos, ex parte nostra publicè in Ecclesiis coram populo per vos, vel alium, seu alios moneatis, ut infra competentem, quem eis praefixeritis, ea dictis significantibus, sic debita restituant, et revelent, ac de ipsis plenam, et debi-tam satisfactionem impendant. Et si id non adimpleverint, infra alium competentem terminum, quem eis ad hoc duxeritis peremptorie praefigendum, ex tunc in eos generalem excommunicationis sententiam proferatis, et eam faciatis, ubi, et quando expedire videritis, usque ad satisfactionem, et revelationem condignam solemniter publicari. Quod si non ambo his exequendis potueritis interesse, unus vestrûm ea nihilominus exequatur. Datum Romae apud Sanctum Petrum Anno Incarnationis Dominicae Millesimo quingentesimo sexagesimo sexto, Kal. Februarii Pontificatus nostri anno primo. J. Perolus Chmandek [†] VI. Hoc Pontificium Rescriptum contrarium videtur Archiducali Decreto suprà n. 3. allato; etenim sub die 5. Aprilis 1566. Archidux Carolus mandat, ut Ecclesia B. V. Mariae PP. Franciscanis consignetur: Pontifex verò sub die 1. Fe-bruar. 1566. jam nominat Guardianum, et Fratres Domus B. V. Mariae in Monte Sancto. Ex quo sequeretur, quod Fratres in Monte Sancto fuissent, antequam illis Ecclesia consignata fuisset, quod non est verisimile. Dicendum proinde est, quod Fratres Minores ab Archiduce Austriae Carolo jam anno 1564. vivae vocis oraculo, prout innuit P. Casparus Pasconi in hist. Conv. Montis Sancti c. 1. n. 11. fol. 5. hanc Ecclesiam obtinuerint, nam hoc anno die 28. Aprilis Serenissimus Princeps Labaci fuit. Dein Viennam regresso Archiduci Patres Memoriale pro docta Ecclesia scriptum submiserunt, ut patet ex supra n. 2. allato Ar- 641 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 641 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 641 11. 08. 2025 15:22:48 11. 08. 2025 15:22:48 Bosnia Seraphica 615 chiducali Rescripto signato Viennae 11. Septembris 1565. in quo Archidux exquirit â Capitaneo Gradiscae, et locumtenente Goritiensi informationem, an, et quomodo Fratres, si illuc introducerentur, vivere possent? Capta hac informatione Archidux illico Ecclesiam praedictam Fratribus Minoribus consignâsse censendus est, quia autem Petrini, et Camerarii Ecclesiae aegrè ferebant videntes tantam Ecclesiam â sua jurisdictione, et potestate avellendam, introductioni Fratrum omnibus viribus resistebant, Fratribus illuc missis Ecclesiam extradere renuerunt, ideo Archidux novo mandato exarato die 5. Aprilis 1566. eorum renitentiam coercuit, ac Fratres absque omni tergiversatione sine mora introduci jussit. Ex his Scripturis clare de-ducitur, quod Ecclesia B. V. Mariae Montis Sancti Fratribus Minoribus consignata fuerit intra 11. Septembris 1565. et 1. Februarii 1566. licet stabiliter et imperturbate ejusdem possessionem primò post 5'tam Aprilis 1566. acquisierint. VII. Sanctissimi Pontificis Pii V. vestigiis inhaerens Carolus Archidux Austriae demandavit Capitaneo Goritiensi, ut solerter inquirat, qui, et quae quisque dictae Ecclesiae bona possideat: cognitos possessores sine mora possessionibus ce-dere jubeat, illasque saepe dictae Ecclesiae restitui faciat: nam sicut Ecclesiastici res mobile Ecclesiae, ut suprà dictum, et ad cultum divinum spectantes rapuerunt, ita et personae saeculares bona immobilia putà domos, hortos, vineas etc. Ecclesiae B. V. Mariae legata, et donata ad se traxerunt, quos iniquos usurpatores Carolus ad cedendum possessionibus, et dictarum possessionum restitutionem saepe dictae Ecclesiae faciendam per suum Comitatûs Goritiensis Capitaneum coegit sequenti Rescripto: Carl Wolgeborner, Lieber, getreüer. Auf hiebey ligendes des Guardian, und der Ordens Brüeder Sannt Mariae Kirchen zu Salkhan Supplicieren, darinn Sie der von berürter Kirchen alienirter Gütter wegen demüethigst bitten: Ist Vnser gnädiger, und ernstli-cher beuelch an dich, das du dich alles Fleisses erkundigest, wer, und was ein jeder für Gütter angeregter Kirchen zuegehörig innen habe, und wo du derselben Gütter erkündigest, alß dan Verordnung thuest, damit sie von den jezigen Innhabern abge-tretten und der Kirchen widerumben eingeantwart wurden. Es ist auch hiemit Vnser bevelch, das du mit Ernst darann, und darob seyest, damit voriger Vnserer Ver-ordnung nach, von den Zeechleyten daselbst alles Ires Empfangs, und Außgebens ordentliche Raittung an, und aufgenommen werde. Darann beschicht Vnser willen und gefällige Meinung. Geben Graz den 10. Tag Septemb. Anno 1567. 642 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 642 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 642 11. 08. 2025 15:22:48 11. 08. 2025 15:22:48 III. CONVENTUS B'mae Virginis Mariae Gratiarum In Monte Sancto In Comitatu Goritiensi 616 VIII. Quod bonorum Ecclesiae B. V. Mariae Montis S. iniqui usurpatores, et detentores, ac paramentorum, utensilium, calicum, Scripturarum etc. spoliatores fulmine Apostolicae potestatis territi, ac mandato Archiducis adacti ablata saltem quoad aliqua restituerint, patet ex Scripturis originalibus in Archivio praedicti Con-ventus asservatis, quae concernunt quaedam bona immobilia ad Ecclesiam adhuc ante introductionem Patrum Franciscanorum devoluta. Quae tamen bona postmo-dum, quia Fratribus Minoribus vi illorum altissimae paupertatis ea possidere non licebat, cum consensu eorum, quorum intererat, usque ad aliqua prata, quae ad nu-trienda necessario habenda animalia omnino retineri debebant, divendita erat, ac pecunia inde percepta in fabricam Conventus, et Ecclesiae insumpta erat. §. II. De aedificatione primi Conventus. I. Postquam igitur (utor verbis P. Caspari Pasconi Hist. Conv. et Eccles. Mont. S. c. 3. n. 2. pag. 13) Ecclesia Montis Sancti indefessae solicitudini, et Cus-todiae Fratrum Minorum concredita fuisset â Serenissimo Carolo Archiduce, nulli quamtumvis parcentes praedicti Ordinis Religiosi labori, sedulam vigilantemque operam adeo fructuose impenderunt, ut brevi annorum spatio dissectis undequaque rupibus Conventum commodum, in quo illo tunc Fratres circiter viginti sex com-morabantur, construxerint, qui solo eleemosynarum collectarum subsidio in pau-pertate, et humilitate juxta formam Sancti Evangelii, et Regulam, quam professi sunt victitantes, die, noctuque Altissimo famulabantur, quique Divinis laudibus, et orationi jugiter intenti Deum, et Sanctissimam Matrem ejus venerabantur, et ad haec usque tempora pariformiter benedicere, et collaudare non cessant. II. Non repraehendendus est P. Pasconi, quod mox initium introductionis Fratrum Minorum ad Montem Sanctum 26. Fratres ibidem commoratos fuisse asse-rat ex eo, quod ad annum Christi 1616. quatuor tantum sacerdotes in Monte Sancto fuisse legantur, et quod dein saepius Conventum non Guardiani, ut in formatis Con-ventibus assolet, sed Praesidentes dumtaxat ad hospitiorum normam gubernaverint. Non, inquam, est repraehendendus! Nam cuilibet, si ea, quae part. 2. commemora-vi, inspexerit, notum erit, et perspicuum, quod Provincia haecce tempore suae â Vi-caria Bosnensi divisionis 29. Conventus habuerit, quorum 27. ab anno 1514. usque ad annum 1565., quo anno Ecclesia Montis Sancti Fratribus Minoribus assignata fuit, ferme omnes intra 50. annorum spatium â Turcis aut destructi, aut â Fratribus propter nimias persecutiones deserti erant, si Conventum Modrusiensem excipias, in quo anno 1565. 643 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 643 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 643 11. 08. 2025 15:22:48 11. 08. 2025 15:22:48 Bosnia Seraphica 617 adhuc Provinciale Capitulum celebratum fuisse legitur: Unde necesse erat ex 27. Conventibus pulsos Fratres in majori numero in noviter acquisitis Conventibus col-locare. Quod autem ad annum 1616. non fuerint ibidem nisi quatuor Sacerdotes, et obinde ob paucitatem Fratrum non Guardiani, sed Praesidentes constituti fuerint, minime sequitur ita etiam ab initio fuisse, nam ad hoc tempus numerus Fratrum diminutus erat propter grassantem in his partibus Lutheri haeresim, cum non essent, qui ad Religionem suscipi anhelarent. Ipsemet quoque contrariae sententiae Pa-tronus haud inficiabitur, fuisse ab initio in Monte Sancto non tantum Praesidentes positos, sed veros Guardianos electos. III. Primi Fratres, qui donatam ab Archiduce Carolo Ecclesiam, et locum Montis Sancti personaliter acceperunt, Domum quae pro Sacerdotibus Petritis Salcano peragendae Ecclesiasticae functionis causa adventantibus fuit constructa, occuparunt, quam sequentibus annis dissectis rupibus ampliarunt, ac ad Religiosi habitaculi formam, quam illorum temporum circumstantiae, et rerum vicissitudines patiebantur redactam inhabitarunt usque ad tempora P. Bonaventurae Sbona ter Ministri Provincialis, et hujus Conventus per plurimos annos Superioris dignissimi. Situs verò erat hic Conventus â fronte portae majoris Ecclesiae in loco, ubi nunc est hospitium peregrinorum, quod et hodie antiquus Conventus vulgo Stari Kloster audit, prout mox clarius patebit. IV. Evoluto ferme 58. annorum curriculo Fratres tum propter loci angus-tiam, tum propter peregrinorum quotidie majori in numero ad hunc gratiarum Mon-tem adventantium commoditatem, novum Conventum construere, et antiquum pro hospitio peregrinorum adaptare meditabantur, cujus operis executio commissa fuit A. R. Patri Bonaventurae Sbona Provinciali actuali anno 1623. in Capitulo Pro-vinciali in Conventu Labacensi celebrato die 30. Augusti, prout ex ipsa originali Provinciae Tabula patet, ubi loquendo de Guardiano Montis Sancti sic habetur: In Monte Sancto ipsemet P. Minister Provincialis cum titulo Praesidentis, cui fabrica curae erit. Aedificium novi Conventus, quod hoc anno 1623. vel saltem sequenti inchoatum, anno 1626. nondum suam perfectionem attigit, ut apparet ex alio Vn'bi-lis Diffinitorii decreto emanato in Capitulo Provinciali in Conventu Montis Sancti die 2. Octobris celebrato sequentis tenoris: In Monte Sancto antiquus Conventus pro hospitibus reparetur saecularibus, et novus perficiatur, id est compleatur. Ex quo patet, quod antiquus Conventus, prout supra insinuavi, ibi fuerit, ubi nunc est hospitium peregrinorum, secundò: quod novus Conventus aedificari coeptus fuerit ante annum 1626. cum ly perficiatur, opus jam inchoatum significet, an verò hoc anno Conventus suam totalem perfectionem attigerit? pro certo asserere non audeo. V. Malè proinde recentissimus quidam compilator historiae Conventus, et Ecclesiae Montis Sancti ex illis verbis 644 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 644 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 644 11. 08. 2025 15:22:48 11. 08. 2025 15:22:48 III. CONVENTUS B'mae Virginis Mariae Gratiarum In Monte Sancto In Comitatu Goritiensi 618 P. Francisci Glavinich de Orig. Prov. Bosnae Croat. fol. 43: Padre Bonaventu­ ra Sbona … morì in Monte Santo governando quel luogo: al tempo del quale si principiò il Monasterio, e si ridusse a forma, come hora si vede, reponit initium Conventus ad annum 1638. et complementum ejusdem ad annum 1640. vel 1641. quo praedictus P. Sbona ex hac vita migravit. Praeterquam enim, quod verba illa: al tempo del quale etc. nullum determinatum tempus denotent, sed omnes illos annos, quibus praelaudatus Pater Bonaventura Sbona Conventui Montis Sancti praefuit, indeterminatim respiciant, sufficienter ex numero superiori adductis monumentis eruitur, Conventum fuisse circa annum 1623. aedificari coeptum; et absolutum cir-ca annum 1627. VI. De forma, amplitudine, situ denique primi hujus Conventus nullum prostat documentum, ex quo quidpiam eorum vel divinare possemus. Sunt autem ex circumvicinis populis seniores aliqui etiamnum superstites, qui antiqui Conventus vivacissime recordantur. Referunt interrogati, Conventum â P. Bonaventura Sbona aedificatum multum in amplitudine, in forma verò â moderno, qui priori suffectus est, nihil ferme defecisse. Fuerat quippe, ajunt illi, recta protractus non quidem in orientem, ut praesens est, sed in occidentem per aream quae infra Refectorium est, hospitium versus usque ad viam lapidibus stratam, qua itur per gradus ad portam majorem Ecclesiae: ad septentrionem vero vallis Ecclesiae, quae inter, et hodier-num Conventum tanta â P. Romualdo Sitter interjecta est intercapedo, ut sufficiens luminis splendor in cellam vinariam intromittatur, omnino adhaerebat, aut fortasse in loco vallorum olim Conventus moenia constiterant. Longitudo denique orientem versus ultra portam meridionalem Ecclesiae non protendebatur. §. III. De moderno Conventu. I. Postquam Conventus â P. Bonaventura Sbona, ut praec. § retuli exaedifi-catus, 85. annis, ab anno scilicet 1626. usque ad annum 1711. perstitisset, temporis edacitate ita absumptus fuit, ut proximam minaretur ruinam, A. R. P. Romualdus Sitter, vir insigni scientia, et mira in agendis dexteritate pollens, die 3. mensis Sep-tembris anno 1708. in Ministrum Provincialem electus, misertus huius Conventûs, proposuit anno sequenti 1709. die 4. Julii Vnb'li Diff'orio in Conventu Nazaretha-no congregato necessitatem Conventus, ab eoque illum ê fundamentis aedificandi licentiam obtinuit, prout in Protocollo Provinciae tom. 1. fol. 401. registratum re-peritur his verbis: Proposuit A. R. P. Minister Provincialis extremam necessitatem funditus 645 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 645 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 645 11. 08. 2025 15:22:48 11. 08. 2025 15:22:48 Bosnia Seraphica 619 aedificandi, et construendi Conventum Montis Sancti, qui secundum datam, et per­ lectam Vnb'li Diff'rio unanimem illius venerabilis familiae attestationem ob illius vetustatem, et omnimodam putredinem jamjam minetur ruinam, et praecipitium. Annuit Vnb'le Diff'rium obtenta prius peritorum delineatione, illum esse proximo futuro anno novo, ac fundamentali aedificio inchoandum, et secundum mediorum possibilitatem continuandum. II. Quia autem non obstante Vnb'lis Diff'rii praecitato Decreto de funditus aedificando, et construendo Conventu Montis Sancti varii in varia abierunt sentimi-na, et contradictoria, aedificium anno 1710. suspensum mansit, et ideo A. R. P. Ro-mualdus Sitter Minister Provincialis causam videns communem, totamque concer-nentem Provinciam denuo cum productione factae delineationis V'Diff'orio, omni-busque Provinciae Patribus in Congregatione secunda habita in Conventu Nazare-thano die 25. Maii hoc anno 1710. genuinam, ac realem necessitatem, aliàs cuilibet evidentissime perspectam constructionem hujus Conventus proposuit. Quae omnia, cum V'Diff'rium distinctè percepisset, exactè delineationem vidisset, et examinâs-set, ejusque dispositioni R'mus Vice-Commissarius Generalis Familiae Cismonta-nae P. Antonius de Monte Buffo litteris Romae 1. Martii currentis anni 1710. ad P. Ministrum Provincialem datis, ac coram toto Diffinitorio perlectis, sese omnino remiserit, plenamque hoc in negotio indulserit procedendi, et operandi libertatem, non solum primum suum ratificavit Decretum, verum etiam denuo omnibus bene pensatis, ac cum cautela consideratis, maturâ, ac plena animi deliberatione unanimi voto nemine penitus discrepante, ac dissentiente hunc Conventum proxime futuro anno (videlicet 1711.) novo, ac fundamentali aedificio decrevit inchoandum. Vid. cit. Protocoll. fol. 408. III. Fretus facultate R'mi P. Commissarii Generalis, ac Consensu V'Dif-f'orii ARP. Romualdus Sitter Minister Provincialis dissectis rupibus hoc anno 1710. ut anno sequenti 1711. aedificium novum Conventus maturius inchoari posset, quasdam praeparationes fecit. Fuisse autem fabricam mox ad initium anni 1711. inchoatam patet ex Copia contractus inter Procuratorem Conventus, et D. Joannem Torre aedilem die 6. Januarii initi, quod sic sonat: 1711. L' Ind'ne 4. il giorno di Martedi li 6. del mese di Genaro. Fatto in Gorizia nella casa del Sp. Sig'r Bartolomio Beucig praesenti etc. Dovendosi dar principio alla fabrica del V'ndo Convento de Molti R. R. P. P. di S. Francesco del Monte Santo il Sud'o Sig'r Beucig come Procuratore del me-demo V'ndo Convento è convenuto col Sig'r Giov. Torre Capomistro nella maniera, che segue. 1'mo Personalmente constituito il med'o Sig'r Gioanni promette, et solen-nem'te s'obligò di far il muro imbiancato, et incartato di fuori, et di dentro con ma-teriali però da soministrarsi dal V'ndo Convento grasso tre piedi a lire 5. dico lire cinque il passo, le tramezzate d'un piede, e mezo pure imbochate, et incartate di fuori, et di dentro a lire 3. il passo, et il tetto a lire 2 il passo. 646 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 646 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 646 11. 08. 2025 15:22:48 11. 08. 2025 15:22:48 III. CONVENTUS B'mae Virginis Mariae Gratiarum In Monte Sancto In Comitatu Goritiensi 620 2'o Che sia obligato di finir le mettà della fabrica di detto V'ndo Convento nel termine d'un anno prossimo venturo. 3'o Che perfetionate le muraglie, et il tetto si riservano d' aggiustarsi per la fattura dei volti con altre opere. 4'o et ultimo, che viceversa il V'ndo Convento sia tenuto di far le spese cibarie al Sud'o Sig'r Gioanni Capomistro, et in sua absenza a Maestro Antonio suo Figliolo in tempo, che sarano impiegati nell' opera. Promettendo perciò una parte, e l'altra di voler haver il presente contratto sempre fermo, rato, et grato mantener, attender et osservar sotto obligatione in forma juris etc. Presenti M'ro Gio. Bat'ta Bront, et Giacomo Anderlig testimony havuti etc. Suprascriptum Conven- tionis Instrumentum ex notis ori- ginalibus olim Domini Joannis Gollob Publici Impe- rialis Notarii sic requisi- tus Joannes Antonius Dornech itidem Publicus Caesarea Authoritate Not. fideliter eduxit prout invenit se in fidem subscripsit, authenticavit, ac apposito de more sig'o S. S. V. C. etc. Goritiae 29. Maji 1713. Dominus novit viam justorum. IV. Quod Conventus anno 1711. ex fundamentis jam exurrexerit, et porta major ejusdem, quae est Orientem versus jam facta fuerit, patet ex incisione facta supra januam majorem hoc chronographico exarata: FratrIbVs MInorIbVs InfInIta CaeLestIs PatrIs ProVIDentIa SVo eXtrVXIt aVro. Non facias violentiam pauperi, quia pauper est neque egenum conteras in porta. Prov. c. 22. Ꝟ. 22. Quod autem anno 1714. Conventus nondum perfectus fuerit, patet ex in-scriptione supra portam Caenaculi, quae utique prius, quam superius aedificium facta fuit, posita hujus tenoris: HIC pasCIt esVrIentes MIserator DeVs Hoc quoque patet ex quadam obligatione D. Joannis Torre et ejus filii Antonii Ar-chitectorum signata Goritiae die 27. Maji 1712. vi cujus se obligavit Conventum extruere, et funditus aedificare annis 1712. 1713. et 1714. unde dicendum: Conven-tum his annis, quoad majorem sui partem absolutum fuisse, Cellas verò, et dormito-rium, aliaque minoris momenti anno sequenti suam perfectionem attigisse. 647 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 647 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 647 11. 08. 2025 15:22:48 11. 08. 2025 15:22:48 Bosnia Seraphica 621 V. Conventus igitur â P. Romualdo Sitter aedificatus, et protractus fuit â por-ta Conventus, quae per Ecclesiae portam meridionalem viam praebet ad Ecclesiam, usque ad portam majorem orientem versus una cum pergula, Sacristia, et Choro, de quibus alibi sermo redibit, ex parte autem occidentali hospitium versus pars ad aream protracta dejecta fuit, ac Refectorium meridiem versus protractum, ac super illud Cle-ricatus extructus octo cellis, et Schola instructus, nam Refectorium prius in cubiculo, per quod ad Culinam transitus patet, fuisse creditur. Remansit porro de Conventu â P. Bonaventura Sbona aedificato pars illa, quae est â moderno Clericatu usque ad por-tam Conventus, per quam ad Ecclesiam itur una cum 13. Religiosorum cellis. Moder-nus Conventus in duas contignationes elevatus ab Occidente ad Orientem protensus est, cellas ex utraque parte habet. Refectorium tantum cum Clericatu in parte occi-dentali, meridiem versus vergit. In toto Conventu numerantur Cellae, seu commoda Religiosorum habitacula 54. Quae non tantum Religiosorum habitationi, sed etiam peregrinorum, benefactorum specialium, ac R. R. D. D. Presbyterorum Saecularium, qui in solemnioribus anni festivitatibus Thaumaturgam gratiarum Matrem veneraturi in solito majori numero advenire solent, commoditati deserviunt, quos afforis inter Saeculares pernoctari sinere indecens foret. VI. Conventus hic saepe saepius â fulmine aliqua damna passus est, quae tamen levioribus expensis resarciri poterant. Ast valde infausta fuit huic Conventui dies 15. Octobris Sanctae Theresiae Virgini Sacra anno 1756. Etenim circa 8'vam vespertinam horribilis exortus est ventus Turbo dictus, qui Conventui ultimam mi-nabatur stragem; etenim adeo vehemens erat, ut non tantùm totum tectum Goritiam versus elevaverit, dejecerit, et destruxerit, sed etiam omnes ex ea parte fenestras confregerit, imo nec confractae tantum, sed et una cum jugamentis â parietibus avulsae erant: valvae item aliquae ruptis cardinibus per aerem raptae sub conspec-tum nunquam amplius venêre. Tanta venti vehementia erat, ut Fr' Severus Sever Clericus, qui secundum â porta cubiculum habuit, aperiens portam ad lectum ceci-derit, nec eam amplius claudere valuit: imo in angulari Clericatus cubiculo elevato tecto, etiam ipsas cubiculi trabes levaverit, ut pluvia directe ad lectum deciderit. Non facile haec narranti totalem fidem adhibuissem, nisi ipsusmet hujus tragediae maestissimus spectator adfuissem. Quamvis verò hoc damnum non modicis con-stitit impensis, tamen intra breve tempus piorum eleemosynis restauratum, ac re-paratum fuit. §. IV. De Hospitio Peregrinorum Conventui adjacente. I. Nulla de hoc Hospitio prostant litterarum documenta, ex quibus initia illius conjectari possent, si tamen Diffini- 648 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 648 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 648 11. 08. 2025 15:22:48 11. 08. 2025 15:22:48 III. CONVENTUS B'mae Virginis Mariae Gratiarum In Monte Sancto In Comitatu Goritiensi 622 toriale Decretum, cui etiam perpetua traditio suffragatur, anno 1626. latum, et su-pra §. 2. n. 4. allatum consideremus, illud tam Conventu â P. Bonaventura Sbona, quam â P. Romualdo Sitter aedificato antiquius, et Ecclesiae B. V. pene coaevum facile intelligemus. Dixi jam superius §. 2. quod Patres in sui prima introductione ad domum, quae pro Petrinis aedificata fuit, collocati fuerint, quam postmodum ampliarunt, ac in Religiosum Domicilium commutarunt. Quae vix alibi, quam in hoc loco, in quo nunc hospitium est, constitisse censenda est, praesertim quod anno 1626. decretum fuit, ut novus Conventus aedificetur, et antiquus pro peregrinorum hospitio applicetur. II. Postquam Fratres ad novum â P. Sbona de Bashniza aedificatum Con-ventum transiverunt, fuit antiquus pro habitatione peregrinorum restauratus, ad cu-jus reparationem etiam personae particulares auxiliatrices manus porrexerunt; sic enim Ill'mus D. Baro Joannes Petrus Coronini propriis sumptibus, ut in casu sui ad Montem Sanctum adventus certam, et securam haberet habitationem, unum cubi-culum restauravit, ut patet ex inscriptione, quam supra cubile â se constructum cum suae nobilitatis insignibus anno 1638. incidi jussit hoc sub tenore: Cella Ill'mi D. Joan' Pet. Coronn. S. C. M. Collonelli Lib. Bar. Privacinae, Gradiscutae, Rubiae, et Villes, D. Dorinberg, et Tachelberg, erecta sub Guard. P. F. Bonaventura Sbona MDCXXXVIII. III. Duobus annis tardius porticus, quae septentrionem respicit, adjecta est, ut ex cuneo portae superliminari dignoscitur, cui insigne Seraphicum, et an-nus erectionis 1640. incisus est. Ad eam plurimum contulisse creditur Communitas Canallensis, quae etiamnum cubiculum inferius in introitu â dextris Canallensium cubiculum audit. Anno 1718. in tractu â porticu mox dicta orientem versus aliqua cubicula adjecta fuisse sub gubernio P. Petri Stibelli ex computis ejus, eodem anno scriptis. Anno demum 1722. ultima tria in eodem tractu cubicula orientem versus, quae in Coemeterio sita nuncupantur, adaedificata sunt, totumque hospitium Pere-grinorum plene, ut praesens visitur, refectum est. IV. Aliud subinde aedificium ad clivum Goritiam versus, Conventum in-ter, et Sacellum S. P. Francisci extructum fuit anno 1717. ut ex contractu inter Parentem Spiritualem et Georgium Doplichar die 8. Julii inito dignoscitur, quod Molae pneumaticae, aut in manuariae officiis deputabatur; ac idcirco hodiedum Molendinum audit, etiamsi ad istiusmodi usus non amplius adhibeatur. Agendum hic foret de praedio Previg dicto, ast quia de eo plura dicenda occurrunt, illud in specialem §. rejicio, solum hic adhuc de Conservatorio, et Domo in oppido Gargar sito pauca meminisse juvat. Haec quippe Domus Fratribus hospitium praestat, dum conducendis ex nigris, et altis 649 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 649 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 649 11. 08. 2025 15:22:48 11. 08. 2025 15:22:48 Bosnia Seraphica 623 N'o 27. silvis, ac in adjacens Conservatorium reponendis lignis focalibus operam locant. Eam A'o 1728. sub P. Francisco Suppanchich loci Guardiano fl. circiter 60. fuisse emptam, et dictum pretium â Sua Excellentia D. Capitaneo Goritiensi solutum, In-ventarium eodem anno facto clare ostendit. Tandem ruinae proxima â fundamentis restaurata fuit sub Guardianatu P. Caroli Novak Anno 1777. imposito novo strato quercino, fenestris, earumque jugamentis, et ferreis cratibus. Caput IV. De gratiis, et privilegiis â Romanis Impera- toribus, et Austriae Archiducibus Fratribus Minoribus Conventus Montis Sancti clementissime concessis. §. I. De beneficiis huic Conventui generatim concessis. I. Cum quidam iniqui usurpatores bonorum Ecclesiae B. V. Mariae per Carolum Archiducem ad restitutionem eidem Ecclesiae faciendam compulsi fuis-sent, ùt suprà c. 3. §. 1. n. 7. visum est, id aegrè ferentes â fratribus gabellas propter praedicta bona exigebant, quibus, ut Goritienses praetactas praestationes condona-rent, ipsemet pientissimus Archidux Carolus, eos quasi rogando interpellavit, ut ex sequenti de dato Labaci 1. Febr. 1570 exarato Rescripto patet: Carl Nachdem Vns die barfüsser Brüder bey Vnser Frauen ob Salkhan umb genedigste befreyung aller Steüer gehorsamblich angelanget, Wir ihnen auch mit gnaden genaigt seyn, und wir darzue berichtet, das es gar um ein schlechtes zu thuen seye. So ersuchen wir eüch demnoch hiemit ganz genediglich begehrend, das Ihr Vns so viell zu unterthänigen Ehren und gefallen thuen, und Sie solcher Steüer auf allzeit, oder doch nur etlich Jahr erlassen wollet. Das raicht Vns bey Eüch zu genedigen gefallen und Sie werdens mit ihren gebett zu Gott beschulden, und ver-dienen. Laybach den 1. Februar 1570. II. Quia verò Saecularium contra Fratres Minores hujus loci inhabitato-res nondum totaliter quieverunt insultus, P. Marianus â Bosnia pro tempore Guar-dianus, ut Sacrae Regulae Seraphicae professores â Saeculi molestiis liberati quie-tius, et securi- 650 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 650 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 650 11. 08. 2025 15:22:48 11. 08. 2025 15:22:48 III. CONVENTUS B'mae Virginis Mariae Gratiarum In Monte Sancto In Comitatu Goritiensi 624 us divinis vacarent obsequiis, se suosque Fratres cum toto Conventu, et Ecclesia protectioni praelaudati Serenissimi Principis enixe commendabat, qui etiam ex in-nata in Ordinem S. Francisci animi benevolentia, et propensione P. Marianum â Bosnia cum omnibus sui Ordinis alumnis intuitu Religiosae, Catholicae, ac proba-tae vitae, quam Ordo Fratrum Minorum praefert; ac injuriarum, persecutionumque, quas idcirco patiuntur, depellandarum causa, in suam, et August'mae Domus Aus-triacae gratiam, protectionem, et patrocinium suscepit, praecipiendo omnibus suis substitutis, ut praedictos Fratres sub sua protectione imperturbate vivere sinant, prout ex ejusdem Rescripto de dato Graecii 25. Feb. 1574. quod adnecto, clarius patet: Wir Carl von Gottes Gnaden Erzherzog zu Oesterreich, Herzog zu Bur-gund, Steyer, Karnten, Crain und Wirtenberg etc. etc. Graff zu Tyroll und Gorz etc. etc. bekenen offentlich mit diesen brieff und thuen kund allermäniglich, das Wir in gnädigster ansehung und erwegung des ehrbaren Christlichen wandels, auch nuz, und Fromben, welchen der Franciscaner Orden in der Kirchen Gottes schaffet, auch der Verfolgung, die Sie darumben von ir viellen leyden müssen, Bruder Marianum von Bosna, Guardian des Closters Vnser Lieben Frauen bey Salkhan, sambt allen seines Ordens Verwandten, wo die allenthalben wesent, in Vnser und Vnsers lö-blichen Hauß Österreich sonderbahre gnad, schuz und schirm angenohmen, und empfangen haben, thuen solches auch als Regierender Herr, und Landsfürst hiemit wissentlich in Krafft dies Brieffs also und dergestalt, das nemlich gedachte Ordens Leüth nun hinführo Vnserer sonderbahren Gnad, schuz und schirms gebrauchen, nuzen und genüessen sollen und mögen, von allen mäniglich ungehindert: Vnd gebiethen hierauf allen und jeden Vnsern nachgesezten Obrigkheiten, Vnterthanen und Getreüen, was würden, stands oder wesens, und wo die allenthalben gesessen seyn und hiemit ersucht werden, ernstlich, und wollen, das Sie ernenten Guardian, und Ordensleüth bey vnserer solicher sonderbahren sicherheit, schuz, und schirm, wie obstehet, ruhebiglich bleiben lassen, Sie festiglich darbey handhaben, darwider selbst nicht thuen, noch jemand andern zu thuen gestatten in keinerley weis, noch weeg, alß lieb einen jeden seye Vnser Vngnad, und Straff zu vermeiden. Das ist Vnser ernstlicher Will und Meinung. Geben in Vnserer Stadt Graz den 25. Februa-rii A'o 1574. Carolus (L. S.) Ad mandatum Domini Archiducis proprium H. C. von Prossekh Teütsch. Ordens. 651 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 651 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 651 11. 08. 2025 15:22:48 11. 08. 2025 15:22:48 Bosnia Seraphica 625 III. Dictum fuit supra c. 2. §. 2. n. 2. pag. 607. quod fundum pro con-struenda Ecclesia anno 1540. concesserit, unà cum 32. passibus extra Ecclesiam quaqua versus Ill'mus D. Hieronymus ab Attimis cum onere quotannis censum 80. X. Camerae fiscali pendendi. Censum tum istum, cum alios, quos Ecclesia Montis Sancti ob plures fundos â piis benefactoribus sub initium sibi legatos Camerae Ar-chiducali pendere debebat, Ill'mus D. Hermanus ab Attimis pia erga beatissimam Virginem devotione motus pro se, et suis haeredibus in perpetuum, et quamdiu ipsi, et sui haeredes Camerae Archiducalis Urbarii fuerint possessores, gratiose remisit (quod Carolus Archidux jam dudum exoptabat, ut paulo ante visum) injuncto Pa-tribus Montis Sancti onere Missas 5. statutis cujuslibet anni diebus in perpetuum cantandi, quod onus P. Joannes Paronius de Salerno in Monte Sancto Guardianus acceptavit praesentibus testibus die 18. Martii Anni 1603. ut ex sequente Instru-menti copia dignoscitur: In Christi Nomine Amen. 1603. Ind'ne prima 18. Martii in V'ndo Mona-sterio Divae Mariae super Montem Salcani praesentibus testibus subnotatis. Ubi per ill. D. Hermanus ab Attimis q'm perill. D. Jacobi pia devotione motus erga bea-tam Virginem per se, et haeredes suos in perpetuum, donec tamen ipse perill. Do-minus, et illius haeredes possessores fuerint Urbarii Camerae Archiducalis, exemp-tavit, et liberavit Vnb'lem Ecclesiam Gloriosae Mariae Montis Salcani ab annuis affictibus, et censibus in dicto Urbario descriptis, et eidem Camerae singulo quoque anno per R'ndos gubernatores Vnb'lis Ecclesiae solvi solitis, ita, ut imposterum quousque, ut supra dicta Vnb'lis Ecclesia ab exactoribus Camerae, causa affictuum Superiorum unquam modo aliquo molestari possit, sed semper libera remaneat, hoc tantum addito, ut R. R'di Patres Guardiani Ven. Monasterii dictae V'ndae Ecclesiae in perpetuum durante ut suprà teneantur, et obligati sint, prout illos idem perill. D. enixe rogat celebrare, vel celebrari facere singulo quoque anno diebus subnotatis quinque Missas cantatas videlicet die 19. Augusti pro anima perill. D. Jacobi illius Patris, 29. Decembris pro anima perill. D'nae Catharinae ipsius Matris, 29. Julii die natalitia ejusdem perill. D. Hermani, 18. Augusti, quo tempore orta est perill. D'na Ursula illius conjux, et in festo Divi Georgii, quo die dicti perillustres D. D. Hermanus, et Ursula sanctissimo Matrimonii vinculo copulati fuêre, eosdem, dum vixerint, et eorum animas post mortem sub protectione beatae Mariae Virginis piè commendando. Quam donationem, liberationem, ac eleemosynam, ut suprà Ad'm R. P. Joannes Baronius de Salerno Guardianus in praesentiarum R'ndi Monaste-rii ipsius beatae Virginis Salcani, ibidem praesens nomine dictae Ven. Ecclesiae per se, et Successores suos acceptavit cum promissione, et obligatione celebrandi, et celebrari faciendi singulis annis in perpetuum, donec ut suprà, Missas quinque modo, et diebus superius descriptis. Praesentibus perill'ri D'no Hieronymo ab Atti-mis, et Christophoro Praesimpergher testibus vocatis, et rogatis etc. etc.. 652 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 652 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 652 11. 08. 2025 15:22:48 11. 08. 2025 15:22:48 III. CONVENTUS B'mae Virginis Mariae Gratiarum In Monte Sancto In Comitatu Goritiensi 626 IV. Anno 1652. Fratres Conventus Montis sancti petierunt â Ferdinando III. donari sibi medium Montem, ita ut vicini Gargarienses, et Salcanenses in ea Montis parte nec ligna secare, nec animalia pascere auderent, quod ut evincerent sequentia motiva allegârunt. 1'mo Ne â Rusticis arbores penes viam, quae Peregrinis Montem ascendentibus umbram praebent, excindantur: 2'do quia Fratres ob dictam Peregrinorum utilitatem saepius implantaverint arbores, quae verò comestis â ca-pris ramis aruerunt: 3'tio Quia si vicinis promiscuè admittetur sectio lignorum, intra breve tempus Mons nudus remanebit, et sic nec Fratres, nec Vicini arbores, quas secent, habebunt. Ad hunc Fratrum supplicem libellum diversae informationes pe-titae, et datae erant Aulae Caesareae â D. Francisco Fornassar U. J. Doctore Fiscali Caesareo, ac Saltuario in Forojulio. Qui quia Vicinis subditis Caesareis ob Fratrum petitionem non esse praejudicandum censuit, ab Aula Caesarea nulla Fratrum pe-titioni arridens, venit Resolutio, nisi, ut D. Fornassar Fratres cum vicino populo ad amicabilem transactionem inducat. V. Videntes Fratres Minores, sua pia desideria ê voto non succedere, ad Ill'mum D. Martinum Comitem â Strassoldo Mariani hujus Sanctuarii eximium cul-torem, et directum loci Dominum consultò recurrerunt rogando, quatenus illorum paupertatem respiciens eisdem partem Montis tam propter necessitatem lignorum, quam foeni benignè assignare dignaretur: Fratrum inopia misertus Ill'mus Comes sua territorialis jurisdictionis authoritate plenae donationis decretum in favorem Fratrum die 28. Januarii anno. 1654. dari fecit sequentis tenoris: Vista, et considerata la presente (supplicatione) trattandosi d'opera pia, e necessaria de' poveri Religiosi, havendosi ancor' a posta noi transferito sopra il loco, si concede la porzione di Commugna tenendo verso la sommità del Monte, e Convento per usufrutuare solum li fieni, e legni, che frà le confini d'esser posti dalli di noi deputati, s' attrovarano pro tempore, e questo assegnamento s'intenda non per ragione di proprietà, ma di puro usufrutto, e nel modo, che sogliansi godere le Commugne dalli Communi, e per modo d'eleemosina, tanto cosi etc. Decretum per Ill'mum Dominum Cusmina Cancelliere de mandato. VI. Hoc pium praedicti Ill'mi Domini Comitis decretum fuit cum assigna-tione districtus executioni datum die 17. Martii 1654. prout ex annexo Instrumento patet: 653 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 653 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 653 11. 08. 2025 15:22:48 11. 08. 2025 15:22:48 Bosnia Seraphica 627 Li 17. del Mese di Marzo 1654. fatto sopra il Monte di Salcano nel Con-vento de R. R. P. P. della minor osservanza di san Francesco. Dove in esecutione del Decreto del Ill'mo Sig'r Conte Martio de Strassoldo, e Sacro Romano Imperio lib. Bar. de Villa nova, Signor di Salcano, Medea, e Farra, Cesareo Consigliere, e cacciator Maggiore nel Contado di Gorizia fatto li 28. Gen-naro prossimamente passatto sopra la supplica delli R. R. P. P. Guardiano, e fratti di detto Convento, et in virtù della delegatione nella persona del Molt' Ill're Sig'r Gio. Paulo Chinelli suo Sig're logotenente in Salcano di metter li specificati confini ha-vendosi questo hoggidi transferito personalmente assieme con me Carlo Cusmina Cancegliere alla presenza del Molto R'ndo Padre Sigismondo Beltram di presente Guardiano, à questo designò gl' infrascritti confini, cioè che comminciando il primo confine sotto N'o 1'o dalla Capella Vecchia, che per andar su Monte Santo per strada si trova quella, cioè di sopra la bocca di Gargaro dalla parte del Lisonzo seguiti sino al N'o 2'do confine pocco discosto dal trozzo, quale à dritta linea seguitando mena al N'o 3'tio confine d'esser messo presso il boschetto di quel piano, e di li versso in sù andando passi per quella sella di Monte, che si vede frà il spacio dal Convento alla Capella di San Giacomo, ove si porrà il N'o 4'o confine e seguiterà per la metà del Monte verso Gargaro ponendo in mezzo il N'o 5'o confine à tal segno, che per dritta linea venghi à corrisponder al N'o 1'o confine dell' accennata. Capella Vecchia e tutti questi confini syno posti di pietra eminenti fuori della terra, e segnati sotto li detti numeri per poter esser visti. Cosi etc. Adi ut suprà Martio C'e di Strassoldo. Idem qui supra. §. II. De facultate caedendi ligna in silvis Caesareis. I. Cum cuilibet, qui semel Montem Sanctum vidit, notum sit, quod silva circa Ecclesiam Montis Sancti omnino insufficiens sit ad praestanda ligna focalia pro Fratribus, et Peregrinis necessaria, imo si Fratres omnia ligna focalia ex hoc monte extrahere vellent, illum facile intra spatium 4. vel 5. annorum totaliter de-nudarent, sicque miseri Peregrini in maximis caloribus, qui in his partibus solito majores esse solent, Montem ascendentes non haberent ullam umbram, sub qua lassa membra refrigerarent. Unde Fratres ad Ferdinandum II. glor. mem. Roma-norum Imperatorem, et Archiducem Austriae demississimè recurrerunt pro alibi assignatione facienda lignorum 654 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 654 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 654 11. 08. 2025 15:22:48 11. 08. 2025 15:22:48 III. CONVENTUS B'mae Virginis Mariae Gratiarum In Monte Sancto In Comitatu Goritiensi 628 Ferdinandus humillimis Fratrum precibus motus per I. A. Cameram praecepit Sal-tuariis in foro Julii de dato Graecii 17. Sept. 1626. ut Fratribus Montis Sancti 26. currus lignorum ex Monte S. Valentini extrahendi licentiam concedant, sequenti Rescripto: Demnoch Ihro Röm. Kay. May. Vnser allergenedigster Herr, dem Guar-dian und Convent auf unseren lieben frauen Perg ob Salcan bey Görz gelegen auf derselben allergehorsambistes Suppliciren Järlichen auß dem Välläntins Perg, doch aber nur von gestraüch und gemeinen brenholz, 26. Fueder auf wohlgefallen aller-genedigst verwilliget haben, also haben wir eüch dessen mit dieser Verordnung erindern wollen, damit Ihr Ihnen soliches allezeit außzeigen, und erfolgen zu lassen wisset, dan es beschicht ec. Graz den 17. Tag Septemb. 1626. Jahr. II. Hoc idem Ferdinandi II. gratiosum indultum confirmavit ejusdem in Imperio Successor Ferdinandus III. prout ejusdem ad D. Franciscum Fornassar Su-premum Saltuarium in Foro Julii, et Istria die 9. Decemb. 1654 dato Rescripto patet: Edler Hochgelehrter gutter freünd. Aldieweilen vermög buchhalterischen bericht außfündig gemacht worden, das die, durch Herrn Seidetti des Franciscaner Ordens Provincialen, beygebrachte abschrifliche verordnung, wegen eruolglassung Jährlicher Sechs und zwainzig Fueder gemainen brenholz aus dem Sabatein Perg für das Closter zu Vnser Lieben Frauen bey Salcan allda richtig, zwar wohl nur auf wo-hlgefallen, gestelt ist. So haben wir eüch bey so gestalter Sachen, weillen es gleich-wohl piam causam betrifft, hiemit auftragen wollen, das Ihr berürten Closter oder Convent soliches Deputat der 26. Fueder auch fürdershin der verstandenen Verord-nung gemäss, in so viell gestreiß oder gemainen brenholz, zu dessen nothwendiger Vnterhaltung, doch auch nur auf wohlgefallen, abfolgen lassen, und dieser vnserer Verordnung dergestalt nachkomben sollet. Dan es beschicht auch hieran Ihrer Kay. May. allergenedigister willen und mainung. Graz den 9'ten Decemb. A'o 1654. N. der Röm. Kay. auch zu Hungarn und Böhaimb König. May. Verordnete I. Ö. Hoffcammer Praesident und Räthe. (L. S.) (L. S.) (L. S.) (L. S.) (L. S.) Praemissam gratiosam Commissionem ex suo Originali sic requisitus Andreas Jordan publ's Imp's Not's fideliter eduxit, prout invenit, seque subscripsit in fidem, apposito suo solito signo etc. S. S. V. C. Goritiae die 31. Januarii 1659. L. Sign. Laus Deo B'aeque V. M. 655 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 655 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 655 11. 08. 2025 15:22:48 11. 08. 2025 15:22:48 Bosnia Seraphica 629 III. Quia verò silva Caesarea, ex qua Conventui permissum est educere ligna, duabus ferme milliaribus â Conventu distat, et ideo eorum eductio non parvis sumptibus constat, Patres Conventûs Montis Sancti Carolo VI. Romanorum Impe-ratori anno 1728. Goritiae existenti supplicem porrexerunt libellum pro pecuniario subsidio ad facilius comparanda ligna, qui Fratrum precibus annuens anno sequenti 1729. resolvit ex telonio Goritiensi dandos ad triennium fl. 30. Cum autem haec eleemosyna tantis expensis proportionata non esset, Fratres anno 1732. dum proro-gationem, et confirmationem hujus subsidii petiissent, etiam pro augmento ejusdem supplicavêre, Piissimus Imperator considerans Fratrum inopiam loco 30. fl. resolvit quotannis ad triennium dandos fl. 60. ut ex ejusdem gratiosissima Resolutione de dato Graecii 31. Januarii 1732 patet: Ehrwürdig geistliche liebe Freünd. Demnoch Seine Kay. und König. May. auf den wegen der von Ihnen P. P. Franciscanern Ord'is Reformatorum am H. berg zu Görz ansuchenden Vermehrung des Ihnen A'o 1729 ad triennium verwilligten allmosens pro Jährlichen 30. f. zu beyschaffung des nothwendigen brenholzes vnd-tern 23. X'ber jüngst abgerukten Jahrs erstatteten gehor. Bericht ihnen Supplicanten in Ansehung ihres bekandten Nothstands und deren in grosser anzahl dahin kom-menden Wohlfahrtern zu solchen ihnen anstatt des brenholzes in natura außgewor-ffenen jährlichen 30. f. noch 30. f. Mithin zusamben Jährlichen Sechzig gulden auf andern drey Jahr lang â die des expicirten vorigen Triennii in futurum, nemblich von ersten Jenner des verflossenen Jahrs anzufangen, pro Eleemosina gnädigst verwilliget haben. Alß wird ein solches auß eingelangter Kay. Allergnädigster Re-solution von 21. Dits hiemit zur Nachricht erinnert, allermassen auch die Nothdurfft gehörig expedirt worden ist, dan hieran beschicht Ihrer Kay. und König. May. etc. etc. allergnädigster will und Meinung. Graz den 31. Jenner 1732. N. der Röm. und zu Hispanien, Hungarn und beheimb König. May. etc. etc. Verordnete I. O. HoffCam-mer Praesident, Vice-Praesident und Räthe. IV. Putarunt aliqui ex illis verbis in mox allegato Rescripto adductis: Zu solchen ihnen an statt des Brenholzes in natura ausgeworffenen jährlichen 30 f. non esse Fratribus concedendam licentiam ligna caedendi in silvis Caesareis, quia loco lignationis illis assignati sunt fl. 60. Sed hanc intentionem non fuisse Suae Caesareae Majestatis, sed verum ut Fratres in faciendis expensis ob eductionem lig-norum alleviarentur, manifestè patet ex alia Caesarea Resolutione de dato Graecii 30. Maji 1736. in qua praedictam 60. fl. Eleemosinam denuo ad triennium confir-mat. En claram Resolutionem: Ehrwürdig geistliche liebe Freünd. Demnoch Seine Kay. König. May. etc. etc. wegen der von ihnen P. P. Franciscanern daselbst angesuchten Prolongation des ihnen 656 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 656 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 656 11. 08. 2025 15:22:48 11. 08. 2025 15:22:48 III. CONVENTUS B'mae Virginis Mariae Gratiarum In Monte Sancto In Comitatu Goritiensi 630 des ihnen zu Herbeyschaffung des benöthigten brenholzes A'o 1732. auf Sechzig gulden augmentirten und ad triennium verwilligten Subsidii noch vorhero von ge-hörigen Orth abgeforderten bericht auf das von Vns erstattete gutachten von 7. Marty nächsthin gnädigst resolviret, und bewilliget haben, das ihnen Supplicanten in ansehung Ihrer Armuth, und deren immerhin in grösserer Anzahl dahin kom-menden Wohlfahrtern nebst dem auß denen Kay. waldungen ohne dieß in natura genüessenden brenholz obige 60. f. â die expirati zu bestreittung des Holzhaker, und Fuhrlohns auf andere drey Jahr lang abgereichet werden mögen, mithin wegen Verabfolglassung solcher Ihnen weiters ad triennium prolongirten Jährlichen 60. f. die weitere Nothdurfft an die Kay. Universal-Bancalitet intimiret haben: Wir aber diese Kay. allergnädigste prolongation an dem Kay. neü resolvirten Waldmeister zu Görz Wichtelitsch intimiret haben. Als wird ein solches Ihnen Patribus in Craft herein gelangt Kay. aller-gnädigster Resolution Wien von 21. April hiemit nachrichtlichen anerinnert, dan hieran beschicht Ihro Kay. und König. May. etc. etc. gnädigster Will, und Meinung. Graz den 30. Maji 1736. N. der Röm&. Kay. auch zu Hispanien, Hun- garn und Böhaimb König. May. etc. etc. Verordnete I. O. HoffCammer Praesident, Vice-Praesident und Räthe. V. Eumdem tenorem continent aliae subsequentes gratiosissimae Caesa-reae, ac 60. fl. confirmatoriae Resolutiones, signantes de anno 1738. die 29. Martii. Item de anno 1740. die 25. Junii. Item de anno 1744. die 27. Julii. His tamen non obstantibus, licet claris Caesareis Resolutionibus, quidam Domini Wichtenstein in Officio Supremi Saltuarii Successor, qui se zelosum Caesareorum Jurium defen-sorem ostentare voluit, Fratribus tam lignationem, quam eleemosynam 60. fl. in-terdixit, â cujus vexatione, ut se Fratres liberarent, supplicem dederunt libellum ad Caes'o-Regiam Repraesentationem, sed ab hac remissi sunt ad Aulam Viennensem: Die Supplicanten ihren diesfälligen Gesuch bey dem Kay. König. Hoff in Wien anzubringen haben – per Caesareo Regiam Repraesentationem Laybach den 21. Aug. 1748. Franz Joseph Wenger. Audito hoc decreto Fratres illico compilarunt aliud Memoriale Viennam missum, sed post longioris temporis moram Fratres re-missi erant ad Caes'o-Regiam-Banco-Deputationem Labacum, quae ad supplicem Fratrum libellum, sequentem dedit 657 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 657 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 657 11. 08. 2025 15:22:48 11. 08. 2025 15:22:48 Bosnia Seraphica 631 resolutionem: Dem Kay. König. Waldmeister zu Görz H. Leonhardt Buglioni mit der auflaag anzuschliessen, das er dem instehenden Petito statt thuen, bey habenden bedenken aber den bericht anhero erstatten solle. Pro Kay. König. Minist.-Banco- Gefählen-Adm'aon Laybach den 5. Julii 1753. J. Seitner m'ppa. VI. Cum autem D. Leonardus Buglioni nihil habuit in contrarium, quod opponat, mansit Conventus in possessione tam caedendi ligna in silvis Caesareis, quam percipiendorum 60. fl. eleemosynae, ab Aug'ma Domo Austriaca Conventui de triennio in triennium concedi solitorum, manetque usque ad hodiernum diem imperturbate, cum jugi ad B'mam Virginem Thaumaturgam pro conservatione, et in-cremento ejusdem Aug'mae Domus memoria. Sciendum, et benè notandum venit, quod facultas caedendi ligna, et eleemosyna 60. fl. non aequali passu currant, sed sub diverso modo ea Fratribus concessa sunt; etenim concessio caedendi ligna in silvis Caesareis data est Fratribus â Ferdinando III. Romanorum Imperatore usque ad beneplacitum Caesareum, seu donec non revocetur, aut aliud ordinetur: Elee-mosyna verò 60. fl. â Carolo VI. in subsidium lignorum assignata est tantùm ad triennium, hinc hujus tantum confirmatio est quolibet triennio petenda, non prioris gratiae, cum haec nunquam revocata legatur, nisi ad annum 1747. propter sinistram informationem â D. Trezzi Officii Saltuensis Praeside Aulae datam. VII. Praedictus quippe D. dedit informationem, quod pro hospitio Salca-nensi admissi sint 24. passus lignorum, Conventui verò loco lignorum assignatos esse fl. 60. attendens ad Caroli VI. Resolutionem de anno 1732. ùt supra memini, non inspiciens ejusdem pientissimi Imperatoris posteriorem Resolutionem de dato Graecii 30. Maji 1736. suprà n. 4. allegatam, in qua clarè insinuat, se dare 60. fl. praeter ligna, quae aliunde semper dabantur: en Resolutionis verba cuilibet Grama-tico nota: Nebst dem auß denen Kay. Waldungen ohne diess in natura genüessenden brenholz obige 60. f. etc. Si enim praefatus D. hanc resolutionem penitus in spexisset, non praetendisset â Fratribus illos 60. fl. pro lignorum solutione. Praeterea ipsemet D. Franciscus Christophorus Wichtenstein Supremus Saltuarius genuinè fassus, et attestatus est, quod ab immemorabili pro Hospitio Salcanensi assignati fuerint quotannis ad 24. currus lignorum, pro Conventu verò quantum necesse habuit, en Attestationem praedicti Domini: 658 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 658 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 658 11. 08. 2025 15:22:48 11. 08. 2025 15:22:48 III. CONVENTUS B'mae Virginis Mariae Gratiarum In Monte Sancto In Comitatu Goritiensi 632 Das denen Wohlehrwürdigen P. P. Franciscanern auß denen angelegnern wäldern vor Ihr Hospitium in Salcan 20. biß 24. Fuhr brenholz, vor derselben Con-vent aber auf H. Berg auß denen Landsfürst. Hoch und schwarzwaldern die zuläng-liche Nothdurfft auf gnädigste Verordnungen de dato Graz 21. Julii 1736. et 12. 9'bris 1737. gleich wie von unerdenklichen Jahren vor meiner Officii antrettung, also auch per decursum meae Administrationis, jedoch gegen eigener bestreittung des Fuhr- und Hakher-Lohns Jährlich gegeben worden seye, wird hiemit attestirt. Görz den 23. Martii 1749. (L. S.) Franz Christoph von Wichtenstein. Waldmeister. §. III. De Deputato Salis Conventui gratiose concesso. I. Quia Fratres Minores Conventus Montis Sancti omni prorsus fundatione destituti sunt, solumque ex iis, quae mendicando acquiruntur, vivunt, hinc etiam salis eleemosynam tum in ditionibus Austriacis, cum et vel maxime in statu Vene-to pro sua necessitate humiliter mendicabant, et liberaliter obtinuerunt. Postquam verò Carolus VI. Romanorum Imperator, et Archidux Austriae omnem ex alienis Provinciis salis invecturam interdixisset, ne Fratres Montis Sancti per hanc inhibi-tionem aliquod damnum patiantur, benignè ex innata sua in hunc Sanctum locum pietate sub dato Graecii 21. Martii 1722. resolvit, ac praecepit, ut Fratribus Montis Sancti loco solitae collectionis 14. staria salis ex Promptuario Tergestino annuatim tribuantur, et ex originali ejusdem Rescripto patet sequentis tenoris: Ehrwürdig, geistlich, Liebe Freünd. Demnoch Seine Kay. und König. May. etc. dahin allergnädigst gewilliget haben, das weilen höchst gedacht dieselbe die Einfuhr alles frembden Salzes ein für allemahl so viell möglich abgestellet wis-sen mithin auch haben wollen, das die bishero von denen Patribus Franciscanern am H. Berg negst Görz so wohl in Statu Veneto alß anderwärtig gepflogene Salz Samblung eingestellet werde, denenselben an statt dessen auß denen Triestischen Salz Magazinen Jährlichen 14 Staar eleemosynae loco gereichet werden. Als haben Wir zu Folge der herein gelangten Kay. allergnädigsten Reso-lution Wien von 11. dits dem P. Guardian und Convent hiemit anerindern wollen. Dan hieran beschicht 659 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 659 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 659 11. 08. 2025 15:22:48 11. 08. 2025 15:22:48 Bosnia Seraphica 633 Ihro Kay. und König. May. etc. allergnädigster Will und Meinung. Graz den 21'ten Marty 1722. N. der Röm. Kay. auch zu Hispanien, Hungarn, und behaimb König. May. etc. Verordnete I. Ö. HoffCammer Praesident und Räthe. II. Cum autem Fratribus valde incommodum erat tam procul salis elee-mosynam adducere cum non modicis expensis, petierunt ab Excelsa Interioris Aus-triae Camera, ut loco salis Tergesti accipiendi fieret assignatio apud S. Joannem in Duino utpote loco viciniore cum per hanc commutationem aerario publico nullum prorsus damnum inferatur: Fuit humillima Fratrum petitio exaudita, et assignatio deputatae salis eleemosyna facta apud S. Joannem, ut ex sequenti Rescripto claret: Eine löbliche Stöll will hiemit auß besondern bewegursachen loco elee-mosynae der Supplicanten demüettige bitte gnädig bewilliget haben, das denen selben das auß denen Kay. Salz Magazinen zu Triest alljährlich gnädig verwilligte Salz-quantum künftig hin, und auch vor dieses zu Ende lauffenden Jahr, Infall sie es nicht schon bekommen auß denen Kay. Salz Magazinen zu St. Joannes bey Tibein, gegen quittung verabfolget werden solle, dessen die Kay. Salz beambte zu Triest mit Einschliessung dises ex officio nachrichtlichen und zu weithern alsobaldige intimirung an denen Filialen zu gedachten Tybein zu erinnern seynd. Ex consensu Camerae Aulicae Interioris Austriae den 24. X'ber 1729. (L. S.) Fran'co Ignatio Bottoni (L. S.) Pietro Antonio Tognani III. Haec gratiosissima salis eleemosyna in suo vigore permansit ab anno 1722. usque ad annum 1751. ejusque beneficio Fratres imperturbatè fruebantur annis 29. Hoc verò anno scilicet 1751. haec eleemosyna denegata fuit. Quamvis verò Fratres nulli parcebant labori, ut eleemosynam gratiosè olim concessam de-nuo reobtinere possent: Unde primò supplicem libellum porrexerunt Caes. Reg. Ministeriali Banco-Administrationi, â qua sequenti Resolutione repulsi erant: Weil-len in dem übernohmenen Consignations-Statu vor die P. P. Supplicanten einige Salz-passirung nicht enthalten ist, alß kan dererselben Petito nicht gewillfahret werden. Per Caes. Reg. Minist. B'co-Administrationem Laybach den 16. Sept. 1751. J. L. Seithner m'ppa. Cum igitur Fratres, ut sperabant, â Caes. Ministeriali-Ban-co-Deputatione Resolutionem favorabilem non obtinuerint, alium adornarunt sup-plicem libellum Aug'mae feliciter Regnanti Mariae Theresiae porrigendum, in quo petierunt omni, qua par est, summissione, ut aut deputatam olim â suo Genitore sa-lis eleemosynam denuo confirmaret, aut eisdem licentiam salem mendicandi, prout 660 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 660 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 660 11. 08. 2025 15:22:48 11. 08. 2025 15:22:48 III. CONVENTUS B'mae Virginis Mariae Gratiarum In Monte Sancto In Comitatu Goritiensi 634 antehac consuetum erat, concedere benignè dignaretur. Ast â Ministeriali-Ban-co-Deputatione Viennensi iterum remissi erant ad Minist.-Banco-Deputationem Labacensem hoc cum responso: Widerumb hinaus zu geben und seynd die Suppli­ canten hiemit abgewisen. Per Minist. B'co Deput'm Wien den 13'ten X'ber 1751. J. B. von Vnkhretsberg m'ppa. IV. Videns Ministerialis Banco-Deputatio Labacensis extremam inopiam Fratrum omni fundatione destitutorum, resolvit permittendam esse collecturam sa-lis in ditionibus Austriacis excluso statu Veneto, et hoc quidem tantum ad unum annum, ut eadem Resolutio magis indicat emanata die 7. Augusti 1752. his con-cepta verbis: Von der Röm. Kay. in Germanien, zu Hungarn und Böhaimb König. May. Ministerial-Banco-Administration in Herzogthum Crain und Littorali Aus-triaco wegen. Würdet all und jeden Mauth- und Salz-beambten hiemit zu verste-hen gegeben, das dem N. Guardian und Convent deren P. P. Franciscanern am H. Berg nächst Görz auf ihr demüthigstes anlangen und bitten vor ihre Nothdurfft, und zum behuff des Hospitii zu Salcan pro anno currenti vierzehen Staar Salz in dem Österreichi schen Littorali, mit ausschliessung des Venetianischen Districts zu sammlen, und in obbemelt Ihr Closter so gestalten frey einzulieffern, das sie sich der gewöhnlichen beschau und Visitation, ob kein frembdes Salz mit eingemischet seye, unterwerffen sollen, gnädig verwilliget worden. Dahero werden Sie gesam-mte Mauth- und Salz beambte dessen hiemit nachrichtlichen erinnert, und denen selben anbefohlen, das die das einliefferende Salz behörig praenotiren und frey passiren lassen sollen. Laybach den 7'ten Augusti 1752. Christoph Lorenz F. v' Flachenfeld (L. S.) Pr. Kay. König. Ministerial-Banco- gefählen Administration in Herzogthum Crain, und Littorali Austriaco. Joseph Fortunat Greyer m'ppa. V. Tandem, dum anno 1755. P. Jacobus Wocalitsch hujus Provinciae Alumnus cum socio P. Solano Videtitsch ob certa Provinciae negotia pertractanda Viennam ad Thronum Caesareae Clementiae â Provincia ablegatus fuit, obtenta gratiosissimè â sua Sacratissima Caesarea Majestate Maria Theresia Audientia in familiari, et solito ad longius tempus, ita ut mirarentur plurimi Magnates, ac toga armisque conspicui viri eamdem praestolantes Audientiam, protracto colloquio in-ter caetera etiam oretenus proposuit factam pro Conventu 661 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 661 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 661 11. 08. 2025 15:22:48 11. 08. 2025 15:22:48 Bosnia Seraphica 635 Montis Sancti â suo dilectissimo Genitore Carolo VI. salis eleemosynam, ejusque revocationem, ac enixè exorabat, ut ea denuo praedicto Conventui tribueretur. Quo audito attonita haesit, et animo revolvebat, quì fieri potuit? ut sui Officiales Fratres hac eleemosyna privarent, quam suo gratiosissimo Diplomate de dato Viennae 28. Januarii 1746. confirmare dignata fuit, dum pro omnibus Provinciis ditionis Aus-triacae Ordinis Fratrum Minorum, eorumque Conventibus concessa â suis Anteces-soribus privilegia, gratias, exemptiones, et eleemosynas confirmabat, prout ex his verbis clarè patet: Als haben Wir … Ihnen (Franciscanis) alle, und jede ihre nach, und nach erworbene privilegien, Stifftungen, gnaden-, Mauth-, Zoll- und Aufschlags-be-freyungen, schuz und schirm, vermehrtes allmosen, Holz-, Wein-, Salz- und an-deres Deputat, wie es Nahmen haben mag, in genere, und für jedes in dieser Oes-terreichischen Provinz gelegenes Closter in Specie (so viell sie in deren ruhigen besiz und genuss seyn) als jezt regierende Frau und Erb-Landsfürstin in Österreich gleichfahls allermildest erneüert, confirmirt und bestättet, thuen auch das erneüern confirmiren und, bestätten ihnen solches alles auß König. und Landsfürst. Machts-Vollkommenheit hiemit wissentlich in Crafft dieses brieffs etc. En clara Suae Ma-jestatis verba, quae tamen Subalterni Officiales praesumptione malitiosa praevari-cari ausi sunt, per quam praevaricationem et inobedientiae Supremae terrae Principi debitae, et defraudationis per Subtractionem eleemosynae pauperibus Religiosis debitae criminis notam incurrerunt. VI. Quapropter clementissima terrae Princeps (quam Deus in longa tem-pora sospitem regnare, et conservare benignissimè dignetur) Maria Theresia illico demandavit, ut Fratribus Montis Sancti sublata salis eleemosyna ex Promptuario apud S. Joannem in Duino denuo fideliter pendatur, quod mandatum die 8. Ju-lii 1755. Viennae expeditum, Labaci die 21. ejusdem intimatum fuit, quodque in Officio Caesareo apud S. Joannem his verbis registratum est: In vigor di graziosa Resoluzione Bancale di datta Vienna li 8. et intimato Lubiana li 21. luglio 1755. e stato risolto, che al V'ndo Convento di R. R'ndi P. P'ri Francescani del Monte Santo di Gorizia vengi in avenire somministrato il solito Deputato del sale d'annui stara 14. dal Ces. Regio Magazeno in S. Gioanni di Duino. Vi hujus Resolutionis prae-dicta eleemosyna salis ad haec usque tempora â praedicto loco sine contradictione fideliter Conventui B'mae Virginis Gratiarum in Monte Sancto annuatim tribuitur. §. IV. De dispositionibus Caesareis circa Caupones in Monte Sancto. I. Cum Mons iste ob sui altitudinem (qui Salcano, â pede scilicet usque ad verticem duabus prope horis scandendus est) 662 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 662 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 662 11. 08. 2025 15:22:48 11. 08. 2025 15:22:48 III. CONVENTUS B'mae Virginis Mariae Gratiarum In Monte Sancto In Comitatu Goritiensi 636 et asperitatem omni hominum habitatione privatus existat, hinc omnino necessa-rium erat, ut aliqui caupones instituantur, qui Peregrinis praesertim, ex remotiori-bus partibus, qui sufficientem provisionem secum adportare non possunt, adventan-tibus quaequae charitativè necessaria in supportabili pretio subministrarent. Quia autem inter Caupones dominante invidia saepius contentiones, et rixae cum magno populi Devoti scandalo exortae erant, petiêrunt Fratres ad tollendas omnes discor-dias â Leopoldo I. Romanorum Imperatore, ut benignissimè inhibere dignaretur, ne quispiam, nisi â Fratribus determinetur, mercaturam exercere, aut cauponam tenere praesumat. Leopoldus precibus Fratrum clementissimè deferens ad Baronem Joannem Philippum Cobenzel, qui tum Comitatui Goritiensi praeerat, sub die 12. X'bris 1672. serium mandatum dedit, ut alios quoscumque, quibus â Conventu non fuerit permissum, â mercaturis in Monte Sancto exercendis, et lucris cauponariis arceat: constitutis vero â Conventu sedulo invigilet, ne pretii aequitatem victualium quorumcumque violent, alioquin gratiosa haec Caesarea Resolutio sine effectu ha-beatur, ut id plenius in hac Caesarea Resolutione continetur: Leopold von Gottes Gnaden erwählter Römischer Kayser zu allen Zeiten Mehrer des Reichs. Edel, Lieber, getreyer. Was an Vns du in causa des Convents S. Francisci am H. Berg ober Salcan wegen von den selben gebettener inhibirung denen dassel-bigen würthen die zufuhr der weinen und andern Victualien derentwillen bericht-lich gehorsambst herauß hast gelangen lassen, das haben Wir mit mehrern gnädigst vernomben. Worauf loco recepisse Vnser gnädigster beuelch hiemit ist, das du all die jenige zufuhren, so von gedachten Closter nicht bestelt, abschaffen, hinge-gen aber bey denen daselbst bestelten Würthen daran und darob seyn, damit sie die leüth in allen sachen so gewiss leidentlich halten, als in widrigen solche inhibition inmediate widerumb aufgehebt werden solle. Dan an deme beschicht Vnser gnä-digster Will, und Meinung. Graz den 12. X'ber 1672. Georg Christoph G. von Saurau Commissio Sac. Caes. Majestatis Stadthalter (L. S.) in Consilio Johann Augustin von Hirschfeld Johann Fridrich Türendt F. Canzler, Ambts Verwalter. Johann Fridrich Schrott Fuit jussum exequi tenorem gratiosae Resolutionis, prout mandat Decre-tum, per Ill'mum D'num locumtenentem die 13. Januarii 1673. Feltrinus Cancell'ius 663 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 663 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 663 11. 08. 2025 15:22:48 11. 08. 2025 15:22:48 Bosnia Seraphica 637 II. Cum autem successu temporis denuo aliqui Caupones sine praescientia Conventus vina ad Montem Sanctum adducere attentâssent immemores Resolutio-nis Caesareae, P. Sigismundus Skerpin Sacrae Caesareae Majestatis Theologus, et actualis Minister Provincialis rem ad Carolum VI. Imperatorem detulit enixè rogan-do, ut sui Genitoris Leopoldi I. circa caupones Montis Sancti benignam Resolutio-nem ratam haberet, ac de novo omnibus praeter â Conventu constitutos, cauponibus advectionem vini ejusque venditionem inhiberet. Justis Fratrum precibus annuens Imperator dedit sub 20. Nov. 1732. mandatum ad Comitem Leopoldum Adamum â Strassoldo Goritiae Capitaneum, ut tenor gratiosissimi Rescripti Leopoldi Caesaris de A'o 1672. ad unguem observetur, et manuteneatur hoc sub tenore: Carl von Gottes Gnaden erwöhlter Römischer Kayser zu allen Zeiten Mehrer des Reichs. Hoch und Wohlgebohrner, Lieber, getreyer! Vmb das von Kurzer Zeit hero Vnserer untern 12. Decemb. 1672. gnädigst ergangenen Resolution zu gegen gehandelt, und von denen würthen, die Wein, und andere Victualien nach dem Heil. Berg ober Salcan wider aufs neüe eingeführt werden wolten, hat sich Fr' Si-gismundus Skerpin Provincialis in ratione Conventus ersagten Heil. Bergs durch dem Anschluss demüthigst beschweret, und umb obermeltes Convent bey Vnserer Resolution gnädigst zu manuteniren, inständigst gebetten. Worauf Vnser gnädigster befehl an dich hiemit ist, das du das Suppliciren-de Convent bey Inn-angezogener Vnserer Kay. gnädigsten Resolution in allweeg manuteniren sollest. Dan an deme beschicht Vnser gnädigster Will und Meinung. Graz den 20. 9'bris 1732. Johann Christ. gr' v' Wildenstein Commissio Sac. Caes. Maj. Stadthalter in Consilio Joseph von Zochenrain Johann Georg Leütner Canzler, Ambts Verwalter Leopold Christoph Wormhauser Fuit jussum exequi, prout mandat Decretum per Ill'mum et Excell'mum Dominum Capitaneum die 22. Januarii 1733. L. A. C. â Strassoldo J. L. Pipan Cancell'rius Capitaneus Josephus Fronz Jurat. Coadj. Not. ext. ex originali. 664 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 664 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 664 11. 08. 2025 15:22:48 11. 08. 2025 15:22:48 III. CONVENTUS B'mae Virginis Mariae Gratiarum In Monte Sancto In Comitatu Goritiensi 638 III. Non multum post temporis intervallum D. Antonius Comes â Strassol-do iniqua jurisdictionis usurpatione per suos subditos vinum in Monte Sancto vendi jussit, et quod etiam execrandum, Fratribus noctis tempore unum bovem auferri curavit, contra quas turpes violentias Fratres denuo suae Caesareae Majestatis au-xilium, et remedium implorare coacti sunt. Imperator eximia pietate in hunc sacrum locum ardens, sub die 2. Maji A'i 1736. mandatum dedit ad D. Wenceslaum Comi-tem de Purgstall Goritiae locumtenentem, ut supplicantes ad normam Caesarearum gratiosissimarum Resolutionum foveat, et firmiter tueatur adversus quoscumque Sacrae quietis perturbatores sequenti Rescripto: Carl Hoch und Wohlgebohrner, Lieber, getreyer. Was bey Vns N. Guardian, und das Convent sancti Francisci am Heiligen Berg ober Salcan wider den An-toni Graffen Strassoldo (das selber seine Vnterthanen auf dem Berg wein außzu-schenken, wie auch außkochen liesse, nicht minder derselbe obgedachten Francis-canern durch die Schirgen nächtlicher weill einen ochsen habe hinweg treiben las-sen) gehorsambst angebracht, und gebetten ein solches verständiget der anschluss mit mehrern. So Wir die in Krafft herein gelangten Hoff Remisses von 30. 9'ber 1735. hiemit gnädigst einschliessen mit befelch, das du die Supplicanten bey der in ver-meldt Vnserer Landsfürstlichen Verordnung von 12. Decembris 1672. gemessen handhaben, oder aber die unterwaltenden Bedenken guetachtlich anhero berichten sollest. Dan an deme beschicht Vnser gnädigster Will, und Meinung. Graz den 2. May 1736. J. C. Gr. v' Wildenstein Commissio Sac. Caes'ae et Cath'ae Stadthalter Maj'tis in Consilio J. Joseph von Zochenrain Johann Georg Leütner Canzler Joseph Antoni Pölmed Fuit jussum exequi prout mandat partique intimari ad hoc etc. Decretum per Ill'mum et Excell'mum Dominum Comitem Caes. locumtenentem die 2. Junii 1736. W. C. C. de Purgstall Petrus de Gianni Jurat's log'te act. Cancell. Nobilium ex Ori- ginalibus extraxit, sic requisi- tus, seque in fidem subscripsit. 665 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 665 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 665 11. 08. 2025 15:22:48 11. 08. 2025 15:22:48 Bosnia Seraphica 639 IV.  mox praecitato anno manet Conventus imperturbate in pacifica pos-sessione determinandi caupones, qui in Monte Sancto vinum, aliaque victualia Pe-regrinis tolerabili pretio subministrant. In quem finem Conventus semper duobus tantùm cauponibus, qui hominibus devotionis causa adventantibus quaequae neces-saria subministrandi sufficientes judicantur, praedictam licentiam concedere solent. Quia verò his cauponibus in hospitio Peregrinorum, cujus conservatio, et reparatio Conventui incumbit, non tantum cellarium, aliarumque rerum Conservatorium, sed etiam aliqua cubicula pro accommodandis hospitibus concessa sunt. Solet quilibet eorum per modum purae eleemosynae Conventui contribuere annuatim fl. 26. Xr' 26. simul verò fl. 52. Xr' 52. quae eleemosyna in nullos alios usus applicari potest, nisi in reparationem tecti, aliasque necessitates ipsius hospitii. Ex hoc clarè apparet justa et rationabilia fuisse motiva Fratrum hujus Conventûs petendi â terrae Princi-pe privativam facultatem determinandi caupones in Monte Sancto. Quis etenim rec-tae rationi consonum esse arbitrabitur? ut onus reparandi hospitium Fratrum hume-ris imponatur, emolumentum verò inde proveniens aliis devorandum relinquatur. Caput V. De praedio Privigk dicto, et foenili- bus adjacentibus. I. Cum Mons Sanctus adeo apricus sit, petrosus et invius, ut ad Conventum in curru prorsus nil advehi possit, minus per homines adportari, necesse fuit, ut Fratres quaedam animalia sibi procurent, quae quaeque necessaria victualia, puta triticum, vinum, ligna, et in magna siccitate etiam ipsam aquam, dum cisternae pro Peregrinis factae exsiccantur, adducere debent. In quem finem Fratres semper sal-tem 12. intertenent Mulos pro advehendis rebus necessariis. Quia vero hujusmodi animalia ex petroso Monte praesertim tempore brumali sufficiens alimentum extra-here haud queunt, hinc necesse fuit, ut Conventus pro nutriendis necessariis anima-libus alia via sufficiens pabulum quaerat. Quapropter Nobilis D. Franciscus Perisi-no Conventus Montis Sancti Syndicus Apostolicus Praedium Previgk sub Ecclesia Sancti Jacobi situm die 16. Februarii Anno 1656. â Dominis Mathia Buccella, et Francisco Maskono curatoribus filiorum, et heredum Nobilis D. Joannis Buccella pro Conventu Montis Sancti emit fl. 500. et directum in se Praedii dominium rece-pit, solo simplici facti usu Fratribus relicto. 666 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 666 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 666 11. 08. 2025 15:22:48 11. 08. 2025 15:22:48 III. CONVENTUS B'mae Virginis Mariae Gratiarum In Monte Sancto In Comitatu Goritiensi 640 II. Ut autem legenti omnia clara, et perspicua sint, ipsius emptionis Instru-menti tenorem de verbo ad verbum ex legali copia adduco, ut sequitur: In Christi Nomine Amen. Anno ab ejusdem Nativitate 1656. Ind'ne 9'na die verò Mercurii 16. mensis Februarii. Actum Goritiae in aedibus habitationis Nob. Domini Joannis Leonardi Valantinis praesentibus testibus infrascriptis etc. Ibique Nobb. et Ad'm R'ndus Dominus Mathias Buccella Secretarius Inclytae convocatio-nis Goritiae, ac Franciscus Mosconus tamquam Curatores Filiorum, et haeredum quondam Nobilis Domini Joannis Bucella cum licentia Nob. D. Valantinis Supremi Exactoris Excelsae Camerae praesentis, decimum denarium recipientis, et licentiam dantis, ac cum Decreto judiciali Incl. Trib. T. I. cum onere solvendi dictae Excelsae Camerae quotannis fl. 2. K. 6. d. 2. in reliquis jure liberi proprii, ac in perpetuum per se, haeredes, et Successores dederunt, vendiderunt, cesserunt, et renuntiarunt Nobili Domino Francisco Peresino tanquam Syndico Apostolico V'ndi Conventus Montis Sancti de Salcano, ibidem praesenti, ementi, stipulanti, et recipienti No-mine, quo supra, bona descripta in aestimatione facta per Dominum Hermacoram Schaur electum per dictos Dominos Curatores, et per me Columbichium electum per dictum Dominum Syndicum T. I. partibus publicata, et ab eisdem laudata cum omni jure etc. ad habendum, tenendum, possidendum, dandum, donandum, ven-dendum, alienandum, et quidquid deinceps placuerit dicto pio loco faciendum et hoc pretio fl. 500. K. – d. – juxta aestimationem praedictam cum conditione tamen, quod teneantur dicti Domini Curatores melioramenta colonis solvere, et pro decimo denario tradere fl. 20. K. –. et reliquum pius locus, prout convenêre partes, et hoc fecisse dixerunt causa recuperandi partem Bonorum venditorum pro solvenda dote Nob. Dominae Felicitae dictorum Dominorum haeredum sorori magis utilium, ita ut remaneant fl. 480. K. –. quos florenos quatuorcentum octuaginta dictus Dominus Peresinus Syndicus, et supra numeravit, et effectualiter tradidit praefatis Dominis Curatoribus praesentibus, ac ad se trahentibus in tot promptis, et numeratis pecuniis currentibus, et usualibus, videntibus testibus, et me Notario: Renuntiantes prop-terea exceptioni non numeratae pecuniae, et omni Exceptioni, constituentes etc. donec etc. quam etc. promittentesque de legitima evictione, et manutentione Bono-rum, ùt supra venditorum sub obligatione suorum bonorum mobilium, et stabilium, praesentium, et futurorum. Praesentibus Nob. Domino Horatio Posarello, ac. Spec. D'no Joanne Striz de Goritia testibus. Tenor productorum sequitur. Laus Deo 1656. adi 3. Febraro in Previg dietro Monte Santo. Misura, et stima fatta per me Hermacora Shaur eletto 667 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 667 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 667 11. 08. 2025 15:22:48 11. 08. 2025 15:22:48 Bosnia Seraphica 641 per li Nobb. Sig'ri Heredi Bucella dell' una, et per me Sebastiano Colombichio eletto dalli M'to R'ndi Padri del Monte Santo, ò Sig'r suo Proc're dall'altra, delli sottoscritti beni di raggione d'essi Signori Bucella, et seguono, ùt infra etc. Murazzi cum poca malta sotto le case, che habitano Valentin et Michel fratelli Ria-viz nelle fazade, e frontizi passa 36. Coperto di Paglia di meza vita passa 30. Solaro in esse stanze con travi, et Bregoni passa 20. Muro in una stanzieta fatto da novo dal Colono passa 5. Il Coperto di lastre passa 4½ del Colono Muro puo nuovo passa 11. d' esso Colono Travi tre nella stanzieta del Colono. Coperto di paglia buono passa 12. Una ferratella di libre 12. con pietra, et resto ferro nell' altra Un forno senza Coprir del Colono. Pietra in una parte della Cucina piedi 14. con doi Modeoni. Il Coperto di paglia passa 25. del Colono con colonelle, et giauri. Muro secco trâ fuori, et dentro con qualche poca di Calcina passa 20. Coperto di paglia in tutto passa 105. compreso il Coperto del scadin, di questo Coperto deve esser del Colono passa 15. cioè l'arieta con solaro di vimine. Il scadin di Bregoni. Pradi sopra verso la Chiesa di S. Giacomo per fien mede otto, nel luoco altre otto, e poi nelle rive doi, fano mede 18. come dissero li Coloni. Il luoco parte arrativo, parte con alcune piantuzze, la piu parte però sassosso, et parte prado, et Bosco circa campi trenta, oltre il pezzetto, che dicono haver cavato dalla comugna, stimiamo tutto insieme, havendo havuto risguardò al sito, et utile, che si cava, et può cavarsi fiorini cinquecento, dico f. 500. K. –. d. –. Con patto, che li R'ndi Padri paghino il censo, che si sol pagàre per essi beni, che dicono esser di f. 2. K. 6. d. 2. all Eccelsa Camera, come nell'Urbario dell' Ill'mo Sig'r Conte Gio. Giacomo d' Attimis appresso il Nob. Sig'r Valantinis Esatore. All'incontro li Sig'ri Bucella paghino li meglioramenti delli Coloni, et decimo denaro. Praemissum venditionis instrumentum (S. N.) una cum adjuncta aestima-tione fideliter in notam sumpsi, requisitus eduxi, et in hanc publicam formam rede-gi ego Sebastianus Columbichius publicus Imperiali authoritate Notarius appositis etc. S. S. V. C. etc. Laus Deo etc. Praemissum Instrumentum cum subjunctis aliena sibi fida manu ex consimili au-thentico eductis, itaque requisitus Antonius Zannuthi publicus Caes'a Auth'e Not's se in fidem subscripsit, authenticavit, sigillo munivit, ac appenso 668 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 668 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 668 11. 08. 2025 15:22:48 11. 08. 2025 15:22:48 III. CONVENTUS B'mae Virginis Mariae Gratiarum In Monte Sancto In Comitatu Goritiensi 642 de more sigillo S. S. V. C. Goritiae die 14. Sept. 1735. (L. S.) Iustitia, et pax osculatae sunt. III. Postquam anno 1688. Provincia Promotore P. Antonio Lazari actua-li Ministro Provinciali, et Diffinitore Generali Reformationem suscepisset, Fratres Minores omnia bona immobilia, quae ut Observantes possederant, abdicârunt, re-tento tamen hoc Praedio Previk, utpote sine quo animalia omnino necessaria Con-ventus minimè praesertim tempore hyemali alere posset, circa hoc praedium, et hor-tum Hospitii Salcanensis, in quo implantatae sunt aliquae vites, ex quibus in anno fertili ad tria, vel quatuor vasa vini, non tamen pro hospitio sufficientis acquiruntur, saepius exortae sunt inter Fratres Quaestiones, an non sint contra paupertatem Fran-ciscanam? Quamvis verò utrumque locum utpote non praeseferentem proprietatem nec Regulae, nec Constitutionibus adversantem tum ex parvitate materiae, tum ex objecto, et fine debito necessitatis, tum ex Portel verbo Redditus, Leone Zambelis, et aliis vites illas, locumque utrumque, quà licitum, et sine praevaricatione Regu-lae plures Superiores Provinciales, Commissarii Visitatores, discretoria, Capitula Provincialia, et Diffinitoria liberè retinendum judicarunt, ac arbitrati sunt: Minime tamen aliquorum scrupulosorum Fratrum Conscientiae huic Provinciae sensui ac-quieverunt, sed Provinciam frequentioribus litterariis eorum recursibus divexarunt. Quamobrem ut huic controversiae finis imponatur, et Fratrum Conscientiae prospi-ciatur, A. R. P. Bernardinus Gregoritsch Provinciae Pater, et Custos actualis anno 1701. cunctis sincerè expositis dubium Sacrae negotiis, et consultationibus Epis-coporum, et Regularium praepositae Congregationi proposuit, et declarari petiit, an praedium Previk et hortum Salcanense possidere sit contra Regulam Fratrum Minorum? Ad quod dubium eadem Sacra Congregatio, ut originaliter constat, hanc dedit resolutionem: Sacra Congregatio Emin'rum, et Rmo'rum S. R. E. Cardinalium negotiis, et consultationibus Episcoporum, et Regularium praeposita, audito Patre Procuratore Generali Ordinis, referente Emin'mo Gabriellio, censuit ad utrumque rescribendum negative. Romae 3. Maji 1701. (L. S.) G. Card. Carpineus. IV. Remanente penes Syndicum Apostolicum dominio directo praedii, sub inde usus fructus illius ab altero Conventus Syndico Perillustri, et Clar'mo Do-mino Antonio Mattaloni. J. U. Doctore cuidam Lucae Juretich concessus est erga servitia quaedam Conventui praestanda, ad quae iste, se suosque haeredes per pu-blicum instrumentum die 12. Aprilis 1725. confectum obstrinxit attamen â Fratri-bus ad ea praestanda nulla civili actione renuens compelli potest. En Instrumentum ex Copia legali desumptum: 669 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 669 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 669 11. 08. 2025 15:22:48 11. 08. 2025 15:22:48 Bosnia Seraphica 643 In Dei Nomine. Amen. Ego Lucas Juretich coram infrascriptis testibus ad hunc actum requisitis publicam facio fidem omnibus, et singulis, quibus expedit universis, et liberè non seductus, nec coactus, sed seriò, animoque deliberato fateor, quod postquam Per-illustris, ac Excell'mus D'nus Antonius Mattaloni Juris utriusque Doctor, ac V'ndi Conventus Montis Sancti supra Goritiam Syndicus Apostolicus mihi, meisque haeredibus certum fundum Previch dictum, situm sub Monte Sancti Jacobi, qui Conventui R. R. Patrum Franciscanorum in dicto Monte Sancto ad arras B. M. V. ex pia causa olim obvenit, gratis contulerit, dederit, et effectivè tradiderit, ita ut ratione annui pensi publici propter hunc fundum praestandi, ego me libro Aestimi Ill'mi Comitatus Goritiensis inscribendi, et inserendi habeam plenariam facultatem, simque omnino obligatus. Pro hac verò gratiosa concessione ego, meique haeredes Possessores prae-libati fundi praeter pensum publicum in persolutione unius annui floreni Supano Gargarensi consistentem, et aliud onus Ecclesiae Divi Stephani oppidi Salcanen-sis, aut R'mo D'no Parocho Goritiensi hactenus â me, meisque Antecessoribus rite persolutum, etiam posthac singulis annis persolvendum ad subsequentia onera in perpetuum simul et in solidum simus obligati in debitam recognitionem singulis annis praefato Conventui praestanda, ut sequitur Primò: Me, meosque haeredes obligo ad praestandum omnes labores, et conducturas Conventui necessarias, et occurrentes, quas hactenus, seu usque ad tempus modernum ego, meique Antecessores praestiterunt, ita tamen, ut Dominus Syndicus Apostolicus per Conventus Procuratorem pro dictis laboribus, et conduc-turis mihi administret boves sufficientes, quibus me obligo juxta consuetum semper duos de meis addere; quod si ultra duos boves alia propria animalia habebo, etiam proprio foeno ea me compromitto alere. Secundò. Obligo me, meosque haeredes propriis expensis meis velle de-falcare foenum tam primum, quam secundum situatum in districtu illius terrae Pre­ vich dictae pro animalibus Conventus. Alia verò prata extra hunc districtum obligo pariter me, meosque Successores haeredes velle, et curare defalcari pro necessita-te eorumdem nominati Conventus animalium mediantibus expensis, cibo, et potu dando â D'no Conventus Procuratore, aut paratâ purâ pecuniâ persolvendo ope-rarios juxta dispositionem, et conventionem faciendam per Dominum Syndicum Apostolicum, qui sibi, suisque in Officio Syndicatus Successoribus reservat jus in omni eventu neglectus, renitentiae aut damnificationis aliter, et per alios idipsum disponendi, et exequendi. In recognitionem verô hujus assistentiae in defalcando, exsiccando, et colligendo foeno, ac etiam personalis adjuvaminis idem Dominus Syndicus Apostolicus annuos 35. modios avenae solitos dari Conventui in recog-nitionem illius terrae cedit, et liberè donat dicto Lucae Juretich, suisque haeredibus praesuppositâ semper notatâ, et spe- 670 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 670 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 670 11. 08. 2025 15:22:48 11. 08. 2025 15:22:48 III. CONVENTUS B'mae Virginis Mariae Gratiarum In Monte Sancto In Comitatu Goritiensi 644 cificata assistentia, et personali in hac defalcatione adjuvamine. Tertiò. Seminando, et colendo fundi illius terram pro mea, meorumque sustentatione me obligo aratro ulterius non extendi, minus tali extensione praeju-dicandi, aut minuendi foenum summè animalibus Conventus necessarium, relictis singulis annis dicto Conventui duabus terrae portionibus pro rappis, et caulibus. Quartò. Me meosque haeredes obligo sedulo tenere occlusum totum situm, et districtum Previch, ac custodire omnes arbores, aliaque arbusta, et Dumeta tum in districtu hujus terrae Previch contenta, tum extra sub Ecclesia Divi Jacobi decli-nando usque in Previch, ne ab ullo pro fabrica, aut igne scindantur, furto tollantur, vel â me gratis, aut pro solutione vendantur, sed Conventui cuncta ligna cum ar-boribus indemnia conserventur: eodem modo me obligo prata omnia custodire, ne ab animalibus, aut quocumque alio modo damnificentur. Quod si ad reparandum successivè tectorum ruinam, idemque intelligendum secuta casuali unius, aut om-nium tectorum per incendium conflagratione, lignis terrae illius egeret, tenebitur Domino Syndico Apostolico se insinuare: quo casu idem Lucas Juretich cum suis haeredibus se obligat sua industriali personali, et adjuvamine cooperari ad similem tecti reparationem, et necessarium stramen pro possibili administrare. Quae omnia me, meosque haeredes absque minima renitentia, aut mora obligo exactissime praestiturum, ita quidem, ut si ego, vel mei haeredes, qui, ut dictum, omnes, et singuli in solidum obstricti simus, minimam praedictarum prae-stationum executione committeremus cunctationem, ipso facto sine ulla aut mea, aut meorum contradictione hac fundi istius collatione simus privati, et memorato Perill'ri ac Excell'mo D'no Syndico, ejusque in Officio Successoribus sit absolutè, et perpetuis temporibus liberum, cui velint, vel placebit hanc gratiam, et fundum conferre, dare, et tradere; siquidem jus perpetui constituti inibi sibi reservat, nullo mihi, meisque haeredibus aut Successoribus juris, vel praxeos beneficio, prorsus patrocinante, quo ego deliberatè pro me, meisque Successoribus perpetuò renuntio, mihique et illis perpetuum imponendo silentium, ista nec via facti, nec via juris contravenire velimus, minus debeamus. Goritiae, die 12. Aprilis 1725. Ego Antonius Mattaloni Syndicus Ap'lcus affirmo et promitto cuncta observare, et manutenere per me et Successores ad praesentium infrascriptorum m'ppa Ignatius Beucig Con'tus Pr'or affirmo, ut suprà Ego Franciscus Mattaloni fui praesens praemissis Et Ego Fridericus Locatelli Not's fui praesens prae- missis, et traditioni unius Copiae Lucae Juretig per Nob. Dominum Syndicum factae m'ppa 671 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 671 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 671 11. 08. 2025 15:22:48 11. 08. 2025 15:22:48 Bosnia Seraphica 645 V. Postquam verò R'mus P. Laurentius â S. Laurentio totius Ordinis Fra-trum Minorum Minister Generalis, et postea S. R. E. Cardinalis Cozza nuncupatus, applaudente Summo Pontifice Benedicto XIII. ê Gente Ursinorum Ordinis Prae-dicatorum, ad majorem Regulae Seraphici Patris S. Francisci puritatem obser-vandam praecepisset, ut in toto Ordine, piorum legatorum, hortorum, aliorumque immobilium bonorum proprietas, et dominium directum â Syndicis Apostolicis, aut ipsis fundatoribus, aut eorum haeredibus, vel verò his deficientibus aliis piis extra Ordinem personis resignetur, quae illud non nomine Sedis Apostolicae, sed vel nomine proprio, vel haeredum in se suscipiant, ita, ut Fratres Minores nullam praetensionem in ipsa legata, aut fundos habere possent, minus aliquam actionem civilem. Sed â directis bonorum dominis, licet ipsis sint ex primaeva institutione legata, et donata, non aliter quam aliam eleemosynam, mendicando petere sint obli-gati. Quapropter, ut Fratres Montis Sancti huic Sanctissimae Ordinationi, ut par est, morem gererent, Dominium directum praedii Previk mediante ante suo Syndico Apostolico D. Julio Josepho Romano deficientibus haeredibus resignarunt in ma-nus Ill'mae et R'mae Dominae Superioris Sanctimonialium Ursulinarum Goritiensium D'nae Joannae Mariae de Assumptione, quae nomine suo, et Monasterii pro futuris, quibuscumque temporibus in se cum omni jure, et proprietate suscepit die 9. Feb. 1727. adeo, ut illa dumtaxat suumque Monasterium virtute juris, et in se translatae, susceptaeque proprietatis dictum Usufructuarium Lucam Juretich, ejusque Succes-sores confirmare, aut amovere valeat prout sibi collibitum fuerit. VI. Fratres verò in contestationem translati in R'mam Superiorem, et Mo-nasterium Sanctimonialium Societatis Sanctae Ursulae directi dominii, et omnimo-dae expropriationis factae quotannis humillimis precibus altefatam R'mam Dominam Matrem convenire tenentur, ut ipsis eleemosynae titulo facultatem facere velit, foenum in praedio, et pratis ei adjacentibus defalcandi, quod jumentis apprime ne-cessariis per hyemem pabulum praestet. Id quod amplius ex authentico translationis instrumento dignoscitur, quod ita sonat: In Dei Nomine Amen. Ego Julius Josephus Romano J. U. D. ac pro tempore Conventus Montis Sancti Seraphici Ordinis Fratrum Minorum Reformatorum Syndicus Apostolicus, publicam facio fidem omnibus, et singulis, ad quos has venire contigerit, quod post-quam memorato Conventui certus fundus Previch dictus sub monte Ecclesiae Divi Jacobi situatus, cum omnibus pratis in et extra illum existentibus ex pia causa, aut quocunque alio titulo olim obvenerit nomine Sedis Apostolicae, ita ordinante, ac praecipiente regnante Summo Pontifice Benedicto XIII., eumdem cum omni jure, proprietate, et dominio Ill'mo, et R'mo 672 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 672 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 672 11. 08. 2025 15:22:48 11. 08. 2025 15:22:48 III. CONVENTUS B'mae Virginis Mariae Gratiarum In Monte Sancto In Comitatu Goritiensi 646 Ursulinarum Monasterio contulerim, dederim, et effectivè tradiderim attentis hu-millimis, et demisissimis precibus eorumdem Patrum altissimae paupertatis Profes-sorum, Ill'ma, et R'ma Domina Joanna Maria de Assumptione dignissima S. Ursulae Religiosarum Superiora Nomine suo, totiusque Monasterii pro futuris quibuscum-que temporibus praesentibus infrascriptis testibus ad hunc actum requisitis bene-vole praememorati fundi, omniumque pratorum jus, dominium, totamque proprie-tatem in se susceperit, ita ut liberum ei sit modernum Lucam Juretig terrae illius cultorem, et usufructuarium confirmare, aut alium arbitrariè substituere. Alte dicta Ill'ma, et R'ma Superiora, qua absoluta Domina, ac nominati fundi, omniumque Pratorum proprietaria, curavit coram eisdem testibus ad se vocari, et citari Lucam Juretig, eumdemque in suo pristino usufructu confirmavit, et ratifica-vit, adjectis illi sequentibus oneribus, ac conditionibus hactenus Conventui Montis Sancti praestitis, ac in futurum praestandis, qui se compromisit indispensabiliter praestiturum, ut sequitur. 1'mò. Pro hac gratiosa usufructus praelibati fundi ab Ill'ma et R'ma Superio-ra ac â toto R'mo Ursulinarum Monasterio mihi facta confirmatione, me, meosque Successores pensum annui floreni Supano Gargarensi aliudque onus Ecclesiae Divi Stephani Oppidi Salcanensis, aut R'mo D'no Parocho Goritiensi hactenus â me, meis-que Antecessoribus rite persolutum, etiam posthac singulis annis persolvendum me, meosque Successores obligo, ac ad subsequentia onera simul, et in solidum praefato Conventui Montis Sancti simus in debitam recognitionem obligati praes-tanda, ut sequitur. 2'dò. Me, meosque Successores obligo ad praestandum omnes labores, et conducturas Conventui necessarias, et occurrentes, quas hactenus, seu usque ad tempus praesens, ego, meique Antecessores praestiterunt, ita tamen, ut per Conven-tus Procuratorem pro dictis laboribus, et conducturis mihi administrarentur boves sufficientes quibus me obligo juxta consuetum semper duos de meis addere, quod si ultra hos duos boves alia propria animalia habebo, etiam proprio faeno, ea me compromitto alere. 3'tiò. Obligo me, meosque Successores propriis meis expensis velle defal-care faenum tam primum quam secundum situatum in districtu illius terrae Previg dictae pro animalibus Conventus. Alia verò prata extra hunc districtum obligo pa-riter me, meosque Successores velle, et curare defalcari pro necessitate eorumdem nominati Conventus animalium mediantibus expensis cibo, ac potu dando â Domi-no Conventus Procuratore. In omni autem eventu neglectus, renitentiae, aut damni-ficationis Ill'ma, et R'ma sibi, suisque in Officio Superioratus Successoribus reservat jus aliter, et per alios id ipsum disponendi, aut exequendi. In recognitionem verò hujus assistentiae in defalcando, exsiccando, et colligendo faeno, ac etiam perso-nalis adjuvaminis eadem Ill'ma, et R'ma Domina Superiora triginta quinque, dico 35. modios avenae solitos dari Conventui in recognitionem illius terrae cedit ac liberè donat dicto Lucae Juretig suisque Successoribus praesupposita semper notata, et specificata assistentia, et personali in hac defalcatione adjuvamine. 673 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 673 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 673 11. 08. 2025 15:22:48 11. 08. 2025 15:22:48 Bosnia Seraphica 647 N'o 28. 4'tò. Seminando, et colendo fundi illius terram pro mea meorumque susten-tatione obligo me aratro ulterius non extendendi, ne per talem extensionem prae-judicem, aut minuam faenum summe animalibus Conventus necessarium relictis singulis annis dicto Conventui iuxta solitum duabus terrae portionibus pro rappis, et caulibus. 5'tò. Pariter me, meosque Successores obligo sedulo tenere occlusum totum situm, et districtum Previk custodire omnes arbores, aliaque arbusta, et dumeta tum in districtu hujus terrae Previk […]426 contenta, tum extra sub Ecclesia Divi Jacobi declinando usque in Previk, ne ab ullo pro fabrica, aut igne secundantur, furto tol-lantur, vel â me gratis, aut pro solutione pendantur, sed omnia ligna cum arboribus indemnia Conventui summè necessaria conserventur: eodem modo me obligo prata omnia custodire, ne ab animalibus, aut quocumque alio modo damnificentur. Quod si ad reparandam successive tectorum ruinam, idemque intelligen-dum secuta casuali unius, aut omnium tectorum per incendium conflagratione, lignis terrae illius egeret, tenebitur praenominatae Ill'mae, et R'mae Dominae Ursu-linarum Superiorae se insinuare, et humillimè necessaria ligna petere, quo casu idem Lucas Juretig cum suis Successoribus se obligat ad mediam aliunde partem dictorum lignorum procurandam, ac sua, suorumque industria personali, et adju-vamine cooperari ad simplicem tecti reparationem, necessariumque stramen pro possibili administrare. Quae omnia me, meosque Successores absque minima renitentia, aut mora obligo exactissime praestitutum, ita quidem, ut si ego, vel mei Successores, qui, ut dictum, omnes, et singuli in solidum obstricti simus, minimam praedictarum praestationum executione committeremus cunctationem, ipso facto sine ulla aut mea, aut meorum contradictione, hoc fundi usufructu, simus privati, et penitus ex-clusi, et memorato Ill'mo, et R'mo Ursulinarum Monasterio sit absolute, et perpetuis temporibus liberum, cui velit, vel placebit sub specificatis oneribus hanc gratiam, et fundum conferre, dare, et tradere. Denique ejusdem Conventus Montis Sancti Guardianus cum Discretis, caeterisque Religiosis protestantur in Domino, quod praedicta omnia â memorato Luca Juretig fundi illius incola, et usufructuario, suisque Successoribus Conven-tui praestanda pro futuris quibuscumque temporibus nonnisi per modum simplicis eleemosynae recipere velint, et intendant, et non aliter, omni obligatione, dominio, et proprietate penitus cessantibus, et â se abdicantibus, imo quoties faenum defal-candum erit, toties per Guardianum loci, vel per suos Religiosos suppliciter con-veniri debebit Ill'mum, et R'mum Ursulinarum Monasterium, quo annuente foenum per modum purae eleemosynae suscipiendum erit. Praemissam Scripturam ego Petrus Pauletig Publicus 674 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 674 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 674 11. 08. 2025 15:22:48 11. 08. 2025 15:22:48 III. CONVENTUS B'mae Virginis Mariae Gratiarum In Monte Sancto In Comitatu Goritiensi 648 Imperiali Authoritate Notarius sic requisitus in notam sumpsi, ac partibus publica-vi, quae illam in omnibus punctis approbarunt, et affirmarunt. Praesentibus Ad'm R'ndis Dominis Ignatio Beucig, et Joanni Zoratti testibus habitis, et rogatis. Goritiae in Collocutorio V'ndi Monasterii S. Ursulae die 9. Februarii 1727. Ego infrascriptus Notarius pariter requisitus praemissam Scripturam ex Originali penes me existente, prout inveni, fideliter extraxi, in fidem subscripsi, authenticavi, ac apposito signo de more signavi etc. S. S. V. C. etc. Goritiae die 1'a Maji 1728. VII. Praeter praedium Previk et loca ad illud pertinentia (ex quibus pro animalibus Conventûs percipiuntur ad 12. currus de faeno) sunt et alia prata extra illum districtum vulgo di Montagna dicta, ex quibus Conventus pariter percipit 12. currus foeni. In Vicinis Alpibus vulgò Na Planine sunt et alia prata prout sequitur: Pratum dictum Calizh, ex eo Conventus percipit currum 1 ½. ……………… Senich, ex eo percipit Conventus currus 7. ……………… Dolina ………………………… currus 2 ½. ……………… Vodizar ………………………… currus ½. ……………… Cobilegh ………………………… currus 5. ……………… Stechouka ……………………… currus 2. ……………… Duse …………………………… currus 7. ……………… Sabinech ……………………… currus 1. ………………. Reskar ……………………….. currus 1. …………… penes Skerl ……………………… currus 1 ½. ………………. Chuch ………………………… currus 7. ………………. Pischar …………………………. currus 2. ………………. Trebes …………………………. currus 2. In tribus pratis hospitii Salcanensis, quorum unum dicitur Babnig, alterum Na Rau­ nizach, et tertium Cramarza, colliguntur tres currus faeni. VIII. Haec est unica fundatio, quae pro Conventûs summè necessariis animalibus intertenendis facta est, ex qua fundatione Fratres pro sui sustentatione prorsus nihil percipiunt. Sunt quaedam et aliae fundationes in piis legatis consi-stentes, sed quia hae annexum habent certas legendi Missas onus, non sunt consi-derandae, ut fundationes, sed tantum ut congruum Missis dicendis, correspondens stipendium. De caetero nec Ecclesia aliquam habet dotem, seu fundationem; [Erat enim illi Ecclesiae Dos, sive fundatio, quam cunctipotentis, nulliusque indigi, et liberalissimi Numinis Genitrix et Coeli, terraeque Domina suus honoribus idcirco aedificari praecepit ut ipsa veluti 675 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 675 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 675 11. 08. 2025 15:22:48 11. 08. 2025 15:22:48 Bosnia Seraphica 649 Thesauraria ibidem specialius residens, omnia omnium generum fluenta gratiarum, pie implorata suos in Clientes deridet? Numquid enim Domui suae sufficiens illa censenda non erat, quae omnibus se invocantibus omnia facta per ducentos, et qua-draginta et amplius annos quidquid recte petunt, liberalissime elargitur, et Fratres Minores ad quadragenarum munerum ascendentes, quos ex Bosnia advocatis, ut hoc in loco sibi famulentur, elegit, in aprico adeo Monte ab hominum consortio, et sublevamine prorsus semoto, ac omni fundatione destitutus, ex purisque fide-lium eleemosynis viventes, materno sinu non complectitur modo, sed ad invidiam insuper multorum non sine manifesto in dies singulos miraculo nutrit, sustentat, tantaque benedictione praevenit, ut et copiose confluenti omnia charitatis officia praestent.]427 Caput VI. De moderno Ecclesiae statu, ejus Altaribus, eorum consecrationibus, et sepulchrorum Epitaphiis. §. I. De Campanili, et Campanis et reliquis Ecclesiae adjectis. I. Visum est supra c. 2. § 2. Ecclesiam fuisse, ut hodie visitur, jam anno 1544. consecratam cum quatuor Altaribus, hinc hoc capite ea tantùm commemo-rabo, quae Ecclesiae adjecta erant, postquam illa â Serenissimo Archiduce Carolo Fratribus Minoribus Provinciae Bosnae Croatiae tradita fuit officianda. Inter cae-tera Ecclesiae adjecta opera principem sibi Campanile vendicat locum. Campanile ab exordio Ecclesiae humile aedificatum fuisse censendum est, quia unicam Cam-panam habuisse dignoscitur, et quidem eam, quae minor ex nunc in turri appensis est, prout ex ejusdem inscriptione dignoscitur, utpote annum coaevum Ecclesiae denotante vid. annum. 1541. Postmodum verò anno 1626. sub Provincialatu A. R. P. Bonaventurae Sbona, et Guardianatu P. Georgii Ugullini ê fundamentis per quadros lapides in tres contignationes consurgens novum erectum fuit, generose ad id operis sumptus suppeditante D. Mathia Bendler Cive Goritiensi, ut patet ex Contractu inter ipsum et P. Joannem Baptistam Traverso Architectum inito, quod sic sonat: Adi II. Maggio 1626. Con il presente Scritto si dichiara qualmente se ha fatto novo accordio, trà il Sig'r Mattias Bendlar Cittadin di Goritia, et Maestro Gio. Bat'ta Traverso Capo Mastro per fabricar la torre sud'ta contentandosi detto Mistro Gio: Bat'ta pèr la mercede della sua persona, alla Giornata lire tre et soldi dieci, et le spese, alli altri suoi Mistri â ciaschedun 676 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 676 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 676 11. 08. 2025 15:22:48 11. 08. 2025 15:22:48 III. CONVENTUS B'mae Virginis Mariae Gratiarum In Monte Sancto In Comitatu Goritiensi 650 soldi quaranta cinque à lavorar nella torre, et nelli tempi cattivi nò potendo lavora-re nella torre, se gli darà mezo pagamento, lavorando in Convento, et le spese, et detto accordio durerà sin tanto che se murerà, ò metterà il cornison in detta torre, et in fede di d'to accordio, se anno sotto scritto li sudetti Sig'r Matias et M'ro Gio: Bat'ta in presentia del M'to Rev: P. Bonaventura Sbona Ministro Provinciale, et del P're Giorgio Ugulino Guardiano di questo Convento di Monte Santo, il sopra detto giorno etc. Io Mattias Bendlar confermo come di sopra Io Gioann Batesta Traverso confermo come di sopra II. Ex hoc instrumento paret, quod turris haec coaeva sit Conventui â P. Bonaventura Sbona aedificato, cujus constructio eodem anno, quo Conventus fa-brica absoluta fuit, videlicet 1626. inchoata censenda est. Suprema elatae supra modum Turris contignatio infausto Fulminis ictu quassata bis corruit, bis item pri-maevae fermè proceritati restituta fuit. Prior ruina accidisse notatur anno 1702. sub gubernio P. Philippi Columbichii, qui eam ultimo sui Guardianatus anno erexit. Alter casus, qui sub P. Bonagratia Gollob anno 1737. contigit, minoris erat mo-menti, unde et eodem anno levibus expensis reparata fuit. Sic restituta turris toti Viciniae dominabatur usque ad tempora P. Chrysostomi Pogatschnig, ad annum scilicet 1755. quo die 10. Septembris tertio fulmine petita deplorandum in modum fuit disjecta, manetque etiamnum humiliata, non nisi lateritio Capitegio, eoque fer-me plano â P. Theodorico Paganetto tunc Guardiano donata. III. Decima itaque Septembris 1755. circa horam 9'nam Vespertinam mina- cissimae ab Aquilone nubes sunt advectae, earumque tempestuoso conflictu ardor expressus se subito emisit, densatissimamque turrim horrenda quassatione, prae-sertim ejusdem Capitegium usque ad Campanas intercessione Deiparae ab omni laesione praeservatas, quae quamvis inclinatae pendebant, non tamen aut confrac-tae, aut ab igne laesae erant, disjecit. Ignis subito succensus pergulae, per quam ad turrim ex Sacristia itur, tectum, armaria item, in quibus ibi locatis Ecclesiae, et Sacristiae suppellex servabatur, exussit: â duobus porro vigilantibus Fratribus alii excitati adeo strenuam operam in extinguendo incendio simul locarunt, ut id noctis hora 11. felicissimè sopiverint, et praepediverint, ne ad Sacristiam. aut Conventum, per accensum pergulae tectum ad utrumque connexionem habens vicinius serpserit. Fulmen nihilominus pernicitate sua Sacristiam penetravit, ac relictis in armariis paramentorum foraminibus, â graviore eorumdem cladem sibi temperando, non nisi aurum, et argentum, quod eorum quibusdam intextum erat decoloravit, in Cella Vi-naria sine ullo damno tandem extinctum, Campanae depositae erant, et post novum Chorum, donec turris reficiatur, collocatae. Postquam 677 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 677 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 677 11. 08. 2025 15:22:48 11. 08. 2025 15:22:48 Bosnia Seraphica 651 turris successivis temporibus refecta fuisset, Campanae denuo sub Guardianatu P. Theodorici Paganetto die 3. Octobris 1758. repositae erant. IV. Ex tribus Campanis in turri pendentibus, minima sub titulo S. Josephi consecrata caeteris antiquior est, et Capellae B. V. Gratiarum coaeva, quod ex hac inscriptione Gothicis litteris dignoscitur: JESUS NAZARENUS REX JUDEORUM BER. VAL. DUM ME FECIT MCCCCCXXXXI. Mediocris aetate priori suppar traditur quia illius ortus nuspiam documentorum reperiatur, attamen omni asse-veratione id affirmari non potest, cum quid signaturae illa habuit, ab antiquitatis venerandae minus aequis aestimatoribus A'o 1773. quo die 22. Junii transfusa fuit, transumptum non sit. Recens porro fusae sequens inscriptio addita est: A fulgure, et tempestate libera nos Domine. Opus D. Francisci Franchi D. D. S. S. Michaeli, Josephi, Annae, Moysi, et Eliaes fusum Goritiae An'o MDCCLXXIII. Eccles. Reg. Clemente XIV. Rom. Imper. Josepho II. et Dioeces. Gorit. Celsis. ac Re'mo D. Caro­ lo Michaele e Comitibus ab Attems Primo ejusdem Archiepiscopo. Major Sanctae Mariae honoribus consecrata ambabus junior fusa est A'o 1666. ut perbella illius inscriptio insinuat. JESUS CHRISTUS venit in pace * Et Deus homo factus est * Et Verbum Caro factum est * Opus Petri Francisci Franchi de Utino A'o 1666. ad Maj. Sanct. Trinitatis, Jesu Christi Humanitatis, B. V. Mariae Gratiarum Matris de Monte Sancto prope Goritiam, omniumque Apostolorum, nec non S. S. P. P. Francisci, et Antonii de Padua gloriam, et honorem Eleemosynis Benefactorum, et industria P. Petri Seidetti Guardiani, et P. Bonifacii Pulini Vicarii Conventus sub Provincialatu A. R. P. Petri â Flumine, Ecclesiae Principatum regente S. D. Alexandro VII. et Romanorum gubernante Imperium Leopoldo Primo. Minima de-nique Campana Sacristiae ad latus Capellae B. V. Gratiarum meridionale in lapidea turricula suspensa media est aetate prioribus junior, senior majori fusa videlicet A'o 1644. ut ex hac inscriptione patet: Michael Remer Labaci me fecit Anno D. MDCXXXXIV. Quinta Ecclesiae Montis Sancti Campanula (quae his temporibus ad alium usum non est, quam, ut tempore aestivo, ac ingruentibus tempestatibus Fratres ad Chorum convocet, nam tempestate ingruente majores Campanae non pulsantur, et peregrinis horas denuntiet) in altera supra pergulam, qua ex Conventu ad Chorum itur antiquum, lapide scisso congesta turricula pendet. Fusa est Utini A'o 1700. â Josepho Franchi, et Lauretana (ut dicunt) benedictione decorata, ac honori-bus Sancti Francisci dicata, ut ex hac inscriptione patet: Sancte Francisce ora pro nobis. Opus Josephi Franchi Utinensis MDCC. V. Tempore A. R. P. Romualdi Sitter, cujus industria Conventus novus ê fundamentis anno 1714. erectus fuit, etiam nova Sacristia, ùt ex computis expen-sarum pro fabrica Conventus factarum conjicitur, extructa fuit, in quam expensi leguntur Duc. 300. L. 3. S. 16. Hoc eodem tempore novus Chorus post Aram majo-rem erectus fuisse creditur, quam 678 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 678 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 678 11. 08. 2025 15:22:48 11. 08. 2025 15:22:48 III. CONVENTUS B'mae Virginis Mariae Gratiarum In Monte Sancto In Comitatu Goritiensi 652 hujus erectionis inter praedictas expensas nulla mentio habeatur, ast chorus primò anno 1728. Organo, stallis etc. ex nuceo ligno affabre elaboratis ornatus, et com-pletus fuit, quod â tergo stalli P. Guardiani insertum advertitur. Chorus fornace ad latus Evangelii posita primitus instructus fuerat. Subinde verò obmurato majoris securitatis causa fornacis foramine, et illa sublata est. Anteriori demum Sacristiae, et choro post 28. annos videlicet anno 1742. sub A. R. P. Casparo Pasconi Sacristia interior accessit, ferrea subinde, et portabili fornace donata. Sexaginta tribus annis elapsis proximam tectum chori minabatur ruinam, idcirco A'o 1777. sub Guardiana-tu P. Caroli Novak recentibus suppositis trabibus, assumptis potiorem partem novis imbricibus in integrum est restitutum. VI. Gradus lapidei tum ii, qui ad forum Ecclesiae assurgunt, cum illi, qui ante fores Ecclesiae prostant, constructi fuerunt A'o 1622. sub Regimine P. Bona-ventura Sbona, idque colligitur ex signatura uni eorum insculpta. Perstiterunt 117. annis, et ob vetustatem cuncta ex natura sua rodentem ferme collapsi, conquisi-tis industria P. Caspari Pasconi Ex-Ministri et actualis Provinciae Custodis Anno 1739. die 30. Julii piorum benefactorum eleemosynis â fundamentis iterum renova-ti, et additis geminis columnis octoangularibus, super quas Ss. Angelorum Gabrie-lis, et Raphaelis simulacra erga Thaumaturgam Virginem admirabunda consistunt, ad decorem fuerunt ampliati. Grande porro illud simulacrum B'mae Virginis Jesu-lum â dextris gestantis supra majorem Ecclesiae portam A'o 1712. sub P. Alexandro Bresciak collocatum fuisse dignoscitur, ex infra posito lemmate: NVLLVM DespICIt Id anno 1714. fulmine, ut fertur dejectum, ad enecationem compressis duabus fae-minis, citra vel levissimam sui comminutionem priori loco est restitutum. VII. Adjacent insuper Ecclesiae B'mae Virginis Gratiarum bina Sacella justa ab invicem distantia sejuncta, honoribus Sanctorum Angelorum, et Seraphici Patris S. Francisci dicata. Primum ad ingressum in atrium Conventûs in loco non-nihil eminentiori constructum fuisse, eodem anno, quo primus Conventus videlicet 1626. industria P. Bonaventurae Sbona, qui eo anno Monti Sancto praefuit, ex sub-jecta super liminari incisione advertitur: 16. SACELLUM S. S. ANGELORUM. 26. Alterum verò supra gradus, quasi in vertice Montis A'o 1632. ab Ill'mo D. D. Barone Michaele â Rabatta, et Catharina ejus conjuge, ut patet ex supraposita inscriptione: Aedicula S. P. Francisci erecta ab Ill'o D. D'no Michaele Lib. Bar. de Rabatta etc. et ab Ill'ma D. D. Catharina ejus Conjuge etc. 1632. 679 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 679 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 679 11. 08. 2025 15:22:48 11. 08. 2025 15:22:48 Bosnia Seraphica 653 Supra fenestram ejus meridionalem haec sunt incisa: Maister Joannes Schmerl Stiamez Anno 1632. Praedictus Ill'mus D. Baro Michael Rabatta in suo ultimo Testamento facto in Arce Dorimberg die 29. Octobris Anno 1647. non tantùm pro complendo Altari in dic-ta Capella, et aliis pro Missae Sacrificio procurandis necessariis legavit fl. 300. Sed etiam pro reparanda, et perpetuis temporibus conservanda Capella ordinavit agnellos duos, gallinas duas, avenae modios duos, in pecunia lib. 9. et defalcato-rem faeni unum per 16. dies quotannis per Paulum Vodizar ejusque successores praestanda. Legati hujus proprietatem renuntiavit P. Alexander Bresciak haeredi-bus praelaudati D. Michaelis Rabatta die 31. Julii 1725. Nec Conventus ea nunc percipit aliter, quam per modum purae eleemosynae. VIII. Aliis Capellis [septem] octo428 justa partitione sejunctis ascensus Montis Sancti ad porticum usque, et gradus recens constructos exornatur: quarum Superiores quatuor ex loco Prevala dicto, sub saepe laudato P. Bonaventura Sbona zelantissimo, et nunquam interiturae memoriae hujus Sancti loci custode A'o 1622. et sequentibus constructas ex incisionibus animadvertimus, ad excitandam utique peregrinantium devotionem erga gloriosissimae Virginis miraculis nitescentis se-dem, ab ipsa peculiariter hoc in loco electam. Alias verò tres inferiores, et Salcano viciniores Capellas, cum illa, quae in via posterioribus temporibus strata, Ss. trium Regum est collocata, ab altero desideratissimo P. Romualdo Sitter prioris exactis-simo aemulatore A'o 1723. sub locali regimine P. Alexandri Bresciak additas fuisse colligitur ex quodam instrumento transactionis, quod Antonius Torre aedilis Cae-sareus â Conventu Montis Sancti, et Blasio Oblak, ac Josepho Sisa Gargarensibus murariis, ob quatuor ruinose ab istis aedificatas Capellas contendentibus arbiter interpellatus confecit. Denique ad augendam erga gloriosissimam, et Coronatam Dominam, et Matrem gratiarum devotionem, tum sublevandam in praeruptissimo Montis apice peregrinorum lassitudinem, gradus ex scisso, et impolito lapide N'o 117. ad instar graduum Tersactensium, ex utraque parte nonnihil prominenti muro ad sedendum accommodato circumdati, â Sacello S. Francisci anfractim protensi, interjecto lapideo strato, et Capellis tribus in anfractibus collocatis, et aspectabili porticu ad principium graduum constructa A'o 1777. et sequenti sub gubernio P. Caroli Novak insignis Mariani cultus Zelatoris, sunt positi. Supra Porticum, penes quam est Capella Ss'mae Trinitatis, est depictus Carolus Archidux Austriae, qui hunc locum Fratribus Minoribus tradidit, â Porticu usque ad primam Capellam, in qua cum solemni processione translatio miraculosae imaginis Utino ad Mon-tem Sanctum repraesentatur, sunt gradus 41. A prima Capella usque ad secundam, in qua Coronatio Vaticano ritu peracta repraesentatur, sunt gradus 21. A secunda Capella usque ad tertiam, in qua Crucifixus ê trabe pendens, cum statuis dolorosis-simae Virginis, et S. Joannis Evangelistae collocatus est, sunt gradus 25. Ab hac Capella, usque ad Capellam S. Francisci gradus 30. 680 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 680 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 680 11. 08. 2025 15:22:48 11. 08. 2025 15:22:48 III. CONVENTUS B'mae Virginis Mariae Gratiarum In Monte Sancto In Comitatu Goritiensi 654 §. II. De Aris in Basilicam B. Virginis Gratiarum mox â principio Ecclesiae repositis, et Ara Majori gloriosissimae Virginis Mariae. I. Ex Consecrationis Ecclesiae instrumento, quod c. 2. §. 2. n. 4. pag. 609. ex Originali attuli, manifestum evadit, primis statim, imò iisdem planè, quibus Ec-clesia construebatur annis, quatuor aras fuisse fabrefactas, nam eodem prorsus die, mense, anno, quo Ecclesia, et quatuor arae consecratae in dicto instrumento le-guntur; Major videlicet in Capella in honorem S. MARIAE; 2'da in medio Chori in honorem Beatae, et individuae Trinitatis; 3'tia â latere dextro ad honorem S. Luciae, Ursulae, et sociarum ejus. 4'ta â latere laevo in honorem S. Leonardi. In consecratio-nis functione reconditae fuerunt Reliquiae Ss. Martyrum Donati, Romuli, Venusti, Sylvani, Hermogenis, S. Afrae, et Sodalium, ac S. Stephani Protomartyris, quorum expressè meminit saepe dictum Consecrationis instrumentum. II. Duabus ad latera primitus constructis subinde temporum edacitate exe-sis, et jamjam collabentibus recentes aliis sub titulis sunt substitutae, hodie enim nec S. Luciae, Ursulae, et Sociarum, nec S. Leonardi Altaria, nec ulla eorum ves-tigia conspiciuntur. Quamvis vero certum non est, quae arae recens antiquis sint substitutae, persuasio tamen vulgi ad haec usque tempora perdurans est, Aram, quae hodie Confraternitatis B. Virginis dicitur, â latere Altaris majoris dextro ex-tans, esse honoribus S. Luciae, Ursulae, et Sociarum ejus dicatam; nec alio illam, quam S. Ursulae nomine vocant Plebaei, quae firma illa populi persuasio aliunde originem suam habere non potuit, quam â Seniorum traditione, qui aut ipsimet vi-derunt, aut â testibus ex visu intellexerunt, ibi loci quandoque Aram S. Luciae, et Ursulae sacram extitisse. Hoc porro inito pacto, Aram scilicet Confraternitatis in locum S. Luciae, et Ursulae fuisse suffectam, sua veluti sponte ex saepedicto Con-secrationis instrumento fluere videtur, eo loci, ubi nunc ad latus laevum Capellae Ara Ss'mae Trinitatis conspicitur, aram S. Leonardi olim extitisse. Is quippe â latere laevo Capellae, ad quod Episcopus Aegidius se Aram 4'tam in honorem S. Leonardi consecrâsse perhibet, ê regione respondet loco ad latus dexterum, in quo olim S. Ursulae, nunc Confraternitatis B. Virginis Ara, collocata persistit. III. De prima Ara Ss'mae Trinitatis quo loco constiterit, nullum certum prostat indicium. Quia tamen Instrumentum Consecrationis Aram S. Luciae ad la-tus dexterum Capellae, Aram S. Leonardi ad latus laevum, Aram verò in medio Chori collocatas fuisse, clarè innuit; dicendum est saltem conjecturaliter, Aram Ss'mae Trinitatis fuisse mediam inter utramque, vel mox supra gradus, vel propin-quius ad Capellam extructam. Nam 681 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 681 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 681 11. 08. 2025 15:22:48 11. 08. 2025 15:22:48 Bosnia Seraphica 655 olim fuisse spatium illud ante Aram majorem Chorum nuncupatum, certum est, si-cut etiam in aliquibus locis adhuc hodie taliter vocitari solet. Quia verò Ara Ss'mae Trinitatis totum fermè devoto populo prospectum impediverat, ad ipsam B. V. Ca-pellam fuit Ara lateralis, quae prius S. Leonardi nomine consecrata erat, in titulum Ss'mae Trinitatis erecta, Ara verò antiqua sub titulo Sanctissimae Trinitatis in medio Chori situata, ad locum remotiorem ab Ara majori, nempe ad locum, ubi nunc Ara S. Annae sita est, translata. Haec ita evidentioribus destitutus documentis contigisse salvo meliori judicio arbitror. IV. Altare Majus B'mae Virginis Gratiarum, statim, atque Capella ejus-dem exaedificata fuerat, et antequam Corpus Ecclesiae surgere coeperat, ex ligno constructum, atque in praefato Sacello collocatum fuit, ut populo ob rei novitatem, factique prodigii excellentiam confluenti fieret satis, et instanti Ecclesiae benefi-cio humanitus etiam consuleretur. Traditur, ligneo huic Altari primitus impositum fuisse simulacrum B'mae V: Mariae sedentis, et Jesulum â sinistris gestantis, quod in anfractu graduum, per quos ad superiorem contignationem Conventus ascendi-tur, gratissimum aspectu hodiedum conspicitur. Traditioni non desunt conjecturae, nam reliquis simulacri partibus edacitate temporum corrosis, sola facies incorrupta, pulchra tota, sine ruga, nulla infecta atomo primaevae amoenissimae speciei ser-vat lineamenta, et mirabilis cujusdam gratiae diffusione se ad salutantes aspirat, blande insinuans, in se gratiosi quidpiam ominis latere: praefert insuper per omnia fermè formam, in qua gratiosissima Coeli Regina devotae Ursulae Ferligoinizae apparuisse in loco, quo revera apparuit, tum in antiquis Iconibus, ac Imaginibus de-picta conspicitur. Et verò penè certum esse videtur, in Altari statim, atque istud ex lignis confectum fuit Imaginem gloriosissimae Virginis Mariae eo in aspectu, quo Ursulae eam sibi apparuisse Goritiensibus vivaciter ingessit, populo jam in limine aedificii, et antequam Ara consecraretur, ac consecratae miraculosa Icon in tabula cedrina depicta fuisset commissa, certatim concurrenti fuisse expositam. V. Anno 1544. quo Ecclesia Consecrationis beneficio unà cum quatuor supra recensitis Aris donata fuit, rei plane admirandae fama, et sanctitate loci voce populi undique indicibili jubilo evulgata permotus Emin'mus, et R'mus Dominus Ma- rius429 Grimani S. R. E. Cardinalis, Patriarcha Aquilejensis, gratiosissimam Divae Virginis suum in ulnis gestantis Unigenitum eleganti penicillo, vivisque coloribus in tabula cedrina adumbratam, â dextero latere S. Joachimo beatissimo ejusdem Patre (juxta alios, et non contemnendam crisim S. Zacharias Pater S. Joannis Bap-tistae â dextris repraesentatur, qui cum Sancto filio suo primus Incarnati VERBI Praeco esse meruit) â sinistris verò D. Joanne Baptista, veluti veracissimis tanti mysterii, et solii gratiarum Assessoribus Effigiem Utino transmisit, quae eodem anno, remoto ligneo simulacro, et primo post Aram reposito, et dein ad Conventum translato, in Majori Ara honorifice reposita, summa omnium Christifidelium devo-tione, et pietate colitur, ac continuis miraculorum splendoribus claret, in suosque Clientes gratiarum fluenta liberalissime diffundit. 682 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 682 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 682 11. 08. 2025 15:22:48 11. 08. 2025 15:22:48 III. CONVENTUS B'mae Virginis Mariae Gratiarum In Monte Sancto In Comitatu Goritiensi 656 VI. Anno 1686. cum Ara lignea vetustate corrosa ruinae esset proxima, decreverunt Patres novam, eamque, ut perpetuis futuris temporibus duraret, ex mar-more substituere. Quapropter initus est contractus inter D. Parentem Spiritualem, et D. Joannem Paccassi, pro Ducatis 1790. patriis, vi cujus se D. Paccassi obligabat facere Altare cum tabernaculo quatuor Angelis, et duabus portis, Sacristiae nempe, et Capellae S. Michaelis. Annus initi Contractus non reperitur signatus; ex quo conjici possit initium laboris. P. Casparus Pasconi Hist. Conv. et Eccles. Mont. S. c. 2. n. 6. ait: Aram marmoream fuisse erectam sub gubernio P. Bonifacii Pullini, sed cum â veritate ablusisse ex semetipso convincitur; etenim num. mox sequenti dicit: Translationem fuisse miraculosissimae Iconis ad novam marmoream Aram die 2. Augusti anno 1686:430 qui fuit ultimus annus Guardianatus P. Vincentii Lam-pretich, nam P. Bonifacius Pullini praefuit Conventui Montis Sancti â 9. Septemb. 1681. usque ad 21. Septembris 1684. quo die, et anno successit eidem in Officio Guardianatus P. Vincentius Lampretich, et regnavit usque ad 7. Julii 1687. Si itaque Ara anno 1686. adeo perfecta fuit, ut ad eam Sacratissimae Imaginis translatio fieri potuerit, signum est, eam totam sub gubernio P. Vincentii, nisi quis ad plures, quam tres annos ejus laborem extendere velit, factam fuisse. VII. Postquam miraculosissima Icon gloriosissimae V. Mariae novae Arae die 3. Augusti 1686. coram ingenti populi multitudine, qui ad lucrandam Portiuncu-lae Indulgentiam advenerat, imposita fuisset, â Patribus conclusum fuit, ut praemis-sis omnibus requisitis Altare recens constructum solemniter consecraretur, usque ab Innocentio XI. Summo Pontifice gratiose obtentis, et ab E'mo S. R. E. Cardinale Bonvisio, eo tempore apud S. C. M. Leopoldum I. Nuntio Apostolico recognitis, ac de assensu E'mi pariter Delphini S. R. E. Cardinalis, et Patriarchae Aquilejensis in Scriptis obtento, solemni ritu sub titulo Nativitatis B. Virginis MARIAE consecra-tum fuit die 8. Augusti anno 1688. ab Ill'mo, et R'mo D. D. Jacobo Ferdinando ex ad-dictissima etiamnum Seraphicae Religioni Baronum familia de Gurizutti Antistite Tergestino sub locali gubernio P. Zachariae Battig ex Shempasso. VIII. Anno dein 1692. sub altero P. Zachariae Battig gubernio stratura ex perpolito diversi coloris marmore Capellae plano est ingesta. Duobus post annis, Anno scilicet 1694. Guardianatus munere fungente P. Philippo Columbichio para-stidis accesserunt crates ferreae portis utrinque eleganti opere instructae, idque ex munificentia Nobilis D. D. Petri Antonii Codelli, ut ex Chronostico insertae crati-bus tabulae inscripto dignoscitur: Vt tVa VIrgo foret seMper speCIosIor AeDes InsIgnIs pIetas nobILe strVXIt opVs. Perillustris D. Petri Antonii Codelli Nobilis Labacensis 683 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 683 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 683 11. 08. 2025 15:22:48 11. 08. 2025 15:22:48 Bosnia Seraphica 657 IX. Thaumaturga Icon Anno 1717. curante ARP. Romualdo Sitter lamina chrystallina inauratis jugamentis imposita est acclavata. Anno mox sequente stra-turam ex polito lapide superioris Ecclesiae portionis â gradibus usque ad lumen Sanctuarii, sive Capellae B. V. Gratiarum poni coepisse, constat ex Contractus ins-trumento, cum latomo Pasqualino Lazarini initi, sed sensim, et sensim fuit etiam reliqua Ecclesia ex lapide scisso strata, quae stratura completa fuit anno 1742. ut ARP. Caspar Pasconi perhibet in suo Conventus constituto de anno 1742. Anno denique 1734. quo praedictus P. Pasconi prima vice hujus Conventus Guardianatus officio perfunctus est, Ecclesia B. V. Gratiarum suggestu marmoreo Utini â D. Pau-lo Zulliano affabre elaborato, ac ad columnam sua in serie â porta majore Ecclesiae ad latus Evangelii, 5'tam mira arte posito fuit exornata impendiis fl. 400. quos pii quidam benefactores in honorem B. Virginis ab ipsa centuplum recepturi numera-verunt, ut ex Chronodistico suggestui supposito advertitur: A DeVotIs VIrgInI Coronatae eXtrVCtVM §. III. De reliquis Ecclesiae Aris. I. Praeter Aram Majorem, de qua nunc egimus, in Capella B'mae V. Ma-riae Gratiarum sitam, adhuc 11. in dicta Ecclesia existunt Arae, nempe 1'ma S. Mi-chaelis Archangeli. 2'da Ss'mae Trinitatis. 3'tia Confraternitatis B. V. Mariae. 4'ta S. Annae Dei Genitricis Matris. 5'ta S. Josephi Sponsi B. V. Mariae. 6'ta Magni Patriar-chae S. Francisci Seraphici. 7'ma S. Antonii Patavini. 8'va S. Petri de Alcantara. 9'na S. Joannis Nepomuceni. 10'ma S. Petri Regalati. 11'ma S. Notburgae Virginis. Ara S. Michaelis Archangeli in particulari Sacello primis statim temporibus videlicet quinto decimo ab aedificatione Ecclesiae anno, et Christi 1560., qui uni lapidum extra Sacellum incisus videtur, Capellae B. Virginis â Cornu Evangelii, et lateri Arae olim S. Ursulae, hodie Confraternitatis B. V. orientali arcte ex quadro lapide adaedificato, constructa conspicitur. Potiori ex parte marmorea est, demptis statuis tribus S. Michaelis, Gabrielis, et Raphaelis Archangelorum, quae ex ligno fabrefac-tae ad utrumque Arae latus supra columnas itidem ligneas posterioribus temporibus sunt collocatae. Introitus ad dictam Capellam primitus ex Sacrario â regione Sacri-stiae, ùt hodie non fuerat, sed extra illud in loco, ubi hodie Ara est Confraternitatis B'mae V. Mariae (nam haec primitus penes fenestram stabat) Consecrata dicitur Ara haec 9. Augusti 1688. ab Ill'mo, et R'mo D. D. Jacobo Ferdinando Gurizutti Epi-scopo Tergestino, qui Reliquias Ss. Feliciani M. et Vestinae 684 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 684 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 684 11. 08. 2025 15:22:49 11. 08. 2025 15:22:49 III. CONVENTUS B'mae Virginis Mariae Gratiarum In Monte Sancto In Comitatu Goritiensi 658 V. et M. eidem inclusit, verum cum compilator Breviarii historici Conventus et Ec-clesiae Montis Sancti secutus P. Pasconi dicat, Aram Majorem marmoream fuisse consecratam 8. Augusti anno 1688. et Aram S. Michaelis 9. Augusti ejusdem anni â praelaudato Antistite Tergestino, uno cum suo Antesignano in errorem incidisse videtur; cum enim entia non soleant magnae, praesertim dignitatis Praelati multi-plicare sine necessitate dicendum est, Aras omnes â praedicto Antistite anno 1688. fuisse consecratas simul aut die 8. aut 9. Augusti. II. Ara secunda Sanctissimae, et in[di]viduae431 Trinitatis, primitus lignea collocata fuit in medio Chori collocata fuit,432 et dein ad latus laevum Capellae B. Virginis in locum S. Leonardi, ut supra memini, translato, cui die 1. Januarii 1688. marmorea aspectabilis formae sub gubernio P. Zachariae Battig substituta est. Consecrata fuit ab eodem R'mo Antistite Tergestino, eodemque anno, mense, et die, quo Ara S. Michaelis Archangeli. Reliquiae porro, quae sub Consecrationis solemniis sepulchro hujus Arae sunt inclusae, illo ad haec usque tempora inviolato permanente, et caeteroquin nuspiam instrumentorum notatae etiamnum ita delites-cunt, ut ignorentur. III. Tertia Ara Confraternitatis B. V. Mariae â latere dextro, seu â Cornu Evangelii Capellae ejusdem in locum Arae Ss. Luciae, et Ursulae collocatum est, cui primitus ligneae ex marmore eodem anno 1688. quo Ara Ss'mae Trinitatis â P. Pasconi substituta dicitur, verùm hanc Aram posteriorem esse Arae Ss'mae Trinitatis ex eo patet, quia priorem fecit Joannes Pacassi, hanc verò ejusdem filius Leonardus. Consecrationis hujus Arae nullum vestigium [Consecrationis]433 prostat, sed credi-tur exscalptae ejus mensae aram portatilem statim in erectione sua ad libellam esse immissam, ac ita firmatam, ut cum mensa concrevisse hodiedum videatur. IV. Quartam Aram honoribus S. Annae Immaculatae Dei Genitricis, for-tunatissimae Matri dicatam in medio Ecclesiae sitam ab origine sua gloriosissimis honoribus Immaculatae Conceptionis B. V. Mariae dicatam fuisse P. Franciscus Glavinich de Orig. Prov. Bosn. Croat. fol. 29. asserit, et subinde, ne tituli B'mae Virginis in eadem Ecclesia multiplicati servarentur, transivit in titulum B. Annae. Aram Immaculatae Conceptionis jam anno 1639. quo P. Glavinich huic Conventui praefuit extitisse ex eodem dignoscitur quidem, quo verò constructa, aut titulus mu-tatus fuit anno, nullum prostat instrumentum, ex quo id pateret. Fors id accidit anno 1690. quo ea sub P. Vincentio Lampretich renovata fuit, ut ex quadam scheda â P. Carolo Novak p. t. Guardiano anno 1776. dum sepulchrum hujus arae aperuisset, inventa desumitur. Ara haec sub titulo Sanctae Annae die 9. Junii anno 1717. ab Ill'mo, et R'mo D. D. Georgio Xaverio de Marotti Episcopo Petinensi, et Praeposito Rudolphswertensi inclusis in ea Reliquiis Ss. Pacifici, et Fructuosae consecrata fuit. Anno sequenti 1718. locupletior facta 685 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 685 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 685 11. 08. 2025 15:22:49 11. 08. 2025 15:22:49 Bosnia Seraphica 659 est novi Tabernaculi additione industria P. Petri Stibeli Conventûs actualis Guar-diani. Aucta iterum fuit A'o 1735. tribus ex albo marmore statuis Ss. Annae, Bernar-dini Senensis, et Joannis Capistrani, quas munificentia Excell'mi, et Ill'mi D. D. Wen-ceslai S. R. I. Comitis â Purgstall locumtenentis, et Capitanei Goritiensis poni fecit: in cujus gratificationem Familiae illius insignia â tergo dicti Altaris appendi sunt permissa. Demum anno 1740. curante P. Casparo Pasconi positis supra marmo-reas ab utroque latere columnas ligneis simulacris Dolorosae Matris, et S. Joannis Evangelistae, et Crucifixi ex alta trabe supra medium Arae pendentis ad eum, qui hodie conspicitur reducta est ornatum. In hac Ara effracto Reliquiarum Sepulchro positum fuit anno 1776. Portatile. V. Quinta Ara in honorem Sancti Joseph Intemeratae Virginis Mariae fide-lissimi Sponsi, et Nutritii Salvatoris D. N. Jesu Christi erecta fuit ex marmore sub moderamine ARP. Romualdi Sitter Provinciae Patris anno 1714. Consecrata verò die 9. Junii anno 1717. ab eodem Ill'mo, et R'mo D. D. Francisco Xaverio Marotti Episcopo Petinensi. Reliquiae, quae sub Consecrationis functione impositae fue-runt, ignorantur. VI. Sexta Ara Magno Patriarchae S. Francisco Assisiati Sacra bis consecra-ta legitur, primo A'o 1688. 10. Augusti ab Ill'mo, et R'mo D. Episcopo Tergestino An-tonio Ferdinando Gurizutti. Amabo! quis aequus rerum aestimator sibi persuasum habebit? ut Episcopus Gurizutti anno 1688. tria Altaria, tribus successivis diebus consecrâsse dicatur, ut recens Compilator Breviar. hist. Eccl. Montis S. praetendit, qui eodem anno ab eodem Episcopo dicit fuisse consecratam Aram Majorem die 8. Augusti, Aras S. Michaelis, et Ss'mae Trinitatis 9. Augusti, hanc verò S. Francisci 10. Augusti. Si enim idem Episcopus duas Aras 9. Augusti consecrare potuit, cur non et alias duas? Secundò, quia hanc Aram P. Romualdus Sitter ex marmore fieri curavit 1714., nova indiguit Consecratione, unde ea denuo consecrata fuit cum aliis Aris die 9. Junii 1717. ab eodem Episcopo Petinensi Francisco Xaverio de Marotti. Nec de hoc sciebatur, quae ipsi in Consecrationis solenniis impositae fuerint Reliquiae. A'o vero 1776. effracto Ss. Martyrum Sepulchro inventa sunt ossa S. Theodori M. et unius alterius Martyris, cujus nomen ita exesum fuit, ut legi non potuerit. VII. Septima Ara Urbis, et Orbis Thaumaturgo Divo Antonio Patavino Sa-cra, olim munificentia Ill'mi Comitis Coronini de Cromberg constructa, dein, dum nova ex marmore, ut aequalitas formae, et figurae, respectu aliorum ad columnas positorum Altarium servaretur, â P. Romualdo Sitter priori suffecta fuisset, fuit haec Salcanum translata hac lege, ut Insignia Familiae Coroninianae novae Arae affigerentur. Consecrata fuit haec Ara 9. Junii 1717. ab eodem Episcopo Petinensi Francisco Xaverio Marotti impositis Reliquiis S. S. Modesti, et Candidae M. M. VIII. Octava Ara S. Petro de Alcantara Ordinis Minorum admirabilis Poenitentiae, et altissimae Contemplationis munere insigni dicata, constructa fuit ab eodem ARP. Romualdo Sitter Provinciae Patre, et Superiore locali anno 1714. Consecrationis bene- 686 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 686 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 686 11. 08. 2025 15:22:49 11. 08. 2025 15:22:49 III. CONVENTUS B'mae Virginis Mariae Gratiarum In Monte Sancto In Comitatu Goritiensi 660 ficium accepit ab eodem Episcopo Petinensi Francisco Xaverio Marotti die 9. Junii 1717. cui imposita erant Reliquiae Sanctarum Tranquilinae, et Bonifaciae M. M. ut dein A'o 1776 animadversum fuit. IX. Nona Ara in honorem S. Joannis Nepomuceni gloriosi Martyris, et Sa-cramentalis Secreti invicti assertoris ex marmore erecta fuit A'o 1737. sub gubernio P. Bonagratiae Gollob impensis 200. fl. quod interveniente A. R. P. Caspari Pas-coni actualis Ministri Provincialis dexteritate Domina Cerneyin Civis Labacensis numeravit, consecrata verò de expressa, et in Scriptis transmissa licentia Emin'mi Cardinalis, et Patriarchae Aquilejensis Danielis Delphini sub altero P. Pasconi Guardianatu Anno scilicet 1742. die 15. Augusti ab Ill'mo, et R'mo D. D. Bonifacio Cechotti Episcopo Petinensi ex Ordine Fratrum Minorum Provinciae Croatiae Car-nioliae, qui sub sacra functione Reliquias Ss. Fausti, et Laurentii in ea recondidit. X. Decima Ara D. Petri Regalati Regularis Observantiae restauratoris Be-nedicto XIV. Romano Pontifice anno 1746. Sanctorum Albo adscripti honoribus dicata, opera, et studio P. Caspari Pasconi piorum benefactorum eleemosynis anno 1750. ê ligno confecta, et ad extimum Ecclesiae latus dexterum collocata est, por-tabili tantùm instructa, donec Consecrationis beneficio donetur. P. Pasconi adnotat in Protocollo ejusdem Conventus dictam Aram sequente Epigraphe fuisse construc-tam, quae tamen in ara non invenitur: Siste: Petri Regalati est quam cernis imago: cognomen charitas, Nomen adumbrat aquas Prostat hic auxilium miseris, solatia, mille quotidieque suam, sentit egenus opem Immittis dulces non surripit Atropos annos nam paret jussis mox Libitina suis. Si ratis indomitis Neptuni agitatur in undis Alcionus Petrus est, Portus, et Argo Sacra. SI qVos astVtI pertVrbant DaeMonIs astVs ILLICo sVppetIas PetrVs ab aXe faVet. XI. Undecima, et ultima in ordine Ara S. Notburgae Virgini Sacra â regio-ne Arae S. Petri eodem anno 1750. ejusdemque P. Pasconi studio, et opera positum, lignea etiam est, et portatili instructa. Sequens Epigramma, quod idem Vates finxit, in eo desideratur: Nihil opus hic calamo, nil scriptis, omnia caelum Annales vitae picta tabella refert Ancillam spectas armatam falce, ferentem Munera grata fami, munera grata siti Ipsa suum fundat gremium Notburga, sitique, ut, quod edas, habeas codre, quod ire bibas. Falx quoque dum cessat, magis horrea messibus implet, Otia plus nimia sancta labore juvant. 687 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 687 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 687 11. 08. 2025 15:22:49 11. 08. 2025 15:22:49 Bosnia Seraphica 661 XII. Ex his colligitur, fuisse olim omnes aras praeter duas ultimas, so-lenni ritu consecratas: successu verò temporis Ecclesiae Ministri, dum ornandis aris quandoque intendissent, quinque Altarium sigilla incautis pedibus contriverunt Sacris Reliquiis intactis caeteroquin remanentibus. Quare anno 1776. die 18. et sequ. Septembris P. Carolus Novak loci Guardianus habita copia latomi Tergestini D. Petri Skuka dictarum ararum sepulchra effringi curavit, ac respondenter incisis, et excavatis mensis earum portatilia per eumdem lapicidam committi fecit. Porro Reliquiae ex violatis S. S. M. M. Sepulchris extractae, et alio decenter collocata erant sequentes: 1'mo Ss. Feliciani M. et Vestinae V. et M. ad S. Michaelem. 2'do S. Theodori, et alterius Sancti Martyris, cujus nomen legi amplius non poterat ad S. Franciscum. 3'tio Ss. Pacifici, et Fructuosae M. M. ad S. Annam. 4'to Ss. Tranquilinae, et Bonifaciae M. M. ad S. Petrum de Alcant. 5'to Ss. Modesti, et Candidae M. M. ad S. Antonium Patavinum. XIII. Praeter recensitas Reliquias, sunt et aliae suis Thecis conclusae, et in Basilica B. V. Gratiarum asservatae, quas omnes praeter propriis authenticis mu-nitas, P. Pasconi in Protocollo Conventûs ex authenticis litteris manu Episcopi, et sigillo munitis ex Coemeterio S. Priscillae extractas asserit, et sunt sequentes: 1'mo Particula S. Crucis in Pace majore. 2'do S. Annae in ostensorio parvulo cum authentica. 3'tio S. Petri Regalati cum authentica. 4'to Massa Ss. Martii, Cyriaci, et Jucundae in sex partes divisa, et S. Caelestini. 5'to Ossa 7. Ss. Martyrum in uno involucro, et S. Venturae. 6'to Ss. Vicentiae, Benignae, Crescentii, Prosperae, Lucidiani, Theophilae, Jucundini, Liberatae, Serenae, Illuminatae, et Columbae Martyrum. 7'mo Pars pedis S. Damiani M. et pars pedis unius ex sociis S. Ursulae. 8'vo Ss. Benigni, Pacifici, Pii, Constantini, Justinae, et Maximi Martyrum. 9'no Ss. Sereni, Felicis, Laetantis, Simpliciae, Lucidae Martyrum. 10'mo Ss. Fructuosae, Gaudentii, Clementis, Bonifaciae M. M. 11'mo Ss. Leopardae, Romanae, Ursinae, Fortunatae, Jucundinae, Perpetuae. §. IV. De cryptis, earumque inscriptionibus. I. Cum Mons Sanctus ab hominum habitatione valde remotus sit, et Goritia tribus horis, ac duabus Salcano distet, vix aliquis invenitur, qui in tam alto Monte sepeliri anhelaret. Sunt tamen aliqui, qui loci sanctitate, et singulari erga B'mam Virginem pietate moti sibi in hoc praerupto Monte usque ad 688 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 688 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 688 11. 08. 2025 15:22:49 11. 08. 2025 15:22:49 III. CONVENTUS B'mae Virginis Mariae Gratiarum In Monte Sancto In Comitatu Goritiensi 662 novissimam tubam quietem elegerant. Praeprimis est Crypta Religiosorum Fratrum in medio Ecclesiae supra gradus per quos ab Ara Sanctae Annae ascenditur, et intra aras S. Joseph, et S. Petri de Alcantara sita, cujus sepulchrali lapidi haec inscriptio incisa legitur: Quod sumus, vos eritis Ad nos currendo Venitis Humana, ac cuncta sumus Umbra, Vanitas Et scaena imago Verbo nihil Tibi, qui haec legis Quisquis es, vigila Dum vigilas, et in rem tuam maturè propera Horas scit nemo Vale. 1720. II. Secunda est Ill'mi D. Hermani Baronis ab Attimis ad pedem Arae S. Petri de Alcantara sita, quam sibi vivens in Testamento Gradiscae die 11. Januarii 1611. condito fieri constituit, et in eam cor suum capsae cupreae inclusum recondi voluit cum lemmate sequente: Sub Tuum praesidium Domina Hermanus de Attembs Baro, et Dominus Sanctae Crucis etc. MDCXI. III. Tertia crypta est Domini Petri Morelli de Schenfeld Syndici Aposto-lici Conventus Montis Sancti penes Aram Confraternitatis B. V. Mariae cum hac sepulchrali inscriptione: Hic jacet Petrus Morelli de Schenfeld Patritius Goritiensis Juris Consultus et Philosophus Obiit XVI. Septembris MDCLXXXVI. IV. Quarta crypta est Domini Mathiae Bendler civis Goritiensis infra communem cryptam nostrorum Fratrum posita, quam propriis expensis pro se, sua uxore Maria, et posteris suis fieri curavit. Lapidi sepulchrali sequens apposita est inscriptio: 689 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 689 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 689 11. 08. 2025 15:22:49 11. 08. 2025 15:22:49 Bosnia Seraphica 663 Sepulchrum Domini Mathiae Bendleri Civis Goritiensis Et ejus uxoris Mariae Haeredumque suorum XV. Decembris MDCXXVI. V. Crypta quinta ante Aram Ss'mae Trinitatis est D. Caspari Bellini, cujus sepulchrali lapidi sequens incisa est inscriptio: Perillustri Domino Casparo Bellino Patritio Goritiensi Lucretia amantissima soror A die XII. Augusti MDCLIV. VI. Sunt et aliae tres Cryptae in corpore Ecclesiae, duae ad S. Franciscum, et tertia ad S. Josephum, quartam item in Sacello S. Michaelis Archangeli. Priori-bus et Religiosi committuntur, dum funera eorum intra breve tempus multiplican-tur. In posteriori Perillustris Domina Catharina Luchese Conventus Montis Sancti parens Spiritualis 18. Sept. 1765. tumulata jacet. De caeteris hic sepultis notitia certa reliquorum Fratrum persuasioni asserentium, hac in Sacra Aede sepultam esse puellam Ursulam Ferligioinizza, cui in hoc Sacro Monte B'ma Virgo apparuit, et ae-dificandae in hujus Montis vertice in sui honorem Domus voluntatem gratiosissimè manifestavit, ast persuasio haec nulli innititur fundamento, ex quo id vel â longè suspicari possit. Etenim si haec B. V. Mariae ablegata hoc in Monte sepulta esset, certè et dies, et annus, locusque sepulturae consignatus fuisset publicis tabulis, cum autem nil scriptotenus pro posterorum notitia relictum sit, nec locus etiam studio quaesitus, in quo ejus corpus quiesceret, inveniri potuerit, minime vulgi opinioni, quae abque aliis verisimilitudinis adminiculis nihili pendenda est, adhaerendum esse censeo. Caput VII. De Confraternitatibus in hac Montis Sancti Basilica erectis, aliisque privilegiis Sum- morum Pontificum, Patriarcharum, et Ar- chiepiscoporum huic Ecclesiae concessis. §. I. De Confraternitatibus in hac Ecclesia erectis. 690 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 690 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 690 11. 08. 2025 15:22:49 11. 08. 2025 15:22:49 III. CONVENTUS B'mae Virginis Mariae Gratiarum In Monte Sancto In Comitatu Goritiensi 664 I. Tres in hac Ecclesiae Canonicè erectae reperiuntur Confraternitates: prima B. V. Mariae gratiarum, secunda S. Michaelis Archangeli, et tertia Cordi-gerorum S. P. N. Francisci, haec ultima communis est omnibus Provinciae Con-ventibus, ac ipsi Ordini propria, unde de ea hìc nihil commemorabo, lectorem ad Conventum Labacensem remitto, ubi circa hanc Archiconfraternitatem plura fusè pro notitia omnium Provinciae Conventuum pertracta reperiet. Hic solùm de prio-ribus duabus Confraternitatibus utpote ipsi loco, et Monti Sancto annexis agam, et quidem primò de Confraternitate B'mae Virginis Gratiarum tum ob antiquitatem, cum nobilitatem, et excellentiam illius, et dein Confraternitate S. Michaelis. II. Confraternitas itaque sub invocatione, et patrocinio gloriosissimae Vir- ginis jam anno 1596. de licentia Francisci Barbari Patriarchae Aquilejensis, in cu-jus Dioecesi Ecclesia sita est, erecta fuit, ut ex ejusdem litteris, quas ex Originali adduco, constat: Franciscus Barbarus Dei, et Apostolicae Sedis gratia Pat. Aquilejen. etc. Dilectis Nobis in Christo Universitati, et hominibus Salcani prope Goritiam Aquile-jen. salutem, et felices in Dei opere processus. Ad ea libenter intendimus et oppor-tunè operis, et favoris nostri brachium porrigimus, per quae fidelium devotio ad salutem animae capessendae excitatur, et divinus cultus votivum recipit incremen-tum. Nuper Nobis itaque per Nuntium vestrum significare curâstis, quod vos zelo piae devotionis accensi, ad Omnipotentis Dei laudem, et gloriam in Ecclesia vestra S. Mariae super Monte Salcani in honorem dictae S. Mariae summopere cupitis fraternitatem erigere, sed quia hujusmodi erectionem, piumque, et laudabile propo-situm vestrum sine nostra licentia, et auctoritate fini debito, et votivae executioni mandare non potestis, quapropter per memoratum Nuntium Vestrum Nobis humi-liter supplicari fecistis, ut vestris in hac parte piis, et devotis desideriis, ac honestis petitionibus benignè in Domino annueremus. Nos itaque considerantes, quod jus-tae petitioni non est denegandus assensus, petitionibus vestri favorabiliter inclina-ti, harum serie, et tenore, quas perpetuis futuris temporibus decernimus valituras, auctoritate nostra Patriarchali Confraternitatem praefatam erigendi in honorem S. Mariae in praeallegata Ecclesia vestra, licentiam indulgemus, et liberam facultatem benignè et gratiose concedimus. In quorum fidem etc. Dat. in Civitate Utini XVI. Julii MDXCVI. (L. S.) Jo. Bettana Cancell'rius m'ppa III. Hanc Confraternitatem dein die 2. Junii 1612. Paulus V. suis litteris Cum sicut accepimus Romae ad S. Marcum sub annulo Piscatoris datis, confirma-vit, et Indulgentia- 691 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 691 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 691 11. 08. 2025 15:22:49 11. 08. 2025 15:22:49 Bosnia Seraphica 665 rum thesauro ditavit, prout ex ejusdem litteris clarius patet, quae ex Originali tran-sumptae sic sonant: Paulus P. P. V. Ad perpetuam rei memoriam. Cum sicut accepimus in Ecclesia B. Mariae Virginis Domus Ordinis Fra- trum Minorum S. Francisci de Observantia prope, et extra locum Salcani Aqui-lejensis Dioec. una pia, et devota utriusque sexus Christifidelium Confraternitas sub invocatione ejusdem Beatae Mariae Virginis non tamen pro hominibus unius specialis artis canonice instituta existat, cujus Confratres, et Consorores quampluri-ma pietatis, et charitatis opera exercere consueverunt. Nos, ut Confraternitas prae-dicta, majora in dies suscipiat incrementa, de Omnipotentis Dei misericordia, ac beatorum Petri, et Pauli Apostolorum ejus auctoritate confisi, omnibus, et singulis utriusque sexus Christifidelibus, qui dictam Confraternitatem imposterum ingre-dientur, die prima eorum ingressus, si verè paenitentes, et confessi Sacratissimum Eucharistiae Sacramentum sumpserint, plenariam, nec non tam eisdem, et pro tem-pore describendis, quam jam descriptis in dicta Confraternitate Confratribus, et Consororibus in cujuslibet eorum mortis articulo si verè paenitentes, et confessi, ac Sacra communione refecti, vel quatenus id facere nequiverint, saltem verè contriti Nomen Jesu, ore si potuerint, si minus, corde devotè invocaverint, etiam plenariam. Ac eisdem nunc, et pro tempore existentibus Confratribus, et Consororibus verè paenitentibus, et confessis, ac Sacra communione refectis, qui praedictae Confra-ternitatis Ecclesiam, vel Capellam, seu Oratorium in die festo dedicationis ejusdem Ecclesiae â primis Vesperis usque ad occasum solis diei hujusmodi singulis annis devotè visitaverint, et ibi pro Christianorum Principum concordia, Haeresum extir-patione, ac Sanctae Matris Ecclesiae exaltatione, pias ad Deum preces effuderint, plenariam similiter omnium peccatorum suorum indulgentiam, et remissionem mi-sericorditer in Domino concedimus. Insuper dictis Confratribus, et Consororibus etiam verè paenitentibus, et confessis, ac Sacra communione refectis, qui praefa-tam Ecclesiam, vel Capellam, seu Oratorium in Nativitatis, Annuntiationis, Puri-ficationis, et Assumptionis ejusdem B. M. Virginis festis diebus â primis similiter Vesperis, usque ad occasum solis dierum hujusmodi singulis annis etiam devote visitaverint, et ibi, ut praefertur, oraverint, quo die praedictorum id egerint, septem annos, ac totidem quadragenas. Quoties verò Missis, et aliis Divinis Officiis in dicta Ecclesia, vel Capella, seu Oratorio pro tempore celebrandis, et recitandis, seu Con-gregationibus publicis, vel privatis ejusdem Confraternitatis ubivis faciendis inter-fuerint, aut pauperes hospitio susceperint, vel pacem inter inimicos composuerint, seu componi fecerint, vel procuraverint, nec non etiam, qui corpora defunctorum tam Confratrum, et Consororum dictae Confraternitatis, quam aliorum ad sepultu-ram associaverint, aut quascumque processiones de licentia Ordinarii faciendas, Sanctissimumque Eucharistiae Sacramentum tam in processionibus, quam cum ad infirmos, aut aliter ubicumque, et quomodocunque pro tempore deferatur, comitati fuerint, aut si impediti Campanae ad id signo dato semel Orationem 692 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 692 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 692 11. 08. 2025 15:22:49 11. 08. 2025 15:22:49 III. CONVENTUS B'mae Virginis Mariae Gratiarum In Monte Sancto In Comitatu Goritiensi 666 Dominicam, et Salutationem Angelicam dixerint, aut etiam quinquies Orationem Dominicam, et toties Salutationem Angelicam pro animabus defunctorum Confra-trum, et Consororum dictae Confraternitatis recitaverint, aut devium aliquem ad viam Salutis reduxerint, toties pro quolibet praefatorum operum sexaginta dies de injunctis eis, seu aliis quomodolibet debitis paenitentiis in forma Ecclesiae consue-ta relaxamus. Praesentibus perpetuis futuris temporibus valituris. Volumus autem, ut si alias dictis Confratribus, et Consororibus praemissa peragentibus aliqua alia indulgentia perpetuo, vel ad tempus nondum elapsum duratura per nos concessa fuerit, praesentes nullae sint. Utque etiam sic dicta Confraternitas alicui Archicon-fraternitati aggregata jam sit, vel imposterum aggregetur, seu quavis alia ratione uniatur, vel etiam quomodolibet instituatur, priores, et quaevis aliae litterae Apo-stolicae illis nullatenus suffragentur, sed ex tunc eo ipso prorsus nullae sint. Datum Romae apud S. Marcum sub Annulo Piscatoris die secunda Junii MDCXII. Ponti-ficatus Nostri anno octavo. S. Cabellutius I. Savenier. IV. Hanc eamdem Confraternitatem B. V. Gratiarum confirmavit, et ad plura festa indulgentias eidem â Paulo V. concessas extendit suis litteris incip. Cum sicut accepimus, datis Romae apud S. Mariam Majorem die 30. May 1664. Alexan-der VII.; litterae, quae prostant in Originali, hunc continent tenorem: Alexander P. P. VII. Ad perpetuam rei memoriam. Cum sicut accepimus in Ecclesia Domus Fratrum Ordinis Minorum S. Francisci de Observantia S. Mariae Gratiarum loci Montis Sancti supra Salcanum Aquilejensis Dioecesis una pia, et devota utriusque sexûs Christifidelium Confra-ternitas sub invocatione B. Mariae Virginis non tamen pro hominibus unius specia-lis artis canonicè erecta, sive erigenda extat, cujus Confratres, et Consorores quam plurima pietatis, et charitatis opera exercere consueverunt. Nos, ut Confraternitas hujusmodi majora in dies suscipiat incrementa, de Omnipotentis Dei misericordia, et B. B. Petri, et Pauli Apostolorum ejus auctoritate confisi, omnibus utriusque sexûs Christifidelibus, qui dictam Confraternitatem imposterum ingredientur, die primo eorum ingressus, si verè paenitentes, et confessi, Sanctissimum Eucharistiae Sacramentum sumpserint plenariam. Ac eisdem tam descriptis, quam pro tempore describendis in dicta Confraternitate Confratribus, et Consororibus in cujuslibet eorum mortis articulo, si verè quoque paenitentes, et confessi, ac Sacra commu-nione refecti, vel quatenus id facere nequiverint, saltem contriti Nomen Jesu ore si potuerint, sin minus corde devotè invocaverint, etiam plenariam. Ac eisdem nunc, et pro tempore existentibus Confratribus, et Consororibus etiam verè paenitentibus, et confessis, ac sacra communione refectis, 693 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 693 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 693 11. 08. 2025 15:22:49 11. 08. 2025 15:22:49 Bosnia Seraphica 667 qui praedictae Confraternitatis Ecclesiam, seu Capellam, vel Oratorium Dominica post festum dedicationis S. Michaelis Archangeli â primis Vesperis usque ad occa-sum solis festi hujusmodi singulis annis devotè visitaverint, et ibi pro Christiano-rum Principum concordia, haeresum extirpatione, ac S. Matris Ecclesiae exaltatio-ne pias ad Deum preces effuderint, plenariam similiter omnium peccatorum suorum Indulgentiam, et remissionem misericorditer in Domino concedimus. Insuper et dictis Confratribus, et Consororibus verè pariter paenitentibus, et confessis, ac Sa-cra communione refectis dictam Ecclesiam, seu Capellam, vel Oratorium Dominica Pentecostes, S. Annae, ac Assumptionis, nec non Nativitatis B. Mariae Virginis Immaculatae festis diebus, ut praefertur visitantibus: et orantibus, quo die praedic-torum id egerint, septem annos, et totidem quadragenas. Quoties verò Missis, et aliis Divinis Officiis in dicta Ecclesia, seu Capella, vel Oratorio pro tempore cele-brandis, vel Congregationibus publicis, vel privatis ejusdem Confraternitatis ubivis faciendis interfuerint, aut pauperes hospitio susceperint, vel pacem inter inimicos composuerint, seu componi fecerint, vel procuraverint, aut etiam, qui corpora de-functorum, tam Confratrum, et Consororum praedictorum, quam aliorum ad sepul-turam associaverint, aut quascumque processiones de licentia Ordinarii faciendas, Sanctissimumque Eucharistiae Sacramentum tam in processionibus, quam cum ad infirmos, aut alias ubicunque, et quomodocumque pro tempore deferetur, comitati fuerint, aut si impediti Campanae ad id signo dato semel orationem Dominicam, et Salutationem Angelicam dixerint, aut etiam quinquies orationem, et Salutatio-nem easdem pro animabus defunctorum Confratrum, et Consororum praedictorum recitaverint, aut devium aliquem ad viam Salutis reduxerint, et ignorantes prae-cepta Dei, et ea, quae ad salutem sunt, docuerint, aut quodcumque aliud pietatis, vel charitatis opus exercuerint, toties pro quolibet praedictorum operum sexaginta dies de injunctis eis, seu alias quomodolibet debitis paenitentiis in forma Ecclesiae consueta relaxamus. Praesentibus perpetuis futuris temporibus valituris. Volumus autem, ut si alias dictis Confratribus, et Consororibus praemissa peragentibus ali-qua alia Indulgentia perpetuò, vel ad tempus nondum elapsum duratura concessa fuerit, utque si dicta Confraternitas alicui Confraternitati aggregata jam sit, aut im-posterum aggregetur, seu quavis alia ratione uniatur, seu etiam quomodolibet in-stituatur, priores, vel quaevis aliae litterae Apostolicae illis nullatenus suffragentur, sed ex tunc eo ipso nullae sint. Datum Romae apud S. Mariam Majorem sub annulo Piscatoris die XXX. Maji MDCLXIV. Pontificatus nostri anno decimo. S. Ugolinus V. Cum autem Dominica prima post dedicationem S. Michaelis Archange- li, quae ab Alexandro VII. pro titulari festo hujus Confraternitatis in praecitato Bre-vi assignata fuit, minus apta pro lucrandis Indulgentiis ob paucitatem Confratrum eo die conven[ien]tium434 visa fuerit, fuit festum titulare auctoritate Innocentii XI. litteris incip. Exponi Nobis datis 18. Sept. 1687. denuo translatum in perpetuum ad Dominicam secundam post festum S. Michaelis, in 694 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 694 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 694 11. 08. 2025 15:22:49 11. 08. 2025 15:22:49 III. CONVENTUS B'mae Virginis Mariae Gratiarum In Monte Sancto In Comitatu Goritiensi 668 quam ordinarie incidit anniversaria Consecrationis Ecclesiae dies, prout ipsaemet, ut in Originali jacent, indicant: Innocentius P. P. XI. Ad perpetuam rei memoriam. Exponi Nobis nuper fecerunt dilecti filii Officiales, et Confratres Confra- ternitatis sub invocatione Beatae Mariae Virginis in Ecclesia Domus Fratrum Ordi-nis Minorum S. Francisci de Observantia nuncupatorum sub titulo Sanctae Mariae Gratiarum loci Montis Sancti supra Salcanum Aquilejensis Dioecesis canonicè, ut asseritur erectae, quod inter alias indulgentias, quas obtinent, omnibus, et singulis confratribus, et consororibus dictae confraternitatis verè paenitentibus, et confessis, ac Sacra communione refectis, qui Ecclesiam, seu Capellam, vel Oratorium dictae Confraternitatis Dominica prima post festum Dedicationis S. Michaelis Archangeli â primis Vesperis usque ad occasum solis diei hujusmodi singulis annis devotè visi-tâssent, et ibidem pro Christianorum Principum concordia, haeresum extirpatione, ac Sanctae Matris Ecclesiae exaltatione pias ad Deum preces effudissent, plenariam omnium peccatorum suorum indulgentia, et remissio auctoritate Apostolica in per-petuum concessa fuit, prout in litteris Apostolicis desuper in simili forma Brevis expeditis plenius dicitur contineri, qua indulgentia ipsi Confratres, et Consorores de praesenti fruuntur. Cum autem sicut eadem expositio subjungebat dicti Confratres, et Consorores indulgentiam praedictam in prima Dominica post festum Dedicatio-nis S. Michaelis, ut praefertur, concessam certis ex causis minus commode lucrari valeant, illamque per Nos propterea, ut infra, transferri summopere desiderent. Nos supplicationibus dictorum exponentium nomine Nobis super hoc humiliter porrec-tis inclinati, Indulgentiam plenariam in Dominica prima post festum dedicationis S. Michaelis, ut praefertur, concessam in Dominicam secundam post festum ejusdem Dedicationis S. Michaelis Archangeli Apostolica Auctoritate tenore praesentium, servata tamen in reliquis litterarum praedictarum forma, perpetuò transferimus. In contrarium facientibus non obstantibus quibuscumque. Datum Romae apud S. Ma-riam Majorem sub annulo Piscatoris die XVIII. Septembris MDCLXXXVII. Pon-tificatus nostri Anno undecimo. J. B. Huigus VI. Ut autem Confratres, et Consorores Confraternitatis B. V. Gratiarum non tantum in vivis, variis fruerentur Indulgentiarum thesauris, sed etiam defuncti haberent singulare subsidium, Clemens X. Pontifex Maximus fecit Aram Confra-ternitatis B. V. Mariae pro defunctis Confratribus die 23. Aprilis 1672. ad septe-nium privilegiatam in die Commemora- 695 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 695 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 695 11. 08. 2025 15:22:49 11. 08. 2025 15:22:49 Bosnia Seraphica 669 tionis omnium fidelium defunctorum, et singulis diebus infra Octavam illius. Cum autem â Confratribus Confraternitatis B. V. Mariae tot Sacra solvi consuevissent, ut iisdem ad Aras privilegiatas satisfieri nequiret, Sanctissimus Dominus Noster PIUS VI. feliciter regnans ad humillimas preces P. Guardiani Caroli Novak id privilegii Confratribus, et Consororibus Confraternitatis B'mae Virginis Gratiarum in amplis-sima forma sub die 17. Augusti 1776. benignè concessit quotidie, et in perpetuum valituri, ut quicumque Sacerdos Missam, ad quamcumque praedictae Ecclesiae Aram pro defunctis Confratribus sit celebraturus, perinde suffragetur, ac si ad Aram privilegiatam fuisset celebrata. VII. Breve Apostolicum â Celsissimo Ordinario reverenter recognitum, et publicari concessum ad latus Epistolae Arae dictae Confraternitatis appensum conspicitur, quod hujus est tenoris: Rodulphus Josephus Dei, et Apostolicae Sedis gratia Archiepiscopus Gori- tiensis Sacri Rom. Imp. Princeps ê Comitibus, et Dominis ab Edling, Dominus in Ungersbach, Pala-Crucis, et S. Georgii Custodiae Albae Regalensis Custos, Abbas S. Petri De Rosacio, et Sac. Caes. Reg. et Apost. Majest. actualis intimus Consiliarius etc. etc. Ut Decretum, cujus tenor est »Cum sicut humillimè exponebatur, quaedam pia Confraternitas sub titulo B. M. V. Gratiarum nuncupata in Ecclesia Fratrum Minorum Reformatorum Sancti Francisci loci Montis Sancti Goritiensis Dioecesis canonicè reperiatur erecta, sub hoc inter caetera statuto, vel laudabili consuetudi-ne, quod ipsa Confraternitas, vel singulari illius Confratres, et Consorores sive pro omnibus ejusdem Confraternitatis Confratribus, et Consororibus defunctis, sive pro quolibet Confratre, et Consorore ejusmodi ab hac vita decedente, nonnullas Mis-sas respective celebrare, vel celebrari facere soleant: Sanctissimus Dominus Noster Pius P. P. VI. dummodo de asserto onere, seu laudabili consuetudine coram Ordi-nario constiterit, clementer indulsit, ut omnes, et singulae Missae juxta praedictum statutum, vel consuetudinem celebrandae, quae pro animabus ipsorum Confratrum, et Consororum, quae Domino in charitate conjunctae ab hac luce migraverint, ad quodlibet Altare dictae Ecclesiae celebrabuntur, animabus hujusmodi, pro qui-bus celebratae fuerint, perinde suffragentur, ac si ad Altare privilegiatum celebra-tae fuissent. Non obstantibus in contrarium facientibus quibuscumque. Praesenti in perpetuum valituro. Voluitque Sanctitas Sua hanc gratiam absque ulla Brevis expeditione 696 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 696 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 696 11. 08. 2025 15:22:49 11. 08. 2025 15:22:49 III. CONVENTUS B'mae Virginis Mariae Gratiarum In Monte Sancto In Comitatu Goritiensi 670 suffragari. Datum Romae ex Sec'ria S. Congregationis Indulgentiarum die 12. Au-gusti 1776. Card. Callinus Praefectus« Quoniam de asserto onere seu laudabili con-suetudine pro tempore existens Ad'm V'ndus P. Guardianus ejusdem Montis Sancti coram Nobis constare fecit, executioni dari, et ad effectum publicari possit T. P. facultatem concedimus. In quorum etc. Datum Goritiae ex Curia Nostra Archiepi-scopali die 8'va Octobris Anno 1776. Franciscus Galliziz Vicarius Gn'lis m'ppa Andreas Laurin Aud'or m'ppa VIII. Altera Confraternitas est Agoniae sub potentissimo patrocinio glo- riosi exercitus Coelestis Principis Michaelis, quae pro majori ejusdem Archangeli gloria, et feliciori animarum ex hoc mundo transitu est ereCta pIa IntentIone eXI-MII PatrIs CasparI PasConI ProVInCIae CarnIoLIae ProVInCIaLIs, et â Cle-mente XII. Cum sicut accepimus Romae die 24. Martii 1736. variis indulgentiis decorata, et confirmata fuit, ut sequitur: Clemens P. P. XII. Ad perpetuam rei memoriam. Cum sicut accepimus, in Ecclesia Fratrum Ordinis Minorum S. Francisci de Observantia Reformatorum nuncupatorum, loci de Monte Sancto Aquilejensis Dioecesis una pia, et devota utriusque sexus Christi fidelium Confraternitas sub titulo S. Michaelis Archangeli Agonizantium nuncupata, non tamen pro homini-bus unius specialis artis, canonice erecta, seu erigenda existat, cujus Confratres, et Consorores quam plurima pietatis, et charitatis opera exercere consueverunt, seu intendant. Nos, ut Confraternitas hujusmodi majora indies suscipiat incrementa de Omnipotentis Dei misericordia, ac B. B. Petri, et Pauli Apostolorum ejus auctori-tate confisi, omnibus utriusque sexus Christi fidelibus, qui dictam Confraternita-tem imposterum ingredientur, die primo eorum ingressus, si verè paenitentes, et confessi, Sanctissimum Eucharistiae Sacramentum sumpserint, plenariam, ac tam descriptis, quam pro tempore describendis in dicta Confraternitate Confratribus, et Consororibus in cujuslibet eorum mortis articulo, si verò quoque paenitentes, et confessi, ac Sacra communione refecti, vel quatenus id facere nequiverint, saltem contriti Nomen Jesu ore, si potuerint, sin minus, corde devotè invocaverint, etiam plenariam, nec non eisdem nunc, et pro tempore existentibus dictae Confraternita-tis Confratribus, et Consororibus etiam verè paenitentibus, et confessis, ac Sacra communione refectis, qui praefatis Confraternitatis Ecclesiam, seu Capellam, vel Oratorium die festo principali dictae Confraternitatis per eosdem Confratres semel tantum eligendo, et ab Ordinario approbando â primis Vesperis usque ad occa- 697 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 697 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 697 11. 08. 2025 15:22:49 11. 08. 2025 15:22:49 Bosnia Seraphica 671 N'o 29. sum solis diei hujusmodi singulis annis devotè visitaverint, et ibi pro Christianorum Principum concordia, haeresum extirpatione, ac Sanctae Matris Ecclesiae exaltatio-ne pias ad Deum preces effuderint, plenariam similiter omnium peccatorum suorum indulgentiam, et remissionem misericorditer in Domino concedimus: Insuper dictis Confratribus, et Consororibus etiam verè paenitentibus, et concessis, ac Sacra com-munione refectis, Ecclesiam, seu Capellam, vel Oratorium hujusmodi in quatuor aliis anni feriatis, vel non feriatis, seu Dominicis diebus per memoratos Confra-tres semel tantum etiam eligendis, et ab eodem Ordinario approbandis, ut supra visitantibus, et ibidem orantibus, quo die praefatorum id egerint, septem annos, et totidem quadragenas: Quoties verò Missis, et aliis Divinis Officiis in Ecclesia, seu Capella, vel Oratorio hujusmodi pro tempore celebrandis, et recitandis, seu Con-gregationibus publicis, vel privatis ejusdem Confraternitatis ubivis faciendis inter-fuerint, aut pauperes hospitio susceperint, vel pacem inter inimicos composuerint, seu componi fecerint, vel procuraverint, nec non etiam, qui corpora defunctorum tam Confratrum, et Consororum hujusmodi, quam aliorum ad sepulturam associa-verint, aut quascumque processiones de licentia Ordinarii faciendas, Sanctissimum Eucharistiae Sacramentum, tam in processionibus, quam cum ad infirmos, aut alias ubicumque, et quomodocumque pro tempore deferetur, comitati fuerint, vel si im-pediti, Campanae ad id signo dato semel Orationem Dominicam, et Salutationem Angelicam dixerint, aut etiam quinquies orationem, et salutationem easdem pro animabus defunctorum Confratrum, et Consororum hujusmodi recitaverint, aut de-vium aliquem ad viam Salutis reduxerint, et ignorantes praecepta Dei, et ea, quae ad Salutem sunt, docuerint, aut quodcumque aliud pietatis, vel charitatis opus exer-cuerint, toties pro quolibet praefatorum operum exercitio sexaginta dies de injunctis eis, seu aliis quomodolibet debitis, paenitentiis in forma Ecclesiae consueta relaxa-mus. Praesentibus autem, ut si alias dictis Confratribus, et Consororibus praemis-sa peragentibus aliqua alia Indulgentia perpetuò, vel ad tempus nondum elapsum duratura concessa fuerit, praesentes nullae sint, utque si dicta Confraternitas alicui Archiconfraternitati aggregata jam sit, vel imposterum aggregetur, aut quavis alia ratione uniatur, vel etiam quomodolibet instituatur, priores, et quaevis aliae litterae Apostolicae illis nullatenus suffragentur, sed ex tunc eo ipso nullae sint. Datum Romae apud S. Mariam Majorem sub annulo Piscatoris die XXIV. Martii MDC-CXXXVI. Pontificatus nostri anno sexto. Card. Oliverius Die XIV. Mensis Aprilis 1736. Utini in Palatio Patriarchali visae, et admissae pro executione, publicentur approbando dies electos per Confratres, nempe pro festo principali Dominicam tertiam post Pentecostes, pro aliis verò festis quatuor Domi-nicas quatuor Temporum. Daniel Patriarcha Aquilejen. Joannes Dominicus Coronella Cancel. Patriar. Aquilej. m'ppa 698 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 698 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 698 11. 08. 2025 15:22:49 11. 08. 2025 15:22:49 III. CONVENTUS B'mae Virginis Mariae Gratiarum In Monte Sancto In Comitatu Goritiensi 672 IX. Biennio post anno scilicet 1738. idem P. Pasconi dictam Confraternita- tem celeberrimae Archiconfraternitati ejusdem gloriosissimi Archangeli S. Michaelis Josephburgi 8. Maji 1693. institutae, et subinde plurimis Indulgentiis ab Innocentio XII. et Benedicto XIII. decorata, quae etiam sub die 5. Februarii ejusdem anni 1738. aggre[ga]ta435 fuit, sed sub certis conditionibus quarumdam praestationum quotannis Matrici, sive dictae Archiconfraternitati pendendarum: Quoniam verò ob Confra-trum, Sororumque pauperiem, ac loci hujus arctam conditionem ea servari minimè potuerunt, nec unquam factae intelliguntur, arbitror Confraternitatem hic erectam Archiconfraternitati Josephburgensi nunquam fuisse aggregatam, sed mansisse so-litariam, in possessione Indulgentiarum, quibus â Clemente XII. condecorata fuit. X. Ara S. Michaelis Archangeli Fratribus, et Sororibus dictae Confraterni- tatis privilegiatum ab eodem Clemente XII. anno, mense, et die dictis concessum fuit pro una dumtaxat feria cujuslibet hebdomadae. A Daniele Patriarcha Aquilejensi tum loci Ordinario feria in hebdomada 5'ta pro ejusmodi privilegio determinata fuit eadem die videlicet 14. Aprilis, quae feria etiam in subsequentibus renovationibus â Celsissimo, et R'mo D. D. Carolo Michaele S. R. I. Principe, et Comite ab Attems Primo Goritiae Archiepiscopo semper designata fuit. Postquam verò Pius VI., ut su-pra visum, pro Confratribus, et Consororibus Confraternitatis B. V. Mariae omnes Ecclesiae Montis Sancti Aras privilegiatas fecerat, renovatio privilegii ad aram S. Michaelis Archangeli pro defunctis Confratribus ejusdem Confraternitatis peti desiit; quia si non omnes, saltem plurimi Confratres Confraternitatis S. Michaelis, etiam Albo Confraternitatis B. V. Mariae inserti sunt, atque adeo amplissimum illud privile-gium ad S. Michaelis, aliasque omnes Ecclesiae Aras pro fratribus, et sororibus dictae Confraternitatis B. V. â Pio VI. extensum post mortem participare possunt. §. II. De aliis â Summis Pontificibus, et Archiepi- scopis huic Ecclesiae concessis gratiis, Indulgentiis et privilegiis. I. Paulus V. Romanus Pontifex sub die 26. Junii 1614. concessit Altari Ss'mae Trinitatis suffragium Arae privilegiatae ad quinquennium pro die, et Octava defunctorum commemorationis, et feria 2'da cujuslibet hebdomadae relatè ad ejus-dem Ecclesiae Sacerdotes, dummodo horum ad minus 5. ibidem fuerint. Cum au-tem anno 1616. ibidem tantùm quatuor Sacerdotes fuissent, petierunt Patres Montis Sancti ab eodem Pontifice, ut praedictum privilegium valeret, si etiam solummodo quatuor adessent Sacerdotes, Paulus Pontifex Fratrum precibus benignè annuens concessit, ut datum privilegium valeat, etiamsi quatuor dumtaxat Sacerdotes ejus-dem Ecclesiae sint; quinimo ob restrictum Sacerdotum numerum ad 4'tam insuper feriam cujuslibet hebdomadae extendit, et ampliavit Romae apud Sanctam Mariam Majorem sub annulo Piscatoris die 16. Feb. 1616. Hoc privilegium Innocentius XII. die 17. Octob. 1696. transtulit ad Aram majorem B. Virginis 699 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 699 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 699 11. 08. 2025 15:22:49 11. 08. 2025 15:22:49 Bosnia Seraphica 673 Mariae pro die Commemorationis omnium fidelium defunctorum, et singulis die-bus infra illius Octavam, ac feria 2'da, et 6'ta cujuslibet hebdomadae, dummodo in Ecclesia quotidie 14. Missae celebrentur. Hoc privilegium saepius ab aliis successi-ve Pontificibus renovatum fuit relate ad certum Missarum numerum usque ad tem-pora Benedicti XIV. qui ad humillimas preces R'mi P. Raphaelis â Lugagnano totius Ordinis Fratrum Minorum Ministri Generalis cuilibet Ecclesiae jurisdictioni dicti Oratoris subjectae, altare unum quotidianum, et perpetuum sine Missarum numero privilegiatum ab Ordinariis locorum semel designandum die 17. Decembris 1748. pro Missis tamen, quae â Fratribus Minoribus celebrabuntur. II. Accepta singularis hujusce favoris notitia P. Casparus Pasconi tum loci Guardianus illo Altare B. V. illico decorandum voluit, ac eum in finem supplicem ad Emin'mum, et R'mum S. R. E. Cardinalem, et Patriarcham Aquilejensem tum loci Ordinarium dedit, ut Is majus Altare B. V. Gratiarum pro recens obtento gratiosis-simo Benedicti XIV. favore designaret, petitam gratiam extemplo acquisivit signa-tam 22. Februarii 1749. Quoniam verò Patriarchali hac designatione, ob Missarum copiam, quae ad Aram B. V. Gratiarum, tunc privilegiatam, in autumno praecipue constitui solent, nec populi copiosissimè confluentis petitionibus, nec Patrum Sa- cerdotum commoditatis436 provisum fuerat, P. Nemesianus Markovig A'o 1775. in Monte Sancto triennale suum gubernium expleturus, privilegium hoc ab Ara B. V. Gratiarum, ad Aram S. Annae, quae nunc etiam ab aliquibus Sanctae Crucis vocitatur, transferri â Sede Apostolica, et petiit, et obtinuit, si modo ab Ordinario privilegii favore designetur. III. Porro designatio Altaris privilegiati ad S. Annam translati obtenta fuit â Cel'mo Ordinario die 5. Septembris anni ejusdem 1775. tenoris, ut sequitur RODULPHUS JOSEPHUS Dei, et Apostolicae Sedis gratia Archiepiscopus Goritiensis Sac. Rom. Imp. Princeps, ê Comi- tibus, et Dominis ab Edling, Dominus in Ungersbach, Pala-Crucis, et S. Georgii Custodiae Albae Regalensis Custos, Ab- bas S. Petri de Rosacio, et Sac. Caes. Reg. et Apost. Maj. actualis intimus Consiliarius etc. etc. Ad perpetuam rei memoriam Cum Ss'mus Dominus Noster Pius VI. Pontifex Maximus sub die 14. Julii anni currentis benignè annuerit, ut Privilegium Altaris Majoris B. V. Gratiarum in Monte Sancto ad aliud Altare semel tantùm â Nobis tamquam Ordinario designan-dum transferri possit, et valeat. Nos consideratis considerandis Altare S. Crucis in eadem B. V. Gratiarum Ecclesia situm T. P. designamus, et dictum privilegium Au- 700 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 700 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 700 11. 08. 2025 15:22:49 11. 08. 2025 15:22:49 III. CONVENTUS B'mae Virginis Mariae Gratiarum In Monte Sancto In Comitatu Goritiensi 674 ctoritate Apostolica ad illud transferimus, servato in reliquis tenore primaevae con-cessionis. In quorum etc. Goritiae in Curia Nostra Archiepiscopali die 5. Septem-bris 1775. Rodulphus Josephus Archiep'pus m'ppa Andreas Laurin Protonot. Ap'lcus Cels'mi Principis Archiep'pi Secret. IV. Alexander VII. concessit sub die 27. Maji 1664. Indulgentiam septem Altarium ab Ordinario determinandorum duodecim vicibus per annum per Ordina-rium itidem specificandis ad septennium. Unde haec Indulgentia omni septennio renovari debet, postremo renovata est die 15. Julii anno 1777. â Pio VI. Pontifice Maximo sub hoc tenore: PIUS P. P. VI. Universis Christifidelibus praesentes litteras inspecturis salutem, et Apo-stolicam benedictionem. Ad augendam fidelium Religionem, et animarum salu-tem caelestibus Ecclesiae thesauris pia charitate intenti, omnibus utriusque sexus Christifidelibus, qui septem Altaria, quatenus sita sint, in Ecclesia B. Mariae Vir- ginis si [de]437 Monte Sancto nuncupatae Fratrum Ordinis Minorum S. Francisci de Observantia Reformatorum nuncupatorum Civitatis Goritien. per Ordinarium designan. duodecim vicibus pro quolibet anno per Eumdem Ordinarium designand. devotè visitaverint, et ibi pro Christianorum Principum concordia, haeresum ex-tirpatione, ac S. Matris Ecclesiae exaltatione, pias ad Deum preces effuderint, qua vice praedictarum id egerint, ut eas omnes, et singulas Indulgentias, peccatorum remissiones, ac paenitentiarum relaxationes consequantur, quas consequerentur, si septem Altaria in Basilica Principum Apostolorum de Urbe sita ad id designata personaliter, ac devote visitarent, auctoritate Apostolica tenore praesentium con-cedimus, et indulgemus. In contrarium facientibus non obstantibus quibuscumque. Praesentibus ad septennium tantùm valituris. Volumus autem, ut si pro impetratio-ne, praesentatione, admissione, seu publicatione praesentium aliquid vel minimum detur, aut sponte oblatum recipiatur, praesentes nullae sint. Datum Romae apud S. Mariam Majorem sub annulo Piscatoris die XV. Julii MDCCLXXVII. Pontificatus nostri anno tertio. Gratis pro Deo, et Scrip'ra J. Cardinalis de Comitibus. Viso, et reverenter recognito Brevi Apostolico conceditur licentia illud pu-blicandi, et in Ecclesia appendendi, assignatis ad effectum Altaribus Majori B. V. Gratiarum, Confraternitatis Ss'mae Trinitatis, S. P. Francisci, S. Petri de Alcantara, S. Josephi, et S. Antonii Patavini; nec non Festis B. V. Annuntiationis, Purificationis, Assumptionis, Nativitatis, Nominis Mariae, quatuor Dominicis Octobris, Omnium Sancto- 701 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 701 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 701 11. 08. 2025 15:22:49 11. 08. 2025 15:22:49 Bosnia Seraphica 675 rum, feria 2. Paschatis, et Dominica Pentecostes. Goritiae etc. 9. Augusti 1777. Franciscus Galliziz m'ppa Vicarius Gen'lis V. Clemens XI. die 10. Aprilis A'o 1706. ad septennium Indulgentiam ple-nariam â quocumque fideli, et quocumque anni die semel tantum in anno lucri-faciendam concessit, qui Ecclesiam B. V. Mariae in Monte Sancto visitaverint, fuit haec Indulgentia saepius renovata, novissime verò Pius VI. feliciter regnans eamdem pro perpetuis futuris concessit temporibus die 10. Julii 1777. prout ex Originali, cujus transumptum adnecto, clarius patet. PIUS P. P. VI. Ad perpetuam rei memoriam. Ad augendam fidelium Religionem, et animarum Salutem caelestibus Ec-clesiae thesauris pia charitate intenti, omnibus, et singulis utriusque sexus Christi fidelibus verè paenitentibus, et confessis, ac Sacra Communione refectis, qui Eccle-siam sub titulo B. Mariae Virginis de Monte Sancto nuncup. Civitatis Goritien. â Fratribus Ordinis Minorum S. Francisci de Observantia Reformatorum nuncup. regi solitam, ad quam sicut accepimus, magnus populi Christiani, praecipue Peregrinorum devotionis causa fit concursus, in quocunque anni die devotè visitaverint, et ibi pro Christianorum Principum concordia, haeresum extirpatione, ac S. Matris Ecclesiae exaltatione pias ad Deum preces effuderint. Plenariam semel tantùm quolibet anno per unumquemque Christi fidelem ad sui libitum eligendo lucrifaciendam omnium peccatorum suorum Indulgentiam, et remissionem misericorditer in Domino conce-dimus. In contrarium facientibus non obstantibus quibuscumque. Praesentibus perpe-tuis futuris temporibus valituris. Datum Romae apud S. Mariam Majorem sub annulo Piscatoris die X. Julii MDCCLXXVII. Pontificatus nostri anno tertio. J. Card. de Comitibus. Viso et reverenter recognito Brevi Apostolico conceditur licentia illud pu-blicandi, et in Ecclesia appendendi. Goritiae, etc. 9. Augusti 1777. Franciscus Galliziz m'ppa Vicarius Gen'lis Caput VIII. De Miraculis patratis, et obtentis in hoc Sacro Monte gratiis interventu B. V. Mariae, nec non de magno populorum concursu ad hunc Gratiarum fontem advenientium. I. Quamplurimae sunt gratiae, et immensa beneficia, quibus Sacrosanctam hanc Deiparae Aedem, et locum crebris 702 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 702 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 702 11. 08. 2025 15:22:49 11. 08. 2025 15:22:49 III. CONVENTUS B'mae Virginis Mariae Gratiarum In Monte Sancto In Comitatu Goritiensi 676 illustrare benignissimus Deus statuit prodigiis, dum per ejus intercessionem, et magna ipsius misericordiae fluenta universus hominum ad eam confugientium Hic irrigatur coetus, quare, ut cunctis pateat excellentia hujus sacratissimi delubri, ad-feram quasdam gratias, quas B'ma Virgo Maria juxta propriam promissionem piis clientibus ad se cum omni cordis fiducia confugientibus clementissime impertita est. Non est mentis meae integrum prodigiorum texere Catalogum, sed tantum ali-qua delibare, si enim omnes gratias, quae B'ma Virgo hic elargita est, et quotidie elargitur, commemorare vellem, nunquam scribendi esset finis. II. Anno itaque 1715. die 9. Maji Anna Sustertschitschin aetatis 25. anno- rum ex Parochia S. Ruperti inferioris Carnioliae adeo erat contractione membrorum debilitata, ut repere potius, quam humano incedere gressu cogeretur: visitare nihilo-minus hanc Sacram Montis Sancti Aedem votive spopondit cum spe indubia impe-trandae â Gratiarum Matre sanitatis. Committit se igitur itineri, et dum medietatem Montis ejusdem attigisset, atque ad Capellam ibidem sitam orationi fuisset intenta, ossium, membrorumque quamdam coepit sentire commotionem. Perveniens ad Ec-clesiam B. Virginis, dum inter Missarum Solemnia miraculosa effigies adoranda detegebatur, confestim coram ingenti populi obstupescentis multitudine, expeditum artuum usum, totiusque corporis obtinuit integritatem. Hanc porro facti naturae or-dinem procul dubio excedentis seriem non solùm circumstantes Christi fideles pa-lam contestati fuêre, verum etiam superior ipse loci adhibitis regularibus Conventus testibus, praeviaque Instrumenti compilatione ad futuram rei memoriam eamdem in fastis retulit Marianis: Anna autem provolutis in terram genibus Thaumaturgae liberatrici humillimas persolvit grates. III. Insigne quoque beneficium anno 1715. obtinuit â Thaumaturga Virgine Montis-Sanctana Joannes Balthasar Vogel Ballistarius, prout propriae manus testi-monio testatum pro aeviterna rei memoria reliquit in hunc modum: Anno Domini 1715. 26. Augusti. Dum ego Joannes Balthasar Vogl Ballistarius hujus Goritiensis fortalitii Graecii me in scholastico exercitio tormentariae artis detinerem, et una dierum in campo retro Sanctum Leonardum exercitio bellicorum tormentorum, ac mortariorum una cum aliis incumberem, accidit, dum mortarium unum viginti cen-tenariorum ponderosum ad sua ligna cum aliis accomodarem, ex improviso autem dictum mortarium levatum se verteret, baculum exinde, quo mortarium praedictum levabatur, adeo fortiter ad pectus me percusserat, ut illico semimortuus in terram ceciderim, omnesque propterea circumstantes collegae me omnino brevi tempore moriturum judicaverint. Recollectis autem in tali, ac tanto terrore deperditis sensi-bus statim me Beatissimae, semperque Virgini Mariae Montis 703 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 703 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 703 11. 08. 2025 15:22:49 11. 08. 2025 15:22:49 Bosnia Seraphica 677 Sancti supra Salcanum devovi, ejusque demum patrocinio brevi pristinae sanitati restitutus fui, cui laus, honor, et gloria sit sempiterna. In quorum fidem has propriae manus subscriptione, ac sigillo roboravi. Datum Goritiae 4. Aprilis 1716. (L. S.) Joannes Balthasar Vogl Ballistarius manu propriâ IV. Alius Marianus Cliens ex Carinthia in die Pentecostes Anno 1724. pe-regrinationis votivae gratia, hanc Sacram Virginis visitavit Aedem, misericordiam-que ejus reus voti factus super omnia palam exaltavit: invocata siquidem toto cordis affectu Materna ejusdem pietate, manum, quam infortunio sclopi explosi in partes divisi confractam ferme amiserat, pendulam adhuc solo cutis adminiculo, Physi-corumque, atque periti chyrurgi consilio ex toto praescindendam potius, quam hu-mana virtute amplius curabilem, auxiliari tamen â Gratiarum Matre porrecta manu, integram recepit, relicto duntaxat in loco consolidatae partis aliquali confracturae vestigio, ut memor accepti beneficii suam curatricem laudare nunquam desineret. V. Anno 1733. die 31. Maji quaedam persona Margarita nomine ex Paro-chia S. Joannis de Duino annis octo integris alterutro nutabat pede, neque sine fulci-mentis incedere valebat, Sacrum tamen statuit in corde suo hoc scandere jugum ad impetrandam â B'ma Virgine claudicantium pedum firmitatem, quam etiam, dum ad medietatem Montis pervenisset, clementer adipiscitur: abjectis siquidem fulcimen-tis, expedite ambulare coepit, et usque ad verticem ejus pari facilitate (quam dein-ceps constanter retinuit) proficiscitur, ubi votivis laudibus magnitudinem beneficii â perenni curationum fonte Maria obtenti celebravit. VI. Anno 1734. Permolesta sat longo tempore infestabatur aegritudine in Monasterio Michelstadiensi situato in Superiori Carniolia Ordinis Sancti Domi-nici Religiosa Domina Maria nata Comes â Liechtenberg Vicaria ejusdem Sacri Coenobii, ita, ut sensim omnibus prorsus destituta sensibus, extrema jam unctione delibuta animam ageret. Videns igitur Reverendissima ipsius, et loci Superior nul-lum amplius contra vim lethalis hujus morbi in humanis reperiri antidotum, idcirco divina erga sororem suam agonizantem inflammata charitate ad sinum beatissimae Virginis Montis Sancti (quam noverat miraculorum fama percelebrem) depreca-bunda recurrit, adpromittens votivam per substitutam personam Sanctae Aedis suae peregrinationem, si ab apertissimo mortis discrimine eriperetur. Et ecce! paulo post infirma, quae mortua ferme credebatur, continuo coepit ad vitam respirare, clara-que vocem superiorem ad se advocat velut testem subitaneae convalescentiae: sicut ergo eventus iste admirabilis cor ejusdem Superioris, totiusque illius monastici coe-tus mira laetitia repleverat, ita laudes Deiparae una cum exacta voti satisfactione festivis plausibus omnes una voce celebrârunt. 704 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 704 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 704 11. 08. 2025 15:22:49 11. 08. 2025 15:22:49 III. CONVENTUS B'mae Virginis Mariae Gratiarum In Monte Sancto In Comitatu Goritiensi 678 VII. Anno 1735. Marina Fiegl ex communitate S. Mauri prope Salcanum praegnantem gestabat uterum, paucisque ab editione partus distabat diebus. Mane surgens ê strato inquietum pecudis sentit tumultum, cujus rei causa ad stabulum sese contulit, januam ejus aperit licet non absque deplorabili suo detrimento; quan-doquidem subito ferox taurus adeo vehementi in eam impetu prosiliit, ut clausum in utero infantem peremerit. Pluribus diebus matris uterus vivum enecatae prolis extitit sepulchrum, nec ulli prorsus funesti hujus excidii causam patefacere voluit inani timore perculsa, donec in gravem incidit morbum, qui omnem recuperandae spem sanitatis ê medio sustulit. Advocatur proinde loci Curatus R'ndus Dominus Petrus Pinter, qui eam consuetis Ecclesiae Sacramentis jam refectam pia exhorta-tione induxit, ut spem firmam erga Magnam Gratiarum Matrem Montis Sancti eri-geret. Paret misella, tenerrimoque affectu ejusdem Sanctissimum Nomen invocans voto peregrinationis sese obstrinxit, ast paulo post in extremum incidit deliquium, ita ut nullum amplius vitae signum ederet, et consequenter ê vivis sublata omnino crederetur. Quare brevi de more peracta oratione pro animae refrigerio Spiritualis Minister domum revertitur, sed vix dum ad limina ejusdem appropinquâsset, audit clamantem obstetricem: Domine puerpera infantem mortuum ea facilitate, qua vi-vum enixa est per intercessionem Magnae Divinae Gratiae Matris Montis Sancti. Accurrit Curatus, et Matrem ad vitam revocatam intuetur, quae promissionis suae haud immemor concomitantibus prae laetitia lachrymarum rivulis eam adimplevit, seriemque hujusmodi portentosi eventus juramento firmavit. Recensitus verò reve-rendus Dominus ad perennem ejusdem Thaumaturgae gloriam testatam esse voluit propriae manus subscriptione, et attestatione tenoris sequentis. Affirmo fide Sacerdotali Presbyter Petrus Pinter Curatus manu propria. VIII. Anno 1737. Joannes Puechpaver Bavarus natione voti compos effec-tus accessit hanc Gratiarum Sedem, Sacrisque jam refectus Sacramentis, sequen-tem Patri suo Spirituali recensuit, portentosum eventum, utque in Regesto fastorum Mariani hujus Sanctuarii adnotaretur, ferventer expostulavit: Pater (inquit ille) dum ego sub regimine mei Generalis Clomenero militiae operam dabam, et annonae bel- licae Custos fuissem constitutus, inopinate fama percreb[r]uit,438 praenominatum herum meum unà cum Principe Ludovico â Wirtemberg lethali vulnere accepto sub Urbe Guastalla in postremo Italiae conflictu non solum vitam cum morte com-mutâsse, verum et quod pars exercitus Gallici incunctanter sese conferat ad totam suppellectilem nostram, et annonam auferendam. Angustiae me obinde premebant undique, et solicitus de vita salvanda Deo inspirante sub grandiori curru annona recensita onusto 705 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 705 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 705 11. 08. 2025 15:22:49 11. 08. 2025 15:22:49 Bosnia Seraphica 679 me collocavi: libellum precatorium (quo utebar quotidie) ex sacco extraxi, in quo reperi imaginem hujus prodigiosae Virginis Montis Sancti mihi transeunti per Ur-bem Goritiensem â quodam amico dono datam: hanc instanter exoravi, ut saltem animam meam, quam ê corpore jamjam emigraturam violenta morte arbitrabar, commendatam habere dignaretur. Accessit ergo copiosa cohors Gallorum militem: hi currus hinc inde vertunt, et evertunt, annonam abripiunt, me verò sub eodem cur-ru pluribus horis delitescentem non animadvertunt, sicque illis fugam cum praeda capientibus, manus eorum evasi, et ad exercitum nostrum ut confugere valerem, mihi desuper concessum fuit: hodie autem (dies erat infra Octavam Pentecostes) veni protectrici huic Deiparae acturus, cui unicè praeservationem meam in acceptis refero. Haec ille aequivalentibus patrio suo idiomate protulit, et exposuit verbis. IX. Est et aliud anno 1741. factum miraculum, quod Divina Bonitas per aliam chartaceam Imaginem B. V. Montis Sancti operari dignata est. Contigit nam-que, ut Flumine conbusta tota Domo chartacea imago Virginis Montis Sancti ab igne illaesa perservaretur, ut sequens Chronographicum symbolum indicat FLVMIne In CIVItate LIbVrnIae ChartaCea ICon VIrgInIs SaCrosanCtae ab Igne praeserVatVr. Hoc miraculum recognovit, et authenticum declaravit Reverendissimum Officium Archidiaconale Civitatis Fluminensis sequenti testimonio: Nicolaus Andreas Tudorovich Ss. Theologiae Doctor, Protonotarius Apostolicus, Regius Bene- ficiatus in Stain, nec non Regius Archidiaconus Fluminensis, et in Spiritualibus Vicarius Dioe- cesis Polensis ex P. A. V. Universis, et singulis fidem facimus, et testamur, qualiter 30. Aprilis anno 1741. nocturno tempore in vico Sancti Sebastiani hujus Civitatis exorto incendio tota domus Antonii Paulinich penitus combusta fuerit, unica illaesa remanente Icone ex charta Beatissimae Virginis de Monte Sancto supra Goritiam, licet ex omni parte flamma incesserit, et cuncta, quae in domo erant, in cineres redegerit. Quae omnia ex juratis depositionibus testium nobis constiterunt, et constant, imo nos ipsi oculis nostris conspeximus, admirantes Omnipotentis Dei virtutem, qui imaginem Matris suae, quae naturaliter comburi debuit, intactam (ut semper fuit) praeservaverit. In quorum fidem etc. Datum Flumine die 3. Nov. 1745. Nicolaus Andreas (L. S.) Franc. Xav. de Marpurg, Tudorovich Cancell'ius Archidiaconalis Archidiaconus m'ppa m'ppa 706 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 706 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 706 11. 08. 2025 15:22:49 11. 08. 2025 15:22:49 III. CONVENTUS B'mae Virginis Mariae Gratiarum In Monte Sancto In Comitatu Goritiensi 680 X. Anno 1743. 24. Januarii Stephanus Pirnat natione Carniolus, origine Labacensis Heri sui mandato absque sufficienti, ut praeferebatur, causa compedibus ferreis colligatus, et carceribus mancipatus fuit. His ex omni parte pressus, et cir-cumdatus angustiis, non cessabat totis praecordiis indies causae suae caelesti huic, et communi Advocatae totius generis humani commendare negotium, ab eaque pa-trocinium, et sublevamen identidem deposcere, emisso etiam voto ejusdem Sancti Templi limina adeundi. Clientis sui suspiria exaudiens Caelorum Regina, et Mundi Domina jussit, ut catenae de manibus, ac pedibus compediti caderent, cui et de ergastulo exeunti adstantibus etsi excubiis, sed (ut series prodigii manifestior eva-deret) nil eorum, quae agebantur, percipientibus, liberam discedendi facultatem ita praebuit, ut nonnisi jam passibus circiter centum â loco Custodiae distantem, primò profugum eminus agnoverint, quemque insequi omnino decreverunt, verùm (en no-vum prodigium!) tamdiu in loco Custodiae haeserunt immobiles, donec avulsus ab excubiarum oculis liber evasit. Ut tam insoliti die 2. Februarii percepti beneficii perennis haberetur memoria, die prima Martii ad Montem Sanctum convolavit, ubi post praemissam prodigii expositionem, votum conceptum cum aliis pietatis exer-citiis persolvit, plenoque ore ubique liberatricis suae depraedicavit Omnipotentiam. XI. Eodem anno 1743. Mulier quaedam post amissam per judicis senten-tiam causam, quam longo sat tempore litigiosa contentione, et sumptibus sustentare nitebatur, ut ad maximam cum sua familia devenisset egestatem, gravissimo animi dolore correpta, saevire usque ad desperationis barathrum coeperat, utque perver-sam hanc animi sui voluntatem opere etiam externo consumaret, ad praeconcep-tum fluvium se contulit, ubi modum aptiorem, quo se in illum occulte immitteret, et praefocaretur aquis, exploravit. Verum mox sonum quemdam de vicina arbore velut humanae vocis sibi dicentis audivit: Quid agis? desiste â malo proposito, ne animam perdas, et vade ad B. Virginem Montis Sancti, cujus confraternitati es inscripta. His auditis toto corpore contremiscens haesit attonita, quaerit authorem hujus vocis, sed non invenit. Gravi ergo metu concussa destitit â tam nefando opere. Inde ad Montem Sanctum, quo caelitus vocabatur, contendit, ubi ad detergendam piis paenitentiae lachrymis, et vindicandam tanti sceleris ignominiam, sicut omnem impendit conatum, ita divinis refecta Sacramentis pari pietatis ardore Coronatae Deiparae, cujus indubie patrocinio aeternam evaserat damnationem, studuit tam profundam ultro sibi oblatam magnificare pietatem. XII. Nec minoris sane admirationis, et ponderis censeri debet instanta-neum illud curationis donum, quod altissima ejusdem Coronatae Matris benignitate collatum dignoscitur Superioribus annis Margaritae Marussizh Parochiae S. Joan-nis â Duino. [Nb. Hac gratia jam posita esse videtur supra N. V. unde aut hic aut ibi ommittas, ne eadem bis repetatur.]439 707 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 707 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 707 11. 08. 2025 15:22:49 11. 08. 2025 15:22:49 Bosnia Seraphica 681 Haec namque septem annis integris nonnisi fulcimentis adjuta incedere poterat. Clauda licet igitur, et viribus debilitata, toto tamen animi fervore votum concipit adeundi Augustam hanc Virginis Aedem: fulcimentis itaque suis innixa ê domo fortitudine fidei confortata egreditur, prima die Goritiam usque profecta: Salcanum altera, tertia tandem abjectis fulcimentis pedetentim, quamvis non cum omnimoda facilitate ad verticem Montis appulit, ferventer hìc Nomen Virginis imploravit, et preces fudit, ut se Matrem in tam longa, ac luctuosa calamitate sibi demonstraret. Exaudivit Domina pro sua misericordia vocem ejus, eidemque protinus restituit expeditum ambulandi deinceps exercitium: cujus rei manifestum argumentum sunt fulcimenta ipsa etiamnum in hac Ecclesia pendentia. XIII. Anno 1745. Maria Mechenzhou oppidana Haidoviensis per semestre unius oculi visum amisit, quare ardenti curationis accensa desiderio Virginis hujus Basilicam invisit, moxque in ingressu ad Mariam Divinae charitatis promptuarium oculos sustulit, et ecce, dum inter Vesperarum solemnia miraculosa Imago copio-sissimo populo 23. Augusti veneranda revelatur, Alma Mater caecutienti oculo su-spirantis famulae lumen vultus sui benigne infudit, sanumque illo momento recepit cum ingenti stupore, et gaudio adstantium Christi fidelium laudantium, et benedi-centium mirabilia opera ejus. XIV. Sunt quamplurimae gratiae in hoc Gratiarum Monte intercessione B. V. Mariae â diversis Marianis clientibus obtentae, quas brevitatis gratiâ ommitto; ex recensitis enim cuilibet luculenter patet, gloriosissimam semper Virginem fac-tae Ursulae Ferligoinizae promissioni: Dic populo, ut aedificet mihi hic domum, et petat gratias, semper stetisse, et etiamnum stare, vix namque reperire est aliquem, qui â suo desiderio frustratus ab hoc Gratiarum monte discederet. Quapropter in-gens quotannis ad hunc gratiarum fontem accurrit populorum multitudo certis anni festivitatibus, inter quas praecipuae sunt festa Pentecostalia, Ss. Jacobi, et Annae, festum Magnae Indulgentiae Portiuncula nuncupatae, festum S. Bartholomaei Apostoli, ac Nativitatis B. V. Mariae, quo die Patrocinium ejusdem Ecclesiae ce-lebratur: In his enim festivitatibus ad 13. millia hominum ex Comitatu Goritiensi, ex Forojulio Veneto, Carniolia, et Carinthia convenire inventa sunt. Licet autem â festo omnium Sanctorum, usque ad Pascha admodum pauci peregrini ob hyemis rigorem, et borealem ventum, qui solito vehementior in his partibus est, apricum hunc montem ascendant, tamen eorum, qui depositis peccatorum suorum sarcinis Sacra reficiuntur synaxi, numerus se ad 30700. circiter extendit, ut ex distributis, et consecratis particulis colligitur. XV. Praeter innumeram hominum multitudinem, qui quotannis Thau-maturgam Virginem veneraturi, ab eaque gratias recepturi conveniunt, sunt etiam plurimae Parochiae, quae annuè processionaliter gratiarum Matrem in hoc Sacro Monte salutant. Et quidem populus Parochiae Salcanensis, in cujus ambitu Mons Sanctus situs est, bina vice in anno suam Protectricem processionaliter veneratur primò feria 2'da Paschatis, secundo in festo 708 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 708 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 708 11. 08. 2025 15:22:49 11. 08. 2025 15:22:49 III. CONVENTUS B'mae Virginis Mariae Gratiarum In Monte Sancto In Comitatu Goritiensi 682 Assumptionis ejusdem Beatissimae Virginis Mariae. 2'do Processio ex Parochia Zherniza advenit Dominica proxima post festum S. Georgii Martyris. 3'tio Paro-chia S. Petri sub Goritia venit in festo S. Floriani die 4. Maji. 4'to Ex Vicinitate Gargarensi advenit in Vigilia Sanctissimae Trinitatis de mane. Item 5'to eodem die Vesperi advenit Processio ex Parochia Tomay. 6'to die 1.'ma Maji in festo Sanctorum Philippi, et Jacobi Apostolorum denuo advenit Processio ex Parochia Zherniza. 7'mo Dominica 3'tia post Pentecosten, in quam incidit anniversaria dies Coronationis B. V. Mariae Montis Sancti solemnis accedit Processio ex Parochia Canalensi. 8'vo In Vigilia S. Jacobi Apostoli adveniunt duarum Parochiarum Processiones videlicet Vipacensis, et ex Camine. 9'no In Vigilia Portiunculae veniunt plures Processiones ex Collibus. 10'mo In festo S. Mariae ad Nives die 5. Augusti adest Processio ex Parochia Comen. 11'mo die 24. Augusti in festo S. Bartholomaei Apostoli altera pars Parochiae Vipacensis accurrit. 12'mo die 8. Septembris in festo Nativitatis B. V. Mariae advenit Processio Parochiae Tolminensis. 13'tio Dominica quatuor tem-porum Septembris ex Parochia Hyperlabacensi. 14'to die 29. Septembris in festo S. Michaelis Archangeli Processio Parochiae Scherou nuncupatae Superioris Carnio-liae venit. 15'to die 25. Novembris S. Catharinae Virgini, et Martyri Sacra advenit processio ex vicinitate Deskla. Quamvis verò nunc post inhibitionem, ne Processio-nes ad loca dissita, si populus uno, eodemque die ire, et redire nequit, instituantur, omnes recensitae Processiones non amplius adveniant, populus tamen in magno numero semper accurrere solet. Caput IX. De Solemni Deiparae Montis Sancti Coronatione § I. De facultate coronandi coronis aureis Imaginem B. V. Mariae Montis Sancti I. Excitatus recenti exemplo Patrum Tersactensium, quorum opera et stu-dio ibidem Icon gloriosissimae Virginis Mariae gratiis clarens die 8. Septembris 1715 aurea corona ritu vaticano sollemniter redimita fuit, A. R. P. Romualdus Sitter Mariani cultus propagationis eximius zelator, nulli non pepercit labori, ut pari ho-nore cum Virgine Tersactensi etiam Montis Sancti, cum non minoribus fulgeat mi-raculorum splendoribus, B'mae Mariae Icon condecoraretur. Eapropter, ne Capitulo Vaticano nimis molestus esset, sua, qua insigniter pollebat, dexteritate conquisivit, et auspicatissima sorte ab Ill'ma Domina Catharina â Schellenburg (cujus in hancce nostram Provinciam merita, ejusque dilectissimi Consortis Jacobi valde insignia sunt, nulla unquam oblivione delenda, ut supra jam ostensum est, dum de Conventu Labacen- 709 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 709 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 709 11. 08. 2025 15:22:49 11. 08. 2025 15:22:49 Bosnia Seraphica 683 si egissem, et magis ostendetur, dum historiam Conventus Camnicensis contexero) munificentissimo dono accepit binas coronas puri auri octo unciarum contextas 30. Margaritis, 13. adamantibus et lapillis pretiosis 25. II. Obtentis Coronis pro coronanda B'mae V. Gratiarum Icone libellum sup plicem ad R'mum Vaticanum Capitulum dedit: supplex libellus remissus fuit pro informatione ad Ill'mum, et R'mum D. Patriarcham Aquilejensem cum sequenti Re-scripto: Pro informatione All' Illustrissimo, e Reverendissimo Monsignor Patriarca d' Aquileja, nel Capitolo sotto 21. Giugno 1715. Pietro Francesco Bussi Canonico Secretario. Acceptis Vaticani Capituli litteris devotissimus Magnae nostrae Gratia-rum Matri, ac Seraphicae Religioni addictissimus Dionysius Delphinus Patriarcha Aquilejensis sine mora ad D. Josephum Antonium Baronem Delmestri suum ex parte Imperii Archidiaconum Cormonii habitantem litteras dedit, ut citius, ac fieri poterit de antiquitate, sanctitate, ac miraculis dictae Imaginis processum exactissi-me faciat, factumque sibi transmittat. Illo 8. Augusti 1716 confecto, sibique trans-misso, Patriarcha R'mo Capitulo Vaticano 11. ejusdem mensis, et anni per litteras testatus est, ea omnia, quae Fratres Minores de Monte Sancto in Memoriali suo adduxere, veritati apprime consona esse inventa. Decretum insuper reddit, coronas aureas ad petitum â Patribus Montis Sancti effectum esse paratas, ac Capituli Vati-cani Insignia praeferentes juxta praescriptam formam esse confectas, nec aliam pro dicta Imagine, et Ecclesia coronam ex auro reperiri. III. Visa Aquilejensis Patriarchae veridica relatione, et attestatione, R'mum Capitulum Vaticanum confestim in Patrum Montis Sancti consensit peti-tionem, ipsumque Patriarcham ad peragenda Coronationis solemnia delegavit, cum facultate alium subdelegandi litteris sequentis tenoris: Ill'mo e Revd'ss'mo Sig're é Pro'ne Col'mo: Rimanendo Noi pianamente assicurati del gentilissimo foglio d' V. S. Ill'ma, avere l' Imagine di Maria Vergine detta di Monte Santo sopra Gorizia tutti li requisiti ne-cessari per la Coronazione d'oro, abbiamo subito decretata la Coronazione di detta miracolosa Imagine, che potrà assequirsi, quando à V. S. Ill'ma piacerà, mentre vien-ne ella da Noi pregata, e destinata nell' istesso tempo per tale solemne funtione con facoltà di poter sostituire in sua vece altra persona in dignitata constituta, quando cosi le torni commodo. Per diretione poi di chi dourā essequire tal funzione faremo capitare quanto prima à V. S. Ill'ma un foglio instruttivo, che dourà stendersi da uno dei nostri Maestri di ceremonie. E qui per fine le bagiamo devotamente le mani. Di V. S. Ill'ma, e R'ma Roma 5. X'mbre 1716. Devotss'mi, ed Obligats'mi Ser. Il Cap'lo e Canonici di S. Pietro Pietro Francesco Bussi Canonico Secretario. 710 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 710 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 710 11. 08. 2025 15:22:49 11. 08. 2025 15:22:49 III. CONVENTUS B'mae Virginis Mariae Gratiarum In Monte Sancto In Comitatu Goritiensi 684 IV. Instructio â R'mo Capitulo Vaticano submissa continens ritum, quo coronanda erat Imago miraculosa B'mae Virginis Mariae Montis Sancti hujus est tenoris: ORDO In tradendis coronis aureis, quae donantur â Capitulo Sancti Petri ex legato Do-mini Comitis Alexandri Sfortiae ad coronandas Imagines miraculosas Deiparae Virginis, et Jesuli Unigeniti Filii Sui servatus etiam in solemni secuta coronatione beatae Virginis Montis Sancti. Admoneantur opportune Superiores loci, seu Ec-clesiae in qua est Imago, de hora, et tempore, quo facienda est traditio, et imposi-tio Coronae: Canonicus, cui demandatum est hoc munus cum Notario Capituli se conferat ad dictam Ecclesiam, et convocatis Superioribus loci in Sacrario, seu in Choro praesente, ac stipulante Notario, et vocatis testibus tradat illis, et consignet coronam, facta per illos obligatione de perpetuo retinenda dicta Corona supra Caput Virginis juxta formam legati. Deinde accensis candelis super Altare, in quo servatur Imago miraculosa per Artificem bene firmetur, et applicetur dicta Corona in Capite Imaginis. Quo facto genibus flexis devote cum cantu recitetur Hymnus: Ave maris stella, et in fine dicantur versus sequentes: Versus: Corona aurea Super Caput ejus. Responsum: Coronasti eam Domine et constituisti super opera manuum tuarum. Oremus Famulorum tuorum quaesumus Domine delictis ignosce, ut qui tibi placere de acti-bus nostris non valemus, Genitricis Filii tui Domini nostri intercessione salvemur. Per Dominum nostrum Jesum Christum Filium tuum etc. Qua dicta immediate recitetur sine cantu Psalmus De profundis etc. pro anima legatoris, et in fine sequens Oratio Oremus Deus veniae largitor, et humanae Salutis amator, quaesumus Clementiam tuam, ut animae nostri benefactoris Alexandri, qui ex hoc saeculo transiit, beata Maria sem-per Virgine intercedente ad perpetuae beatitudinis consortium pervenire concedas. Per eundem Dominum nostrum etc. dein sequitur formularium exhibitum â R'mo Capitulo Vaticano in hunc modum: In Nomine Domini Amen. Praesenti publico instrumento cunctis ubique pateat evidenter, et notum sit, quod Anno etc. in mei Notarii publici testiumque infrascriptorum praesentia ad haec omnia praesens et personaliter existens Illustrissimus, et Reverendissimus Dominus N. N. Canonicus Sacrosanctae Basilicae Principis Apostolorum Almae Urbis, et ab Illustrissimo, et Reverendissi- 711 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 711 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 711 11. 08. 2025 15:22:49 11. 08. 2025 15:22:49 Bosnia Seraphica 685 mo Capitulo ejusdem Basilicae pro infrascripto effectu specialiter deputatus, qui ad formam piae dispositionis bonae memoriae Domini Alexandri Sfortiae Placen-tini vice, et nomine ejusdem Illustrissimi, et Reverendissimi Capituli dat, donat, et concedit Beatissimae Virgini N. N. et pro ea N. N. praesenti, et acceptanti et recipienti tam pro se quam etc. Coronam auream ab eodem Illustrissimo Capitulo etc. et ad hanc Civitatem de mandato illius delatam, quae est ponderis etc. Auri non comprehensa Artificis factura etc. ad effectum cum ea coronandi Sacram Imaginem in Ecclesia etc. ad hujusmodi finem, et effectum delatam, et magna fidelium mul-titudine populi utriusque sexûs astante, sicuti postea coram eisdem coronata fuit, et promisit idem N. N. seque obligavit tam pro se, quam pro ejus successoribus eamdem Coronam in Capite Beatissimae Virginis semper, et in perpetuum retineri, et conservari facere omni meliori modo etc. Pro quibus omnibus observandis etc. obligavit se et suos Successores etiam in forma Camerae Apostolicae cum solitis etc. Datum etc. Post dicto: Requiescat in pace, submissa voce dicatur Pater noster, et Ave Maria etc. pro Capitulo, et canonicis S. Petri, et in fine: Retribuere dignare Domine omnibus nobis bona facientibus propter Nomen tuum vitam aeternam. V. Quia verò Mons S. situatus est sub ditione Austriaca, ad quam partem Patriarchae Aquilejensi, utpote Utini sub dominio Veneto residenti ob politicas ra-tiones venire non licuit, subdelegavit virtute datae sibi â R'mo Capitulo Vaticano facultatis pro Coronanda Virginis Montis Sancti Imagine Ill'mum et R'mum D. D. Fran-ciscum Xaverium de Marroti Episcopum Petinensem, Praepositum Rudolphswer-tensem, per Carnioliam inferiorem, et Marchiam Sclavonicam Archidiaconum S. C. M. Consili[ari]um,440 quod munus eidem etiam delatum fuit ab Ill'mo, et R'mo D. Nuntio Apostolico Georgio Spinula, ut infra videbitur. Litterae subdelegationis Pa-triarchae Aquilejensis sic sonant: Ill'mo, e R'mo Sig're Sig're Oss'mo Prevalendomi della facoltà impartitami con lettere del R'mo Capitolo di S. Pietro di Roma, viene V. S. Ill'ma da me pregata, e suddelegata per la solenne fun-zione da farsi nella coronazione decrettata dal medesimo Capitolo della miracolosa Imagine di Maria Vergine detta di Monte Santo sopra Gorizia, â qual effetto se le spedisce con le presenti la facoltà di poter esercitar li Pontificali in quella parte di mia Diocesi, ed assieme l'istruzione trasmessa dallo stesso Capitolo, secondo la quale aurà à farsi la predetta fonzione. Sodisfo con piacere alla presente incom-benza, perché so, che aurà tutti i suoi numeri la mia suddelegazione, e desiderando ancor io la sorte di poterla servire, le bacio divotamente le mani. Di V. S. Ill'ma, e R'ma Udine 28. Febraro 1717. Devot'mo Obligats'mo Ser're Dionisio Patriarca d' Aquileja 712 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 712 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 712 11. 08. 2025 15:22:49 11. 08. 2025 15:22:49 III. CONVENTUS B'mae Virginis Mariae Gratiarum In Monte Sancto In Comitatu Goritiensi 686 VI. His interea omni cum solicitudine sic dispositis, et ornatis, Patres Montis Sancti maturê consilia conferre coeperunt quae dies desideratissimae solen-nitati opportunior determinanda esset, et mensis Junii dies 6. illius occurrerat, quae pro illo tempore accommodatissima videbatur. Eapropter A. R. P. Romualdus Sitter tum loci Guardianus humanissimas ad Ill'mum, et R'mum D. D. Georgium Fran-ciscum Xaverium de Marotti Episcopum Petinensem litteras dedit, quibus eidem praefixam omnium votis concupitae Coronationis diem renuntiavit, instantissimas adyciendo preces, is provinciam annuente Capitulo Vaticano nedum ab Aquilejensi Patriarcha, sed et â Nuntio Apostolico Georgio Spinula datam sine mora capere vel-let, et quemadmodum Tersactensem Magnam Matrem Vaticano ritu non adeo pri-dem redimivit, sic prodigiosam B. Virginis Iconem Montis Sancti Pontificiali appa-ratu statuta die Goritiae coronandam veniret. Annuit â vestigio Antistes Petinensis precibus P. Guardiani, et statuto die se Goritiam venturum adpromisit. Interpellati insuper fuêre, ut suis insignibus Pontificialem apparatum augerent ac Coronanti Antistiti adsisterent R'mi D. D. Joannes Fattori ad S. Jacobum in Insula Hungariae super Dannubium Abbas S. C. M. Capellanus, Protonotarius Apostolicus, et ex parte Imperii in Spiritualibus Vicarius Parentinus, et Thomas Gorzar Abbas, Prae-positus de Senablin infulatus, et Parochus oppidi Vincentini. VII. Ut autem praefinita solemnissimae Coronationis Deiparae Montis Sancti dies omnibus, et singulis innotesceret et divulgaretur tam per haereditarias Domus Austriacae Ditiones, quam per exteras Provincias, et loca, Circulares invi-tatoriae ê Suggestibus per Ecclesiarum Administratores publicandae amandatae, et distributae fuerunt tenoris sequentis: INVITATIO PRO CORONANDA VIRGINE DEIPARA ADMIRABILI GRATIARUM MATRE Conventus Montis Sancti In Inclyto, et principali Comitatu Goritiensi supra Salcanum Situati Et â Fratribus Minoribus S. P. Francisci Reformatae Pro- vinciae Sanctae Crucis Croatiae, et Carnioliae Officiatae Ubi secundo jam saeculo innumeris indies clarescit prodigiis magnoque fidelium concursu jugiter invisitur, atque honoratur Cujusque miraculosissima IMAGO de Summi Pontificis Clementissima approbatione 713 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 713 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 713 11. 08. 2025 15:22:49 11. 08. 2025 15:22:49 Bosnia Seraphica 687 Et Ill'mi, et R'mi Capituli Vaticani Sancti Petri in Urbe speciali consensu Duabus Coronis ex auro obryzo conflatis, gemmisque exornatis una cum Divino Filio secunda extra Italiam celeberrimo ritu, et apparatu Die sexta mensis Junii coronabitur Anno MDCCXVII. Cum plurimi utriusque sexus clari nominis Mariani clientes exemplo Co- ronatae Tersactanae Virginis aemulo pietatis studio illecti consimili honore hanc adeo miraculosam MARIAE ICONEM condecorandam piis, tenerrimisque iden-tidem urgerent precibus, et calentibus suspirarent votis, eapropter ad Ill'mum, et R'mum Urbis, et Orbis Vaticanum Capitulum ea, qua par est, demisissima animi veneratione humilis, et devota facta fuit supplicatio, quatenus attenta fideli, ac cir-cumstantionata sibi exhibita relatione de portentosa Origine, et progressu celebris hujus Sanctuarii totius latae patriae desideriis gratiosum praeberet indultum. Quare ponderatis cunctis hujus Sanctuarii Magnalibus, quae per ejusdem Thaumaturgae Virginis intercessionem operari dignatus est Dominus, et comperta prius per authenticum, et formalem processum Miraculosa ejusdem Imaginis veri-tate, et supernae Virtutis efficacia, tandem sicut justis supplicantium petitionibus ad perpetuam tam excellentis operis memoriam annuere placuit, ita ad majorem Dei gloriam, atque ter admirabilis, et Immaculatae Matris Suae honorem conclusum, firmiterque stabilitum fuit, ut ab Ill'mo, et R'mo D. D. Georgio Francisco Xaverio de Marotti Dei et Apostolicae Sedis gratia Episcopo Petinensi Sac. Caes. et Cath. Maj. Consiliario Praeposito Rudolphswertensi, Archidiacono per Carnioliam inferio-rem, et Marchiam Sclavonicam ad hujus modi solemnis Coronationis actum publi-cum juxta methodum sibi ab altedicto Capitulo praescriptam die 6. Junii currentis anni 1717. omnino procedatur, et Pontificali ritu executioni detur, et quidem cum Indulgentia concessa per specialem Bullam feliciter regnantis Pontificis Clementis XI. omnibus utriusque sexus Christifidelibus integro octiduo duratura. Ad hanc porro solemnitatem confertissimo coram populo late undique con- cursuro coronandae cum Jesulo â mitratis Praesulibus Augustissimae, et gloriosissi-mae Coelorum Reginae, ut Marianum hoc Victricis Virginis trophaeum Austriacum Romano-Catholicae Majestatis repleat orbem, perhumaniter, ac perdemisse invitan-tur Inclyti status, et Ordines haereditariarum Provinciarum Styriae nempe, Carinthiae, Carnioliae, et Comitatus Goritiensis, clerus demum, et populus, omnesque Christifi-deles circumvicinarum etiam partium Serenissimae Reipublicae Venetae. Ut verò dies praefixus singularis hujusmodi celebritatis circumfusis regio- nibus sufficienter patescat, Excellentissimi, 714 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 714 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 714 11. 08. 2025 15:22:49 11. 08. 2025 15:22:49 III. CONVENTUS B'mae Virginis Mariae Gratiarum In Monte Sancto In Comitatu Goritiensi 688 Illustrissimi, et Reverendissimi Domini, Domini Dioecesani, et locorum Ordina-rii, eorumdemque Vicarii Generales, Praepositi, Archidiaconi, Decanei foranei, Ecclesiarum demum Rectores, et Regularium Praelati, ad quos hae pervenerint, instantissimeque rogantur, ut praenominatum diem per subalternos suos Dominos Parochos, Vicarios, Curatos, et Concionatores Sacris ê suggestibus fidelibus pro-mulgare dignarentur, populumque concreditum omni possibili efficacia adhorta-ti, quatenus unanimi devotionis zelo ad triumphalem Divinae Matris, ejusdemque Filii coronationem accedere, saluberrimamque hanc suscipere, et absolvere velint peregrinationem, ut sic eò nobilius, et excellentius isthic gloriosissimus Magnae Dominae Coeli, et terrae triumphus condignis laudibus, et encomiis celebretur, quo â majori populorum confluentia coronabitur. Quotquot enim devoti accedent, Vir-ginem coronabunt vices relaturi cum universis, et singulis Mariae consodalibus, ejusdem siquidem titulari suffragio praemia decernentur meritorum, et distribuetur corona gloriae, quam repromisit Deus, qui teste divo Bernardo Serm. de Nativ. Totum nos habere voluit per Mariam. Datum in Monte Sancto supra Salcanum die 1. Maji 1717. Fr' Romualdus Sitter p. t. Guardianus, et Religiosi ejusdem Conventus. §. II. De totius Ecclesiae apparatu praemisso ad So- lemnem Sanctae Dei Genitricis Coronationem. I. Quandoquidem nil pulchrius, splendidius nihil esse possit coram Ocu- lis Divinae Majestati, quae per fidem charitate formatam adoratur in terris, quam ipsius Ecclesiae Sanctae Dei in qua specialem sibi vendicat praesentiam, congruae dispositionis apparatus. Operae pretium proinde erat, ut quemadmodum Sanctae Dei Genitricis gloriosissimus Coronationis triumphus supremis exigebat pro regali sua dignitate honoribus cumulari, ita pariter condecens videbatur, ut sacrosancta ejus Basilica, et Sedes Divinarum gratiarum congruenti Sacrae suppelectilis et sym-bolico elogiorum micaret ornatu in hoc praesenti Sacrae Solemnitatis, et laetitiae octiduo. II. Omnium igitur primo: ante ingressum, et valvas hujus Ecclesiae pro- spiciebatur in altum sublata insignis architecturae porta triumphalis, in cujus sum-mitate locata constitebat in curru exultationis Divinum in brachio dextero gestans Filiolum Virgo beatissima redimita coronis, variisque elegantis penicilli coloribus, et splendoribus irradiata, hancque tribus actam columbis veluti symbolis purissi-mae Maternitatis praecedebat Angelus tuba gloriam ejus, et famam personabat 715 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 715 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 715 11. 08. 2025 15:22:49 11. 08. 2025 15:22:49 Bosnia Seraphica 689 adjecto lemmate CORONATA TRIUMPHAT Sap. 4. subterque legebatur scriptum sequens chronographicum SaCratVs Coronatae DeIparae trIVMphVs III. Aliquantulum infra super epistyliis hinc, et hinc distributis adstabant quatuor principales Prophetae adaptato quisque Sacrae historiae textu alludens ad coronationem, et merita Virginis Mariae sub quorum dextero latere stantes quoque cernebatur Summus Pontifex, Vaticanum, et Religio Seraphica: sinistra verò Ca-rolus VI. Imperator, item Carolus Archidux Austriae, qui Sacrum hunc Montem curae, et vigilantiae Fratrum Minorum concredidit, et Civitas Goritiensis cum suis respectivis elogiis (de quibus paulo infra) unumquodque optime ad rem, et personas ipsas faciens. In superliminari praeterea ejusdem portae lemmatis loco sequens â duobus Angelis sustentatur c[h]ronographicum441 InDVLgentIa pLenarIa SaCra oCtIDVana CeLebrItate Coronatae CoeLI RegInae IV. Ad extremas praeterea partes ejusdem triumphalis machinae super ali- is distinctis epistyliis innixae repraesentabantur quatuor orbis partes Coronas, et Sceptra Regnorum demisissima apotheosi Magnae Coelorum Reginae offerentes. Has stipabant Angeli duo gloriosa vexilla gestantes, in quorum uno lateris nempe dextri chronographicum hoc legebatur epiphonema ECCe refVgIVM aDest VenIte in altero verò HVIC VIrgInI ChrIstI parentI honoreM Date. Ad artificiosam denique hujusmodi machinae basim suffixa erat haec subscriptio: Porta triumphalis ante Sancti-Montani Templi frontispicium erecta anno MDCC. VII. Sexta Junii, quo portentosa Imago Virginis una cum Divino Filio ad normam Vaticani ritus solemnissime fuit coronata Goritiae. V. Exterior similiter, sicut et interior Ecclesiae ornatus singularem quam- dam undequaque spirabat magnificentiam, et venustatem. Parietes ejus, atque inter-mediae collaterales columnae instructae erant symbolis ovalis figurae in tela depic-tis Marianae gloriae connotativis. Numerabantur haec triginta sex cum respectivis lemmatibus, et versibus ad eumdem finem eleganter accomodatis, â P. Athanasio Haffner Ord. Min. Reform. Sacerdote, et hujus Provinciae alumno scriptis. Totum demum Sacrosanctum Delubrum undique aulaeis pretiosis, aliave possibili Eccle-siastica supellectile 716 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 716 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 716 11. 08. 2025 15:22:49 11. 08. 2025 15:22:49 III. CONVENTUS B'mae Virginis Mariae Gratiarum In Monte Sancto In Comitatu Goritiensi 690 vestiebatur, mirumque in modum refulgebat: tacitis hic aliis ad eumdem ornatum minutatim pertinentibus pomposa potissimum illuminatione ducentarum, et octogin-ta quatuor candelarum non comprehensis quadraginta gravioris ponderis ad cultum solius Virgineae Arae, et Capellae specialiter deputatis, neque aliis pluribus, quae ad celebrationem Missarum, et Divinorum Officiorum ministerium ordinabantur. VI. Extra hanc ipsam Sacram Aediculam pannis sericeis auro et argen- to contextis amictam, aliove caeteroquin praediviti decore exornatam ad dextram videlicet ejus et contiguum Sanctuarium latus paratus videbatur Thronus, et Faldi- storium cum pendente [Baldachino]442 pro Coronatore Antistite cum hoc appenso Summae gratitudinis ergo â Conventu Montis Sancti elogio ANTISTITEM Georgium Franciscum Xaverium de Marotti quem Liburnia genuit Ast ad capescenda quaeque grandia Urbis, et Orbis Hic lege Mariane Viator ibi Ille omnem artem Virtuti vectigalem efficere acceptam lucem ita diffundere in caeteros ut in se non minuere, sed augere videatur, altissime addidicit Ibi Ad Infulas, et Tiaras non incessit, sed volavit alas, quas aetas necdum formare poterat Morum gravitas Vitae Candor Virtutum Charites perfectissimas efformavêre Inde ut Urbe Sancta Mitratus Consecratus Dignis latis, vel aureo saeculo dotibus ornatus ut sacratissimae Triadis vices agat ad Montem Sanctum destinatur. Haec namque in Coelis gloriosissime coronat MARIAM ille in terris In Monte Sancto 717 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 717 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 717 11. 08. 2025 15:22:49 11. 08. 2025 15:22:49 Bosnia Seraphica 691 Sexta Junii, qua Sacerdos, Episcopus Praepositus creatus Eamdem (obstupesce mysterium) solemnissime meruit coronare. Immortalitate itaque Illustrissime, et Reverendissime Praesul donetur dextera tua Tantam digna coronare Reginam Indubie hanc tibi gloriam caelestes inviderent Spiritus Si terris invidia excedere posset Interim Sexta Junii Quae tibi ad Salutem hucusque extitit ut sit etiam sed non nisi post Saeculum Tuae in Coelis coronationis Praeco DeVoVet CoetVs MontIs SanCtI. VII. Collaterales denique januae ejusdem Ecclesiae tegebantur afforis trium- phalibus valvis minoris quidem mollis materialis, sed non jam virtutis, et artis. Super unamquamque illarum positum erat symbolum unum industriosa pictoris manu adum-bratum, in quorum primo, quod respiciebat ad Orientem, et pagum Gargarensem, ubi natales suos traxit Ursula Ferligoinizza Mariani miraculi nuntia artificiosa haec ad propositum historicae praesentis opellae valde appropriata carmina legebantur: Ad Genitricem Agni vocat armentaria Virgo Vis lac, aut lanam? donat utrumvis ovis. ô lac, ô lanam! quid caelum? terra quid ultra (imo quid ipse Deus gratius optet) habent? In secundo verò ad occidentem, et portam Conventus collocato videre erant sequentia: Hic fore propitiam voce viva Virgo spopondit quae verum genuit, non nisi vera promit. Tu tamen huc veniens fors non potiere petitis qui sine corde petit, non sine corbe redit. Tandem in alio distincto Symbolo appenso ad Capellam Sancti Patris S. Francisci in summitate scalarum tota series mysteriosae ejusdem opellae praefigurabatur his quatuor versibus: Summus apex Thronus, desertum Regia factum est mulcet Reginae fulva corona caput Quisquis eges, fidenter adi! Stabit illa promissis ut nullus timeat, rustica virgo monet. 718 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 718 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 718 11. 08. 2025 15:22:50 11. 08. 2025 15:22:50 III. CONVENTUS B'mae Virginis Mariae Gratiarum In Monte Sancto In Comitatu Goritiensi 692 VIII. Elogia, quae occasione hujus solemnitatis affixa cernebantur, jam enumeranda veniunt. Ad portam itaque scalarum immediate ante introitum ad ip-sum Coemeterium positum erat quadrum sat amplum complectens primum Elo-gium, quo devoti Peregrini invitabantur ad Coronationis celebritatem hujus tenoris Firma Viator gressum Patriam aggressurus in terra E qua Propior pateat ad astra via Sancta est errare non potest Tuus quem liquisse putabas Incolatus Exile est exilium, si non exitium Ibi Tuae mentis sint aedes, ubi Matris est sedes Si Filius es, Domi es. Libera te â calceamentis demissae Mentis liberius iturus in alta ut terrenis nudatus affectibus gravissimo animae negotio serius occurras Vis particeps esse gloriae coronandae Matris Accede ut filius (Servi enim anathemata ferant, non Diademata) Ut et tu aliquando â Matre, et Filio merearis Coronari. AsCenDe peregrIne eXpeCtat te VIrgo Mater IX. Ad pedes dein graduum prope Capellam secundam in descendendo aliud extabat Elogium, cujus tenore Mariae Viatores salutabantur, simulque dispo-nebantur ad consequendos Caelestium gratiarum thesauros Ave Mariane Viator Votorum tuorum metam attigisti imo justitiae, et sanctitatis apicem dum comitibus pietate, et devotione 719 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 719 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 719 11. 08. 2025 15:22:50 11. 08. 2025 15:22:50 Bosnia Seraphica 693 MONTEM SANCTUM non ut speculator sed ut Sanctitatis Zelotes conscenderis. Certe fides docet cum Sancto Sanctum fieri quidni in Monte Sancto In quo Deo beneplacitum est habitare ut qui Sanctus est, Santificetur adhuc et qui non est, fiat. Sanctum te fore ambigas? absit Pulchritudo justitiae Mons Sanctus Testatur Propheta non nisi Dulcedinem Imo lac, et mel stillat quibus gustatis utique sciet reprobare malum, et eligere bonum quid sanctius? Te nunc pro tunc ad hunc Montem Sanctum ante centum septuaginta octo annos ipsa Coeli, terraeque Regina (Dum Ursulae Ferligoinizae comparens dixerit ut hic petat gratias) solemnissime invitavit quaeris causalem? Leva in circuitu oculos tuos, et vide Omnes isti congregati sunt, et venerunt ut celebrent diem solemnitatis ejus. Licet enim ante saecula in Coelis coronata triumphet FILIUS Deus Deorum Dominus etiam In Monte Sancto hodie coronatam habere voluit, qua Matri duplicandos honores decrevit. Ascende igitur 720 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 720 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 720 11. 08. 2025 15:22:50 11. 08. 2025 15:22:50 III. CONVENTUS B'mae Virginis Mariae Gratiarum In Monte Sancto In Comitatu Goritiensi In hanc Regiam Te jam Coelestes Ministri expectant. Cave, ne oculos tantae Majestatis offendas. Excute pulveres de pedibus tuis Et vide, si via iniquitatis in te est. 721 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 721 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 721 11. 08. 2025 15:22:50 11. 08. 2025 15:22:50 Bosnia Seraphica 694 Coronatio Reginae Sanctorum Jure exigit Ministros, et spectatores Sanctos omnia praestare poteris, fac ergo coronaberis. X. Ad dexterum successive latus ejusdem portae triumphalis Summo Pon- tifici Clementi undecimo sequens consecratum prostabat Elogium Tibi Pontifex usque, et usque maxime Petri, quos spondes, auguramur annos Dignus tantum, et amplius vivere, et hinc, ut candide dicam ALBANUS es Mauros odis Urbinas es, vel ideo Urbanus Incarnatus noster Seraphim a Matre Joannes audiit Franciscus â Patre utrumque In Orbem, et Urbem tulisti nomen quid me prohibet Te Seraphim dicere Joannes Franciscus Assisias Minor Clericus esto Maximi Sacerdotis Tu proinde Pontifex Maxime fove, et fave Minoribus O Clemens pia Clementem servato Maria Pontifex iste O Plenipotentiaria thesaurorum Dei passim auro te redimit! redde vicissim CLeMentI XI soLVenDo es XI. Ad sinistrum autem dictarum valvarum sequebatur aliud Carolo tertio Hispaniarum Regi, et Sexto Romanorum Imperatori Augustissimo dedicatum elo-gium hujus tenoris Carolo bis tertio quia Sexto Alteri Quinto Suppari Primo Nulli Secundo Imperatori, Monarchae, Regi Romano, Catholico, Apostolico 722 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 722 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 722 11. 08. 2025 15:22:50 11. 08. 2025 15:22:50 III. CONVENTUS B'mae Virginis Mariae Gratiarum In Monte Sancto In Comitatu Goritiensi 695 N'o 30. Gloriosissimo, Augustissimo, Optimo Orientis Hespero Occidentis Phosphoro Europaei blandimento Decoris Exotico Asiae terrori Uni propemodum famae negotio Hujus Excelsi Sanctuarii Celsissimo Domino Ob prodigiosam nostram Gratiarum Matrem Aureis cum Filio coronis Vaticano ritu inauguratam demisissima reverentia TIbI CaesarI perennIter aVgVsto DICant MInores et applaudunt Anno † qVo praeCeptore EVgenIo aLba graeCa LatIne DIDICIt, et eCCLesIae aLbo Inserta est. Hoc anno 16. Augusti Belgradum â Turcarum tyrannide Caesaris armis vindicatum, et Ecclesiae Romanae restitutum. XII. His pariter accesserunt quatuor alia per Ordinem distributa Elogia Caroli nempe Archiducis Austriae, Illustrissimi, et Reverendissimi Vaticani Capi-tuli Sancti Petri, Inclyti Comitatus Goritiensis, et Seraphicae Religionis. Primum Carolo Archiduci dicatum sic sonabat: CAROLO Austriae quondam Archi-duci, et Luci Mariani partem trophaei ex debito sacramus Felicem, et in cinere Principem cujus in dominio Universi Domina Gratiarum sibi elegit Sedem. Ô te felicem locatricem pientissime Carole qui sterilem fundum tam solicitae cultrici meliorandum elocasti quem Marianorum Clientum myriades affatim, et perpetim colunt beneficiorum imbribus Ex CONDICTO permissum hinc 723 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 723 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 723 11. 08. 2025 15:22:50 11. 08. 2025 15:22:50 Bosnia Seraphica secundo jam saeculo In excelso hoc Sacri Montis jugo juges vernant gratiarum flores 724 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 724 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 724 11. 08. 2025 15:22:50 11. 08. 2025 15:22:50 III. CONVENTUS B'mae Virginis Mariae Gratiarum In Monte Sancto In Comitatu Goritiensi 696 fructus innumeros ubertim afferentes Rectè proin conjecturaverimus Magnam hanc Gratiarum Matrem quae in tua hodie ditione indicibili Jubilo innumero inspectante populo coronatur Comparticipem accidentalis gloriae te futurum quippe qui coronandae Sedem Virgini Tua munificentia mutuâsti Augustissimae Domus Tuae non fide, sed Religione Minores posuêre XIII. Alterum Elogium Illustrissimo, et Reverendissimo Vaticano Capitu- lo consecratum hunc continebat sensum: Tibi omnimodis Illustrissimo Vaticani Capitulo laudes debemus, et gratias Biennium inter nostra in Provincia bis Virginem coronasti. Tu Canonia es, cui Papa Episcopus satis et abunde dixi Tuo datum est arbitratui ex alto decernere quae MARIANA ICON qua Thaumaturga prodigiorum aureis mereatur coronis insigniri Tu facultatem, tribuit Catharina coronas reddet utrimque vices, hinc Deus, inde parens si quoties Virginem Coronasti toties â Virgine Coroneris obryzo perfusa imbre â tua propemodum gloria opprimeris. Erro 725 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 725 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 725 11. 08. 2025 15:22:50 11. 08. 2025 15:22:50 Bosnia Seraphica Caput habes, quod mundo sucollat infinitis quasi coronis ferendo est Retribuere dignare Domina Tibi, nobisque 726 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 726 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 726 11. 08. 2025 15:22:50 11. 08. 2025 15:22:50 III. CONVENTUS B'mae Virginis Mariae Gratiarum In Monte Sancto In Comitatu Goritiensi 697 tanta facientibus post mortalem diu, feliciterque protractam vitam aeternam. ConserVa VatICanVM DeIpara XIV. Tertium Elogium honoribus Inclytorum statuum Comitatus Gori-tiensis oblatum sic sonabat: Excelsi Comitatus Goritiensis Inlcyti status, et Ordines congratulamur vobis de vestra, nostraque Deipara â Deo praeservata, â vobis conservata. Nobilitas, et Aevum Vestro de primatu contendunt Magnum illud humanae celsitudinis prodigium Julius Caesar Suum te forum elegit ter geminam Charitum prae universis quibus dominabatur Mundi plagis Suo te Nomine dignatus et incolatu Si tantus Orbis, et Urbis Arbiter Septicolli Dominae Te potiorem habuit non est cui amplius compareris nulli recte comitatui cedes! quippe Qui tot clari Sanguinis S. R. I. Comitibus abundas Bis plane Comites, quia Comes Barones non tam liberi, quam liberales Comes in Matrem liberales in Fratres benignissimi Patres propensissimi in Dominam in Servos profusi. Vos Sacri Montis hujus culmen, et columen 727 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 727 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 727 11. 08. 2025 15:22:50 11. 08. 2025 15:22:50 Bosnia Seraphica vestra pietate, et munificentia altius evexistis Sanctuarii devotionem exemplo propagastis manutenentiam largitate 728 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 728 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 728 11. 08. 2025 15:22:50 11. 08. 2025 15:22:50 III. CONVENTUS B'mae Virginis Mariae Gratiarum In Monte Sancto In Comitatu Goritiensi 698 ita fulgore Virtutum ut claritate Natalium populo praelucentes. Pergite Patriae Patres fovere Fratres Qui pro Vobis Filiis vigilant apud Matrem quae Vere Mater gLorIa saLVs patrIae et aDVoCata est XV. Quartum denique Elogium Seraphicae Religionis his conceptum erat verbis Hos quisquis offendis apices cilium in arcum age! Spreto jam argento tractant Minores aurum et quibus coronati prohibentur coronas ambiunt. Suspende Viator scandalum cave, dicas: Ô malam rem! Hi quippe in ima sese dejecti Summae Genitricis gloriam toto Marte promovent ut unum eis diceres Mariae gloriae negotium. Absit invidia Matrem in Filio, in Matre Filium contra torrentes tutati sunt, sequentur imposterum quae eos ante, et saecula immaculata fuit illos per, et saecula immaculata firmata est. Hinc quia maxima semper Regina fuit et nunquam (licet se Ancillam dixerit) alteri Domino serviît â Servis suis Minoribus qui pro ejus gloria certantes Victores non semel evaserunt 729 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 729 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 729 11. 08. 2025 15:22:50 11. 08. 2025 15:22:50 Bosnia Seraphica iterum coronatur DeVoVerVnt se CapeLLanI Minores 730 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 730 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 730 11. 08. 2025 15:22:50 11. 08. 2025 15:22:50 III. CONVENTUS B'mae Virginis Mariae Gratiarum In Monte Sancto In Comitatu Goritiensi 699 XVI. Alia denique gemina Elogia pro Peregrinis ê loco Sancto isto, et sede divinarum gratiarum Mariaeque Coronationis discessuris, quaeque pro monitorio, utilique eorum argumento apprime consonabant, exposita erant. Unum juxta Ca-pellam ejusdem Sancti Patris, aliud ad praedictarum Scalarum limina primi tenor talis est: A nobis recessuri ad vos redite Viatores Fructum, quem in hoc Sanctuario legistis hic iterum lecturi duo vos oportet facere: hinc domum ire, et hinc nunquam recedere non vecordes hinc abituri hic si corda sineritis et nunquid Tota vobis ad gratiam composita videbatur Gratiarum Mater? Nolite immaculatam ejus pulchritudinem in rugas cogere per peccati deformitatem. Haec Superna, et Suprema Domina terribilis, ut castrorum acies ordinata tutabitur vos â legionibus inferis: si Superis legibus obaudientes fueritis, ab ea tamen offensa non defendemini. Semper hic prostant gratiae, ni obstent demerita Reddite .. si .. accepistis sin minus Redite! Ite Benedicti â Matre â Filio audituri: Venite Benedicti! Spectabilissimi Mariae triumphi Admiratores fuistis, et testes in Via majora videbitis in patria QVanDo Coronata MagIs propInqVe CernetVr. XVII. Alterius Elogii ad eosdem abeuntes Peregrinos sonantis ad scalarum limina expositi hic est tenor: Siste paulisper gradum Mariane Viator. 731 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 731 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 731 11. 08. 2025 15:22:50 11. 08. 2025 15:22:50 Bosnia Seraphica Scito non satis esse Sanctum ex Monte Sancto discedere Justus Judex perseveranti dumtaxat usque in finem dare Coronam gloriae decrevit. 732 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 732 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 732 11. 08. 2025 15:22:50 11. 08. 2025 15:22:50 III. CONVENTUS B'mae Virginis Mariae Gratiarum In Monte Sancto In Comitatu Goritiensi 700 quare hinc totus ne migres Cor hìc pro anathemate linque, nec tamen vel vecors, vel excors abiturus Patrem superni gaudii praegustati in terris cujus pulchritudine Coeli gloriantur Dum totius Universi Reginam dudum in Coelis coronatam Hic intuitus es iterum coronari. Sospes itaque ad te, tuosque redi, et si tu aliquando coronari desideras esto fidelis usque ad mortem legitime certa Mariam semper invoca cole, et venerare et non deerit tibi corona gloriae quia Deus Omnia nos habere voluit per Mariam. reCeDIto ItaqVe pIe peregrIne In VIaM paCIs XVIII. Praeter specificata Elogia triginta sex numerabantur symbola ad ornatum Sanctuarii, et Ecclesiae Montis Sancti occasione hujus Sacrae Solemni-tatis, et triumphalis laetitiae hunc inde exposita ordine, ut sequitur, cum suis lem-matibus, et versibus. I. Depicta fuit in Sanctuario Templi cum aurea circumcirca Corona Arca testamenti, per quam praefigurabatur Beatissima Virgo Coronata Montis Sancti. Lemma. Faciesque supra Coronam auream. Exod. 25. Distichon Te contra, et Natum conspirant agmina Tracum da tecum stamus foederis arca manus. II. In hoc Symbolo secundo pictum ostenditur Altare incensi circumdatum aurea corona, per quod ex Sanctis Patribus datur intelligi Mater Sanctissima velut animarum ipsius Altissimi Altare cum hoc lemmate, et carminica allusione ad ipsius coronationem. Lemma. Facies ei coronam aureolam. Exod. 30. Distichon Altare incensum factus es, quin et hostia mystes Scilicet hanc Aram prima Corona decet. 733 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 733 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 733 11. 08. 2025 15:22:50 11. 08. 2025 15:22:50 Bosnia Seraphica 701 III. In florido quodam vireto, atque fonte aquae limpidae repraesentabatur Maria Virgo Sacerrimus omnium gratiarum fons. Lemma. Omnes sitientes venite ad aquas Isaj. 55 Distichon Ô qualis unda replet regalem limpida concham Saucie cerve cito currito! Servat aqua. IV. Maria Virgo Regali cincta corona et sceptro Mundi, Mortis, et Daemonis triumpha-trix apparet. Lemma. Coronata triumphat Sap. 4. Distichon Daemonis et mundi, ac mortis redimita triumphat Hinc Spes nostra viget, fit quoque firma Salus. V. Medius leonem inter, et hydrum, aliave monstra positus erat homo viator cum pe-riculo vitam amittendi: Quamobrem Caelestis Nuntius ab alto advolans animabat eum, manuque signum Virginis in zodiaco ostendens, innuere per hoc intendebat, quod mortalibus in periculis etiam positis non sit timendum, dum devoto mentis oculo Virginem Deiparam contemplatur. Lemma. Frustra hac praesente minatur Distichon En tutus pergit, frustra quoque monstra minantur Praesens Virgo cui est, non timet ulla mala. VI. Stat cignus sub arbore lauri tempore quo Coelum fulmina vibrat, sub cujus protec-tionis ramis immunis ab eorum ictibus praeservatur. Hierogliphicon hoc est Virgi-nis Mariae, sub cujus validissimae protectionis pallio vivimus undequaque securi. Lemma. Nil fulgura terreant Distichon Fulgura si metuas Nati venerare Parentem Haec tibi nam praesens fulmina nulla cadent. VII. In hoc symbolo Mons magnae proceritatis videtur sicut et in ejus summitate tecta nubibus palma ad instar arboris collocata, et dum super ramis hujus aquila quiescit, â latere Montis ejus fracta in terram illabitur luna. Sicque fit comparatio ad partam contra Turchas quinta Augusti anno 1717. â Carolo VI. Caesare Augusto in festo D. Virginis ad Nives victoriam. Lemma. Ex Nivibus orta 734 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 734 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 734 11. 08. 2025 15:22:50 11. 08. 2025 15:22:50 III. CONVENTUS B'mae Virginis Mariae Gratiarum In Monte Sancto In Comitatu Goritiensi Distichon Non mirum quod fracta fleat sua cornua luna Nam Virgo ad Nives Caesaris arma tulit. 735 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 735 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 735 11. 08. 2025 15:22:50 11. 08. 2025 15:22:50 Bosnia Seraphica 702 VIII. Dum Sodoma, et Gomorrha arderent, et igne caelesti sceleris ultore consummare decreverat Deus, ostendit Angelus Loth Montem, in quo salvaretur: per quem mys-tice describitur Mons Sanctus, in quo Salus, et dona gratiae Mariae Virginis affatim, et perpetim inveniuntur. Lemma. In Monte Salvum te fac Gen. 19. Distichon Quo fugies tantum, ut valeas vitare periclum Hoc in Monte Salus, Angelus ecce docet. IX. Horologium cum sua campanula, malleo, sphaera, et indice pactum, significabat nullam esse horam, in qua non perciperetur sonus gratiae, et Marianae protectionis. Lemma. Quaelibet aurea Distichon Aurea pro nobis, dum pulsas, quaelibet extat Pulsus namque tuus Numen, et astra movet. X. Beatissimam Virginem in throno gloriae Pater aeternus coronat, Filius amplectitur, et Spiritus Sanctus eam sibi in sponsam selegit: hinc merito Beatam dicunt omnes generationes. Lemma. Ex hoc beatam me dicent omnes generationes Luc. 1 Distichon Ô Felix Virgo amplexu digna Tonantis Et cui tota Trias tempora Sacra tegit. XI. Stella maris circumdata Ursa minore, cujus ministerio Naucleri navigium ventis committunt, et moderantur: symbolum est Coronatae nostrae Reginae, quae in pro-cellosis mundi fluctibus classim illorum dirigit, qui ad eam fiducialiter recurrunt. Lemma. Qui me non aspicit, errat. Distichon. Sint Nauclere tibi, quae percupis astra patroni Una Maria mihi sit cynosura satis. XII. Simulacra trium Montium repraesentantur, Alverniae nempe in quo S. Franciscus Sacra Stigmata recepit, Montis Sancti et Tersactensis, qui curae, et vigilantiae Se-raphicae Religionis singulari providentia commissi dignoscuntur, et devotorum Pe-regrinorum frequentia jugiter recoluntur. Lemma. Trinum perfectum Distichon 736 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 736 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 736 11. 08. 2025 15:22:50 11. 08. 2025 15:22:50 III. CONVENTUS B'mae Virginis Mariae Gratiarum In Monte Sancto In Comitatu Goritiensi Montibus in Sanctis tribus micat Ordo Minorum Trinum hoc perfectum tu venerare pius. 737 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 737 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 737 11. 08. 2025 15:22:50 11. 08. 2025 15:22:50 Bosnia Seraphica 703 XIII. Maria super nubes acta â Sanctissima Triade ab Exercitu Angelorum famulantium in triumphum gloriae Caelestis deportatur. Lemma. Fecit mihi magna, qui potens est. Luc. 1 Distichon Impendit se tota Trias, quo maxima fias Regina, et Sponsa es. Angele, flecte genu. XIV. Christus iratus contra genus humanum apparet una cum columba in rostro ramum olivae deferente, et per aerem volitante. Praefigurabatur in hoc mysterio Regina Caelorum, et caelestis columba puritatis, quae velut beata pacis nuntia placat Divini Numinis iram. Lemma. Divina Nuntia pacis Distichon Cur Deus iratus nunc clemens pandat amorem Nam tu Divinae Nuntia pacis ades. XV. Esther genuflexa coram Rege Assuero Regio Diademate Capiti imposito decoratur. Symbolum est Mariae Caeli, terraeque Reginae ab ipso Altissimo Coronatae. Lemma. Et posuit Diadema in Capite ejus. Esther 3. Distichon Quae consors Regni facta est, conregnat amanti Divisumque decus alter et alter habet. XVI. Exprimitur Mons Horeb, in cujus vertice Dominus olim Moysi in flamma ignis ardentis de medio rubi apparuit, ex quo divinali facto alluditur apposite ad Montem hunc Sanctum, in cujus cacumine Regina, et Domina totius universi apparere di-gnata fuit, ut dispensaret gratias. Lemma. Locus, in quo stas, terra sancta est. Exod. 3. Distichon Hoc in Monte Dei Sacro rubus ardet amore Vae tibi si tanto frigus ab igne refers. XVII. Abigail provoluta ante Regem David ad Regale solium sublimari meruit. Maria autem, quia se Ancillam Altissimi esse profitebatur, Unigenitus Dei Filius eam sibi praeelegit in Matrem. Lemma. Audivi vocem tuam, et honoravi faciem tuam lib. 1. Reg. 25. Distichon Omnipotens cum Sermo tuus queat omnia Virgo Interpone preces: Orbis, aut orbus erit. 738 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 738 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 738 11. 08. 2025 15:22:50 11. 08. 2025 15:22:50 III. CONVENTUS B'mae Virginis Mariae Gratiarum In Monte Sancto In Comitatu Goritiensi 704 XVIII. Manus cernebatur nubibus obducta, et calamo supra librum apertum innixa, per quam designabatur manus ipsa Virginis Sacratissimae fideliter conscribentis in li-bro vitae opera bona Marianorum Clientum, et adventantium peregrinorum. Lemma. Vicaria Verbi Distichon Nil timeant fati fatalia jura Clientis Virginis illa suos exarat alma polis. XIX. In artificiosi cujusdam viridarii semita Pavo tuetur parvulos sub alis in Symplegade â furore Patris videntis eos sibi dissimiles. Proprietas est Mariae, quae sub pallio misericordiae suae degeneres per culpam â lege Divina filios â justissima Dei in-dignatione defendit. Lemma. TVetVr DoneC patrIs paCabIt fVroreM Distichon Degenerem pudeat! Vellem conformis haberi Et Matri, atque Patri, quis mihi utrumque dabit? XX. Superficies Templi Salomonis coronis aureis exornata denotat Mariam Coronatam esse verum Templum Dei. Lemma. Ornaverunt faciem Templi Coronis aureis. 1. Machab. 4 Distichon. Frustra multiplicas Salomon tua in Aede coronas Virginis in Templo est una, superque satis. XXI. Rex Salomon sedens in throno stabat ad sinistram, dum Mater ejus Bersabea dexte-ram occupabat, significat Mariam Virginem sedentem in solio caelesti ad dexteram Divini Filii. Lemma. Sedit ad dexteram ejus. lib. 3. Reg. 2. Distichon Hinc Mater dextram natus tenet inde sinistram Vel dextram subeas, hic mediumque tenet. XXII. Arca Noe super Montes Armeniae post diluvium remansit. Per hanc indicatur Bea-tissima Virgo animata Arca Dei viventis, unde prodivit Salus totius generis humani: obinde etiam in hoc Sacro Monte apparere, et consistere placuit. Lemma. Requievit Arca. Gen. 8. Distichon. Ecce vides miserè, quam mundus mergitur omnis In Sancto Monte hoc Arca Salutis adest. 739 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 739 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 739 11. 08. 2025 15:22:50 11. 08. 2025 15:22:50 Bosnia Seraphica 705 XXIII. In hoc symbolo repraesentatur Salutatio Angelica hierogliphicis characteribus in-sculpta in quadro lapide divinitus â saeculis celata, et inventa ab operariis, dum impacto in eum ligone pro solo aequando, et extruenda hac Mariana Aede operam impenderent, ex quo arcano mysterio aperte colligitur, quod Mons isthic ab aeterno â Deo praeordinatus sit ad magnificandam gloriam Sanctissimae suae Genitricis. Lemma. Praeparans montes in virtute tua. Psal. 64. Distichon. Mons est iste meus, in quo me et saxa salutant littera sculpta manet, Advena facta canet. XXIV. Beatam Virginem micantibus rosis et florum decore circumdatam Spiritus Sanctus e nube lucida eam velut dilectam Sponsam suam invitat dicens: Veni coronaberis. Lemma: Veni coronaberis Cant. 4. Distichon. Filia, Sponsa veni, Triadis cingenda corona Nam Pater, et Natus, Sanctus et Ardor avet. XXV. Aquila duobus capitibus praedita per aera ferebatur. Haec insignia Sacrae Religio-nis Seraphicae firmiter apprehensa recurvis gestabat unguibus, et ad verticem Mon-tis cujusdam desilire concessit. Quamobrem super dextero ejus capite loco Coronae expressum Nomen Jesu cernebatur, in sinistro vero Mariae. In hoc symbolo latens argumentum perpulchre refertur ad Augustissimam domum Austriacam, quae in-clyto flagrans amore erga Deiparae cultum, et honorem hunc Sacrum Montem, et locum Fratribus Minoribus S. Francisci pia munificentia excolendum tradidit. Lemma. Evolat immobilis. Distichon. Affectu remanet, fugiensque Minoribus offert Ut major ex minimis cedat utrique decor. XXVI. In quadam peramoena valle Mons admodum praecelsus capite super nubes emi-cabat, per quem metaphorice explicabatur celsitudo Mariae elevata super omnes creaturas. Lemma. Propinquiora magis. Distichon. Altior et cunctis magis hinc tu lumina carpis Solem justitiae, sic decet esse probum. 740 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 740 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 740 11. 08. 2025 15:22:50 11. 08. 2025 15:22:50 III. CONVENTUS B'mae Virginis Mariae Gratiarum In Monte Sancto In Comitatu Goritiensi 706 XXVII. Sub frondosae arboris Fraxinae umbra viatores plures quiescebant, et quidem secu-ri, et indemnes ab omni serpentium lateralium cominus adstantium venenoso affla-tu, et lethali morsu, ita sub ineffabili Mariae tutela pertimescendum haud est ab Averni furiis, et infernali Dracone. Lemma. Hic tuti Distichon. Haec arbor vitae est, Aspis, basilisce, Dracones Hinc fugite, aut rursus conteret illa caput. XXVIII. In altissima turri Pharos apud Aegyptios alias dicta pendebat lucerna ardens, quae splendore suo navigantium cursum regebat, ut ad portum appellerent. Figura est Mariae, cujus gratiae fulgore collustratae mortalium animae ad portum vitae, et Salustis aeternae sospites felicissime perducuntur. Lemma. Hac lucente Salus. Distichon. Nec mare, nec venti, nec fluctus damna parabunt cunctis viva Pharus, quando Maria nitet. XXIX. Fratres, et Sorores magnae Confraternitatis Beatae Virginis Montis Sancti oculis, et animis in Deiparam coronatam intenti effinguntur, hancque ex iisdem duo provolu-tis in terram genibus venerantur, et offerunt Coronam duodenario cordium numero instructam. Hoc symbolo Sodalitatis ejusdem alumni accomodate circumscribun-tur, qui perpetuis temporibus pio devotionis affectu coronas cordium suorum eidem dicant, consecrantque. Lemma. Duplici digna Corona. Distichon. Aurea nunc Regina tibi est donata corona cordibus ast melius tu redimita manes. XXX. Stabat depictum in mari conchilium cum inclusa Margarita praetiosa, huic proxima erat columba, et Sol in Coelo, qui suis radiis illuminabat coronam quamdam illa-bentem super idem conchilium. Per hunc piscem connotabatur Sancta Anna Mater Mariae, per Margaritam autem Virgo Sacratissima per Columbam Spiritus Sanctus, et per Solem Dei Filius. Lemma. Digniori Distichon. Quamvis sim Mater, hanc vero cedo coronam Nam tu digna Dei, non ego Mater eras. 741 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 741 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 741 11. 08. 2025 15:22:50 11. 08. 2025 15:22:50 Bosnia Seraphica 707 XXXI. Plaustra triumphalia solis, et lunae ab equis aequaliter acta continet hoc symbolum, quo argumento dantur intelligi Sanctissima Nomina Jesus, et Maria, quae suis prae-rogativis, et dotibus supernaturalibus Divini sui Filii charismata aemulatur. Lemma. DeCore eXIstet aeMVLa soLIs. Distichon. Tu nocti praees, lucis quae Mater haberis e tenebris natos ducere Matris erit. XXXII. Venusta Ulmus patulis opaca ramis, sub cuius umbra nobilissimae plantae viresce-bant. Allusio fit ad Mariam, sub cujus umbra Materni patrocinii faecundae omnium virtutum plantae florescunt. Lemma. HoC, qVoD operIt nVtrICat VMbra. Distichon. Plantula ne timeas! Ulmus frondosa Maria est Hujus namque reget splendor, et umbra teget. XXXIII. Pingitur Aurora prima lucis suae crepuscula in Orbem vibrans. Maria revera aurora fuit consurgens pulchra, ut luna, electa ut Sol, de cujus sacratissimo utero egressa est lux vera, Christus Jesus Dominus noster. Lemma. Genitrix primae lucis. Distichon. Aurora es. Primae Genitrix clarissima lucis: Qui sequitur te non ambulat in tenebris. XXXIV. In hoc symbolo expressa videbatur Esther coram throno Regis Assueri prostrata, et implorans vitam populi sui. Similitudo est Mariae supplicantis Unigenitum suum, ut dimittat, et tollat peccata Mundi. Lemma. Dona populum meum, pro quo obsecro. Esther 7. Distichon. Tu flectendo pedem, flectis pulcherrima Regem. Teutone, plecte Tracem, praeferat illa pacem. XXXV. Rex Assuerus in delicioso viridario consistens Magnates Imperii ad lautum, et solem-ne invitabat Convivium. A latere Regina Vasti in Regio Palatio paribus epulis fae-minas excipiebat, et ambo in Capite mensae assidentes conspiciebantur. Hac figura demonstratur Sacrum Convivium â Filio Dei, et Sanctissima ejus Matre praeparatum in hoc gratiarum Monte devotis advenis in Sacris Coronationis ipsius Solemniis. Lemma. Faciet Dominus omnibus populis in Monte hoc Convivium. Isaj. 25 742 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 742 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 742 11. 08. 2025 15:22:50 11. 08. 2025 15:22:50 III. CONVENTUS B'mae Virginis Mariae Gratiarum In Monte Sancto In Comitatu Goritiensi 708 Distichon. Caelicolae invitant, cibaria lauta ministrant. Hac dape posse frui, cura sit una tui. XXXVI. Extensum detegebatur Mare Magnum, e quo nubes aquis faecundata ascendebat placide, et velut in pluvias argenteas resolvebatur. Hac mystica inventione Mariam denique Virginem esse immensum gratiarum Pelagum ostenditur, unde favores, et dona Caelestia in devotos Clientes misericorditer dimanant, et rapido quodam caelestium aquarum impetu in uberem Mariophilorum utilitatem dilatantur. Lemma. Sic omnibus, ac suis distribuit. Distichon. Ô charum Pelagus! me mergito dulce profundum. Naufragus esse volo, vel Palinurus ero. §. III. De Solemni Octiduo Coronationis B'mae Virginis Mariae Montis Sancti. I. Dispositis omnibus, quae ad majorem Solemnitatem tantae festivitatis disponenda videbantur, ac praesentibus Ill'mis, et R'mis D. D. Episcopo Coronatore, et Praelatis infulatis, deventum est ad Solemnem Virginis gloriosissimae Corona-tionem. Quare ad avertenda omnium primo pericula et inconvenientia prudenter praevisa, aliave incommoda, quae occurrere poterant, attenta, potissimum Sanctua-rii hujus angustia relata ad innumerabilem ferme concursuri populi multitudinem, provide fuit institutum, accedente plurimorum Magnatorum instantia, ac totius Se-natus ferventissimis precibus quatenus pro Summa sui dignitate in ipsa Civitate Goritiensi, et foro sat vasto Traunik dicto, et ad intentum valde accomodato Coro-natio gloriosissimae Caelorum Reginae perficeretur. II. Quem porro in finem excelsus protinus arcus triumphalis fuit constructus super epistyliis eminentis, et spatiosi jam praeparati theatri aptati fundo, et frontispi-cio Palatii Excellentissimae familiae Dominorum Comitum â Turri, super quo prospi-ciebatur elaboratum Altare augustae Majestatis, et artificiosae architecturae opulenter exornatum, pretiosissimisque ornamentis, nec non abundatissima candelarum illumi-natione provisum, cujus proceritas dignoscebatur esse ejusdem aequalitatis, cum ea, quae praeseferebat, recensita paulo ante Regia Turriana tantundem magnifice instruc-ta. Et quidem, quod haec largo aeris suffragio Excellentissimi, et Illustrissimi Domini S. R. I. Comitis Hieronymi â Turri Inclytae Patriae Mareschalli facta sint, denotat subscriptio ad Machinae ejusdem basim affixa, quam hic appono: 743 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 743 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 743 11. 08. 2025 15:22:50 11. 08. 2025 15:22:50 Bosnia Seraphica 709 VI. IVnII Coronatae DeIparae MontIs SanCtI Hieronymus de Turri, et Valsassina etc. etc. S. R. I. C. Hanc Sacram surrexit molem suis sub aedibus solemniter redimitae: quam gentilitiis assertam armis Turrim suam voluit. III. Elevatur itaque hora quarta matutina ejusdem diei sexta videlicet Ju- nii sub mortariorum, et Campanarum clangore miraculosissima Imago tenerrima omnium adstantium exultatione ex Sacrosanctae Suae Aedis gratiarum Sede, et collocata prius reverenter in portabili throno panno aureo circumornata deportatur processionaliter â quatuor Sacerdotibus Ordinis Seraphici Levitico ornatu decen-ter indutis, atque indicibili associantium devotorum numero â vertice nempe Sacri Montis usque ad radices ejus. Praesto hic in obsequium venerabundus aderat Reve-rendissimus Dominus Joannes Fattori Abbas Infulatus, et Praepositus Pisinensis ad suscipiendam nimirum humani generis Advocatam, et pietatis Reginam una cum levitis assistentibus, pleroque Clero Saeculari, et populo Salcanensis Parochiae in diversas classes distributo unà cum Confraternitatibus, crucibus, et sacris vexillis, ut hoc festivo Comitatu ad limina usque Aedium Goritiensium deduceretur. Quam-obrem eodem in Oppido eminebant geminae portae triumphales in distinctis locis plantatae, per quas devotissima processio cum caelesti Deitatis thesauro pertrans-ibat, rectoque procedebat Ordine tubarum, et canticorum Spiritualium symphonia sociata, et antequam contiguos Civitatis ejusdem attigisset Lares, e loco diametrali Castagnavicensis Monasterii R. R. P. P. Ordinis Carmelitarum novo Immaculata Dei parens copiosorum mortariorum extitit condecorata fragore. IV. Dum verò miraculosum hujus Prototypon ad primas Suburbii valvas appulisset, maxima, qua fieri poterat, animi submissione, ac pietate sub praedivite Baldachino excipitur ab Illustrissimo, et Reverendissimo Domino, Domino Episco-po Petinensi Francisco Xaverio de Marotti, qui in occursum ejus festinanter proces-serat, atque duobus stipatus Abbatibus Infula, et Pedo insignitis cum copiosissimo fidelium utriusque sexus Coetu ad praedictas valvas ter exoptatum, terque faustum ejus praestolabatur accessum. Magnificus plane in harum valvarum superliminari prostabat arcus triumphalis, et usque dum Arca vitae, et Domina Regum praetergre-deretur, omnes fortalitii machinae bellicae pyreo onustae pulvere caelesti simulacro iterum, iterumve homagium praestiterunt. V. Mox deinde ordinatim procedebant inclytae Societatis Jesu, utriusque Sodalitatis studiosi, Congregationum item aliarumve Confraternitatum Ordines Caesarea vallati militia: Cives pariter armis, et militaribus insignibus instructi. 744 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 744 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 744 11. 08. 2025 15:22:50 11. 08. 2025 15:22:50 III. CONVENTUS B'mae Virginis Mariae Gratiarum In Monte Sancto In Comitatu Goritiensi 710 Post hos incedebat universus Clerus Regularis, et Saecularis cum altedicto Ill'mo, et R'mo Episcopo, cujus dextrum latus ambiebat Mitra, Pedoque ornatus praerecensitus R'mus Abbas Fattori, sinistrum verò R'mus Dominus Thomas Gorzer Praepositus â Seneblin, et Parochus Oppidi Vicentini: Quos tandem sequebatur Illustrissimus, et Excellentissimus Dominus Sac. Rom. Imp. Joannes Josephus â Wildenstein Capi-taneus Comitatus Goritiensis, exinde Illustrissimi, et Excellentissimi Domini Co-mites Leopoldus Adamus â Strassoldo ejusdem Urbis locumtenens et Franciscus Antonius de Lanthieri Vice-Dominus Excelsi Ducatus Carnioliae, caeterique alii omnes inclytorum Statuum et Ordinum Comites, liberi Barones, Patricii, tota deni-que utriusque sexus Nobilitatis Cohors ornatissima, numerusque copiosus gentium, et nationum, quae ex remotioribus partibus affatim accurrerant, ita ut compertum, approbatumque fuerit eadem die triginta circiter hominum millia affluxisse ad ado-randam Genitricem factoris Mundi, et Templum Divinae gloriae ornatissimum, sic-que tandem continuo tormentorum, ac mortariorum boatu, summa cum pompa, et illuminatione, hodie sacra et animata Arca Dei viventis circa octavam matutinam ad destinatum Coronationis suae locum pervenit ibidemque in Ara, ut supra memi-ni, affabre composita â Coronatore Antistite honorificentissime fuit collocata. VI. Quibus decenter gestis incunctanter ad normam Vaticani Capituli de Urbe illacrymantibus prae gaudio, et devotionis teneritudine universis Christi fidelibus tam cominus adstantibus, quam eminus dispersis per totum late patens forum, fenestras, et tecta ipsa domorum, Concessionis, delegationis, et Coronatio­ nis in strumenta (quae supra §. 1. adduxi, et in fine hujus adducam) per Caesareum publica auctoritate Notarium promulgata fuere: quorum ingenti cum plausu intel-lecto tenore Hymnum Veni Creator Spiritus etc. Episcopus intonuit, quo (succi-nente Clero) absoluto, recitatisque pontificaliter certis orationibus juxta leges ejus-dem instituti Vaticani Sanctissimo ter amabilis Matris Dei Capiti coronam auream gemmis pretiosis exornatam idem Fortunatissimus Antistes Summa cum religione adaptavit, alteram verò minorem, Jesulo unigenito Filio, hacque functione termina-ta, confestim sub renovato Bellicarum machinarum clangore, et musicalium Instru-mentorum concentu in gratiarum actionem tanti, tamque insoliti beneficii â Patre luminum concessi Te Deum laudamus etc. cantabatur. VII. Solemne ex post Sacrum fuit inchoatum, et decantatum ab Antistite Coronatore, in quo singularia musicae facultatis, et virtutis argumenta praebuerunt Cantores, et Musici â proposito e Ditionibus Vicinae Reipublicae Venetae con-ductis, et convocatis ad ter faustum hunc Solemnitatis diem, totamque successive octavam ritu magnifico conjuncti, cum Patriis constanter absolvendam. Missarum autem inter Solemnia eru- 745 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 745 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 745 11. 08. 2025 15:22:50 11. 08. 2025 15:22:50 Bosnia Seraphica 711 ditissimam Panegyrim in honorem Virginis Coronatae universali cum applausu protulit A. R. P. Ludovicus Maria … Vedova Ordinis Minorum Observantium Sancti Francisci Provinciae Sancti Antonii Venetiarum lector Jubilatus, Praedica-tor Clarissimus, Examinator Cleri Patriarchalis Aquilejensis, et Consultor Sancti Officii: absolutoque tandem Sacro sub multiplicata martialium bombardarum ex-sibilatione, eodem Ordine processionali supra expresso ad Ecclesiam Parochialem deventum fuit, et Throno admodum conspicuo ad hunc effectum in ea praeparato Sacrosancta Imago ad communem venerationem, et spirituale solamen omnium fi-delium exposita remansit. VIII. Praeterea ea ipsa die hora â meridie competente Vesperis tam so- lemniter celebratis secundam Panegyrim in honorem ejusdem Gratiarum Matris pronuntiavit alius ejusdem Instituti Seraphici, et Provinciae celebris Orator, nempe Rev. Pater Bartholomaeus Cagioli â Venetiis, et reassumpto post hunc eodem pro-cessionis ordine, ad Templum Reverendarum Religiosarum Dominarum Sanctae Ursulae defertur, ubi elogiali cantico, atque variorum instrumentorum devoto mo-dulamine ab iisdem Deo Sacratis Virginibus suscipitur, et salutatur, inde ad Eccle-siam Reverendarum Matrum Ordinis Sanctae Clarae et tandem ab hinc ad eumdem transfertur locum, et Aram, in qua matutino tempore concelebrata fuêre Sacra Co-ronationis Solemnia, quibus denique junctum fuit supremum omnium gaudium, or-tum videlicet ex Sanctissima ejusdem Virginis benedictione exhibita â praelaudato Ill'mo, et R'mo Episcopo de Marotti ejulanti prae laetitia populo, popliteque venera-bundo in terram provoluto, atque jugiter imploranti fructus perennes Maternae suae Clementiae. Aequali cum magnificentia, et hominum confluxu ad serum ejusdem diei reportatur ad Oppidum Salcanense, et inibi in spectabili reposita solio enixe efflagitatam â devoto populo â ter amabili Matre benedictionem elargitus est Reve-rendissimus Abbas Fattori, et ad Ecclesiam Regularis Hospitii Salcanensis R. R. P. P. Franciscanorum sequitur beata translatio, ibidemque â piis Clientibus per noctem integram assiduis precibus colebatur. IX. Mox die sequenti valde diluculo Marianae phalanges mortariorum stre- pitu, et campanarum sonitu convocatae, quamprimum ante fores ejusdem delubri intererant, et ad instar castrorum acies rite ordinatae per vicos conspiciebantur, sic-que sensim cum Divino pignore ad Sacrum Montem perrexerunt, ubi ipsa die Oc-tavarium hujus Solemnitatis faustissimum sumpsit exordium. Adeo verò copiosus per ejusdem decursum indies cernebatur conscendentium Peregrinorum numerus, ut centum triginta tria, dico 100033. [133000.]443 hominum millia confluxisse pro-batum est, ducto calculo â totidem particulis prius enumeratis, postea consecratis, et demum intervallo ejusdem Octidui fidelibus Sacra Synaxi refectis, distributis. X. Diebus singulis insuper Missa Solemnis â Praelatis saecularibus, aut Regularibus Altissimo offerebatur cum Vesperis, et litaniis Lauretanis, cantatis in-terveniente, ut dictum, 746 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 746 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 746 11. 08. 2025 15:22:50 11. 08. 2025 15:22:50 III. CONVENTUS B'mae Virginis Mariae Gratiarum In Monte Sancto In Comitatu Goritiensi 712 eodem musicali concentu, et concertatione: â Praedictoribus verò Evangelicis par-tim Ordinis Seraphici, partim extraneis Parochis nimirum Curatis, aliisve Regulari-bus in dies ter, aut bis saltem ê suggestu Deiparae Coronatae praeconia et magnalia Apostolico referebantur fervore. Septimali infra Octavam die Excellentissimus, et Illustrissimus Dominus Comes â Wildenstein cum integra Comitatus Nobilitate, Magnifico Senatu, et Civium Coetu, Summae gratitudinis ergo ad hanc ipsam Se-dem gratiarum proficiscuntur, et ad venerandam Vaticano diademate Neo-redimi-tam Sacratissimam universitatis Reginam. XI. Octavo denique die terminatis jam Divinis Vesperarum, et litaniarum laudibus ter almae huic Solemnitati gloriosissimam coronidem imposuit celebris processio, et post Hymnum Ambrosianum Magnae Dei Genitricis postrema be-nedictio. Cujus miraculosissima tandem Imago magno cum jubilo ad pristinum locum, et tabernaculum reponitur, sicque Mariani Viatores Spiritu devotionis re-pleti, et consolati recenserunt, et processerunt in viam pacis cum fide inconcussa, et spe firma obtinendi praeterea â Deo exercituum exoptatam cum intimis suspiriis coronam gloriae in patria. Et ut hujus Solemnitatis Augustissimae sempiterna per-severet memoria, quotannis Dominica tertia post Pentecosten anniversaria celebri-tate magno populorum concursu, praesertim verò solemni Parochiae Canalensis processione recolitur. XII. Instrumentum de peracta coronatione, legitima coronandi facultate, cum attestatione, et promissione P. Guardiani semper in Saepe dicta Imagine Vir-ginis Gloriosae conservandi coronas aureas publici Notarii manu confectum hujus est tenoris: In Nomine Domini Amen. Praesenti publico Instrumento cunctis ubique pateat evidenter et notum sit, quod anno ab ejus Nativitate millesimo septingentesimo decimo septimo, Indictione de-cima, die 6. mensis Junii Pontificatus Sanctissimi Domini Nostri Clementis XI. Divina providentia Papae Anno XVII. Regnante Augustissimo Carolo VI. Roma-norum Imperatore, Germaniae, Hispaniarum, Hungariae, Boemiae, Dalmatiae, Croatiae, Sclavoniae Rege etc. Comite Tyroli, et Goritiae, in Civitate Goritiensi in foro-julio, et in Platea majori appellata Traunich ante Palatium Illustrissimi Domini Hieronymi Sac. Rom. Imp. Comitis â Turri, et Valsassina etc. ubi Altare, et Thea-trum structum cernitur, et quo Sacra Miraculosa Imago Beatae Virginis Mariae Montis Sancti processionaliter delata fuit ad infrascriptum effectum. In praesentia Illustrissimi, ac Excellentissimi Domini Joannis Josephi Sac. Rom. Imp. Comitis de Wildenstein lib. Bar. de Wilpach, et Kaltsdorff, Domini in Schakenturn, et Libboch Suae Sac. Caes. et Cath. Regiae Majestatis Cubicularii effectivi, intimi 747 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 747 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 747 11. 08. 2025 15:22:50 11. 08. 2025 15:22:50 Bosnia Seraphica 713 Consiliiarii, Capitanei in Illustrissimo principali Comitatu Goritiae, ac Capitanei [et] Administratoris Gradiscae, et Aquilejae etc. nec non Illustrissimi, et Excellen-tissimi Domini Leopoldi Adami Sac. Rom. Imp. Comitis â Strasoldo, lib. Bar. de Villanova, Domini in Strassoldo etc. Sac. Caes. Reg. et Cath. Majestatis Cubicula-rii effectivi, et intimi Consiliarii, haereditarii Supremi Venatorum Praefecti, et Cae-sarei locumtenentis Goritiae etc. Illustrissimi, et Excellentissimi Domini Francisci Antonii Sac. Rom. Imp. Comitis de Lantheriis, et â Paratico, lib. Bar. in Schenaus, Domini Vippaci etc. Sac. Caes. Reg. et Cath. Majestatis Cubicularii effectivi, intimi Consiliarii, haereditarii Pincernae in Ill'mo principali Comitatu Goritiae, ac vice-Do-mini Inclyti Ducatus Carnioliae, ac Illustrissimi Domini Josephi Sac. Rom. Imp. Comitis â Turri, et Valsassina, Domini Duini, Cormontii, ac Peuma etc. Nec non mei Antonii Mattaloni de Cosoli J. U. Doctoris, et Syndici Apostolici venerandi Conventus Montis Sancti. Praesens et personaliter existens Illustrissimus, et Reve-rendissimus Dominus Georgius Franciscus Xaverius de Marotti Dei, et Apostolicae Sedis gratia Episcopus Petinensis Suae Sac. Caes. et Cath. Majestatis Consilia-rius, Praepositus Rudolphswertensis, Archidiaconus per Carnioliam inferiorem, et Marcham Sclavonicam ab Illustrissima, et Reverendissima Nuntiatura Apo stolica Viennensi pro infra scripto effectu specialiter deputatus, uti ex patentibus T. I. Georgius Spinula Dei, et Apostolicae Sedis gratia Archiepiscopus Caesareae, Ss. Domini Nostri D. Clementis Divina providentia Papae XI. Praelatus domesticus, et Assistens, ac S. Sedis Apostolicae apud Sac. Caes. Majestatem Carolum VI. in Imperatorem electum, nec non per Germaniam, Hungariam, Boemiam, Croatiam, Austriam, Styriam, Carinthiam, universumque Rom. Imperii districtum cum facul-tate de latere Nuntius. Illustrissimo, ac Reverendissimo Domino Georgio Xaverio Marotti Epi- scopo Petinensi salutem in Domino sempiternam. Attentis facultatibus ab Ilustris-simo, et Reverendissimo Capitulo S. Petri de Urbe datis Illustrissimam, et Reveren-dissimam Dominationem Vestram ad Solemnem coronationem Miraculosae Ima-ginis de Monte Sancto nuncupatae supra Goritiam ab eodem Capitulo decretatam deputamus, ac subdelegamus. Hujusmodi itaque actum juxta instructionem â supra nominato Capitulo transmissam adimplebit. Dantes Illustrissimae, et Reverendis-simae Dominationi vestrae ad hunc effectum licentiam exercendi in illis partibus Pontificalia. Datum Viennae hac die 6. Aprilis Anni MDCCVII. G. S. Archiepiscopus Caesareae Nun- tius Apostolicus V. Petrucius Auditor Gen. et Canon. 748 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 748 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 748 11. 08. 2025 15:22:50 11. 08. 2025 15:22:50 III. CONVENTUS B'mae Virginis Mariae Gratiarum In Monte Sancto In Comitatu Goritiensi 714 Qui utique Ill'mus, et R'mus Dominus Episcopus Petinensis ad formam piae dispositionis bon. mem. D. Alexandri Sfortiae Placentini vice, et nomine ejus-dem Ill'mi, et R'mi Domini Nuntii Apostolici binis coronis puri auri unicarum octo contextis 30. Margaritis, 13. Adamantibus, et lapillis pretiosis 25. non comprehensa Aurificis factura (pie, ac generosè donatis ab Ill'ma Domina Anna Catharina de Schellenburg Labacensi ad infrascriptum effectum) quibus acceptatis, et receptis ab Ad'm R'ndo P. Romualdo Sitter Ex-Provinciali, et Guardiano Venerandi Conventus Montis Sancti supra Goritiam R. R. P. P. Reformatorum S. Francisci pro se, et suis Successoribus. Ill'mus inquam et R'mus D. Episcopus praesentibus, ut supra, et me Syndico, ac magna fidelium multitudine utriusque sexus astante, dictam Sacram, ac Miraculosam Imaginem Beatae Mariae Virginis Montis Sancti cum Jesulo actu coronavit juxta ritum etc. imponendo quippe majorem Coronam Capiti Beatissimae Virginis Mariae, et minorem Capiti Jesuli, quae illico per peritum Aurificem Sacrae Imagini adaptatae, et affixae fuerunt. Qua coronatione utique peracta praedictus Ad'm R'ndus P. Guardianus pro se et Successoribus suis promisit, et se obliga-vit easdem Coronas in Capite illius Beatissimae, et Immaculatae Virginis, ac Jesu Christi semper, et in perpetuum retineri, et conservari facere omni meliori modo etc. pro quibus omnibus observandis etc. se obligavit, et suos Successores etiam in forma Camerae Apostolicae cum solitis etc. seseque subscripsit apposito sigillo Conventus. Datum Goritiae die, Mense, et Anno ùt suprà. (L. S.) Fr. Romualdus Sitter Ex-Provincialis, et Guardianus praedicti Conventus Montis Sancti nomine meo omniumque Successorum confirmo ut suprà. (L. S.) Joannes Josephus Comes â Wildenstein Capitaneus. (L. S.) Leopoldus Adamus Comes â Strassoldo locumtenens. (L. S.) Franciscus Antonius Comes de Lantheriis Vice Dominus Ducatus Carnioliae. (L. S.) Joannes Josephus Comes â Turri. (L. S.) Antonius Mattaloni Juris utriusque Doctor, et Syndicus Apostolicus Venerandi Conventus Montis Sancti. Praemissum Instrumentum publicum cum suscriptionibus Ill'morum et Excell'morum D. D. Testium, nec non Ad'm R'ndi Patris Guardiani, ac Excel'mi Domini Antonii Mattaloni J. U. Doctoris, et Syndici Apostolici Venerandi Conventus Montis Sancti cum suis sigillis mihi optime notis requisitus Antonius Milost Publicus Imperialis Notarius authenticavi apposito mei tabellionatus signo. (L. S.) Deus misereatur nostri, et benedicat nobis. Nos Joannes Josephus S. R. I. Comes â Wildenstein lib. Bar. de Wilpach, et Kolts- dorff,444 Dominus in Schakenthurn, et Libboch S. C. M. Cubicularius intimus, ac-tualis Consiliarius, Capitaneus in Illustrissimo principali Comitatu Goritiae, nec non Capitaneus, et Admi- 749 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 749 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 749 11. 08. 2025 15:22:50 11. 08. 2025 15:22:50 Bosnia Seraphica 715 nistrator Gradiscae, et Aquilejae etc. fidem facimus, et attestamur suprascriptum Dominum Antonium Milost esse Publicum Imperialem Notarium, cujus publicis, et authenticis Scripturis hic plena adhibetur fides, et ubique locorum merito adhibenda venit. In quorum fidem etc. Goritiae 9. Junii 1717. Casparus Valentinzig Actuarius Jur's Cancellariae Nobilium. XIII. Ut autem Coronationis gloriosissimae Virginis Mariae Montis Sanc- ti Sacra Solemnitas perpetuo in fidelium Clientum cordibus fixa maneat, quidam Mariophilus mox adducendam Cantilenam composuit, quae in Choro â Patribus terminatis Lauretanis litaniis semper ad excitandam in fidelibus Coronationis me-moriam decantatur. Coronata Mater Dei Hic est Mons hilaritatum Tu Solamen cordis mei Culmen Virgini Sacratum Spes es, et refugium Ab Authore Saeculi Hic in Sede gratiarum Tot portentis decorata monstra nobis pignus charum Grandi fastu coronata Jesum tuum Filium. Suis ditat gratiis. Huc in Montem advenisti Vere Mons Sanctus vocatur, Sedem quoque hic elegisti Qui â te sanctificatur Regina clementiae Mater Clementissima Populus iste devotus Tu ad Coelum certe via et amore tui motus Omnes pia ô Maria erexit Ecclesiam Tuum duc ad Filium Ursulae apparuisti Quae hic Coronata sedes Opem ferre promisisti Ante tuos flexi pedes Ad te properantibus. Adoramus Filium Nobis inde gratulamur Dum tenellum sinu lactas Digni, quod hic habeamur Tunc pro nobis preces jactas Maternae praesentiae Triadis Triclinium. Caput X. De anno jubilaeo, seu bis centesimo Apparitionis gloriosissimae Virginis MARIAE. I. Qua solemnitate primum saeculum ab apparitione Virginis Mariae facta anno 1539. videlicet anno 1639. quo anno P. Franciscus Glavinich Guardianatus officio fungebatur, celebratum fuerit, nulla reperiuntur loci monumenta, quae id vel leviter insinuarent. Alterum saeculum sub locali gubernio P. Alexandri Bres-ciak Anno 1739. recurrebat, quod opera ARP. Caspari Pasconi Provinciae Patris, et 750 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 750 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 750 11. 08. 2025 15:22:50 11. 08. 2025 15:22:50 III. CONVENTUS B'mae Virginis Mariae Gratiarum In Monte Sancto In Comitatu Goritiensi Custodis actualis singulari apparatu, et communi jubilo sanctificatum, et celebra-tum fuit, ut constans, atque perpetua admirabilis hujus, totique orbi faustissimae Apparitionis excitaretur memoria, et corda fidelium erga Matris hujus amantissi-mae cultum magis, magisve accenderentur. Siquidem praedictus P. Pasconi prae-habito maturo consilio, et deliberatione, atque accedente legitimae Superioritatis consensu, implorata quoque per litteras assistentia 751 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 751 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 751 11. 08. 2025 15:22:50 11. 08. 2025 15:22:50 Bosnia Seraphica 716 Ill'mi, et R'mi D'ni D'ni Danielis Delfini Patriarchae Aquilejensis sub cujus Dioe-cesano territorio Sanctuarium Montisanctanum reperitur, et mediante etiam coope-ratione, et opera A. R. P. pro tempore Procuratoris Generalis Cismontanae Refor-matae Familiae Michaelis Angeli â Gallipoli ad Summum Pontificem Clementem XII. humillimas dedit preces, quatenus is ad majorem Dei gloriam, magisque pro-movendum cultum erga Sacratissimam Virginem Mariam occasione hujus Jubilaei plenariam Indulgentiam ab omnibus Christi fidelibus utriusque sexus praedictam Sacram Aedem devote, et pie visitantibus per integrum Octiduum quotidie lucrifa-ciendam benignè concederet. II. Visis justis, et piis postulationibus Fratrum Minorum Clemens XII. Pontifex Maximus benignissime concessit petitam Indulgentiam plenariam per in-tegrum ab Ordinario designandum Octiduum ab unoquoque Christi fideli quotidie, et semel tantùm lucrandam, ut id ex ipsius litteris luculenter desumitur, quae ita sonant: CLEMENS P. P. XII. Universis Christi fidelibus praesentes litteras inspecturis salutem, et Apos-tolicam benedictionem. Ad augendam Christi fidelium religionem, et animarum sa-lutem Caelestibus Ecclesiae thesauris pia charitate intenti, omnibus utriusque sexus Christi fidelibus verè paenitentibus, et confessis, ac Sacra Communione refectis, qui Ecclesiam Fratrum Ordinis Minorum S. Francisci de Observantia Reforma-torum nuncupatorum Montis Sancti â Goritia Aquilejensis Dioecesis in octo diebus continuis per Ordinarium designandis devote visitaverint, et ibi pro Christianorum Principum concordia, haeresum extirpatione, ac Sanctae Matris Ecclesiae exalta-tione pias ad Deum preces effuderint, plenariam spatio praedicti Octidui per unum-quemque Christi fidelem semel tantum lucrifaciendam omnium peccatorum suorum indulgentiam, et remissionem misericorditer in Domino concedimus. Praesentibus pro unica vice valituris. Volumus autem, ut si praesentium aliquid vel minimum detur, aut sponte oblatum recipiatur, praesentes nullae sint. Datum Romae apud Sanctam Mariam Majorem sub annulo Piscatoris die VIII. Maji MDCCXXXIX. Pontificatus nostri anno nono. Gratis pro Deo, et Sc'ra Fr. Cardinalis Passioneus. Cormonii die 28. Junii 1739. visae, lectae, ac ea, qua decet, reverentia recepta, et admissae, atque cum Originali concordes assignatis octo continuis diebus pro In-dulgentia acquirenda, videlicet â festo Assumptionis B. V. Mariae usque ad illius diem Octavam inclusive pro executione publicentur. In quorum fidem etc. Joannes Leonardus Bositius de Turnberg et Jungenegg Cancella'rius Archidiaconalis. 752 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 752 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 752 11. 08. 2025 15:22:50 11. 08. 2025 15:22:50 III. CONVENTUS B'mae Virginis Mariae Gratiarum In Monte Sancto In Comitatu Goritiensi 717 III. Obtentis octiduanis Indulgentiis, et assignato ab Ordinario octiduo hu-jus solemnitatis, necessum erat, ut ad augendum cultum erga Deum, ac Sanctissi-mam ejus Matrem notitia hujus singularis Ecclesiae thesauri devolveretur ad Aures omnium Marianorum Clientium, et hinc ad omnia loca circumadjacentia, nimirum ad Carinthiam Villacum ad Ill'mum, et R'mum Dominum Comitem Portia Archi-diaconum ex parte Imperii, aliasque Parochias, et Vicarias sibi subjectas. Ill'mum, et R'mum Dominum Abbatem Benedictinum in Arnoldstain, et alias quatuor Paro-chias suas. Ad Carnioliam ad Ill'mum, et R'mum D. Vicarium Generalem Jacobum Schiling, et ad interiores Carnioliae Parochias, ad quas P. P. et F. F. Collectores Montis Sancti tantùm ad quaestuandum solent ire: Tergestum ad R'mum D. Vica-rium Generalem Franciscum Brandulini, et alias Parochias Episcopatui Tergestino subjectas. Flumen ad R'mum D. Archidiaconum Nicolaum Andream Tudorovich. Tolminum ad R'mum D. Archidiaconum Andream Foromiti, et omnes Parochias Archi-Diaconatui subjectas. Vipacum ad Ad'm R'ndum Dominum Parochum N. Repitsch, et omnes Vicarias, et Cooperaturas sibi subjectas: Gradiscam ad Ad'm R'ndum D. Parochum, et singillatim ad omnes Parochias, et Vicarias Comitatus Gradiscensis. Goritiam Ad Ill'mum, et R'mum Dominum Comitem Josephum Co-ronini Parochum Civitatis, et alias omnes Parochias, Vicarias, et Capellanias totius Comitatus Goritiensis Encyclicae Invitatoriae Labaci impressae oblegata fuêre. IV. Porro tenor Epistolae invitatoriae erat sequens: InVItatIo PopVLI aD LaVDes gLorIosae CoeLI OrbIs RegInae sIgnIs GratIIs CLare, aC speCIaLIter Veneratae In Celeberrimo Sanctuario Montis Sancti â R. R. P. P. Franciscanis Reformatae Provinciae S. Crucis Croatiae Carnioliae officiato Quod In Monte supra Salcanum prope Goritiam in principali Comitatu Goritiensi situm ob admirabilem, ac universo orbi faustissimam apparitionem Ursulae Ferligoinizae â Beatissima Dei Genitrici factam, atque ob stupenda portenta, ac multiplices gra-tias ab eadem ad haec usque tempora dispensari solitas magno populorum concur-su, ac pietate colitur jam in Saecundum Saeculum. 753 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 753 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 753 11. 08. 2025 15:22:50 11. 08. 2025 15:22:50 Bosnia Seraphica 718 Proinde Cum annus currens sit anniversarius dictae solemnis apparitionis, seu ultimus se-cundi saeculi, memoria ejus in honorem Augustissimae Coeli Reginae, ac in gratia-rum actionem pro tantis beneficiis toti orbi collatis, omni, qua par est, solemnitate celebrabitur octo continuis diebus ordiendo â die 14. Mensis Augusti usque ad diem 22. inclusivè. Quem in finem feliciter regnans Sanctissimus Dominus noster Cle-mens Papa XII. ad augendam fidelium devotionem singulis octo diebus Indulgen-tias plenarias misericorditer indulsit. Ut solemnitatis futurae in honorem Sacratissimae Dei Genitricis instituen-dae amplior, et distinctior ab omnibus, et singulis Christifidelibus habeatur notitia, id, quod jam luce meridiana clarius, et toties ê suggestibus depraedicatum, iterum ob oculos proponere libuit, videlicet Montem Sanctum (qui prius Aquarius, aut vulgo Skauniza dictus, Sancti nomen voce populi ob varias obtentas gratias accepit) supra Salcanum prope Goritiam situm Anno Dominicae Incarnationis 1539. admi-rabili, totique Mundo faustissima fuisse illustratum apparitione facta â Beatissima Virgine Ursulae Ferligoinizae Gargarensi, quod est oppidum ex altera parta dicti Montis in valle jacens. Cum enim dicta Ursula pascendis gregibus invigilaret, orationibusque ferventibus solito die quodam Sabbathino, ut traditio fert, esset intenta, adfuit ei Sacratissima Coeli Regina, cujus opem ardentibus efflagitarat precibus, manifes-tavitque inibi â se electum locum dispensandarum, pro materna ergo clientes suos pietate gratiarum, simulque mandatum dedit nuntiandi populo, ut Sacrum in eodem loco delubrum, cujus etiam formam exhibuit, erigeret, et gratias dein plena cum fiducia exposceret, sequentibus verè plenariae munificientiae verbis: DIC POPULO, UT AEDIFICET MIHI HIC DOMUM, ET PETAT GRATIAS. Relatione verò ab ea Goritiensibus, caeterisque locis adjacentibus facta, Ursula, quo certior rei veritas elucescat, detinetur in Custodia, verum Oratricis suae benignissima Virgo non oblita eam protinus pristinae libertati restituit, eamdem-que populus in vertice dicti Montis orationibus vacantem reperit, quo prodigio viso communi consensu Aedes sacra erigitur, prout et erecta conspicitur tota ex lapide quadro consurgens. Dum verò solo aequando impenderetur opera asperrimisque cautibus apricissimis rupibus rescindendis desudaretur, inventus est lapis flavi quo-dammodo coloris cum salutatione Angelica hierogliphicis litteris incisa, ut vel ex hoc colligi possit locum praelaudatum semper speciali fuisse munitum Beatissimae Virginis protectione 754 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 754 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 754 11. 08. 2025 15:22:50 11. 08. 2025 15:22:50 III. CONVENTUS B'mae Virginis Mariae Gratiarum In Monte Sancto In Comitatu Goritiensi 719 N'o 31. cujus salutatio velut quoddam pignus gratiarum in eodem conservabatur. Consummatis igitur laboribus Ecclesiae construendae, ingens illico ex omnibus Orbis partibus coepit esse populi affluxus, cujus rei fama audita Eminen- tissimus Dominus Dominus Marcus [Narinus]445 Grimani Dei et Apostolicae Sedis gratia pro eo tempore Patriarcha Aquilejensis, et S. R. E. Cardinalis pictam in tabu-la Divae Virginis suum in ulnis gestantis Unigenitum â dextro latere S. Joachimo, â sinistro verò divo Joanne Baptista depictis misit Iconem, quae in majori Ara Anno 1544. honorifice reposita, summa omnium fidelium veneratione, ac pietate coli-tur ob tam multiplices, ac stupendas gratias, quas eadem Sacratissima Virgo jux-ta promissum suum indies fideliter dispensat, prout indubiam praestant fidem tot, tantaque innumera vota, quae sunt manifesta signa obtentarum â Christifidelibus Gratiarum. Et quia effigies haec gloriosissimae Dei Matris frequentia populorum, et miraculorum munificientia celeberrima claret, ut memoratum est, jam ab anno 1539. hunc Supremus Ecclesiae Pastor solicite invigilans honoribus caelitibus defe-rendis, efformato prius voluminoso processu super celebritate loci, et prodigiorum numerosa serie sancivit, ut Vaticano ritu coronari valeat, et verè Thaumaturga de-clarari, prout etiam innumerabili hominum interveniente concursu mirabiliter eve-nit Anno 1717. 6. Junii. Quia ergo ab illa omnibus auspicatissima apparitione jam secundum sae-culum anno praesenti completur, dignissimum juxta, ac justissimum visum est, ut annus hic toti sit Mundo sollemnis, omnique, qua par est solemnitate celebretur, in quem finem solemnitatis hujus stabilita est dies juxta oraculum feliciter regnantis Pontificis, ut videre licet in Bulla ejus ad magis firmanda de rei veritate sincera corda fidelium ab Ordinario loci dies 14. mensis Augusti, quae incidit in Vigiliam Mariae Virginis in Coelos Assumptae â primis Vesperis anni currentis 1739. dura-bitque per integros octo dies nempe usque ad secundas Vesperas inclusive Octavae ejusdem gloriosissimae solemnitatis cum plenaria Indulgentia concurrentium. Quare, ut haec omnia excellentiori applausu, ampliorique Jubilo pertrac-tentur, omnes utriusque sexus Christi fideles ad hanc solemnitatem in honorem Au-gustissimae Coelorum Reginae instituendam, quam humanissimè, quam humillimè invitantur, roganturque demississime omnes locorum Ordinarii, Praelati etiam Re-gulares, Conventuum Superiores, Domini, Domini Parochi, quatenus per eorum subalternos Vicarios, Curatos, et Concionatores concreditos sibi populos ad has Magnae Matris laudes decantandas ê suggestibus efficacissime dignentur exhortari, ut hanc Sacram peregrinationem, quo par est, et fieri potest, unanimi zelo, ac pietate suscipiant, ut haec solemnitas universali plausu, et devotione ita in via celebretur, ut per intercessionem Sacratissimae Virginis omnes, et singuli in Patria ad Ange-lorum Solemnitatem 755 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 755 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 755 11. 08. 2025 15:22:50 11. 08. 2025 15:22:50 Bosnia Seraphica 720 pervenire valeant. Guardianus, et Patres Conventus Montis S. Minores Reformati V. Cum autem non inanis rumor, et timor pestis grassantis in Hungaria, et Croatiae partibus finitimis ad Austriam, Styriam, Carnioliam, Segniam, Bucca-rim, et Flumen deferretur, constituti Provisores sanitatis Inclytis statibus Comitatus Goritiensis opportunam praedicti morbi contagiosi transcripserunt notitiam. Quam-obrem necessarium, vel maxime Primatibus, ac Nobilibus Goritiensibus videbatur, consultissimumque, ut octiduum solemnitatis hujusmodi ad salubriora magisque propitia tempora devolveret. Quam in finem Patres Montis Sancti populo per Prae-dicatores divulgaverant ac per litteras revocatorias insinuaverant transferendam esse solemnitatem praedictam ob metum luis contagiosae in aliud salubrius tempus. Propterea A. R. P. Casparus Pasconi Ex-Minister, et Custos actualis promotor illius praecipuus demum ad Ill'mum et Rndss'mum Dominum loci Ordinarium suppli-cem porrexit pro designatione destinati Octidui alio tempore ejusdem tamen anni anniversariae apparitionis, in quo vigebat gratia Sanctae Sedis instituendi, quod et indilate obtinut, siquidem ad mentem supplicantis Idem Ill'mus Ordinarius Decre-tum tulit, ut nullo amplius interveniente obstaculo, neque suspicione contagiosae luis, atque accedente etiam consensu Excell'mi Capitanei, et Inclytorum Statuum isthaec solemnitas cum omnibus gratiis, et privilegiis â Sancta Sede concessis in-stitueretur, et inchoaretur 17. Octobris 1739 perduraretque usque ad 25. ejusdem mensis inclusive. Atque adeo, ut omnia rectum tenerent Ordinem, omnium primo Epistolae invitatoriae ad cuncta penitus supra recensita loca iterato mutatis mutan-dis expeditae fuerunt. VI. Cessante itaque metu contagiosae luis, dicta solemnitas die 17. Octo-bris suum sumpsit initium, quae ut majori cum pompa perageretur, in medio Arae S. Annae in ipso Templi meditulio paulo supra Tabernaculum collocata extabat nova Imago picta Apparitionis B'ae Virginis veluti principale fundamentum hujus anniversariae celebritatis, ex superiori parte, et inferiori alterius lateris devota Ora-trix adgeniculato poplite, et erectis ad Deiparam manibus media inter frondes, ar-boresque, et animalia velut symbola illorum, quorum olim in solitaria devote orans curam in pascuis, custodiamque gerebat, atque pecorariam agebat cum sequenti subscriptione EffIgIes gLorIosae VIrgInIs, aC CoeLI regInae QVae pIae VrsVLae FerLIgoInIzae hoC In Monte ApparVIt 756 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 756 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 756 11. 08. 2025 15:22:50 11. 08. 2025 15:22:50 III. CONVENTUS B'mae Virginis Mariae Gratiarum In Monte Sancto In Comitatu Goritiensi 721 Origo, et Progressus Sanctuarii Montis Sancti octo carminibus graphice comprehensus Cernis in effigie Natum cum Matre stupescis Ecce tibi hic visae Matris imago patet. Viderat hanc simplex: ipsaque jubente puella Nuntiat, ut populi hic coelica dona petant. Ecce petunt: quanta accipiunt: donata corona Testatur, Populi, quam fabricavit amor. Ô cunctis celebris lux, hic qua exorta Maria est! Digna piae semper gentis amore coli. VII. Circumlatim verò ad hanc apparitionis depictam effigiem proemine-bant in superiori parte praedictae Arae symbola tria, et quatuor collateralia, et sunt sequentia: Symbolum I. Repraesentans Ursulam populo voluntatem Beatissimae Virgini promulgantem. Lemma. Coelestis Nuntia Mentis Sacer textus. Praecepit, ut aedificaret ei Domum 1 Esdra 2 Distichon. Praedicat auditam populis mox Ursula vocem Virgini in excelso hoc Monte placere domum. II. Repraesentans Ursulam incarceratam et ê carcere ope Beatissimae Virginis liberatam. Lemma. Virtus reclusa nitescit. Textus. Ducet me in lucem. Mich. 7. Ꝟ. 9. Distichon Creditur haud miserae, firmatur carcere, verum sistitur in primum, Matre favente locum. III. Repraesentans aedificium Ecclesiae, et salutationem Angelicam in lapide incisam, et inventam. Lemma. Laudant saxa Mariam Textus: Quadratis lapidibus aedificabimus Isaj. 9. Distichon Quam Mons hic Sanctus, suffossam consule petram, Angelicum releges, quod tibi monstrat, Ave. IV. Repraesentans fiduciam populi ad erectam Ecclesiam Virginis Beatissimae. Lemma: Spes firma Mundo. Textus. In Monte salvum te fac. Gen. 9. Distichon. Iam fama humanos repulit de pectore sensus. En spirant Matrem singula corda Dei. 757 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 757 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 757 11. 08. 2025 15:22:50 11. 08. 2025 15:22:50 Bosnia Seraphica 722 V. Repraesentans prodigia, et miracula, ac gratias intercessione Beatissimae Virginis patrata et impetratas. Lemma: Dulcis medella misellis Textus: Curans omnem languorem. Matth. c. 9. Distichon Si quaeris portenta! Vide, quam mira Maria Perpetrat et juveni, et magnificanda seni. VI. Repraesentans singularissimam munificentiam Serenissimi Archiducis Austriae Caroli felicissimae memoriae, qui Anno 1565. gratiosissime introduxit in Custo-diam, ac vigilantiam Fratres Minores de Observantia nuncupatos Reformatos Pro-vinciae S. Crucis Croatiae, et Carnioliae Mariani hujus loci Montis Sancti titulo donationis, et fundationis. Lemma: Induxit eos in Montem Sanctum. Psal. 77. Ꝟ. 59. Distichon. Austria Francisco cernens laterana nitere Templa, novam extemplo suggerit illa Domum. VII. Repraesentans Beatissimae Virginis solemnem ritu Vaticano Coronationem. Lemma: Dant portenta Coronam. Textus: Posuit Diadema Regni in capite ejus. Esth. 2. Distichon. Aurea Reginae est, ob tot nova signa corona Facta tibi aurea, eam tu pietate cole. VIII. Eadem pariter Ara Aulaeis sericeis hinc inde arduo simul, ac arti-ficioso labore, sicut et vasculis florum artificialium undequaque extitit mirum in modum exornat et praeter figuras pyramidales 14. columnas ligneas manu Arcula-rii, ac Pictoris ante, et retro debite elaboratas complectebatur. Super Tabernaculo positum erat celebre baldachinum inauratum Sanctimonialium Ursulinarum me-dium inter duas statuas Angelorum, nempe Gabrielis, et Raphaelis, in quo integro octiduo publicae venerationi expositum erat Venerabile Sacramentum, atque pro illuminatione speciosa ejusdem exposita erant sexaginta sex candelabra cum suis respective candelis ex alba cera, quae dum arderent vel in illuminatione Vespertina ante, ac retro dictam Aram, maximopere luminosam reddebant Ecclesiam, et lumi-nis claritate adstantium oculos summè recreabant. IX. A In simili Altare quoque Majus Divae Virginis Gratiarum singulari ornatu, ac candelis ex cera Alba pro identica 758 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 758 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 758 11. 08. 2025 15:22:50 11. 08. 2025 15:22:50 III. CONVENTUS B'mae Virginis Mariae Gratiarum In Monte Sancto In Comitatu Goritiensi 723 illuminatione abunde instructum fuit, sicut et caetera respective Altaria Ecclesiae, adeo, quod in universum integro octiduo 126. candelae cereae numerabantur. Pro dicta illuminatione alioque ornatu Ecclesiae Carolus VI. glor. mem. Romanorum Imperator sub die 15. Aug. Neostadii Austriae 1739. contribui curavit fl. 100. Prae-terea Excelsum Consilium bellicum assignavit centum pulveris pondo ex armamen-tario Caesareo Goritiae subministranda pro explodendis tempore dictae solemnita-tis mortariis ad hunc effectum ex eadem arce commodatis, Excelsa verò Camera Graecensis subministravit loco pulverum imploratorum fl. 20. Insuper Inlcyti Sta-tus principalis Comitatus Goritiensis pro subsidio dictae solennitatis contribuerunt fl. 100. ac Magnificus Civitatis ejusdem Magistratus fl. 25. Etiam Urbs Tergestina partim in cera, partim in eleemosyna pecuniaria contribuit fl. 50. circiter. X. Omnibus tandem praeparandis piorum eleemosynis praeparatis felicis-simum suum sumpsit exordium solemnitas isthaec 17. Octobris Anno, ut dictum, 1739. â primis Vesperis, quae festivo ritu inchoata, ac celebrata fuêre ab A. R. P. Casparo Pasconi Ex-Ministro, et Custode Provinciae, et decantatae â Saecularibus Musicis Civitatis, et Parochiae Goritiensis, ex professo ad hunc effectum invitatis pro prima, et ultima diei hujus octidui. Terminatis verò Vesperis mox litaniae Lau-retanae eodem musicali cantu absolutae fuerunt, ac tandem solemnis Venerabilis Sacramenti secuta benedictio, sub qua, sicut sub prima eodem cum Sanctissimo data copioso adstanti populo benedictione, in signum etiam inchoatae celebritatis D. Franciscus Falligum librator tormentarius mortaria 24. duodecim scilicet quali-bet vice explosit solemni cum boatu. XI. Prima dein die, hoc est 18. 8'bris, quae inciderat in diem Dominicum, eadem possibili pompa, illuminatione, ac musicali concentu Sacrum decantavit Ad'm R'ndus Pater Antonius Sporeno Inclytae Societatis Jesu olim Universitatis Graecensis Supremus Cancellarius, et Collegii Goritiensis Rector actualis, qui si-militer secundas Vesperas, ac litanias solemnizavit, primumque clausit diem sub sonitu pireo 36. mortariorum. Simili modo secunda, tertia, quarta, quinta, sexta, et septima ejusdem Octavae dies pari festivo plausu concelebratae fuerunt, et singulis his diebus Sacrum fuit decantatum partim ab extraneis, partim â Domesticis ad Aram B. Virginis Mariae principalissimae, et munificentissimae Advocatae, et Pa-tronae tantae solemnitatis originatae ab admirabili apparitionis suae Sanctae myste-rio, in ejus honorem, et gloriam, ac superlativam gratiarum actionem, litaniae verò Lauretanae semper iisdem quoque diebus circa solis occasum cantabantur ad Aram in meditullio Templi cum plena illuminatione, sicut prima die. XII. Qualibet pariter die totius Octavae concurrebat continuus ex omni parte populorum concursus ad venerandam hanc gratiarum Matrem, atque ad lu-crandos Indulgentiarum thesauros 759 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 759 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 759 11. 08. 2025 15:22:50 11. 08. 2025 15:22:50 Bosnia Seraphica 724 praevia Sacra peccatorum confessione, ac communione, quem in finem summo mane omnes Patres Confessarii ad Confessionalia constanter accesserunt, ut hac ratione sicut sensim, ac sensim homines confluere solebant, ita ampliori successiva facilitate absolverentur, ac consolati dimitterentur. Ultima tandem die inexplicabi-lis, et innumerabilis erat hominum utriusque sexus concursus adeo, ut nec Ecclesia, nec Conventus (ê cujus cellis omnes Religiosi recedere debuerunt ad locum pro nocturna quiete hospitibus, ac benefactoribus omnis conditionis, et status conce-denda, sicque totam noctem potissimum insomnem ducere necessum erat) neque vasta, et amplissima alias saecularis forestaria, neque denique totus circuitus, et locus hujus Sacri Montis ab intra, et ab extra sufficiens erat pro debito, et ut clamo-rosis undique ab hominibus vocibus, ac precibus desiderabatur, ad comprehenden-dam maximam illorum turbam, quam dinumerare nemo sane poterat. XIII. Octava tandem die comparuere ad hunc Sacrum Montem ad comple-mentum tantae solemnitatis processionaliter omnes Civitatis Goritiensis Confraterni-tates, quibus singulari cum exemplaritate totius Urbis, ac devotione erga Thaumatur-gam Virginem comitativam dedit peditando usque ad Montem ipsum Ill'mus, et R'mus D. Josephus S. R. I. Comes â Coronini Parochus loci cum toto Clero sibi subjecto, qui solemne Sacrum ad Aram ejusdem B'mae Virginis omni cum festivo apparatu, et musicali symphonia decantavit, atque inter Missarum Solemnia concionem Italicam habuit ad populum, vel maxime Goritiensem, pro quo potissimum instituta erat M. V. P. Franciscus Suppanzhizh hujus Conventus incola. Etiam hac ultima die ad Montem Sanctum venit Ill'mus D. Comes Antonius â Rabatta Capitaneus, Ill'mus Principalis Comitatus Goritiensis pluribus aliis Comitibus, Baronibus, et Nobilibus Inclyti Comi-tatus stipatus. Detulit haec processio singulare donum huic Gratiarum Matri videlicet duodecim praegrandes faces, ac quadraginta unius ponderis candelas ex cera alba. Circa quartam pomeridianam solemnes Vesperae, ut in primis Vesperis inchoatae Solemnitatis cum plena Saecularium Musicorum symphonia, eodemque apparatu ab A. R. P. Casparo Pasconi concelebratae fuerunt, postmodum litaniae, et post has Te Deum laudamus, sub quo, sicut et sub solemni ultima Venerabilis Sacramenti data po-pulo benedictione continui emittebantur, et solvebantur mortariorum boatus. Et taliter terminata erat haec anniversaria Apparationis B'mae Virginis octiduana solemnitas. Caput XI. De concessione Officii, et Missae in honorem Apparitionis, sive Coronationis, vel festivi- tatis S. MARIAE V. Montis Sancti. I. Ut Montem Sanctum celebriorem redderet, ac devotionem erga glorio-sissimam Gratiarum Matrem magis, magisque promoveret A. R. P. Casparus Pas-coni olim hujus Provinciae Minister 760 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 760 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 760 11. 08. 2025 15:22:50 11. 08. 2025 15:22:50 III. CONVENTUS B'mae Virginis Mariae Gratiarum In Monte Sancto In Comitatu Goritiensi 725 Provincialis eximius Mariani cultûs Zelator, statuit in corde suo supplicare Sanc-tissimo Domino Benedicto XIV. Summo Pontifici, quatenus Missam, et Officium pro anniversaria die Coronationis, Dominica scilicet 3'tia post Pentecosten benignè concedere dignaretur, utque urgentiores suae evaderent preces, Goritienses Archi-diaconum, Parochum, Clerum, et Senatum Civicum in partem adjuvaminis advo-cavit, enixius autem Eminentissimo Patriarchae Aquilejensi Danieli Delfino tum loci Ordinario gratiosissimo, supplicando, validissimum ab eodem suscepti negotii patrocinium impetravit. Quapropter tam Archidiaconus, Parochus, ac Magistratus Goritiensis suis particularibus supplicibus comitati sunt supplicem P. Caspari Pas-coni Sacrae Rituum Congregationi mense Majo 1747. porrectum. II. Quia verò P. Pasconi tantùm generalia miraculosae videlicet appari-tionis, coronationis ritu vaticano peracta, ac miraculorum intercessione Virginis Montis Sancti enarrationis generatim suo inseruit supplici praeter spem favorabile minime tulit Decretum, sed jussus erat â prima Audientia, ut novis, magisque spe-cificis documentis recursum ad hunc effectum pro secunda manutenenda audientia faciat. Quamobrem evoluto ferme anno propter suam absentiam (Viennae quippe morabatur D'ni Augustini Codelli Baronis â Fanenfeld ratione Archiepiscopatus Goritiensis fundationis ad Aulam Caesaream ablegatus) 27. Martii 1748. conqui-sita iterum nova illa, et quoad fieri potuit, magis specifica â S. R. Congregatione desiderata documenta Romam ad Curiae Reformatorum Procuratorem transmisit in Memoriale facti coordinanda. Adjecit suam supplicationem in 6. foliis extensam, et historiam Apparitionis Beatissimae Virginis Montis Sancti cum suis circumstantiis plene referentem. III. Ad iteratam instantiam, et humillimas preces Sacrae Rituum Congre-gationi â praememorato P. Casparo Pasconi porrectas, Eadem Sacra Congregatio sequens edidit Decretum: – Aquilejen. – Porrectis Sanctissimo Domino Nostro Benedicto XIV. per Patrem Fratrem Gasparem Pasconum olim Provincialem, et iterato Custodem actualem Reformatae provinciae Sanctae Crucis Croatiae, et Carnioliae nomine etiam universi Cleri Sae-cularis et Regularis Comitatus Goritiensis, ac totius memoratae Provinciae Refor-matae Sanctae Crucis humillimis precibus pro concessione Officii, et Missae Bea-tissimae Virginis prout in festo die Apparitionis, sive Coronationis, vel festivitatis ejusdem Beatae Mariae Virginis Montis Sancti supra Goritiam Aquilejensis Dioe-cesis recolendo Dominica tertia post Pentecosten in Conventu, et Ecclesia Sanctae Mariae Gratiarum Montis Sancti eorumdem Patrum Reformatorum, illisque â Sanc-titate sua ad Sacram Rituum Congregationem remissis, atque ab Eminentissimo, et Reverendissimo Domino Cardinali Tanario relatis Sacra eadem Congregatio ad fovendam devotionem in praedicta Ecclesia erga Beatam Mariam Virginem Offi-cium sub ritu Duplicis Majoris prout in festo ad Nives sumptis lectionibus secundi Nocturni ex feria 5'ta infra Octavam Nativitatis Sanctae Mariae Virginis â Religiosis praefatae Ecclesiae tantùm recitari: Missam 761 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 761 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 761 11. 08. 2025 15:22:50 11. 08. 2025 15:22:50 Bosnia Seraphica 726 verò ejusdem festi et ab ipsis, et â caeteris Sacerdotibus ad eamdem Ecclesiam con-fluentibus celebrari posse Dominica tertia post Pentecosten indulsit, atque concessit die 7. Septembris. (L. S.) D. F. Card. Tamburinus Praefectus T. Patriarcha Hierosolymitanus Secretarius. IV. Quoniam verò S. R. Congregatio laudato pro Ecclesia tantùm Decreto, flagrantissimo Oratoris P. Pasconi zelo non plenè satisfactum fuit, Orator amplis-sima ab Emin'mo Patriarcha Aquilejensi per litteras, et â S. R. Congr. Praefecto Cardinale Tamburino, Promotore item fidei P. Ludovico Valenti per Procuratorem Curiae nostrae Generalem plenae, quod ipse petiit, obtinendae gratiae facta sibi spe, suae causae Promotori, et Reformatae Curiae Advocato Carolo Xaverio Sisto commisit die 25. Septembris 1748. ut apud S. R. Congr. importunius instet, ut ob-tenta gratia ac facultas recitandi Officii, et Missae in Ecclesia Montis Sancti tantùm ad universum Clerum tam Saecularem, quam Regularem Comitatus Goritiae, et Gradiscae extenderetur. Memoriali Facti iterum composito edoctus Orator per Pro-curatorem Gn'lem ad desideratum effectum certo, et infallibiliter consequendum una E'mi, et R'mi Patriarchae Aquilejensis, utpote loci Ordinarii commendatitias plurimum collaturas, is extemplò humillimas ad Patriarcham Danielem Delphinum 16. Januarii 1749. dedit litteras, ut gratiam Missae, Officiique pro Ecclesia tantum obtentam, quam suo patrocinio in acceptis refert, repetita sua commendatione apud S. Congregationem ad desideratissimam insuper extensionem, quoad utrumque Clerum Comitatuum Goritiae, et Gradiscae consequendam prosequi velit. Libenter annuit E'mus, et Mariano huic adfectissimus Antistes, eas extemplo ad S. Congr. confici curavit commendati[ti]as446 litteras. V. Recitatis coram S. R. Congregatione E'mi, et R'mi D'ni Danielis Del-phini Cardinalis, et Patriarchae Aquilejensis precibus eadem juxta petita extensio-nem Missae, et Officii in honorem Apparitionis, sive Coronationis pro Ecclesia, et Conventu Montis Sancti concessi tam pro Clero Saeculari, quam Regulari Comita-tuum Goritiae, et Gradiscae benignè indulsit sequenti Decreto. – Aquilejen. – Enixis precibus Eminentissimi, et Reverendissimi Domini Cardinalis Pa-triarchae Aquilejensis, nec non Cleri Saecularis, et Regularis illius Civitatis, et Dioecesis, ac universae Provinciae Reformatae Sanctae Crucis Croatiae, et Car-nioliae Sacrae Rituum Congregationi porrectis pro extensione Officii, et Missae beatae Mariae Virginis Gratiarum ad Clerum Saecularem, et Regularem praefatae Civitatis, et Dioecesis, ac Comitatus Goritiae, et Gradiscae, nec non ad supradictam Reformatam 762 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 762 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 762 11. 08. 2025 15:22:50 11. 08. 2025 15:22:50 III. CONVENTUS B'mae Virginis Mariae Gratiarum In Monte Sancto In Comitatu Goritiensi 727 Provinciam Croatiae, et Carnioliae ad formam Concessionis die septima Septem-bris 1748. factae Religiosis Patribus Reformatis Conventus Montis Sancti supra Goritiam, Sacra eadem Congregatio benignè inclinata gratiam juxta petita benignè indulsit, atque concessit. Hac die 20. Septembris 1749. (L. S.) D. F. Card. Tamburinus Praefectus T. Patriarcha Hierosolymitanus Secret'rius VI. Denique Anno 1764. pientissimus Carolus Michael ex Comitibus de Attems primus, et Religiosissimus Archiepiscopus Goritiensis, ut singularem suam devotionem, qua Ss'mae Deiparae, et Almae huic Virginis Gratiarum Basilicae tener-rime afficiebatur, argumento quodam contestaretur, gratiam Missae, et Officii ab utroque Clero Saeculari, et Regulari in Comitatibus Goritiae, et Gradiscae dicendi 20. Septembris concessam 1749. ad reliquam suae Dioecesis partem, quae extra praedictos Comitatus amplissime est diffusa extendi Sacrae Rituum Congregationi humillimè supplicavit, et petitam extensionem ad relationem ejusdem S. Congre-gationis Secretario S. Burghesio factam 7. Aprilis 1764 obtinuit. Obtentam verò per legalem ejusdem copiam â Curiae suae Notario transmissam Guardiano Montis Sancti tunc M.V.P. Corbiniano Perz renuntiari fecit, cujus tenor talis est: Goritien. Ad servandam uniformitatem in recitatione Divini Officii in tota Dioecesi Goritiensi R'mus Archiepiscopus pro extensione Officii, et Missae Beatae Mariae Virginis, prout in festo Sanctae Mariae ad Nives, in festivitate ejusdem Beatae Mariae Virginis sub titulo Gratiarum ad formam concessionis diei 20. Septembris 1749. Comitatui Goritiae, et Gradiscae factae, ad reliquam suae Dioecesis partem, quae extra praedictum Comitatum sita est, Sacrorum Rituum Congregationi humil-limè supplicavit. Et Sacra Congregatio, ad relationem per me infrascriptum Secre-tarium factam, ut recitatio Officii una eademque die uniformis sit in praedicta Dioe-cesi Goritiensi Oratoris instantiae juxta petita benignè annuit die 7. Aprili 1764. (L. S.) Joseph M'a Card. Ferrari Praefectus. S. Burghesius S. R. C. Secretarius. Ex Originali in authentica forma in Archiepiscopali Goritiensi Archivio asservato ego infrascriptus extraxi, prout etc. et apposito dictae Curiae sigillo, me in fidem subscripsi etc. Datum Goritiae 22. Maji 1764. Antonius Gostisse Curiae Not's VII. Antequam ex hoc Sacro discedam Monte binas metricas descriptiones hujus celeberrimi Sanctuarii, in quibus praecipua Virginis Montis Sancti encomia continentur, produ- 763 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 763 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 763 11. 08. 2025 15:22:50 11. 08. 2025 15:22:50 Bosnia Seraphica 728 cere statui, quorum prima sic sonat: Hic est Mons hilaritatum, culmen gratiis sacratum Crimen est non credere Ursula minando gregem, videns cum Regina Regem Talibus percellitur Linque protinus armenta, Potestati te praesenta Exequi compellitur Nuntia sis tuae gentis, quod sit sensus meae Mentis Domum hic surrigere In qua possit Coeli dona, et quaecumque petat bona Protinus exigere Dum descendit, et obedit, Nuntianti Nemo credit. Maceratur carcere Compede bis liberata, rursus est in vincula data Virgo cogit parcere Credit Judex, et Puella ducitur ex arcta cella cedit vexa gratiae Ursula monstrante viam, Montem scandunt, et Mariam cernit illa facie Visione jam firmata, atque Domo designata Spatium eruitur Sed Reginae tam benignae fit Capella minus digna Coelitus destruitur Dumque terram ligo tentat, quadra petra se praesentat En Dei Magnalia In qua litteris aeternis Gabrielis dicta cernis Quisnam vidit talia Altera mox ampliatur, sed cum rei finis datur En portenta crescere Nam concursus dum non capit partem horum447 Visum est accrescere De consensu Dynastarum plebe non plaudente parum Templum hoc extruitur pro quo facta sunt expensae, dicere vix non immensae laudat quisquis fruitur Quisquis cernis mente pia, quam formosa sit Maria Tot clarens miraculis Quantum nobis est amanda, orco tantum formidanda Quem non semel perculit Integram haec legionem, vide vota, quid te monem? Una vice expulit Ô Maria Mater pia, es ad Coelum recta via Tuum duc ad Filium 764 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 764 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 764 11. 08. 2025 15:22:50 11. 08. 2025 15:22:50 III. CONVENTUS B'mae Virginis Mariae Gratiarum In Monte Sancto In Comitatu Goritiensi Pelle famem, fuga Tracem, doma bellum, redde pacem benedicta Domina Fac tibi decedentum rite, in felici libro vitae448 Scripta sint, ut nomina Peregrine non mireris recepturus in quod quaeris Non arctatur spatiis 765 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 765 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 765 11. 08. 2025 15:22:50 11. 08. 2025 15:22:50 Bosnia Seraphica 729 SI portentIs DeCorata granDI fastV Coronata DItet sVIs gratIIs VIII. Alia metrica relatio ortus, et progressus Sanctuarii Montis Sancti sic sonat: Si Cupis Historiam Sancti pervolvere Montis Objectam tibi nunc perlege lector habes. Ursula Virgo gregem dum supra hunc pascere Montem DVX erat obstVpVIt RegInae NVMIne VIso Virginis interea vox haec auditur ab ore I celer, et populis mea tu sic dicta reportes Aedificent in Monte Domum pro Virgine Matre Hic flagitent, cupiunt, si quando praemia vitae Non tulit illa moras surgens de vertice Montis Goritiam properat populis oracula pandit Haec dum dicta refert, concurrunt undique cives. Atque aliquis gravior morum, si talibus, inquit Creditur, et nimiis turgent mendacia monstris; Tunc magis intento studium censore laborat, Raptores properant innectunt colla catenis. Illa iter ingratum, vanos deflere labores Incipit, et quaestus fundens ad nubila dicit Exitio succurre meo compesce furentes, Comprime ferrales Virgo Maria manus. Annuit optanti rutilans per aera Virgo, Desine funestis animum non Ursula curis Et vano vexare metu, meliora videbis: Sic ait: et fortes fecit procumbere muros Terque jubet missae ferratas pandere portas. Omnibus attonitis, dum cernunt talia facta, Tentarunt munire vias properante caterva: Sed caret eventu nimius furor, improba jussa, Nam Virgo ad Montem sustulit hancce suum. Postquam vera fides cunctis vulgavit eventum, Incipit, et magnae crevit reverentia Matri, Unanimes cives juncti stipante Senatu Salcani occurrunt tota de plebe Ministri; Turba canit factum centeno lumine cinctum, Flexit amor cunctos, scandunt praecordia Montem Diversos ducunt animos, secumque volutant Certa requirentes, qui tandem tale sequetur? Conveniunt Proceres, tunc haec sententia fertur: Aedificare domum decet hic pro Virgine Matre: Tunc cito pervigiles sumunt exordia Templi 766 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 766 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 766 11. 08. 2025 15:22:50 11. 08. 2025 15:22:50 III. CONVENTUS B'mae Virginis Mariae Gratiarum In Monte Sancto In Comitatu Goritiensi Nullus erat populi procerum, qui ferre negaret Vectigal Matri ductus ratione perenni. Tum graviora cedunt medio de vertice Montis concurrunt, ornant, templi confinia signant: Mane resurgentes cum lux detexerat ortum, 767 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 767 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 767 11. 08. 2025 15:22:50 11. 08. 2025 15:22:50 Bosnia Seraphica 730 En prostrata jacent sic tunc prostrata relinquunt, Mutavêre situm bis, jam confinia rumpunt, Artifices sumunt, properant, quantusque sequendi Ardor erat, quantis flagrabant pectora votis? Concutit objectum lapidem lapicida moratur Apparet magnae signatus nomine Matris Fortunate lapis? primus tu detegis ortum, Te monstrante locum, Domus hoc in Monte paratur, Tu sine voce canis, Matrem dum carmine scandis, Mons dudum sterilis varios mutatur in artus Aspectuque suo vicinam recreat Urbem. Aspice quam subito Montem Victoria vertit? Quam rarum populo referat jam Virgo ligamen? Clarior haud hominum votis optatior unquam Contigit eventus, crescunt miracula votis. Antistes Marcus Grimani ad Virginis Aedem Effigiem misit quam saepius ipse colebat, Quae populi magno semper veneratur honore. Assurgit pietas, celeri jam fama volatu Personat, huc miseros ad gaudia concitat omnes, Virginis urget amor, concurrunt undique gentes Concordes varii certant pro Virginis Aede. Presbyteri curam Templi tenuere per annos Viginti postquam sibi Virgo elegerat ortum. Austria mota bonis, quae praestitit Ordo Minorum Ecclesiis: denuo hanc Francisci tradit Alumnis. Pergite securi dicens: vis nulla tenorem Separet hunc nostrum, famulabitur Austria votis, Hos decuit certe tantâ pro Virginis Aede Esse lares, nullisque magis se colle potestas Aestimat, et magni sentit privilegia juris, Exemplis populos ducunt terrore remoto. Saecula jam rursus formant meliora Minores Ferrea Virgineis molescunt corda sagittis Publicus hinc ardescit amor cum moribus aequis Hic nunquam Patrum conticuêre Chori. Frigora saeva pati gravibus non cedere nimbis Aestivum tolerare jubar, mox scandere Montes: Virginis in templo Vigiles producere noctes. Quis verò insignem tantâ pro Virgine curam Respuat; en meritis nostris meliora patebunt Praemia, dum Virgo Fratres amplexa Minores Assurget, fractis armis ut lugeat hostis, 768 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 768 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 768 11. 08. 2025 15:22:50 11. 08. 2025 15:22:50 III. CONVENTUS B'mae Virginis Mariae Gratiarum In Monte Sancto In Comitatu Goritiensi non igitur metuas, Orci cum proelia sentis Ad Matrem properes, haec tibi certa Salus. Haec sunt, quae primis populus miratur in annis Sed postquam Virgo haec mortalibus edere fata Non cessat, semperque novos crevisse triumphos Viderat: obstupuit Sacro de Vertice Mundus; Gemmiferis cupit hanc Matrem vincire coronis. 769 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 769 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 769 11. 08. 2025 15:22:50 11. 08. 2025 15:22:50 Bosnia Seraphica 731 Undecimus CLEMENS illo regnavit in anno, Is facultatem; sed dat Catharina Coronas, Quam faciat dignam Coelesti Virgo Corona Moxque parabantur pompae simulacra futurae. In nova Goritiae vestigia torqueat annus, Prospera dum fractis sperantur tempore rebus Carmina sparguntur, decorantur templa figuris, Indiget istud opus, splendescant omnia festis. Quod superest unum precibus purissima Virgo Adde meis, Urbique tuum largire parumper. Quem rogat, adventum, peragat tibi Virgo trophaeum, Portatur Patrum cervicibus Aurea Sedes, Ornatuque novo, variis haec Virgo figuris. Spirat, mox laetus sonuit clamore Senatus Majestate gravi fertur, longoque morantur Ordine, testantur geminato gaudia plausu, Inclyta Nobilitas, Urbs ipsa recessit ab Urbe, Exceptura venit matrem, ductura per Urbem Illius adventu sunt omnia plena trophaeo, Concinuêre Chori generoso carmine pleni. Tunc populos sublime caput maestissima nubes Asperat, horrendae riget inclementia formae. Sed mox cum solita Patres hanc voce levâssent, Nubila dissolvit, perlustrant astra Mariam, Apparet Phoebus, populus caligine liber: Goritiae lux Virgo fuit, praesagus obibat Cuncta nitor, visitque suo natura sereno, Et dudum taciti modulantur carmina Cives Antistes Diadema tuo cum pignore nato IMposVIt CapItI; CernIt, GorItIa gaVDet Civibus, et toto te cingit Virgo Senatu Insoliti subito rupêre silentia cantus. Inde triumphantem resplendens gloria Matrem Excipit, et totus latè circumsonat Orbis Grata Coronatae peragit memoranda trophaea Reginam resonant tympana mixta choris. Quam laetus Matrem post hoc susceperit Aether, Virgineo qualis crevit reverentia Monti, Frustra multiplicas victrices Roma coronas Excedit cunctas, Unica Virgo suâ! Ô Decus aethereum terrarum gloria Virgo! Tu Requiem latura venis te judice sontes Improba cogentur vitae commissa fateri. 770 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 770 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 770 11. 08. 2025 15:22:50 11. 08. 2025 15:22:50 III. CONVENTUS B'mae Virginis Mariae Gratiarum In Monte Sancto In Comitatu Goritiensi Ut Domus excepit reducem, Mons ipse triumphat, Quisque suâ te voce canit, submissus adorat, Imploratque tuum supplex, purissima, Nomen. Est via difficilis cave dicas scandere Montem Tristi: sed facilis redditur illa bonis. Huc igitur veniens modicum requiesce Viator Excute sollicitus, si quae sunt crimina vitae Coelorum Dominam multum miraberis hospes, Corde petas puro, sic coelica dona tenebis 771 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 771 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 771 11. 08. 2025 15:22:50 11. 08. 2025 15:22:50 Bosnia Seraphica 732 Inde tuum felix carpe refectus iter; Nam Mons, quem calcas, Sacer est, et flagrat amore: saxea corda geris: si caelica fercula spernis A tanto pudor est igne referre gelu. Te celebrem cuperem graviori carmine Virgo Sed mea musa gemit tantâ perterrita pompa Ista tamen sumas laeto jam carmina vultu, Teque precor supplex, hìc quae redimita triumphas, Suscipe vota, preces, miseris succurre rogata; sis praesens nobis, neque nos pia desere Mater, Dum miseros luctus, constringent proelia mortis. Si mihi non credis, quae dixi candide lector Virginis Annales, in templo consule vota. Caput XII. Catalogus Fratrum (quorum notitia haberi potuit) in hoc Conventu, aut hospitio Salca- nensi piè in Domino defunctorum. 1640. A. R. P. Bonaventura Sbona, olim ter Minister Provincialis, hujus Conven- tus primus Restaurator et promotor Ann. Rel. 48. 1650. 10. April. V. P. Didacus Bresgar Gorit. Ann. Rel. 17. 1651. 14. Decemb. V. P. Felix Pullinus Goritiens. Ann. Rel. 36. 1652. 29. Decemb. Rel. Fr' Stephanus â Gargario laic. An. Rel. 42. 1653. 11. Septemb. Rel. Fr' Felix Tertij laic. Venetus An. Rel. 1. 1654. 11. Aug. Rel. Fr' Thomas Paulovich Clericus Diaconus Ann. Rel. 4. 1655. In Augusto Rel. Fr' Pacificus Höller laic. Carinth. an. R. 25. 1659. 13. Jul. Rel. Fr' Humilis Gullin in Campanili orationi intentus fulmine tactus Ann. Rel. 38. 1660. 7. Octob. A. V. P. Franciscus Cenda post secunditias prope Nonagenarius, olim Diff'or Provinciae obiit plenus meritis, Relig. 41. 1661. 6. Aug. V. P. Augustinus Loygk Ann. Rel. 6. 1666. 9. Aug. A. V. P. Gregorius Jurgulinchich, olim Provinciae Diff'or., Guard. et Confess. Sanctimon. Münkendorff. Ann. Rel. 35. 1671. 24. Mart. Rel. Fr' Florianus Chumar laic. Ann. Rel. 18. 1677. 14. Sept. Rel. Fr' Paulus Goriup laic. Ann. 35. Rel. 1678. 3. Sept. A. V. P. Dominicus Pizzulini, olim ter Prov'iae Diff'or Ann. Rel. 45. 1679. 24. Octob. Rel. Fr' Innocentius Sagar laic. qui innocentia vitae adeo incla- ruit, ut orationi ferventius insistens visione Deiparae recreari meruerit. 772 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 772 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 772 11. 08. 2025 15:22:50 11. 08. 2025 15:22:50 III. CONVENTUS B'mae Virginis Mariae Gratiarum In Monte Sancto In Comitatu Goritiensi …… 15. Nov. V. P. Leopoldus Leo Ann. 36. Rel. 16. 1680. 13. Apr. Rel. Fr' Aloysius Haass Labacens. Clericus, profess. Ann. Rel. 2. …… 18. April. A. V. P. Andreas Romani Ex-Diff'or Ann. 42. R. 23. 773 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 773 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 773 11. 08. 2025 15:22:50 11. 08. 2025 15:22:50 Bosnia Seraphica 733 1683. 16. Apr. A. R. P. Petrus Seidetti ter Prov. Diff'or, et Ex-Minist. Prov. Ann. Rel. 53. …… 5. Maji M. V. P. Mathias Bassin Con'or G'lis Ann. Rel. 48. 1689. 10. Maji Rel. Fr' Bernardinus Gabria laic. Ann. Rel. 49. 1691. 9. Mart. Rel. Fr' Pompejus Toko laic. Ann. Rel. 8. …… 21. Sept. Rel. Fr' Mathias Chumar laic. 1692. 6. Nov. Rel. Fr' Philippus Mlinar laic. ex Quiska Ann. 55. Rel. 30. 1699. 19. Dec. A. R. P. Casparus Beltram olim Pro-Secret. Gn'lis, ac anno 1672. Prov. Messinensis Commiss. Visit. Gn'lis, ac hujus Minist. Provinc. Ann. Rel. 48. 1704. 22. Martii. A. V. P. Bonifacius Pullin Con'or, Ex-Diff'or Ann. Rel. 54. …… 6. Nov. V. P. Polycarpus Slapar Ann. 47. Rel. 20. 1705. 8. Jan. A. V. P. Philippus Columbichius Con'or, lect. Gener. bis Ex-Diff'or Ann. 54. Rel. 36. …… 27. Aug. V. P. Raphael Sheriou Ann. 26. Rel. 6. 1706. 31. Aug. A. V. P. Hilarion Gorzar Con'or, Prov. Secret. et Ex-Diff'or Ann. Rel. 72. 1708. 28. Dec. Rel. Fr' Carolus Molar laic. Ann. Rel. 35. 1710. 17. Nov. M. V. P. Rudolphus Coronini Ann. Rel. 59. 1711. 19. Julii R. P. Sigismundus Sigonius Con'or, lector Jubilat. Ex-Custos, visi- tavit Provinciam Bohemiae S. Wenceslai D. et M. anno 1693. Ann. 67. Rel. 50. 1712. 30. Mart. V. P. Martinus Casparin Ann. 31. Rel. 12. 1713. 6. April. V. P. Lazarus Gruden Ann. 33. Rel. 13. 1715. 22. Maji M. V. P. Malachias Persoglia, fuit Vic. et Guard. Ann. 42. Rel. 25. 1717. 13. Nov. V. P. Bartholomaeus Beucig Gorit. Ann. Rel. 7. 1720. 2. Sept. Rel. Fr' Gabriel Prugger laic. Tyrol. Hortul. Ann. Rel. 19. 1721. 29. Julii Rel. Fr' Christophorus Grudin laic. ex Bersina Ann. Rel. 37. …… 16. Octob. Rel. Fr' Gabriel Straucher laic. Ann. Rel. 43. …… 13. Nov. Rel. Fr' Lucas Pizol laic. Ann. Rel. 15. 1723. 6. Jul. Rel. Fr' Gregorius Princig laic. Ann. Rel. 20. 1724. 2. Feb. M. V. P. Fridericus Codelli Vippacens. saepius Vic. et Guard. Ann. 80. Rel. 60. 1725. 20. Mart. A. V. P. Zacharias Battich Con'or, ex Sampass, quater Provinciae Diff'or Ann. 79. Rel. 60. 1727. 29. Dec. A. V. P. Antonius Fanton Salcan. Con'or, Ex-Diff'or Ann. 71. Rel. 54. 1728. 11. Febr. M. V. P. Archangelus Schittenberger Con'or, fuit Secret. Prov. Mag. Nov. Guard. et act. Vic. Ann. Rel. 41. …… 31. Dec. M. V. P. Paulus Mussig Gorit. Conc. egregius fuit Guard. Ann. Rel. 23. 1729. 8. Feb. Rel. Fr' Gratianus Vehoviz cler. Phl'iae studens Ann. 22. Rel. 2. 1730. 27. Apr. Rel. Fr' Nicolaus Sepp Tyrol. laic. Ann. 44. Rel. 21. 774 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 774 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 774 11. 08. 2025 15:22:50 11. 08. 2025 15:22:50 III. CONVENTUS B'mae Virginis Mariae Gratiarum In Monte Sancto In Comitatu Goritiensi 734 1733. 31. Martii A. R. P. Romualdus Sitter ex Roncina Comit. Gorit. Con'or, lect. Emerit. Ex-Diff'or, bis Custos, ac Ex-Minister Provincialis, moderni Con- ventus restaurator et ampliator Ann. 70. Rel. 49. …… 15. Octob. Rel. Fr' David Egger Suev. Chyrurg. laic. Ann. 33. Rel. 11. 1734. 4. Martii V. P. Antonius Schagnetti Gorit. Ann. 31. Rel. 11. …… 13. Nov. V. P. Carolus Scalletari Ann. Rel. 24. 1735. 9. Sept. A. V. P. Petrus Stibelli Gorit. Con'or, lect. Gn'lis, bis Ex-Diff'or Ann. 78. Rel. 58. 1737. 10. Jan. Rel. Fr' Antonius Moller Tert. 1738. 7. Jan. M. V. P. Joachimus de Gratia saepius Guard. Ann. 77. Rel. 59. 1741. 27. Nov. Rel. Fr' Balthasar Brancovich laic. Ann. Rel. 49. 1744. 18. Jun. Rel. Fr' Maximinus Jessenko Carn. Clericus Phl'iae studens, Juvenis exemplaris vitae, et optimae spei, fulmine tactus Ann. 19. Rel. 2. 1747. 25. Feb. Rel. Fr' Lucius Magoi cler. Phl'iae studens Ann. 28. Rel. 4. 1750. 13. Mart. M. V. P. Cherubinus Standler Con'or, et Secret. Prov. ann. 42. Rel. 25. …… 27. Dec. Rel. Fr' Valentinus Srebernig laic. Ann. 40. Rel. 17. 1751. 18. Mart. M. V. P. Franciscus Suppanzhizh Gradiscanus Conc. exim. Ann. 63. Rel. 47. …… 6. April. M. V. P. Petrus Pagliaruzzi Venet. Ann. 68. Rel. 50. …… 10. April. V. P. Emanuel Repeti Canal. Ann. 29. Rel. 10. 1753. 8. Nov. Rel. Fr' Franciscus Jager Tert. Ann. 53. Rel. 8. 1754. 15. Mart. A. R. P. Casparus Pasconi Con'or, lect. Emer., Ex-Diff'or, bis Cus- tos, et Ex-Minister Provincialis visitavit anno 1735. Provinciam Bavariae S. Antonii Annor. 67. Rel. 48. 1755. 22. Jul. M. V. P. Joannes Baptista Deperis Belgianens. Ann. 73. Rel. 53. 1761. 18. Mart. Rel. Fr' Leonardus Koppatsch Tert. Ann. 42. Rel. 15. 1762. 9. Nov. Rel. Fr' Martinus Nagode laic. Ann. 75. Rel. 49. 1764. 9. Jun. Rel. Fr' Petrus Marinich ex Collibus laic. Ann. 68. Rel. 45. 1765. 29. Jun. M. V. P. Bonagratia Gollob Gorit. saepius Guard. Ann. 71. Rel. 51. 1766. 15. Jan. M. V. P. Corbinianus Perz Con'or egreg. lect. Gn'lis, et Guard. act. Labac. ann. 47. Rel. 30. …… 4. Jun. Rel. Fr' Christophorus Gomischag laic. Ann. 78. Rel. 55. 1767. 17. Oct. M. V. P. Silverius Vidig Canal. saepius Guard. Vic., et Mag. Ann. 84. Rel. 64. …… 30. Octob. Rel. Fr' Martius Pals Bav. Chyr. laic. Ann. 52. Rel. 29. 1768. 9. April. VP. Ildephonsus Karner Con'or ordin. Ann. 51. Rel. 33. …… 28. April. V. P. Palmatius Smodin Carn. Lab. Ann. 39. Rel. [†].449 775 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 775 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 775 11. 08. 2025 15:22:50 11. 08. 2025 15:22:50 Bosnia Seraphica 735 …… 20. Maji M. V. P. Benvenutus Brainig Mission. Apost. Ann. 73. Rel. 57. 1769. 23. Mart. V. P. Raymundus Coronini Com. Gorit. Jubil. Ann. 70. Rel. 51. …… 16. Oct. Rel. Fr' Clemens Raissinger Bav. Arcul. laic. Ann. 47. Rel. 22. 1771. 9. Nov. V. P. Arnoldus Musina Ann. 26. Rel. 8. 1773. 21. Jul. Rel. Fr' Dionysius Koberwein Saxo laic. Chyr. Ann. 40. Rel. 6. 1774. 18. Jun. M. V. P. Felix Rosencranz Labac. Con'or, saepius Guard. Vic. et Mag. Ann. 62. Rel. 46. 1775. 24. Jan. Rel. Fr' Guilielmus Cavallar Carinth. Chyr. Ann. 41. Rel. 21. …… 17. Dec. V. P. Gabriel Pachor Conc. Ann. 61. Rel. 38. 1776. 7. Jan. Rel. Fr' Floribertus Hoffer laic. Ann. 50. Rel. 26. 1777. 5. Nov. V. P. Valentinus Schagnetti Praesid. Salcan. Ann. 58. Rel. 39. 1778. 15. Jan. A. V. P. Benignus Gerini Forojul. Con'or, lect. Gn'lis, saep. Guard. et bis Ex-Diff'or Ann. 81. Rel. 62. 1779. 18. Aug. Rel. Fr' Alipius Previdal Canal. Cleric. Jubil. ann. 77. Rel. 59. 1781.450 29. Oct. VP. Hermannus Jank Conor, Senior Prov. Professus Sacerd. Jub. Carn. Tolm. ann. 80. Rel. 62. 1784. 19. Jan. VP. Justinus Gobbi Goritiensis an. 67. Rel. 50. 1784. 25. Dec. VP. Xystus Zannutti Gorit. ann. 73. Rel. 50. 776 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 776 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 776 11. 08. 2025 15:22:50 11. 08. 2025 15:22:50 III. CONVENTUS B'mae Virginis Mariae Gratiarum In Monte Sancto In Comitatu Goritiensi 736 Caput XIII. Elenchus Patrum Guardianorum, quorum notitia haberi potuit, hujus Montis Sancti Conventûs. M.V.P. Marianus de Bosnia 1569. 1570. 1571. 1572. 1573. 1574. 1578. M.V.P. Joannes Panthaleon Salomich 1589. M.V.P. Nicolaus Sercogius 1590. A.R.P. Bernardinus Luposinich Prov'iae Pater 1591. M.V.P. Nicolaus Sercogius 1595. M.V.P. Joannes Baronius de Salerno 1602. 1603. M.V.P. Mathias Vidoss Praesid. 1604. M.V.P. Bonaventura Sbona 1605. 1606. 1608. 1610. M.V.P. Seraphinus Rodar 1613. 1614. 1615. A.R.P. Bonaventura Sbona Ex-Minist. Prov. 1617. 1618. 1619. 1620. 1621. 1622, Nb. 1623. 1624. 1625. ut Praesidens, quia erat act. Minist. Provinc. MVP. Georgius Ugollinus 1626. 2. Maji. A.R.P. Bonaventura Sbona 1627. 1628. M.V.P. Georgius Ugollinus 1629. A.R.P. Bonaventura Sbona Prov. Pat. 1630. 1631. 1632. A.R.P. Franciscus Glavinich Prov. Pat. et Conc. Apost. 1636. 1637. 1638. A.R.P. Bonaventura Sbona Prov. Pat. 1639. 1640. A.R.P. Franciscus Glavinich Prov. Pat. 1640. 9. Jul. A.V.P. Franciscus Cenda Ex-Diff'or 1641. 1642. A.R.P. Leo Magliavaz Ex-Diff'or, Ex-Custos, et Prov. Pat. 1643. 1644. 1645. 1646. A.R.P. Candidus Barbaritius â Pisino Ex-Diff'or, et immediatus Ex-Minist. 1647. 1648. 1649. A.V.P. Michael Noyse Ex-Diff'or 1650. A.V.P. Petrus Seidetti iterato Diff'or act. 1651. 1652. A.R.P. Sigismundus Beltram Ex-Diff'or, Ex-Custos, et immediatus Ex-Minist. 1653. 1654. 1655. A.V.P. Hilarion Gorzar Ex-Diff'or 1655. A.R.P. Petrus Seidetti bis Ex-Diff'or, et immed. Ex-Min. Prov. 1656. 1657. A.V.P. Dominicus Pizzulini Ex-Diff'or 1658. A.V.P. Joannes Maria Travisanus â Goritia Ex-Diff'or 1658. A.V.P. Hilarion Gorzar Ex-Diff'or 1659. 1660. A.R.P. Petrus Seidetti lect. gener. Ex-Diff'or, Prov. Pat. 1661. 1662. 1663. 777 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 777 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 777 11. 08. 2025 15:22:50 11. 08. 2025 15:22:50 Bosnia Seraphica 737 A.V.P. Hilarion Gorzar Ex-Diff'or 1664. 1665.451 A.R.P. Petrus Seidetti Con'or, lect. Gn'lis, Prov. Pat. 1666. M.V.P. Bartholomaeus Zulliani Con'or, lect. 1667. M.V.P. Mathias Bassin 1668. 1669. A.R.P. Petrus Seidetti Con'or, lect. gener. Prov. Pat. 1670. 1671. R.P. Casparus Beltram lect. Con'or gener. Pro-Secret. Ord. 1672. M.V.P. Andreas Romani Con'or 1673. M.V.P. Zacharias Battich Con'or 1674. M.V.P. Andreas Romani Con'or 1675. 1676. 1677. M.V.P. Angelus de Gratia 1678. A.V.P. Andreas Romani Con'or, Diff'or act. 1679. 1680.452 M.V.P. Bonifacius Pullin, Con'or 1681. 1682. 1683. M.V.P. Vincentius Lampretich Con'or 1684. 1685. 1686. M.V.P. Zacharias Battich Con'or 1687. A.R.P. Casparus Beltram lect. Con'or G'lis, Prov. Pat. 1688. M.V.P. Vincentius Lampretich Con'or 1689. 1690. A.V.P. Zacharias Battich Con'or, Ex-Diff'or 1691. 1692. 1693. A.V.P. Philippus Columbichius Con'or, lect. gener. Ex-Diff'or el. 26. Nov. 1693. 1694. 1695. M.V.P. Felix Chiarpei 1696. M.V.P. Fridericus Codelli 1697. R.P. Sigismundus Sigonius lect. Jubilat. Ex-Cust. 1698. 1699. 1700.453 A.V.P. Philippus Columbichius Con'or, lect. gener. Ex-Diff'or 1701. 1702. 1703. A.V.P. Zacharias Battich Con'or, ter Ex-Diff'or 1704. M.V.P. Marcus Cragui 1705. 1706. R.P. Romualdus Sitter Con'or, lect. Emer. Ex-Diff'or 1707. A.V.P. Zacharias Battich Con'or, quater Ex-Diff'or 1708. M.V.P. Marcus Cragui 1709. 1710. M.V.P. Cyrillus Faganelli Con'or 1711. M.V.P. Vitalis Weinman Con'or 1712. M.V.P. Alexander Bresciak Con'or 1713. A.R.P. Romualdus Sitter Con'or, lect. Emer. Prov. Pat. 1714. 1715. 1716.454 A.V.P. Petrus Stibelli Con'or, lect. Theol. Ex-Diff'or 1717. 1718. A. R.P. Romualdus Sitter Con'or, lect. Emer. Prov. Pat. 1719. 1720. 1721. M.V.P. Alexander Bresciak Con'or 1722. 1723. 1724. M.V.P. Franciscus Suppantschitsch Con'or 1725. 1726. 1727. M.V.P. Bonagratia Gollob 1728. M.V.P. Silverius Vidig 1729. M.V.P. Basilius Battauz Con'or lect. gener. 1730. M.V.P. Albertus Cerne Con'or lect. 1731. 778 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 778 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 778 11. 08. 2025 15:22:50 11. 08. 2025 15:22:50 III. CONVENTUS B'mae Virginis Mariae Gratiarum In Monte Sancto In Comitatu Goritiensi 738a R.P. Casparus Pasconi Con'or, lect. Emer. Ex-Diff'or 1732. 1733. 1734. M.V.P. Benignus Gerini Con'or, lect. gener. 1735.455 M.V.P. Bonagratia Gollob 1736. 1737. 1738. M.V.P. Alexander Bresciak Con'or 1739. 1740. A.R.P. Casparus Pasconi Con'or, lect. Emer. Prov. Pat. 1741. 1742. A.V.P. Albertus Cerne Con'or, lect. Gn'lis, Ex-Diff'or 1743. A.R.P. Casparus Pasconi Con'or, lect. Emer. Prov. Pat. 1744. M.V.P. Petrus Moysè Con'or, lect. gener. 1745. 1746. 1747. A.R.P. Casparus Pasconi Con'or, lect. Em. Prov. Pat. 1748. 1749. M.V.P. Polycarpus Marchiolli, Con'or 1750. A.V.P. Benignus Gerini Con'or lect. gener. Ex-Diff'or 1750. A.R.P. Casparus Pasconi Con'or lect. Em. Prov. Pat. 1751.456 M.V.P. Amadaeus Praepeluch Con'or 1752. 1753. 1754. M.V.P. Chrysostomus Pogatschnig Con'or 1755. 1756. 1757. M.V.P. Theodoricus Paganetto Con'or, lect. gen. 1758. 1759. 1760. M.V.P. Amadaeus Praepeluch Con'or 1761. 1762. M.V.P. Constantinus Lakovich Con'or 1763. MVP. Corbinianus Perz Con'or, lect. gener. 1764. 1765. usque ad 15. Jan. 1766. quô die obiit. M.V.P. Norbertus Paccassi Con'or, lect. Gener. 1766. 1767. M.V.P. Daniel Arzon 1768. M.V.P. Philippus Pettenegg Con'or lect. Gener. 1769. M.V.P. Rogatianus Mladenich Con'or, lect. gener. 1770.457 M.V.P. Jacobus Wocalitsch Con'or 1771. M.V.P. Nemesianus Markovig Con'or, lect. gen. 1772. 1773. 1774. M.V.P. Carolus Novak Con'or, lect. gener. 1775. 1776. 1777. M.V.P. Colmanus Mulei Con'or, lect. Theol. 1778. 1779. 1780. MVP. Victor Brattusch Con'or, lect. Gn'lis 1781. 1782. MVP. Nemesianus Markovig Con'or, lect. Gn'lis 1783.458 RP. Deodatus Kamenscheg Con'or, lect. Em. 1784. 1785. 1786. ARP459 Martinus Reppeti Ex-Diff'or 1787. 1788. 1789. 1790. 1791. ARP. Nemesianus Markovig Con'or, Lector Gn'lis, Ex-Diff'or 1792. 1793. 1794. 1795. M.V.P. Ildephonsus Hafner Con'r 1796. 1797. 1798. 1799. 1800. 1801. 1802. M.V.P. Magnus Pober 1803. 1804. 1805. 1806. A.R.P. Deodatus Kamnscheg Lect. gen. Df'tor 1807. 1808. 1809. M.V.P. Ruffinus Czohar Con'r 1810. 1811. 1812. 1813. 1814. 1815. 1816. Hi460 P. P. Guardiani ab anno 1787–1811. erant Goritiae in Conventu Minoritarum et anno 1811. Castagnavizzam jam transpositi sunt. Primus Guardianus fuit M.R.P. Rufinus Czohar A. 1817 eligebatur M.R.P. Michaël Ellercig 1817. 1818. 1819. 1820. 1821. 1822. 1823. 779 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 779 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 779 11. 08. 2025 15:22:50 11. 08. 2025 15:22:50 Bosnia Seraphica A. 1823 A.R.P. Chrysostomus Fogh, Ex-Df'tor, Lect. 1824. 1825. 1826. usque ad Capitulum. A. 1826. M.R.P. Ferdinandus Vontscha Theol. Lector 1827. 1828. 1829. usque ad Capitulum. A. 1829. A.R.P. Chrysostomus Fogh Ex-Df'tor Lector, 1830. 1831. 1832. usque ad Capitulum. Sigillum Conventus Montis Sancti praesefert figuram Coronatae Virginis Mariae in ulnis tenentis Jesulum, ex una parte habet Sanctum Joachimum, et ex altera S. Joannem Baptistam, infra effigiem sunt hae litterae S. C. M. S. id est: Sigillum Conventus Montis Sancti. Nb: anno 1786. erant Fratres ex hoc Conventu translati Goritiam ad Conventum PP. Minoritarum, qui per alios Con'tus distributi erant, nos simul et Hosp. Salcan. amisimus.461 22. Apr. 1779. 780 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 780 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 780 11. 08. 2025 15:22:50 11. 08. 2025 15:22:50 III. CONVENTUS B'mae Virginis Mariae Gratiarum In Monte Sancto In Comitatu Goritiensi 738b Continuatur462 series P. P. Guardianorum Conventus Castagnavizzensis. Anno 1832. M.R.P. Michaël Ellersig 1833. 1834. 1835. 1836. 1837 & 1838 usque ad Capitulum. Anno 1838. M.R.P. Salesius Volčič, Lect. Philos. 1839. 1840. 1841. 1842. 1843. 1844. 1845. 1846. 1847. usque ad C. Anno 1847. M.R.P. Bartholomaeus Večerina, Lect. Theol. 1848. 1849. 1850. usque ad Capitulum. Anno 1850. M.R.P. Clarus Vascotti, Lector Theologiae 1851. 1852. 1853. usque ad Cap. & Def'tor electus. Anno 1853. M.V.P. Bartholomaeus Večerina, qui supra, 1854. 1855. 1856. 1857. 1858. 1859. usque ad C. Anno 1859. M.R.P. Eustachius Ozimk, Lect. Phil. 1860. 1861. 1862. 1863. 1864. 1865. usque ad Cap. & Def'tor electus. Anno 1865. M.R.P. Fridericus Hönigmann, Lect. Philos. 1866. 1867. 1868. usque ad Cap. & Df'tor electus. Anno 1868. M.R.P. Pacificus Tister 1869 usque ad Congreg. Anno 1869. M.R.P. Bonaventura Sell, Lect. Theologiae 1870. 1871. usque ad Capitulum. 1871. A.R.P. Eustachius Ozimk, Ex-Minister Prov. 1872. 1873. 1874. 1875. 1876. 1877. 1878. 1879. 781 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 781 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 781 11. 08. 2025 15:22:50 11. 08. 2025 15:22:50 Bosnia Seraphica 739 IV. CONVENTUS Ad Sanctum Leonardum Confessorem Neostadii Seu Rudolphswerti In Carniolia inferiori Caput I. De Civitate Rudolphswertensi. I. Rudolphswertum, Rudolphiwerta, seu Neostadium dicta â germanis Rudolphswert, et Neustädtel, â Carniolis Novomesto appellata Civitas est inferio-ris Carnioliae in leni assurgens clivo ad Gurcam fluvium, in temporalibus Domui Austriacae paret, in Spiritualibus olim erat Dioecesis Aquilejensis, nunc verò Ar-chi-Dioecesis Goritiensis, Labaco orientem versus 8. distat milliaribus. Civitatem hanc fuisse jam extructam tempore Decii Imperatoris (qui [A. p.]463 C. 249. regnare coepit) desumitur ex Megisero, qui lib. 3. c. 61. citans alios Authores asserit, quod Cniva Rex Gothorum collecto ad pontum Euxinum, in Valachia et Transilvania copioso milite hanc urbem obsederit, licet non expugnaverit, ait enim loc. cit.: Eben zu der zeit plazte über die Donau in das Römische Reich Chiniva der Gothen König mit andern Teutschen, die um die Donau lagen, und belagerte unter der Sau eine Reichsstadt, hiess die Neüstadt, liegt in Crain gegen Medling hinab, alda etwan, wie Ægippius zeigt, König Dietrich von Bern (nach der zeit nemblich) Hof ge-halten hat, kunts aber nicht gewinnen, dan diese stadt war fleissig beschirmt von Gallo Treboniano des Kaysers Decii Obristen, so darnach Landhaubtman in Norico worden. Hucusque Megiserus. II. Hanc Civitatem (quae olim usque ad arcem Hopfenbach protensa fuisse dicitur, ut ait Valvasorius ex monumentis ejusdem Civitatis) circa A. C. 451. Attila Hunnorum Rex, flagellum Dei dictus solo aequavit, quae dein nunquam pristinum splendorem induit, hanc tandem A. C. 1365. Rudolphus IV. Arhidux Austriae, non Rudolphus I. aut II. Imperator, prout aliqui perperam asserunt, noviter reaedificari curavit, et â suo nomine Rudolphswertum appellari voluit, quae etiam ab aliis ob sui integralem restaurationem Nova Civitas, seu Neostadium nuncupabatur, quod nomen adhuc hodiedum in usu est. Idem Rudophus huic Civitati magna privilegia elargitus est, ut videre est in suis litteris privilegialibus datis Vienae die lunae post Dominicam Palmarum Anno 1365. Haec Civitas ante aedificatum Carlostadium multum floruit, quia hic conservabatur annona pro militibus confiniariis, multi Officiales 782 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 782 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 782 11. 08. 2025 15:22:50 11. 08. 2025 15:22:50 IV. CONVENTUS Ad Sanctum Leonardum Confessorem Neostadii Seu Rudolphswerti In Carniolia inferiori 740 hìc habitabant, aliaeque merces ad Croatiam, et Sclavoniam deportandae depone-bantur, quibus omnibus pro nunc Civitas carere debet. III. In Civitate in loco nonnihil eminentiori est collocata Ecclesia Col-legiata S. Nicolao Episcopo sacra. Fuit olim subdita, curata tamen Parochiae S. Canciani in Hönigstein, dein anno 1494. per Alexandrum VI. Pont. Max. erecta in Collegiatam ad instantiam Friderici tertii Imperatoris, Dos subinde specificata per Maximilianum Filium ejus anno 1509. qui pro fundatore habetur; is etenim funda-vit, et erexit tredecim Canonicatus, quorum unus est Praepositus infulatus, prima, alius Decanus, secunda dignitas, cum undecim Canonicis, licet nunc pauciores sint, quibus erat usque ad moderna tempora Ill'mi et R'mi Domini Martini Jabacin Praepo-siti Rudolphswertensis, bursa, mensa, et habitatio communis, cum vero anno 1774. defuncto Archiepiscopo Goritiensi Carolo Michaelo ê Comitibus ab Attems S. R. I. Principi, et Praeposito Rudolphswertensi, in Praepositura successisset D. Martinus Jabacin, effecit, ut singulis Canonicis certa tribuatur summa pecuniaria f. videlicet 300. pro victu, et aliis necessariis relicta sola libertate habitandi in domo Capitulari; singulis quippe Canonicis assignatum est unum cubiculum Privilegium Infulae, et Pedi pro se, et suis successoribus procuravit â Sede Apostolica Germanicus S. R. I. Comes â Turre et Vallis-Saxina, qui anno 1666. hic loci Praepositus factus fuit. IV. Ecclesia Collegiata praeter Altare majus Divo Nicolao Episcopo Myrensi sacrum, et aliud marmoreum in inferiori Ecclesia sub choro situm, nu-merat et alia sex Altaria seu Capellas, et quidem Ara prima honoribus Beatissimae Virginis Mariae in Coelos Assumptae in Capella Confraternitatis Sacratissimi Ro-sarii, ad quam anno 1660. Michael Jeschaver fundavit beneficium, sita est ex parte Epistolae, altera Ara erecta est sub titulo S. Barbarae Virginis, et Martyris, ad quam anno 1675. Mathias Castelliz Canonicus Rudolphswertensis unum fundavit bene-ficium. 3'tia Ara est dedicata in honorem S. Jacobi Apostoli: 4'ta est Confraternitatis Sanctissimi Corporis Christi ex parte Evangelii: 5'ta est sub titulo Sanctorum qua-tuordecim Auxiliatorum, ad quam D. Jacobus Strauss anno 1522. fundavit unum beneficium. 6'ta tandem Ara consecrata est in honorem S. Annae Matris Sanctissi-mae Dei Genitricis Mariae. V. Haec Collegiata Rudolphswertensis habet intra muros Civitatis filiales Ecclesias quatuor, inter quas 1'ma S. Antonii Abbatis est antiquissima: ad cornu Evangelii in medio extra Ecclesiam habet Capellam S. Floriani Martyris, in qua fundatum est beneficium â Reverendo D'no Joanne â Walneg, Parocho in Superiori Nassenfues, et praeter hanc Capellam, et Altare majus, sunt adhuc alia duo altaria collateralia, ad cornu Evangelii est Altare S. Joannis Baptistae, ad Cornu Epi- 783 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 783 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 783 11. 08. 2025 15:22:50 11. 08. 2025 15:22:50 Bosnia Seraphica 741 stolae S. Valentini Martyris. Secunda Ecclesia filialis est S. Catharinae Virginis, et Martyris post incendium anno 1664. bene reaedificata cum tribus Altaribus, majus est S. Catharinae, ad cornu Evangelii S. Mariae Magdalenae, et ad cornu Epistolae S. Luciae Virginis, et Martyris. Tertia Ecclesia filialis est S. Georgii Martyris, cum tribus Altaribus; majus est S. Georgii Martyris: ad cornu Evangelii B. Mariae Virgi-nis, ad cornu Epistolae Ss. Fabiani, et Sebastiani Martyrum. Quarta tandem Eccle-sia filialis est S. Martini Episcopi penes hospitale, in quo honeste aluntur duodecim pauperes ex redditibus ad hospitale fundatis. Ad hoc Altare duo Domini Tisleri, Canonici fundarunt beneficium anno 1678. VI. In hac Civitate sunt etiam duo Monasteria virorum utrumque Ordinis S. Francisci Seraphici, unum nempe P. P. Franciscanorum (de quo uberior sermo redibit), aliud Reverendorum Patrum Capuccinorum,464 quod anno 1660. aedificari coeptum fuit et primò circa annum 1672. completum; quia hoc anno Consecra-tio Ecclesiae peracta fuit per Illustrissimum, et Reverendissimum D. D. Joannem Smoglianovich Episcopum Segniensem, ut ex sequenti in choro reperibili inscrip-tione patet: Anno 1672 die 4. Septembris haec Ecclesia ab Illustrissimo Johanne Scnoglyanovich (lege Smoglianovich) Episcopo Segniensi, et Modrusensi ad ho­ norem S. Josephi consecrata est, annua autem dedicatio proxima Dominica ante Nativitatem B. V. M. celebratur. Fundatum erat hic Cappucinorum Conventus in tantum, ut non haberent necessitatem eleemosynam ostiam quaerendi usque ad an-num 1767. circiter, prout ipsusmet observavi. Quid causae intersit? Scrutator cau-sae ad me non pertinentis esse nolim. Fors refriguit charitas multorum. VII. Saepius haec Civitas sinistris visitata fuit casibus, et obinde multum de pristino splendore amisit. Praeprimis Turcae Christiani Nominis inimici infen-sissimi eam saepius ad perdendam quaesierunt signanter annis Christi 1469. 1492. et 1547. Quamvis verò ipsam Civitatem nunquam expugnaverint, magna tamen damna vicinis pagis, et oppidis intulerunt ea comburendo, de vasto […],465 homi-nes partim occidendo, nec pueris, nec feminis parcentes, partim ligatis in diram captivitatem abducendo. Non minus damnum saepius perpessa est ab elemento ig-nis; nam anno 1576. tota ferme conflagravit Civitas ante Bacchanalisticas ferias, in quibus solita gaudia, et tripudia in luctum, et lamentationem convertit. Anno 1583. ignivoma flamma residuum Civitatis, et quod ab ultimo incendio reparatum erat, in cineres redegit. Maxima verò strage affecta fuit anno 1664. ubi tota Civitas una cum nostro Conventu, caeterisque Ecclesiis in favillam abiit. Etiam annis 1578. et 1590. pestis totam ferme Civitatem habitatoribus spoliavit, ita ut platea gramen cresceret, quia non erat, qui tereret eam, non minus 1625. ad 400. homines mortis falce ê vivis sublati erant. Haec sunt strages, quas misericors Deus in futurum benigne avertere dignetur, et clades 784 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 784 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 784 11. 08. 2025 15:22:50 11. 08. 2025 15:22:50 IV. CONVENTUS Ad Sanctum Leonardum Confessorem Neostadii Seu Rudolphswerti In Carniolia inferiori 742 quae Civitatem suo splendore privarunt, et ad hunc statum redegerunt. Caput II. De introductione Fratrum Minorum ad Civitatem Neostadiensem, sive Rudolphswertensem. §. I. De occasione, et causa aedificationis Conventus Neostadii pro Fratribus Minoribus S. Francisci. I. Ex diversis authenticis instrumentis clarè colligitur, ut magis patebit, quod D. D. Georgius, et Casparus fratres â Tschernembl, et Andreas Hochenwarter Capi-taneus Metlicensis viri ab officiis bellicis, et politicis clari Conventum pro Fratribus Minoribus Provinciae Austriae penes Arcem Gradecium vulgò Gradez inferioris Car-nioliae in Dioecesi Aquilejensi, nunc Goritiensi, et dominio Supremo Domus Aus-triacae sitam, 12. milliaribus germ. Labaco, et uno milliari cum dimidio Metlinga elongatam, â flumine Lahina rigatam, in Insula in honorem B. V. Mariae statuerunt aedificare anno 1467. In quem finem etiam consensum pontificium â Paulo II. pe-tierunt, et obtinuerunt Anno 1466. ut ex ejusdem plumbea Bulla, quae in originali in Archivio Provinciae adhuc hodie asservatur manifeste eruitur, quam brevitatis causa, et quia Conventus hic aliunde non amplius extat, huc transumendam non assumo. II. Obtento Pontificio Consensu praelaudati Domini mox anno sequenti videlicet 1467. Conventûs aedificationi initium dederunt, ut ex litteris fundationali-bus, quae hujus sunt tenoris, patet: In den Namben der heiligen ungetheilten dreyfaltigkeit, und Mariæ der hochgelobten Königin. Ich Jörg, und Caspar Gebrüeder von Tschernembl, Obrist-Schenken in Crain und an der March, und ich Andree Hochenwarter, die zeit haubtman der Graffschafft Metling, bekennen für Vnß und alle vnser Erben, und thuen kund, allermeniklich den der brieff fürkumbt, die in sehent, hörent, oder le-sen, die jetzt seind, oder nach künftig werdent, dass Wir auge sehen, betracht, und vor augen gehabt haben, das der Jammerthall dieser welt zergenklich ist, und das auch nichts gewissers ist, denn der todt, und nichts ungewissers, wen die zeit des todts, das auch alle zeitliche ding dieser zergengklichen welt zergehen, und ein je-der Mensch anders nit hat[†] wen als vieller guetter werkh durch würkung des hei-ligen Geists fürsendet, damit also mit dem zergenglichen Guet[†] eins rain herzen, und gethreüen willen Christlicher gaab magt gekaufft werden die Khron des ewigen lebens, und darum haben Wür mit wohl bedachten mueth, rechter gewissen[†] uns fürgenumben, und angefangen ein Closter bey Grez 785 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 785 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 785 11. 08. 2025 15:22:51 11. 08. 2025 15:22:51 Bosnia Seraphica 743 N'o 32. in der herrschafft Metling S. Francisci Orden der Observanz nach laut unsers hei-ligen Vaters des Pabsts Bull darum außgangen, zu bauen, und zu stiften Gott dem Allmächtigen zu Lob, zu Ehren seiner lieben Muetter Maria der himmlishen Kö-nigin, dadurch daselb für uns, und unsern Vorfordern, und Nachkommende, auch aller andere Christen-Menschen, lebendige, und todte das unschuldige Lamb des Fronleichnambs unsers herrn Jesu Christi, Gott dem Vatter, der ihm selbst darin wollgefallend ist, täglich geopfert soll werden. Stifften, und ordnen auch das wis-sentlich in krafft des brieffs, und uns darzue zu geben verwilligt haben unser jeder vierhundert gueter gulden wollgewogener vngern, und dukhaten in solcher maaß, das wür nun hinfür unser jeder selbs, oder sein Erben Jährlich Zwanzig gulden ei-nen jeden Procurator des benanten Closters zu dem bau, oder ander Nottdurfft des bemelten hauß Gottshauß allbeeg geben, und raichen sollen, und wollen, jezt zu den nechst kommenden weinachten darzue anfahen, und dan hinfür Jährlich solch obgemelte gelt unser jeder, oder seine Erben allbeeg in Weinacht Feyrtagen die benante Zwanzig Gulden den benanten Procurator geben und darumb seyn quittung nemben biß so lang, das wür, oder unsere Erben genant Summ der 1200 gulden genzlich jeder seines theils außrichten, und bezallen. Wer aber das zwischen uns einer, oder mehr, oder unser Erben solch obgenante Summ gelts seines theils ehe außrichtet, und darum quittung nemb, alß oben gemelt ist, der wär solcher schuld dester ehe müssig, und ledig. Es soll auch ein jeder Procurator des benanten Clos-ters solch gelt Jährlich unser ain, oder wen wür darzue ordnen, sein einnemen, und außgeben verraiten, und darumb zum [†]ministen unser aines Raitbrieff darum nemben. Damit also solch gelt Gott dem allmechtigen zu lob dem benanten hauß Gottshauß nuzlich angelegt wird, und darum sollen die brüeder in den benanten Closter für uns, und unsere Vorfordern, und Nachkommen zu ewigen zeiten täglich treülich Gott für uns bitten, und uns alß stüfter in ewiger gedachtnuß haben, und wür, und unsere Erben sollen auch alß Stüffter dem benanten Gottshauß getreüe hilff, und beystand thuen, und sie treülich beschirmen nach allen unsern Vermögen, Wan wür von Ihn darum angelangt werden, so des noth ist, treülich, und ungevähr-lich. Wers aber, das wür, oder unser Erben die obgenante Summ gelts von datum des brieffs inner zwanzig Jahren nechst aneinander künftig zu den fristen jährlich, alß oben gemelt ist, oder ehe nicht außrichteten, so soll, und mag der landsfürst in Crain, und in der Metling seiner gnaden haubtleüth, oder Verweser daselbst den be-nanten Procurator von unsern Guett um so viell richten, und wehren, und genzlich begniegig machen, treülich, und ungevährlich, wan er von Ihm darum angelangt werden, und das ist vnser bitt, gunst, und gueter willen. Vnd des zur 786 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 786 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 786 11. 08. 2025 15:22:51 11. 08. 2025 15:22:51 IV. CONVENTUS Ad Sanctum Leonardum Confessorem Neostadii Seu Rudolphswerti In Carniolia inferiori 744 Vrkund geben wir diesen offenen brieff unsern bena[n]ten Jörgen, und Caspar ge-brüdern von Tschernembl, und Andree Hochenwarter, aller drayer aigen anhan-genden Insigl, und zur besserer sicherheit, und zeügnuß der sachen haben wir mit fleiss gebetten den Ehrwürdigen herrn, herrn Ægidi Abt bey unser Frauen brun bey Landstrasß, das er auch sein Insigl auf den brieff gehanget hat, Ihm, und allen seinen Nachkommen ohne schaden darunter Wür uns obgenanter Jörg, und Caspar gebrüder von Tschernembel, und Andree Hochenwarter für uns und unsere Erben verbinden, alles das wahr, und statt zu halten, und genzlich zu vollbringen, das in dem brieff geschrieben steht. Der geben ist nach Christi geburd Vierzehenhundert Jahr, darnach in den Siben, und Sechzigisten Jahr, am Freytag vor unser lieben Frauen tag der schidung. III. Conventum hunc fuisse eodem anno inchoari coeptum, et Fratres ibi-dem habitâsse eruitur ex pluribus monumentis, nam penes Gradez Arcem (cujus hodie possessor est Ill'mus D. Sigismundus L. B. â Guschitsch) adhuc hodie extat Ecclesia B. V. Mariae, dicta Maria Kloster, imo et ipsamet rudera existentis olim, et postea destructi Conventus, quae hodie etiamnum visuntur, clare demonstrant. Ast vix, aut ne vix quidem Conventus suam perfectionem attigit, jam vidit suum exitium; etenim post biennium anno scilicet 1469. Turcae vicinas regiones, urbes, oppida, et pagos igne, ferroque devastantes, etiam Conventum hunc solo aequarunt. Unde miseri Fratres mox ad initium hujus incolatus, suo domicilio privati existe-bant, quapropter fratres locum alium priore securiorem, et â Turcarum incursio-nibus magis semotum, videlicet in ipsa Civitate Rudolphswertensi quaesierunt, et mox sequenti anno obtinuerunt de consensu Patriarchae Aquilejensis, Imperatoris Friderici III., et cum annuentia Cleri, et Civium, ut ex sequenti §. magis innotescet. Quare sit §. II. De reali Fratrum Minorum ad Civitatem Neostadiensem introductione. I. Postquam igitur Fratres Minores destructo Conventu B. V. Mariae de insula pulsi nullam haberent domum ad inhabitandum praedictus Andreas Ho-chenwarter mox eodem anno 1469. supplicuit Imperatori Friderico III. quatenus is Fratribus Minoribus Ecclesiam S. Leonardi in Civitate Rudophswertensi dona-re dignaretur, supplici Andreae Hochenwarter deferre volens Imperator, mox suis lit teris interpellavit pro effectiva traditione praedictae Ecclesiae Fratribus Minori-bus Ill'mum, et R'mum D. D. Andream Episcopum Ferentinum in Patriarchatu, et Dioecesi Aquilejensi Vicarium Apostolicum, et Gubernatorem tam in Spirituali-bus, quam in temporalibus. Andreas Episcopus auditis litteris, quas mandato loco suspiciebat, Friderici Imperatoris illico suum in praesenti negotio Commisarium, cui suas vices delegavit, con- 787 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 787 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 787 11. 08. 2025 15:22:51 11. 08. 2025 15:22:51 Bosnia Seraphica 745 stituit R'mum, et amplissimum D. D. Aegidium Abbatem Ord. Cisterciensis Mo-nasterii ad Fontes Marianos prope Landstrass, Imperator vero suum Commissarium designavit praedictum D. Andream Hochenwarter. II. Convenientes itaque praelaudati Commissarii ad Civitatem Neosta-diensem coram Notario publico tradiderunt Ecclesiam S. Leonardi die 7. Januarii hora 9. matutina anno 1470. in manus Fratris Antonii, qui eam nomine Provinciae in suam potestatem accepit, ut ex sequenti authentico, et publico instrumento cla-rius patet: In Nomine Domini Amen. Praesentis transumpti, seu publici instrumenti serie cunctis, ipsum intuentibus pa-tent evidenter, quod anno ejusdem millesimo quadringentesimo septuagesimo, In-dictione tertia, Pontificatus vero S. S. in Christo Patris, et Domini nostri Domini Pauli Divina providentia Pauli II. anno ejus sexto, ipsa die Solis, septima vero die mensis januarii, hora quasi nona ante Missarum Sollemnia in Nova Civitate, alias Rudolphswert Acquilejensis Dioecesis, in mei Notarii publici, testiumque infra-scriptorum praesentia personaliter constitutus Nobilis, et strenuus miles Andreas Hochenwart Capitaneus Comitatus in Metlica assignavit per suum executorem Dominum Joannem Plebanum in balneo naturali alias cognomine Rosech, Bullam unam Ss'mi in Christo Patris, ac Domini, Domini Andreae Episcopi Ferentini in Patriarchatu, et Dioecesi Aquilejensi Vicarii, et Gubernatoris tam in Spiritualibus, quam temporalibus Generalis cum appendenti sigillo, in cordula rubea, et annotatus Dominus Liecht eam tradidit, in manus gratiosissimo Domino, Domino Aegidio Abbati Fontis Sanctae Mariae prope Landstrass, et ego infrascriptus Notarius eam Bullam, sive litteram praebentem totam fidem dignis personis tam Spiritualibus, quam Saecularibus, ante Fratres S. Leonardi legi, et eam diligenter palpavi, et in-spexi, sanam, et integram, non vitiatam, non cancellatam, aut in aliqua sui parte suspectam, sed omni prorsus vitio carentem, cujus tenor hic insertus est, et de verbo ad verbum sequitur, et est talis: Andreas Dei, et Apostolicae Sedis gratia Episcopus Ferentinus, et pro Sanctissimo Domino nostro in Patriarchatu et Dioecesi Aquilejensi Vicarius, et gu-bernator in Spiritualibus, et temporalibus. Venerabili, ac Religioso viro Domino Abbati Monasterii Sanctae Mariae de fonte juxta Landstrass, Cisterciensis Ordinis amico, et Commissario nostro dilecto, ad cuncta exequenda per nos personaliter de-putato, salutem, et sinceram in Domino charitatem. Quoniam ex litteris Serenissimi Domini Imperatoris nuper ad nos relatis accepimus, Monasterium B. Mariae de Insula prope Metlicam Aquilejensis Dioecesis, in qua nonnulli Fratres S. Francisci de Observantia gratum Deo reddebant in bonis 788 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 788 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 788 11. 08. 2025 15:22:51 11. 08. 2025 15:22:51 IV. CONVENTUS Ad Sanctum Leonardum Confessorem Neostadii Seu Rudolphswerti In Carniolia inferiori 746 operibus famulatum, nunc per immanissimos Turcas nostri nominis inimicos incen-dio misere fuisset vastatum adeo, ut ad inhabitandum habile non existat, Fratresque ipsos propriis sedibus pulsos quamdam Capellam S. Leonardi Confessoris in Oppi-do Rudolphswert situatam in Oratorium suum de consensu nostro accipere mirum in modum cupere, ibique aliud ad immorandum Coenobium erigere, in quo liberius quieta mente Deo valeant deservire, super quo Invictissimus Caesar, et Illustris Do-minus Andreas Consiliarius ejus, et Capitaneus Metlicensis, ut nostrum super tam Sancto opere fiendo assensum praebemus, suis hortatus in litteris, et quia ipsorum cohortationes praeceptorum loco recipimus, cupiamusque eorum vota tamquam li-cita et honesta per omnia, quantum in Deo possumus, adimplere, attenta maxime eorum Fratrum integritate, morumque Sanctimonia, et mirabili quodam studio cha-ritatis, quo genus humanum, iniquitatum pondere gravatum diu noctuque diversis precibus, et congruis demum exhortationibus ê tenebris in lucem, et â morte in vitam, quae Christus est, eximere conantur. Cum verò ad praemissa exequenda ex locorum distantia, et negotiorum occurentia personaliter interesse non possimus, Personae tuae de cujus fide, prudentia, integritate, et scientia, singularem in Do-mino fiduciam obtinemus, vices nostras tamquam bene merito duximus commi-tendas. Quapropter tuae Personae praesentium tenore committimus, imponimus, et mandamus, ut si dicti Fratres aliud Monasterium assumendi, ubicumque voluerint, â Summo Romano Pontifice, licentiam in scriptis obtinuerint, quae in his suae dum-taxat, vel Fratrum interest, de consensu Cleri, et populi istius Oppidi Rudolphswert praefatae Aquilejensis Dioecesis hujusmodi Oratorii susceptio, et Monasterii fun-datio admittatur, dummodo de proximi praejudicio non agatur, quia non est nostrae intentionis propter hoc alienis juribus praejudicium fieri, sed commune commodum procurari, et Authoritate nostra Capellam ipsius S. Leonardi in Oratorium assumen-di, ibique Monasterium fundandi, erigendi, et cum Divina benedictione perficiendi, nec non et alia quaeque faciendi juxta eorum voluntatem, et requisitionem, favora-bilem, et opportunum consensum praebeas, pariter et assensum. Attendas igitur di-ligenter commissionem hanc, pro cujus expeditione omnes vices nostras tibi libere delegamus, ita prudenter, et accurate assumere, ut etiam executus finis, commune commodum subsequatur, ex quo uno omnium ore possis merito commendari, et Nos in futuro saeculo immortale praemium consequi mereamur, ratum, et firmum perpetuo habituri, quidquid per tuam Personam praemissum, factum, gestum, et executum extiterit, ac si per Nos ipsos personaliter expediretur. In quorum omnium, 789 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 789 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 789 11. 08. 2025 15:22:51 11. 08. 2025 15:22:51 Bosnia Seraphica 747 et singulorum fidem, et sincerum testimonium praemissorum praesentes fieri feci-mus, et cum Pontificalis sigilli jussimus appensione muniri. Datum in Civitate Aus-triae in Palatio nostrae solitae Residentiae die ultima Octobris, Pontificatus vero sanctissimi in Christo Patris, et Domini Nostri Domini Pauli Divina providentia Papae secundi anno sexto. Et per lectionem praesentis litterae, seu Bullae gratiosus Pater, ac Dominus, Dominus Abbas obedivit commissionibus, ac mandatis Reverendissimi in Christo Patris, et Domini Andreae Episcopi Ferentini praedictam Capellam S. Leonardi Fratribus S. Francisci de Observantia tradidit, investivit, intronizavit cum cantu so-lemni Te Deum laudamus secundum commissionem R'mi Praesulis absque alicujus praejudicio, imo consensus fuit totius Cleri, et omnium ibidem existentium, et prin-cipaliter ipsius Domini Andreae Radonaji Vicarii Parochialis, absque praejudicio plebis, et Cleri, imo et Civium ibidem commorantium, ut de caetero dicti Fratres possint de novo dictum locum construere, fundare, et erigere secundum libitum ip-sorum, et cum Dei benedictione cultum Divinum perficere. Super hoc requisivit me infrascriptum Notarium Religiosus, et Deo devotus Frater Antonius, qui praedictam Capellam secundum mandatum sui Superioris, et Fratris dictum locum suscepit, quatenus sibi conficerem unum transumptum, seu publicum Instrumentum, et ob petitionem dicti Fratris praesens transumptum, seu publicum Instrumentum confe-ci, et conscripsi praesentibus ibidem Religioso viro Domino Hann Commendatore in Metlica, Domino Joanne Liechl Plebano in Rossech, Domino Georgio Capellano Corporis Christi in Rudolphswert, Domino Clemente ibidem Domino Martino de Metlica Presbyteris Aquilejensis Dioecesis. Acta sunt haec in Nova Civitate Ru-dolphswert, Anno, Indictione, Pontificatu, die, mensis, quibus supra. Et Ego Cas-par Fabiani de Metlica Presbyter Aquilejensis Dioecesis Sacra Imperiali auctoritate Notarius, quia praemissis omnibus, et singulis, prout praemittitur, dum sic fierent, et agerentur, una cum praenominatis testibus praesens interfui, ideo praesens hoc publicum Instrumentum exinde confeci, et conscripsi, et in hanc publicam formam redegi, signo, et nomine solitis, et consuetis assignavi, in fidem, et testimonium omnium, et singulorum rogatus, et requisitus.« Caspar de Metlica III. Occasione praedicti Instrumenti quaedam dubia declaranda occurunt: et praeprimis, quia litterae Episcopi Ferentini annum expeditionis signatum non habeant, voluerunt aliqui eas fuisse expeditas ultima Octobris 1468. ast eas fuisse signatas anno 1469. clare desumitur ex eo, quod signatae sint et expeditae anno sexto466 Pontificatus Pauli II. qui an. 1464. pridie Kalend. Sept. id est 31. Augusti ad dignitatem Papalem assumptus fuit, cujus proinde Pontificatus sextus annus in-coepit 31. Aug. anno 1469. ut calculanti patet. Praeterea errore non levi abripi eos, qui Glavinichium, de orig. Prov. Bosn. Croat. pag. 25. et Valvasorium in Topog. Carn. part. 3. lib. 11. fol. 487. sequentes reponunt initia Conventus Neosta- 790 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 790 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 790 11. 08. 2025 15:22:51 11. 08. 2025 15:22:51 IV. CONVENTUS Ad Sanctum Leonardum Confessorem Neostadii Seu Rudolphswerti In Carniolia inferiori 748 diensis ad annum 1462. et quidem sub Sixto IV. pariter ex praecitato Instrumento colligitur; Quis namque dicet Patres Conventum erexisse ante obtentam Ecclesiam S. Leonardi? Praeterea Sixtus IV. non fuit anno 1462. Pontifex, sed electus erat anno 1471. unde quidem verum est, quod Conventus tempore illius Pontificatus ae-dificatus fuerit, ast falsum est, quod id anno 1462. contigerit. Praeter hunc errorem P. Glavinich loc. cit. alios duos commisisse convincitur, primo dicit, quod Civitas ab Imperatore Rudolpho I. reaedificata fuerit, quod tamen â Rudolpho IV. Archi-duce factum fuit, ut priori Cap. ostendi. Secundo ait: quod Civitas post perpes-sum anno 1580. vel 1583. incendium renovata fuerit, et obinde Civitas Nova, seu Neostadium vocitata fuerit, quae tamen jam anno 1470. ut ex praetacto Instrumento desumitur, Civitas Nova dicta fuit, proinde dicendum, quod hoc nomen Civitas mox post renovationem, et reaedificationem â Rudolpho IV. factam sortita sit. IV. Mox anno sequenti videlicet 1471. die 21. Februarii idem R'mus D. Andreas Episcopus Ferentinus, ac in Patriarchatu Aquilejensi Vicarius Generalis Fratribus Neostadiensibus praebuit licentiam praedicandi verbum Dei, fidelium confessiones audiendi, et eleemosynam petendi, ac oblata legata recipiendi, in ipsos vero perturbatores, et molestatores Fratrum in suis juribus, et privilegiis excommu-nicationis sententiam tulit, et pro pluribus festis 40. dierum Indulgentias elargitus est, quae omnia videre est in ipsius desuper confectis litteris, quae hunc continent sonum: Nos Andreas Dei, et Apostolicae Sedis gratia Episcopus Ferentinus, pro Sanctissimo Domino nostro Papa in Pa- triarchatu, et Dioecesi Aquilejensi Gubernator, et locumtenens in Spiritualibus, et tem- poralibus Generalis etc. Venerabilibus Religiosis viris, Fratribus Coenobii S. Leonardi Ord. S. Francisci de Observantia in Nova Civitate, alias Rudolphswert Provinciae Carnio- liae (.a.)467 nobis in Christo dilectissimis sa- lutem in Domino, et sincerae dilectionis affectum. Cum nostrae dilectionis fervor erga omnes Christifideles, in quibus ali-quod Religionis lumen, et odorem Sanctimoniae inesse cognoscimus, applicetur, ferventius tamen, ac specialius ad Ordinem Seraphici Francisci de Observantia, qui sui Patris vestigiis inhaeret, merito semper deditus fuit. Quaenam enim ex-tat Religio, quae talem, ac tantum habuerit Authorem, ut hic de qua agitur? Fuit namque Franciscus ille coelicus, et pauper Sacris, dum viveret, Christi stigmatibus mirabiliter in corpore insignitus, quod de nullo alio Sacra testatur pagina evenisse ommittimus praeterea plurimos sanctos viros hujus professionis, qui temporibus, et nostris incredibilia miracula in genus hominum Spiritu Sancto cooperante emi-serunt. Praeterire etiam libet, quot, et quanta fides nostra salutis incrementa per hunc Ordinem recipiat: Sub silentio quoque transeat 791 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 791 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 791 11. 08. 2025 15:22:51 11. 08. 2025 15:22:51 Bosnia Seraphica 749 quae, et quanta sit in eo charitas, bonitas, et rectitudo, ut nunquam diu, noctuque â Christi fidelium in iis, quae ad aeternae felicitatis gloriam promovendam requi-runtur, pia exhortatione cessetur. Et quoniam per singula hujus professionis meri-ta discurrere non valemus, ad ea, quae ad ipsius pertinent augmentum, redeamus. Quoniam paulo ante meminimus instante nobiscum Sacratissimo Caesare fundatio-ni praedicti Monasterii Fratrum in Nova Civitate nostrum adhibuisse consensum, ut par erat, cupientes etiam jacta jam fundamenta solidiore Base firmius erigere, ac levare, ne ventorum turbine, qui saepius contra bonitatem insufflare consuevit, con-tra justitiam destruantur: Ea propter ad pacem, commodum, quietem, augmentum, et pranquillitatem perpetuam dictorum Fratrum, et Conventus, in quo speculum Sanctitatis enitet, benigno animo intendentes, praesentis indulti nostri tenore, quod perpetuis futuris temporibus valiturum decernimus, authoritate ordinaria metropo-litica, qua fungimur in hac parte, â Sede Apostolica roborata, exacta animi scientia, et libera voluntate dictis Fratribus, et Conventui S. Leonardi Ordinis Minorum de Observantia in Nova Civitate tam praesentibus quam futuris de speciali dono gra-tiae concedimus, et facultatem omnimodam impartimur, quod ipsi Fratres, et Con-ventus sint perpetuo liberi, exempti, et absoluti, Missas legere, cantare, praedicare populo, confessiones paenitentium audire, sepulturas praebere iis, qui eas elegerint apud ipsos, Missasque votivas cantare, et legere, cum ad hoc per aliquem fuerint re-quisiti, et alia Divina celebrare officia juxta consuetudinem totius Ordinis Minorum de Observantia hactenus in ejusmodi observatam, cum eis placuerit, in Ecclesia ta-men eorum dumtaxat. Item testamentorum legata â fidelibus cujuscunque generis, et qualitatis fuerint pro Fratrum necessitate, sive aedificio cum indigentia acceptare, et recipere secundum status eorum convenientiam absque Parochialium Sacerdotum impedimento, una cum aliis eleemosynis â quibusvis exhibendis eisdem, illasque petere, quaerere, et postulare, et singulis Parochianis Sacerdotibus pro debito obe-dientiae, et excommunicationis poena, quatenus debeant dictos Fratres, cum fuerint requisiti, pro dictis eleemosynis recipiendis in suis Parochialibus Ecclesiis populo eis in cura animarum commisso studiose commendare, et promovere pro viribus. Similiter Confraternitates pro fidelium devotione hactenus institutas, et instituen-das in futurum in dicta eorum Ecclesia tenere confirmantes ex nunc eadem ordina-ria authoritate circa eamdem Ecclesiam antiquas Confraternitates scilicet S. Petri Apostolorum Principis, et S. Leonardi, quae ibidem jam diu viguerunt, novamque Confraternitatem S. Leonardi cum veteri, vigore dictae nostrae Authoritatis motu proprio unientes, ac decernentes imposterum ambas unum Collegii corpus efficere, et ita ab omnibus teneri, censeri, et reputari. Indulgentes ulterius dictis Fratribus, et Conventui, quod semper unus ex eis, qui â Praelatis Ordinis fuerit deputatus, habeat authoritatem paenitentes absolvendi â suis peccatis, criminibus, et delictis, etiam in casibus reservatis Patriarchali Sedi Aquilejensi, cujus nos curam nunc gerimus, homicidis, sicariis, carenariis, incendiariis, com- 792 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 792 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 792 11. 08. 2025 15:22:51 11. 08. 2025 15:22:51 IV. CONVENTUS Ad Sanctum Leonardum Confessorem Neostadii Seu Rudolphswerti In Carniolia inferiori 750 mutationibus votorum, retentoribus male ablatorum, et aliis, pro quorum absolu-tione merito Sedes Apostolica consulenda, duntaxat exceptis, super quibus ipsius deputandi conscientiam oneramus, et illis, quos absolverit, paenitentiam pro modo culpae injungendi salutarem, quem sic, ut praemittitur, deputandum semper pro praesentato habere volumus, et mandamus. Volentes et dictos Fratres in dicto Mo-nasterio existentes, nec â Plebano praefatae Novae Civitatis praesenti, et futuris, nec ab alio quovis cujuscunque status, gradus, conditionis, dignitatis, vel praee-minentiae fuerit, vel praetextu, et occasione, quia in ipso Coenobio non fuerint confirmati, quos ex nunc ibidem dicta authoritate meliori modo, quo possumus, confirmamus, impediri, molestari, aut quomodolibet inquietari. Praeterea de eodem dono gratiae dictis Fratribus tam praesentibus, quam futuris licentiam damus per totam Dioecesim fidelibus populis Divinum Verbum praedicandi, dummodo ad id idonei reperiantur, et habile, pro quorum omnium plena, et omnimoda observatione facilius habenda praesentis Indulti tenore, et continentia mandamus, ac praecipi-mus tam dicto Plebario (lege Plebano) et suis Successoribus, quam aliis Sacerdoti-bus, et personis, ad quas spectat, quatenus in futurum non audeant, vel praesumant pro aliquo praedictorum universitatem, Collegium, seu particulares personas ex-communicare, inquietare, molestare, aut de Ecclesiis expellere, imo debeant eos ad bonum, et utile animarum, quantum cum Domino poterunt, excitare, inducere, ac promovere, nostrumque indultum, et concessionem hujusmodi in omnibus suis partibus, capitulis, et clausulis inviolabiliter observare, et ab aliis observari curare, pro poena excommunicationis latae sententiae, quam ex nunc pro tunc, et ê contra ferimus in his scriptis, si extiterit contra factum, â qua postmodum nolumus ali-quem (qui eam ausu temerario incurrerit) ab aliquo nobis inferiore absolvi posse, sed illam Patriarchali Sedi penitus reservamus. Ultimo volentes dictam Ecclesiam donis caelestibus praedolare, ut eo majori devotionis zelo plebs fidelium confluat ad eamdem, quo majora aeternae salutis praemia ibidem se cognoverit recepturam, de Omnipotentis Dei misericordia, et B. B. Petri, et Pauli Apostolorum ejus, et omnium Sanctorum, et Sanctarum Caelestis curiae triumphantis precibus, meritis, et intercessione confisi, omnibus, et singulis utriusque sexus Christianis tamen pae-nitentibus, et confessis, qui dictam Ecclesiam S. Leonardi in omnibus festivitatibus per anni circulum occurentibus, quae â dicta Ecclesia celebrantur ex debito, et in die dedicationis ipsius devote visitaverint, seu manus quomodolibet porrexerint ad-jutrices: Item iis, qui in dictis fraternitatibus praesentibus, et futuris se adjunxerint collegas, vel depositioni alicujus Fratris dicti Ordinis, et dictarum confraternitatum interfuerint, aut aliis peractionibus per eos celebrandis intererint, dicendo tantum orationem Dominicam cum Requiem aeternam pro anima defuncti, qualibet vice, qua id fecerint, quadraginta dies de injunctis sibi paenitentiis relaxamus, 793 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 793 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 793 11. 08. 2025 15:22:51 11. 08. 2025 15:22:51 Bosnia Seraphica 751 in quorum fidem, et testimonium praesentes fieri fecimus, et nostra Pontificalis sigil li appressione jussimus communiri. Datum Utini in Domibus Residentiae nos-trae die 21. Februarii 1471. Indictione quarta, Pontificatus Sanctissimi Domini nos-tri Pauli Divina providentia Papae secundi anno septimo. P. de Sanctonimo468 Cancel. de mandato. V. Ex hoc instrumento pro notitia Ecclesiae S. Leonardi, quae nunc est Conventus Fratrum Minorum Civitatis Rudolphswertensis plura deducuntur, et qui-dem 1'mo Quod Ecclesia fuerit mox ad initium suae erectionis dedicata in honorem S. Leonardi Confessoris. 2'do Quod in Ecclesia duae Confraternitates, antequam ea Fratribus Minoribus officianda traderetur, erecta praeextiterint: una sub invocatione Sancti Petri Apostolorum Principis, altera Sancti Leonardi, quarum hoc tempore nulla amplius memoria existit. 3'tio desumitur ex hoc instrumento, quod Ecclesia S. Leonardi jam fuerit prius consecrata, quia praelaudatus D. Andreas Episcopus Ferentinus, et Dioecesis Aquilejensis Vicarius Generalis pro die anniversaria dedi-cationis quadraginta dierum Indulgentiam omnibus Christi fidelibus eamdem prae-dicto die visitantibus largitus est. Quo vero anno praedicta Ecclesia aut consecrata, aut aedificata fuerit? nulla extant monumenta, quae id vel â longe insinuarent. 4'to Quia Confraternitates ordinariè non eriguntur, nisi adsint etiam altaria ejusdem Sancti, sub cujus invocatione instituuntur, conjecturaliter praesumendum est, in ea saltem duo altaria extructa fuisse, unum S. Leonardi, et aliud S. Petri Apostoli. Cujus verò magnitudinis fuerit? nihil certi determinare valeo, eam tamen spatium moderni Sacrarii excessisse affirmare haud possum, ex eo, quia ea saepius Capella, imo et Oratorium in Scripturis publicis nominatur. §. III. De aedificatione Conventus et variis ejusdem amplia- tionibus ac restaurationibus. I. Postquam Ecclesia S. Leonardi curae Fratrum Minorum commissa fuisset, Fratres mox et Ecclesiam ampliare, et Conventum eidem adnectere coeperunt, quia vero spatium arctum nimis erat, hinc Ill'ma D'na Elisabetha de Tschernembl relicta vidua Domini Joannis Snopotschan Nobilis Croatae coemit 8. domos, et aliquos hor-ticellos pro aedificandis Ecclesia, et Conventu A. 1472: obinde meritò pro fundatore hujus Conventus agnoscitur praelaudata Domina Elisabetha â Tschernembl. Quod vero praedicta Domina fideliter pretium pro dictis Domibus, et hortis exolverit, patet id ex litteris fassionalibus ipsius Magistratus, quae hujus sunt tenoris: Wir Richter, und Rath der Stadt zu Rudolphswert bekenen, das wir Gott dem Allmächtigen, und der höchsten Jungfrauen seiner wertisten Mutter Mariæ, und dem H. Lienhard zu lob, auch nach den befehlen des Römischen Kaysers, und unsers allergenedigsten herrn, und mit rath, 794 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 794 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 794 11. 08. 2025 15:22:51 11. 08. 2025 15:22:51 IV. CONVENTUS Ad Sanctum Leonardum Confessorem Neostadii Seu Rudolphswerti In Carniolia inferiori 752 und willen der ganzen gemeinde, williglich gern den grund, und Hoffmarkh zu den würdigen Gottshauß des Klosters bey S. Lienhard in der bemelten Vnser Stadt gelegenen Sanct Francisci ordens der Observanz geben, und unsere Mittburger, die mit namen darnach genant seyn, verkauffen haben lassen wissentlich mit den brieff. Item am erst hat verkaufft ein hauss der Kuschan fleischhaker, darnach die Zechleüt von Sanct Niclauß das andere: das dritte Nessa Zukna wittib des Jansche Schnei-der see.: das vierte der Vrban Supaditzh; das fünfte der Vrban Torber, das sechste der Andre Schneider, das Sibent der Achaci Schuster, das achte der Jury Sophiæ man, und der Marx bader ein garten mit ein gaden, und der Jury Soder ein gaden, und der Jansche Pangerz ein halben garten, und solche abgeschriebene Häuser, und grund mit aller zugehörung, seynd Ihnen von Vnß einem jedem in sonderheit schon bezahlt, und genzlich entricht worden von der Edle frau, frau Elisabeth ge-born von Tschernembl, und Jausche Snopotschan see&. wittib, und darauß sollen, und mögen nur die abgenante brüder gegenwärtig, künftig mit denen abgenanten haüsern, hoffrechtschafften, auf den grund daselbst das bemelte Kloster mit garten, und anderer seiner zugehörung woruon machen, und thuen nach Inhalt des Orden Privilegii, gnaden, und freyheiten, ohne mänigliches widerstreben Irrung, und hin-dernuss. Alles treylich, und ungevährlich, und des zu Vrkund geben wir den benan-ten brüdern diesen Offenen brieff, unter unser Stadt aigenem anhangenden Insigill, darunter wir uns verbinden, alles das wahr statt zu halten, was oben in diesen brieff geschrieben steht. Der geben ist nach Christi unsers herrn geburd Tausend Vierhun-dert, und darnach in dem Zwey, und Siebenzigisten Jahr in Sanct Philipp, und Sanct Jacob der heiligen zwey botten tag. II. Conventum Neostadiensem fuisse anno hoc 1472. ad eam perfectionem deductum, quod saltem tot Religiosi in eo habitare potuerint, quot necessarii sunt ad constituendum Conventum, patet ex eo, quod hoc anno jam positus Guardianus fuisse legatus P. Andreas de Nova Civitate. Tum, quia Ill'mus, et R'mus D. Andreas Episcopus Ferentinus, et in Dioecesi Aquilejensi Vicarius Generalis suas litteras anno praecedenti videlicet 1471. emandatas, quas priori §. adduxi, direxerit, et in-scripserit: Fratribus Coenobii S. Leonardi Ordinis S. Francisci de observantia in Nova Civitate, alias Rudolphswert. Fuit autem forma primi Conventus ista, quae hodie visitur quadriangularis, nempe â choro directe usque ad fenestras, 795 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 795 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 795 11. 08. 2025 15:22:51 11. 08. 2025 15:22:51 Bosnia Seraphica 753 per quas patet aspectus ad fluvium Gurck, alter ambitus erat â choro versus ho-diernam domesticam Capellam, tertius erat â dicta Capella usque ad alias fenestras Gurcam versus, et quartus fuit medius inter cellas, quae sunt ad cisternam, et ad aquam complectebatur hic antiquus Conventus cellas 12. Culina tunc erat, ubi nunc est conservatorium Cellarii, et Refectorium, ubi nunc Sutoria. Porta ad Conventum fuit illa, quae nunc est sub turri, pro sacristia cubiculum primum â dicta porta ser-viebat. Aditus ex Conventu ad Ecclesiam fiebat per illam portam, quae est penes altare Sanctissimae Trinitatis. III. Anno vero 1686. opera, et industria A. R. P. Antonii Lazari actualis Ministri Provincialis pars illa Conventus, quae est â scalis, per quas sub tectum itur, usque ad finem adjecta fuit antiquo quadriangulari Conventui, factum etiam fuit hoc tempore novum Refectorium cum hodierna Culina, prout denotat annus aerae vulgaris supra portam Refectorii positus videlicet 1689. Ex quo desumitur, quod aedificium hujus partis Conventus inchoatum fuerit anno. 1686. et comple-tum primo anno 1689. Sub secundo Provincialatu ejusdem A. R. P. Antonii La-zari, Conventus gubernium tenente P. Vito Juriavitsch extructa erat altera pars â schola domestica inclusive usque ad plateam publicam, ubi nunc porta ad Conven-tum conspicitur: quod vero haec pars saltem quoad partes principales anno 1694. completa fuerit, denotat praedictus annus supra portam Conventûs incisus. Finito hoc labore inchoatus fuit alius sub primo Provincialatu A. R. P. Bernardini Grego-ritsch, qui immediatus successor A. R. P. Antonii Lazari fuit. Is enim aedificavit Sacristiam tam aestivalem, quam hyemalem, et supra eas Capellam domesticam, ac duo cubicula pro infirmis Fratribus. Cum vero praedictus Pater Bernardinus anno 1696. prima vice in Ministrum Provincialem electus fuerit Labaci die 26. Augusti, apparet hoc aedificium inchoatum fuisse anno 1696. vel saltem sequenti. Quamvis vero aedificium hoc anno 1696. vel sequenti inchoatum dignoscatur, tamen suam ultimam perfectionem primo obtinuit anno 1712. quoad laborem Arcularisticum, quem dirigebat quidam Fr' Elzarius laicus Ordinis Minorum, et hujus Provinciae Alumnus, ut in Protocollo Conventus videre est. IV. Tandem ultimum complementum moderni Conventus caeteris succes-sive aedificatis partibus adjectum fuit per erectionem Professorii, sive Clericatus cum Bibliotheca. Anno quippe 1722. opera saepius laudati A. R. P. Bernardini Gre-goritsch dum secunda vice Ministeriatus munere perfungebatur, et sub Guardianatu P. Friderici Skerpin, hic tractus incoeptus fuit. Voluit praedictus Pater benefac-torum eleemosynis emere domum, ac hortum proximum, sicque ducere murum pla-team majorem versus in superiori ambitu volens aedificare Professorium, ad quas instituendas jam tunc Civitas anhelabat. Quia vero Civitas 796 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 796 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 796 11. 08. 2025 15:22:51 11. 08. 2025 15:22:51 IV. CONVENTUS Ad Sanctum Leonardum Confessorem Neostadii Seu Rudolphswerti In Carniolia inferiori 754 aliter in venditionem domus consentire noluit, nisi â Conventu ordinaria contributio in perpetuum pendatur, Conventus vero huic oneri subjacere renuit. Aedificium hocce eo modo, quo hodie cernitur, erectum fuit. Sunt igitur in moderno Conventu 41. Religiosorum cellae absque conservatoriis in superiori ambitu sunt 34. in infe-riori 6. et intra portas Conventus cubiculum Fratris Tertiarii, ordinariè verò in hoc Conventu, in quo studium Philosophicum collocatum est, morantur ad 31. Fratres. V. Conventus isthic una cum Conventu Labacensi anno 1559. â Patribus Provinciae Austriae de Observantia traditus, et derelictus erat Provinciae Bosnae Croatiae ob easdem causas, quas supra de Conventu Labacensi c. 3. §. 3. n. 1. 2. et 3. fol. 259. 260. et 261. adduxi, quo proinde lectorem remitto. Postquam Conventus hic Provinciae nostrae consignatus fuerat, bina vice in cineres redactus fuit, prima vice anno 1580. ut memorant quaedam fragmenta â P. Bernardino Gregoritsch pos-teritati pro notitia relicta, vel verò anno 1583. ut notat Valvasorius in topogr. Carn. lib. 11/II.. fol. 488. Secunda vice verò anno 1664. et hoc anno maxima strages Civitati allata fuit, quia integra praeter Capitulum, et aliquas paneas circumjacentes domunculas ignis impetu quasi in nihilum redacta fuit. Deus eam in futurum â si-milibus plagis praeservare benigne dignetur. §. IV. De quibusdem fundationibus in favorem hujus Conventus factis. I. Mox post introductionem Fratrum ad Civitatem Neostadiensem Nobilis Domina Barbara nata Lienhardtin donavit unum hortum trans fluvium Gurcam Fra-tribus Minoribus, quem adhuc hodie possident pro eorum necessitate, ut ex sequen-tibus donationalibus litteris die 1. Maji 1472. exaratis patet: Ich Barbara Lienhardtin des Paradeyser seel. wittib, bekenne für mich, und alle meine Erben, und thue khund allermäniklich mit dem brieff, das ich Gott dem allmächtigen zu lob, und mir, und meinen vorvattern, und Nachkommen zu hail, und trost unserer armen seelen, mit wohl bedachten muth, und rechten gewissen geben, geordnet zu ewiger Stüfftlichen gaab, unwiderrufflich, wissentlich mit dem brieff, und auß aigenen nuz, und gebehr eingeantwartet hab dein Ehrwürdigen Vat-ter Andre damahls Guardian zu Sanct Lienhard in der stadt zu Rudolphswert 797 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 797 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 797 11. 08. 2025 15:22:51 11. 08. 2025 15:22:51 Bosnia Seraphica 755 unsern garten, der gleich gegen dem bemelten Closter überhalb des wassers der Gurck gelegen ist, alß er dan mit einen zaum, und graben vervestet, und eingefan-gen ist, in solcher maass, und mainung, das der benante Guardian, und die brüeder daselbst, und alle Ihre Nachkommen den abgenanten garten mit seiner zugehörung ein für bas zu den benanten Closter haben, handlen, und brauchen mögen nach allen Ihren Nothdürfften, willen, wie ihnen fuegt, und lieb ist, ohne mein, und meiner Erben, und mänikliches widersprechen, Irrung, und hindernuss treylich, und un-gevährlich. Wan ich mir, und meinen Erben an den abgenanten Garten keinerley gerechtigkeit hab vorbehalten, sondern gänzlich, und gar dem abgenanten Closter, und den brüedern daselbst, so sy da seyn, oder hinführo da werden, mit guten wil-len geben, und zu ewigen zeiten zugeeignet hab, und darumb solten die ermelte brüder umb mich, und mein Vorvattern, und Nachkommen, auch treylich Gott dem Allmächtigen angefordern. Vnd des zu Vrkund gib ich denen benanten brüedern, und Closter diesen offenen brieff unter des Edlen, und strengen Ritter H. Andre Ho-chenwart, obristen druchsessen in Crain der zeit Haubtman zu Cilli, und des Edlen, und vesten Fridrich Prager beyder aigenen anhangenden Insigill, die ich benante Barbara mit fleisß darumb betten hab, das sie die zu zeügnuss der sachen, und ihren Erben ohne schaden an diesen brieff gehangen haben, darunter ich mich, und meine Erben verbind alles das wahr und stat zu halten, das an den brieff geschrieben steht. Der geben ist nach Christi vnsers herrn geburd Tausent Vierhundert, und darnach in den Zwey, und Siebzigisten Jahr in Sanct Philipp, und Sanct Jacob der H. zwey botten tag. II. Aliam fundationem fecit pro utilitate Fratrum Minorum Perillustris D. Joannes Lenkovitsch Sac. Caes. Majest. ac Archiducis Caroli Consiliarius, ac Capitaneus in Ducatu Carnioliae, et confinibus Croatiae, Dominus in Freythurn, Maichau, et Rupretshoff; is enim in suo ultimo testamento facto circa annum 1569. (nam eodem anno anno die 22. Junii mortem oppetiit) legavit Conventui Neosta-diensi telonium pontis, seu potius Trajecti Naulum spectans ad bonum Rupretshoff; quia verò Fratres Minores similium proventuum erant incapaces, suscepit hoc pro-ventuum emolumentum Camera Graecensis cum onere annuatim pendendi Con-ventui f. 62. germ. mon. Post aliquod temporis intervallum Trajecti Naulus Civitati Neostadiensi fuit incorporatus cum supra dicto onere pendendi 62. f., 798 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 798 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 798 11. 08. 2025 15:22:51 11. 08. 2025 15:22:51 IV. CONVENTUS Ad Sanctum Leonardum Confessorem Neostadii Seu Rudolphswerti In Carniolia inferiori 756 ùt in Protocollo Conventûs registratum reperitur his verbis: Werden Nahmens der hochlöbl. I. Ö. oder Graz. Cammer von hiesiger stadt Rudolphswert von alters hero in Monath October ambts, oder teütsher wehrung f. 62, landswehrung aber 73 f. 29 Xr' gereicht. Hi 62. f. modo percipiuntur, ex Bancalis Administrationis Cassa erga quietantiuam singulis annis â Fratribus dandam. III. Cum verò anno 1747. Augustissima Imperatrix Regina Hungariae, et Bohemiae etc. Maria Theresia instrumenta, et titulos omnium pensionum, quae ex aerario regio solvebantur, sibi extradi, et demonstrari petiisset, etiam hic Con-ventus ostendere debuit titulum, vi cujus percipit hos 62. f. Quia autem Conven-tus aliis scripturis (nam originalis est penes Civitatem auf dem Rathauß in dem gewelb, prout testatus fuit D. Josephus Novak saepius Judex Civitatis) destitutus esset, oportuit aliunde documenta quaerere, hinc D. Joannes de Nemizhoffen tunc logographus Vice-Dominalis sequentem dedit attestationem: Das die H. H. P. P. Franciscaner von Rudolphswert nach außweisen deren alt, und neüen Vicedomb. Außgaben bücher von unerdenklichen Jahren hero titulo des Lenkovitschishen Le-gati Jährlich 62 f. t. w. auß der hiesigen Lands Vicedom. Cassa alß ein allmosen allemahl quittiert haben, beurkunde ein solches mit meiner Ambtförtigung. Da-tum Laybach den 1. Marty 1747. Johann Bap'ta von Nemizhoffen Lands Vicedom. Buchhalter alda. IV. Non videbatur sufficiens hoc testimonium Suae Caes'o Reg'ae Majestati, unde anno sequenti 1748. praestatio hujus eleemosynae suspensa mansit, donec majora producantur documenta, unde requisita erat Civitas, ut ipsa suum quoque attestatum adjungat, quae etiam illud libenter dedit sub hoc tenore: Wir N. Richter, und Rath der Kay. Königl. und Landsfürstl. stadt Rudol-phswert in Crain urkunden hiemit zur Steüer der warhait, das wir von unerdenkli-chen Jahren her denen W. W. E. E. P. P. Franciscanern alda zu Rudolphswert all Jährlichen in Monath 8'ber 62 f. t. w. gegen quittung bezahlet, diese geförtigte Franciscaner quittung aber nebst paar zugezehlten 168. f. t. w. Remanenz gelds alljährlichen in das Lands Vicedombambt, leztmahlig aber zu der allergnädigst an-geordnet gewesten Kay. Königl. Repræsentation überschikt, darfür aber von Jahr zu Jahr ohne aller widerred die haubtquittung pr' 230 f. t. w. ausser des 1748'ten Jahrs, wo selbst die von vnß more solito überschikte Franciscaner Quittung 799 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 799 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 799 11. 08. 2025 15:22:51 11. 08. 2025 15:22:51 Bosnia Seraphica 757 nicht acceptiret worden, richtig überkommen haben. In vrkund dessen ist unser gewöhnlich Canzleysche förtigung so beschehen in der Stadt Rudolphswert den 11. Feb. 1749. N. Richter, und Rath alda. V. His visis in immemorabili tempore fundatis attestationibus ex Consilio Caes'o Regiae Deputationis sequens favorabile emanavait Decretum: Maria Theresia von Gottes Gnaden Römishe Kay- serin, in Germanien, Hungarn, und Böhaimb Konigin, Erzherzogin zu Österreich etc. etc. Ehrsam, Liebe, Andächtige. Demnoch an das allhiesige Haubt Cameral Zahlamt sub hodierno verordnet worden, das selbes von der Stadt Rudolphswert vor jene 62. f. welche, sie Stadt Eüch P. P. Franciscanern alljährlich anstatt des Lenkovitshishen Legats zu bezahlen hat, die deßfählige Quittung wie vorhin bey dem vorgewesten Lands Vicedom amt auf das zu bezahlen schuldige Remanenz geld, anstatt baaren geld ohnweigerlich annehmen, und gehörigen orts pr' Außgab sezen solle. Alß werdet Ihr pro directione dessen hiemit nachrichtlich erinnert, dan hieran beschicht unser gnädigster Will, und Meinung. Geben in vnserer Stadt Laybach den 13. Marty 1749. Johann Seyfrid zu Herberstein Ex Consilio Caesareo-Regiae Deputationis Franz Joseph Wenger Das dieses Transumptum seinem Originali von wort zu Wort gleich lautend seye, ein solches Vrkunde mit meiner hands-vntershrifft. Zu Rudolphswert den 11'ten Julii 1762. (L. S.) Franz Freyherr von Apfaltrern K. K. Creyßhaubtman in Vnter Crain. VI. Idem D. Joannes Lenkovitsch Dominus Dominii Ruepretshoff cum do-natione emolumentorum ex Trajecto, seu ponte provenientium, donavit etiam Con-ventui jus piscandi â ponte usque ad molendinum, quia vero ratione juris piscandi saepe multae exortae erant cum civibus discordiae, quamvis hoc jus Fratribus anno 1647. solemniter adjudicatum fuerit, tamen Fratres ad ponendum controversiis, et litibus finem huic juri sponte cesserunt, nec amplius ullam piscationem exercent, praeterquam, quod unus, vel alter Fratrum animum oblectandi causa hamo unum alterumque extrahat pisciculum. 800 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 800 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 800 11. 08. 2025 15:22:51 11. 08. 2025 15:22:51 IV. CONVENTUS Ad Sanctum Leonardum Confessorem Neostadii Seu Rudolphswerti In Carniolia inferiori 758 VII. Grande est beneficium, quod Conventus percipit â Serenissimo S. R. I. Principe ab Aversperg. Is enim de dato Labaci 22. Junii 1682. benigne resol-vit, ut Conventui Neostadiensi ex suis Seisenburgensibus silvis quotannis 6. fagi assi gnentur, qui eo tempore pro paucis ibidem habitantibus Religiosis sufficientes erant. Cum autem crescente Fratrum numero determinatum lignorum subsidium non fuisset sufficiens A. R. P. Bernardinus Gregoritsch actualis iterato Minister Provincialis anno 1721. supplicavit pro majori lignorum subsidio: ad cujus preces clementissimus Princeps Henricus ab Aversperg sub dato Viennae 29. Novembris 1721. non tantum in majorem lignorum quantitatem consensit, sed insuper ex Domi- nio Seisenburgensi per modum eleemosynae 50. lb. de butyro [dandae]469 ac unum modium de tritico dandae assignavit. Quia vero nihilominus magnae impensae in laboratores, et conductores lignorum fieri debent, Excelsa Carnioliae provincia ad preces A. R. P. Bernardini Gregoritsch anno 1712. huic Conventui in subsidium an-nuatim 40. f. dandos resolvit, quos Conventus Syndicus etiamnum fideliter percipit. §. V. De nonnullis turbulentiis Fratribus hujus Conventus causatis. I. Vix elapso triennio ab introductione Fratrum Minorum ad civitatem Neostadiensem, insurrexerunt in eos quidam Sacerdotes Saeculares, ac Fratres ab exercitio eorum, quae ipsis â jure communi, et â Sede Apostolica specialiter con-cessa erant, praepediebant, imo, quod malorum maximum est, ipsos fideles â visi-tatione nostrae Ecclesiae sub poena excommunicationis coercebant, neve Fratribus eleemosynam tribuant, prohibebant. Quorum impios conatus Eminentissimus D. Marcus Barbus S. R. E. Cardinalis Presbyter, et Patriarcha Aquilejensis sequenti Rescripto repressit: Marcus miseratione Divina S. R. E. titulo S. Marci Presbyter Cardinalis, Patriarcha Aquilejensis, et Apostolicae Sedis Legatus. Venerabilibus Religiosis viri Fratribus loci S. Leonardi Ordinis Minorum de Observantia in Nova Civitate, alias Rudolphswert Provinciae Carnioliae Dioece-sis nostrae Aquilejensis Nobis in Christo dilectis, salutem in Domino sempiternam, Cum nostrae devotionis fervor, quem ad omnes Christifideles gerimus, singularius ad Fratres Ordinis S. Francisci de Observantia, tanquam Apostolicae vitae, et Evangelicae paupertatis imitatores feratur; dignum arbitramur, et aequum, ut ipsos pro debito pastoralis Officii, in his praecipue, quae suae professionis obser-vantiam, regularis vitae conservationem, quietem, augmentum, et tranquillitatem concernunt, benigno favore prosequamur. Sanè quia intelleximus non sine animi displicentia, eosdem paupe- 801 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 801 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 801 11. 08. 2025 15:22:51 11. 08. 2025 15:22:51 Bosnia Seraphica 759 res Fratres â nonnullis Parochialium, et aliarum Ecclesiarum Sacerdotibus nostrae Dioecesis indigne molestari, praepediri etiam in his, quae eis â jure communi, nec non â Sede Apostolica sunt concessa, adeo, ut ab aliquibus hujusmodi Sacerdotibus plebs fidelium, et oves sibi commissae cohibeantur per Ecclesiasticam censuram, ne ipsorum Fratrum Ecclesiam visitent, neque eleemosynarum largitione, unicui-que fidelium libera eorum inopia per opera pietatis succurant. Igitur ne deinceps hujusmodi ineptiae invalescant, quapropter cum ex vitae, et morum honestate, catholicaeque doctrina, quibus iidem Evangelicae vitae zelatores pollere dignos-cuntur, affuturas speramus indies uberiores in agro dominico fructus, omnibus, et singulis Ecclesiarum praesertim Parochialium Sacerdotibus, et Curatis in virtute Sanctae Obedientiae praecipientes mandamus, quatenus dictos Fratres de caetero mole stare non praesumant, quinimo cum fuerint requisiti pro eleemosynis recipien-dis juxta statum altissimae paupertatis eorum in suis Parochialibus, sive aliis Eccle-siis, eos diligentius populo sibi in cura animarum commisso studeant commendare. Volentes insuper, et authoritate Apostolica nobis commissa, nec non ordinaria, se Metropolica harum serie decernentes, quatenus praenominati Fratres inibi suis pri-vilegiis, et juribus, exemptionibus, et libertatibus in legendis, cantandisque Missis, praedicatione verbi Dei, audientia Confessionum, Sepulturis, peractione Exequia-rum, septimae, trigesimae, et similium pro defunctis, Confraternitatibus, receptione eleemosynarum, tum earum, quae per humilem mendicationem conquiruntur, quam earum, quae per oblationem devotam Christi fidelium, nec non testamentorum libe-ra largitione obveniunt, juxta status eorum convenientiam, caeterisque indultis, et gratiis, quibus totus Ordo Seraphici Francisci praemunitur, sine praejudicio tamen jurium Ecclesiarum Parochialium, seu aliarum, gaudere debeant, et possint futuris perpetuis temporibus absque impedimento quorumcunque. Si qui forte sub praetex-tu, et occasione, quia in ipso loco S. Leonardi â Nobis confirmati non fuerint, ipsos inquietaret, cujus loci receptionem ibidem ex nunc praedicta authoritate ex certa nostra scientia confirmamus. Indulgemus praeterea dictis Fratribus, et Conventui, quod semper unus ex eis, qui â Praelatis Ordinis tanquam idoneus ad hoc fuerit deputatus, habeat authoritatem paenitentes absolvendi â suis criminibus, et delictis, etiam in casibus nostrae ordinariae jurisdictioni reservatis, illis, pro quorum ab-solutione merito foret Sedes Apostolica consulenda, duntaxat exceptis, super quo ipsius deputandi, quem, sicut praemittitur, deputandum semper haberi volumus pro praesentato, conscientiam oneramus. Denique conservationi gregis Nobis commis-si operam nostram pro virili dare volentes cum ad hoc Divini verbi praedicatio magnopere faciat, ut oves dominicae pastu salutis spiritualiter roboratae saevitia lu-porum non pereant, de Fratrum praedictorum sufficientia quoad opus in exhortando fideles, quod praesertim in illis finibus Turcarum incursiones grassantur, specialem in Domino gerentes fiduciam, ipsis tenore praesentium licentiam damus, per totam dictam Dioecesim nostram Divinum verbum fidelibus populis praedicandi, dum-modo ad id habiles, et idonei reperiantur. Ut autem haec 802 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 802 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 802 11. 08. 2025 15:22:51 11. 08. 2025 15:22:51 IV. CONVENTUS Ad Sanctum Leonardum Confessorem Neostadii Seu Rudolphswerti In Carniolia inferiori 760 et alia supra scripta debite, ut exoptamus, executioni demandentur, omnibus, et sin-gulis Ecclesiasticis viris, praesertim nostrae Patriarchali Sedi subjectis, cujuscun-que status, gradus, conditionis, dignitatis, vel praeeminentiae fuerint, praecipimus, et sub debito obedientiae Sanctae mandamus, ut ipsos Fratres, cum requisiverint, ad praedicandum verbum Dei admittentes in suis denique juribus, et privilegiis paci-fice vivere permittant, nec non humane tractare studeant, cum ad eos declinaverint suorum, et aliorum saluti procuraturi. In quorum omnium, et singulorum fidem, et testimonium promissorum, litteras nostras fieri, nostrique sigilli fecimus appensio-ne communiri. Datum Posonii sub anno â Nativitate Domini millesimo quadringen-tesimo septuagesimo tertio, sexto Nonas Julii Pontificatus Sanctissimi in Christo Patris, ac Domini Nostri Sixti Divina providentia Papae IV. anno secundo.« II. Capitulum Rudolphswertense anno 1494. id est anno vigesimo quarto post introductionem Fratrum Minorum â Maximiliano I. fundatum mox in cuna-bulis multa contra Fratrum privilegia moliri conabantur, multaque absurda Patri-bus ipsis affingebant, Fratres, ut ab injustis vexationibus liberarentur, humiliter ad R'mum D. Franciscum Molonum Eminentissimi Domini Dominici Grimani Pa-triarchae Aquilejensis, in Spiritualibus, et temporalibus Vicarium Generalem pro confirmatione mox adductarum Marci Barbi litterarum recurrerunt. Is, ut latrantium ora obstruerent, extemplo praedictas innovavit litteras sequenti sub tenore: Franciscus Molonus Juris Doctor Canonicus Ravenatensis R'mi in Christo Patris, et Domini, Dominici Grimani miseratione Divina S. R. E. titulo S. Nicolai inter Imagines Presbyteri Cardinalis, et Patriarchae Aquilejensis dignissimi, in Spi-ritualibus, et temporalibus Vicarius Generalis. Universis, et singulis Dominis Abbatibus, Prioribus, Praepositis, Archi-diaconis, Decanis, Canonicis, Plebanis, Vice-Plebanis, Vicariis quoque perpetuis, Capellanis, Altaristis, Divinorum Sociis, caeterisque Presbyteris Ecclesiarum Rec-toribus in Patriarchatu, et Dioecesi Aquilejensi praedictis ubivis residentibus, et praesertim in Carniolia, et Marchia Sclavonica, quibus hae nostrae litterae fuerint insinuatae, salutem in Domino sempiternam. Noveritis, qualiter pro parte, et nomine Venerabilium Religiosorum Fra-trum loci S. Leonardi Ordinis Minorum de Observantia in Nova Civitate, alias Rudolphswert Provinciae Carnioliae praefatae Aquilejensis Dioecesis, nobis nu-per fuerunt praesentatae litterae tenoris instrumenti bonae memoriae quondam R'mi Domini Marci Barbo Cardinalis S. Marci, et olim Patriarchae Aquilejensis, peti-tumque, ac supplicatum, ut sicut idem quondam Dominus Marcus Patriarcha ipsis Fratribus gratiose per easdem litteras plura concessit, ita et nos conce- 803 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 803 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 803 11. 08. 2025 15:22:51 11. 08. 2025 15:22:51 Bosnia Seraphica 761 dere dignaremus, quarum quidem litterarum tenor sequitur verbo ad verbum, et est talis videlicet (hìc insertae sunt numero priori allatae litterae Marci Barbi Pa-triarchae). Nos enim Franciscus Vicarius cupientes, ut quod â nobis justum peti-tur, et honestum, per solicitudinem officii nostri ad debitum effectum (subintel­ lige: deducatur) quapropter eorumdem Dominorum Religiosorum Fratrum justis postulationibus inclinati suprascriptas litteras mature consideratas ipsis concessas, et indultas, praesentium tenore Authoritate ordinaria Patriarchali nobis concessa, quantum possumus, prout in eis in omnibus, et per omnia continetur, in Domino confirmamus, mandamus, decernimus, damus, et indulgemus, quas etiam gratias volumus extendi ad alios Conventus, et Fratres in dicta Provincia Carnioliae in omnibus, et per omnia, maxime cum fere omnia â jure communi, et privilegiis eis â Sede Apostolica concessis non devient. In quorum omnium, et singulorum fidem, et testimonium has patentes litteras fieri fecimus, et praefati R'mi Domini, Domini Dominici Cardinalis, et Patriarchae rotundi sigilli appensione jussimus communiri. Datum Utini die 3. Mensis Octobris millesimo quingentesimo, indictione tertia, Pontificatus Sanctissimi in Christo Patris, et Domini nostri, Domini Alexandri Di-vina providentia Papae Sexti anno octavo. (L. S.) Bertrandus Rundulus Utinensis Cancell'rius de Mandato. III. Non multos post annos novi insultus ex parte Cleri Saecularis per Mar-cum Maffaeum suffulti, contra Fratres excitati erant. Fratres, ut suae quieti consu-lerent anno 1510. causam Romam detulerunt, ibi sententiam gratiosam, ut constat ex litteris executionalibus anno 1512. expeditis. Quia vero praedictarum litterarum executionem, ac male prolatorum revocationem Fratres frustra expectarent, imo nova in eos spargerentur dicteria, et calumniae: unde Fratres videntes se spe de-stitui, justas querelas apud supremam Apostolicae dignitatis Sedem humilitate, qua par est, deferebant. Justis Fratrum postulationibus annuens Leo X. tunc in Petri Cathedra sedens Bulla incip. Exponi nobis data Romae 9. Aprilis anno 1514. An-dreae Episcopo Rosanensi, Zagrabiae commoranti, et Arnoldo Abbati, B. Mariae de Fonte prope Landstrass Ord. Cisterc. demandavit, ut executoriales litteras, ad-hibitis etiam, si opus fuerit censuris, et brachio saeculari, efficaces reddant: Et sic latrantium ora, non nisi fulmine Apostolicae potestatis obstrui poterant. IV. Porro praedictarum Apostolicarum litterarum tenor ex ipso Originali desumptus talis est: LEO X. Venerabili Fratri Episcopo Rosanensi Zagrabiae commoran- ti, et dilecto filio Abbati Monasterii etc. et eorum cuilibet 804 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 804 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 804 11. 08. 2025 15:22:51 11. 08. 2025 15:22:51 IV. CONVENTUS Ad Sanctum Leonardum Confessorem Neostadii Seu Rudolphswerti In Carniolia inferiori 762 Venerabilis Frater, et dilecte fili salutem, et Apostolicam benedictionem. Expo-ni Nobis nuper fecerint dilecti filii Guardianus, et Conventus B. Mariae Oppidi Rudolphswert Ord. Fratrum Minorum de Observantia nuncupatorum Aquilejensis Dioecesis, quod livet alias lite, et causa inter eos ex una, et quosdam Decanos, Canonicos, et Capellanos, et Capitulum, ac personas Ecclesiae Sancti Nicolai dicti Oppidi, et nonnullos alios eorum adversarios, quorum aliqui viventes, reliqui vero defuncti existunt, partibus ex altera super nonnullis perturbationibus, et molestatio-nibus, praesertim super impedimentis deportationis Sanctissimi Corporis Christi, quod ipsi Exponentes processionaliter, et solemniter honorificentissime in die Cor-poris Christi una cum processione aliorum Christifidelium tam Ecclesiasticorum, quam Saecularium Sacramenta deferentium, annuatim deferre consueverunt, per eosdem adversarios eisdem Exponentibus illatis, nec non revocatione nonnullorum errorum, haeresim, et â fide apostasiam sapientium, illorum praesertim, quibus te-merarie asserebant, quod dicti Exponentes, et alii Fratres non sint in statu gratiae, sed deceptores hominum, quodque extra sua Monasteria eleemosynam petere non possent, neque pro illis eis largientibus exorare neque de licentia Sedis Apostolicae Verbum Dei praedicare, neque Confessiones audire: item quod nullus homo in hac vita posse vivere sine peccato mortali, et quod omnes, qui eisdem Fratribus credunt, vadant cum eis ad infernum: ac aliorum in dictae causae, et causarum ejusmodi de-ductorum per eosdem adversarios temerario, et insolenti ausu assertorum, et publi-catorum coram certo, seu diversis causarum Palatii Auditoribus indecisa pendente, dicti Exponentes unam pro se, et contra eosdem adversarios sententiam deffiniti-vam reportaverint, quae nulla provocatione suspensa in rem transivit judicatam, litteris Executorialibus desuper in forma solita decretis: Nihilominus cum ex prae-teritis futura cognoscere possint, eosdem adversarios adeo temerarios, et insolenter existere, quod sententiae, et litteris Executorialibus praedictis, nisi ad id censuris Ecclesiasticis cogantur parere negligent. Quare pro parte dictorum Exponentium Nobis fuit humiliter supplicatum, quatenus eis in praemissis opportune providere de benignitate Apostolica dignaremus. Nos igitur attendentes parum prodesse sen-tentias ferre, nisi illae debitae executioni mandentur hujusmodi supplicationibus inclinati Vobis per praesentes committimus, et mandamus, quatenus vos, vel duo, aut unus vestrum per vos, vel alium, seu alios eisdem Exponentibus in praemissis efficaces defensionis raesidio assistentes, ac sententiam, et litteras executoriales praedictas ubi, aut quando opus fuerit, ac quoties pro parte dictorum Exponentium fueritis requisiti, in Ecclesiis, aut aliis locis, ubi populi multitudo ad Divina conve-nerit, solemniter publicantes, feriatis eosdem adversarios superstites per se ipsos, vel alias personas idoneas per vos deputandas, opiniones erroneas, et haereticas, obstinationes praedictas publice abjurare, et revocare juxta tenorem littera- 805 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 805 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 805 11. 08. 2025 15:22:51 11. 08. 2025 15:22:51 Bosnia Seraphica 763 rum Executorialium hujusmodi, ac litteris praedictis cum effectu parere, nec non â molestationibus, inquietationibus, et jactationibus praedictis omnino desistere, ac de singulis damnis, et expensis per eosdem Exponentes passis, nec non injuriis eis per eos, et alium, vel alios defunctos, dum viverent, illatis, ac expensis, in qui-bus condemnati fuerint, integre, et cum effectu satisfacere, contradictores quoslibet rebelles per censuras Ecclesiasticas, et alia opportuna juris remedia appelatione postposita, compescendo, invocato etiam ad hoc, si opus fuerit, auxilio brachii Saecularis, non obstantibus fel. record. Bonifacii de una, et Generalis Concilii de duabus dietis, dummodo non ultra tres dietas, ac aliis Apostolicis Constitutionibus, et Ordinationibus, nec non dictae Ecclesiae juramento, confirmatione Apostolica, vel quavis firmitate alia roboratis statutis, et consuetudinibus, privilegiis quoque, et indultis, et litteris apostolicis allis concessis, confirmatis, et innovatis, caeterisque contrariis quibuscumque. Datum Romae apud S. Petrum sub annulo Piscatoris die IX. Aprilis MDXIV. Pontificatus nostri anno secundo. V. Ex hac Apostolica Constitutione clare annotescit, in quam enormes errores prolapsi sint Canonici Rudolphswertenses sua ignorantia, vel potius teme-ritate: ii etenim non tantum in pauperculos Fratres insurrexerunt, sed etiam ipsam supremam Christi in terris Vicarii potestatem convitiis impetere, et in controver-siam vocare temerario ausu attentarunt, ad quorum tamen errorum revocationem hac Apostolica constitutione compulsi erant. Si hi attendissent ad Bullas Joannis XXII. Eugenii IV. Nicolai V. et Sixti IV. quas etiam hic ipsissimus Leo X. confir-mavit anno 1518. qui omnes Romani Pontifices quasdam Praepositiones erroneas Joannis Poliaco circa confessiones Fratribus Minoribus factas damnarunt, minime in tantam errorum cloacam prolapsi fuissent. Quantum attinet ad Processionem in festo Corporis Christi, quo tempore ex nostra Ecclesia cum Venerabili Sacramento educi cessaverit? nil certi adferri potest: probabilius tamen est, eam ab hoc anno 1514. intermissam fuisse. Ad perpetuam verò Processionis memoriam sub porticu nostrae Ecclesiae ante ejusdem portam semper erigitur Ara, in qua tertium decanta-tur in festo Sacratissimi Corporis Christi Evangelium. Licet vero hoc Evangelium tertium anno 1751. in solemni Processione Theophoriae, quod alias sub porticu hujus Ecclesiae in Altari ad hoc erecto ab immemorabili tempore decantatum fuit, Illustrissimus, et Reverendissimus D. Antonius L. B. ab Erberg Praepositus Ru-dolphswertensis transtulerit ad forum ante domum Pistoris Skoffky, tamen anno 1760. denuo fuit huic Ecclesiae restitutum, quia nostri Patres in platea Altare erige-re detrectabant, et Capitulo nimis aegre id erigere accidebat. Ab hoc tempore major viget in hac Civitate inter Clerum Saecularem, et Regularem harmonia; licet subin aliquae minoris momenti discordiae excitatae fuerint, quae, ut commemorarentur, non censentur dignae. 806 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 806 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 806 11. 08. 2025 15:22:51 11. 08. 2025 15:22:51 IV. CONVENTUS Ad Sanctum Leonardum Confessorem Neostadii Seu Rudolphswerti In Carniolia inferiori 764 Caput III. De Gymnasio Caesareo Regio in Civitate Rudolphswertensi instituto. I. Cum Civitas Neostadiensis tum ob continuas Turcarum excursiones, tum ob frequentiora incendia, maxime vero propter noviter aedificatum Carlo-stadium, quo ex hac Civitate domus annonaria, et Officialium habitacula translata erat. Sicque Civitas confiniaria esse desiit, ad maximam pauperiem devenisset, nec medium sese juvandi haberet: Quapropter civitas Augustissimae Reginae Mariae Theresiae anno 1745. supplicem porrexit libellum, ut 6. inferiores scholas â P. P. Franciscanis docendas erigendi potestatem clementissime facere dignaretur, ut hoc motum propter victum studiosis exhibendum, et domos locandas, tum vel maxime, ne suos juvenes alio cum magnis expensis ad studia mittere cogantur, magnum Civitati accresceret emolumentum. II. Porro supplex libellus Augustissimae pro erigendis scholis porrectus his conceptus erat verbis: Allerdurchleichtig, Grossmächtige zu Hungarn und Böhmen Konigin, Erzherzogin zu Österreich etc. etc. Allergnädigste Erbland Fürstin, und Frau, Frau etc. etc. Wir gesambte arme mit unmöglich aufbringlichen dargeben betrangte N. Richter, und Räth, und übrige burgersleüth zu Rudophswert in Vnter Crain müssen Eüer Königl. May. abermahl wehemütig fußfallend, und aller unterthänigst vorstellen, gleichwie wir albereits wey. Ihro Kay. May. hochseeligster gedächtnuss, aller-höchst dero H. H. Vattern unser allergnädigsten Erbland fürsten, und herrn, herrn in allergehorsambster vnterthänigkeit angezeiget, wie das dieses arme Stadtel Ru- dophswert470 theils wegen dreymahlig außgestandener grossen feüersbrunst, theils auch von darumben, das solches gar viel Jahr her sich nicht mehr in statu illo, wie es in anno 1542 zur zeit der gülten Einlag gestanden, befinde, weilen zu Jener zeit darinen ein grosser Handel, und kaufmanschaft mit Nider Hungarn, und Croaten, und Raizen, die ihre waaren, und viech in grosser Anzahl hereingebracht, und da-gegen andere waaren eingewechslet, und weiter geführet, von allen aber der Stadt die Mauth bezahlet, das sich die erträgnuss Jährlich auf ein nahmhaftes quantum beloffen, wie nicht minder 1, das auch alda die Musterungen der Graniz-Miliz, und des Lands Aufboths-volk, wie auch die Graniz-bezahl- und proviantirungen von beyden Erbländern Karnten 807 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 807 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 807 11. 08. 2025 15:22:51 11. 08. 2025 15:22:51 Bosnia Seraphica 765 und Crain gehalten worden, zu welchen Ende unterschiedliche beambte daselbst gestanden, wodurch die burgershaft alda sich so gestalten beholfen, das sie gar wohl in stande gewesen zu solchen zeiten die in dem Landgültbuch befündliche pfründ bezahlen zu könen. Nachdem aber die Vöstung Canissa in Nider Hungarn, an den Erbfeind übergangen, hat sich der handel, und wandel auf andere pläz gewendet, und die Raizen außgeblieben, darauf auch Ihro durchlaücht Erzherzog Carl zu Österreich seeligster gedächtnuss A'o 1580 das Granizhauß Carlstadt von neüen erhoben, dahin folglich alle Graniz-Commissionen, Musterungen, Graniz- bezahl- und provianti-rungen transferirt, und das orth alda gleichsam halb lär gelassen worden, auch so gestalten nach, und nach in solche zerfallenheit, und grossen schulden last gerathen ist, das selbe nicht allein die Ansag de A'o 1542. unmöglich ertragen kan, sondern auch in kurzer zeit wir arme Inwohner daselbst gedrungen seyn werden unsere haüser zu verlassen, und vns von darumben anderwärtig, zum fahl nicht ehisten von Eüer Königl. May. unserer allergnädigsten Erblandsfürstin, und frauen, frauen ein allergnädigste remedur beschicht, umb das Stükel brod zu erwerben, werden verfügen müssen, absonderlich weilen vns durch die von Einer Löbl. Landschaft alda neüerdings naher Einödt, und Seisenburg gemachte, ansonsten ungewöhnliche seithen strassen, an welche etliche Jahr hero auß Vnter Crain, und ganz Möttlinger boden alle traffic passiret, andurch aber der burgerliche handel, und wandel von dieser landsfürstlichen Stadt über die massen entzogen, mit folglich vns aussern deren grossen Soldaten durchmarchen, Einquartirungen, und vielfältigen ordinari Anlagen solche traffic, obshon diese von alters hero durch dieses Städtel dem alten viae Regiae gemäss passiret, auch darvon der Stadt die Mauth entrichtet worden, ist gänzlichen hinweg genohmen, zugleich aber diese Landsfürstliche uralte Stadt deren Stadtgefählen der arme Burgersman dagegen seines burgerlichen gewerbs entsezet, mithin diese Stadt sambt den Burgersman in die eüsserste noth gestürzet würdet, so gestalten, das nun wir arme burgersleüth alda von Jahr zu Jahr einen grösser, und unerträglichern Schaden erleyden, folgbahrlich in das ganzliche ver-derben verfallen müssen. Damit aber dieser Stadt aufgeholfen werden mächte, haben Ihro Wey. Röm. Kay. May. höchstseeligster gedächtnus in kraft allergnädigsten Resolution de dato Wien den 14. Julii 1734. §. Andertens auf unser vorlaüffig allergehorsambst allerunterthänigste fußfallende vorgestelte beschwärde allergnädigst anbefohlen, damit wir, was eigentlich auf die Gurkbruken für eine Mauth, oder brukenpfenig gebühr anzulegen wäre, ein tariffa entwerffen, und zu gnädigster erkantnuss ein-schiken sollen, wie nicht minder §. Drittens 808 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 808 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 808 11. 08. 2025 15:22:51 11. 08. 2025 15:22:51 IV. CONVENTUS Ad Sanctum Leonardum Confessorem Neostadii Seu Rudolphswerti In Carniolia inferiori 766 damit wir einen fundum, auß welchen dieser Stadt ein brandsteyer zu geben seye, erdenken sollen. Wann nun wir bey unsern mehrmahlig gehaltenen Rathschlägen keinen andern bessern fundum, wodurch so wohl dem gemeinen weesen, alß unsern armen Inwohnern gemelten Städleins von Jahr zu Jahr aufgeholfen werden möchte, haben erdenken können alß allein durch Einführung der offentlichen schulen in dem Franciscaner Convent alda in der Stadt Rudolphswert in Vnter Crain, womit die burgerschaft wegen theils der Menge Scholaren (da es alda von allen, und jeden Victualien ein mehrers consumirt, auch folglich ein mehrer Consumo introducirt wurde) theils auch viel deren Burgersleüten, und armen wittiben durch die kost-gänger ihre lebensmittel etwas leichter beyschaffen könten, und folglich wir arme Burgersleüt alda nicht mehr gezwungen seyn wurden unsere kinder in ihrer vn-mündigkeit in die weiter entlegene örter zu verschiken, und solcher orten so grosse vnkösten, welche wir schon unmöglich ertragen können, außzulegen, wodurch wir unzweiffentlich in wenig Jahren sich dahin behelfen wurden, das die Haüser mit Jährlichen ödnussen gelassen, solche stifft, und baullich erhalten, auch die anforde-rungen de futuro von Jedermäniglich desto füglicher abgeführt wurden. Welche Scholarum introductio so wohl vns, alß denen gesambten Croaten, dauon dieses Städlein nur wenig stunden entlegen ist wegen der deütschen Sprach, und weniger vnkösten, massen sonst auch denenselben in die weiter entlegene ör-ter, und länder zu verschiken ihre Scholares ohne zweiffel sehr schwär fürfallet, ein grosses utile beyschaffen möchte. Also gelanget an Eüer Königl. May. unser allergnädigste frau, frau, und Erblandfürstin, unser unterthäniges allergehor. und fußfallendes bitten, allerhöchst dieselben geruhen zu unserer respiration, und erholung dieses remedium provisio-nale der gemelten Scholarum introductionis in dem aldasigen Rudolphswertischen Franciscaner Convent nicht allein allergnädigst zu bewilligen, sondern auch denen P. P. Franciscanis der Crainerischen Provinz damit dieselben solches onus der 6 un-tern schulen usque ad Rhetoricam inclusive gegen einen Jährlich von vnß abführen wollenden allmosen an sich nehmen solten durch ein besonderes an den P. Pro-vincial, und Deffinitorium gedacht Crainerischen Franciscaner Provinz abschiken allergnädigst anzubefehlen, annebst aber vnß arme betrangte Burger, und Inwohner daselbst zu solchen Ende, und bessern behelf dieses Städleins mit dem 809 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 809 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 809 11. 08. 2025 15:22:51 11. 08. 2025 15:22:51 Bosnia Seraphica 767 N'o 33. schon längst allergehor. und allerunterthänigst ansuchenden, wie auch lauth obs-chon allergnädigst vor recht befundenen brukenpfening nach Inhalt der alda in alle-gehorsamster unterthänigkeit beygelegten Tariffa, in allergnädigste erwegung, das die Gurkbruken von der Stadt alda alljährlichen, und so oft es die noth erfordert, mit nicht geringen Vnkösten reparirt werden musß, hingegen aber doch die Stadt von dieser bruken biß anhero gar kein utile gehabt hat, allergnädigst zu begnaden. Zu welchen allergnädigsten gewähr wir unß alle samentlich allerunterthänigst, allerge-horsambst, fußfallend empfehlen. III. Hoc Memoriale remisit Aug'ma die 3. Februarii ejusdem anni 1745. ad Excelsam Provinciam Carnioliae pro informatione, quae quidem in erectionem scholarum consentiendi nullam habuit difficultatem, ast ut pontis telonium augere-tur, aut Civitati daretur, consentire minime voluit: ut autem cives suum intentum ratione scholarum obtinerent, fuit eisdem suasum, ut secundam supplicis partem propter pontem omitterent, quo facto, consensus in erectionem scholarum facile obtentus fuit. Post primum supplicem libellum fuit idem petitum etiam Ministri Provinciali intimatum his verbis: Maria Theresia etc. etc. Ehrsam, Geistlich, Liebe, Andächtige. Welcher gestalten bey Vnsern König. Hof N. Richter, und Rath, auch die gesambte burgershaft der Stadt Rudolphswert nicht allein um allergnädigste bewilligung einer Scholarum introduction in dem aldortig Rudolphswertischen Franciscaner Convent, sondern auch denen P. P. Francisca-nern der Crainerishen Provinz, damit dieselbe solches onus der 6. untern schulen usque Rhetoricam inclusive gegen einen Jährlichen von ihnen Supplicanten ab-führen wollenden allmosen an sich nehmen sollen, durch ein besonderes mandatum anzubefehlen, annebst aber die Supplicanten mit dem schon längst ansuchenden brukenpfenig allergnädigst zu begnaden, allerunterthänigst angelanget, und gebet-ten, ein solches verständiget der Anschluss des mehrern. In massen nun hierüber in krafft unsers hereingelangten allergnädigsten König. Hof-remiss de dato Wienn den 3. Febr. und intimato 16. Merz lezthin be-richt, und gutachten abgefordert worden, alß würdet Eüch wegen obansuchender Scholarum introduction zu Rudolphswert dieser Recurs, und bericht hiemit gnä-digst beygeshlossen. Dan an dem beschicht unser gnädigster will, und Meinung. Graz den 30. April 1745. 810 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 810 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 810 11. 08. 2025 15:22:51 11. 08. 2025 15:22:51 IV. CONVENTUS Ad Sanctum Leonardum Confessorem Neostadii Seu Rudolphswerti In Carniolia inferiori 768 IV. Habito consensu Provinciae, et ex puncto â supplici Civitatis pontis telonio, Augustissima in favorem Civitatis pro erectione 6. inferiorum scholarum facile consensit, et resolvit 16. Aprilis, quae Resolutio sub 6. Maji anni 1746. fuit A. R. P. Sigismundo Skerpin tunc iterato Ministro Provinciali Graecio intimata, hujus tenoris: Maria Theresia etc. etc. Ehrsam, Geistlich, Lieber, Andächtiger. In erledigung des gehors. gutachtlichen schreibens von 8. Jenner, und praes'to 9. Merz dieses Jahrs, tragen wir überhaubts kein bedenken auß darin abwaltenden beweg ursachen zur behilf der sehr mittello-sen Landsfürstl. Stadt Rudolphswert in Crain mit dem allerunterthänigst gebettenen Consens wegen, bey dortig P. P. Franciscanern vorhabender Erichtung der 6. untern schulen allergnädigst zu Willfahren. Vm weillen aber erst besagte Franciscaner zu solcher schulhaltung gegen ein besonders allmosen sich anheischig machen, alß wird nöthig seyn dißfahls vorhero alles durch schrifftliche pacta klar außzumachen, und zwar diese auch obrigkeitlich bestättigen zu lassen. Dabey versehen Wir vnß gnädig, es werde durch sothane von denen P. P. Franciscanern übernehmende lehrung deren Schulen ihre dermahlige Anzall deren Geistlichen nicht vergrössert werden. Dan an dem beschicht unser gnädigster Will, und Meinung. Graz, den 6. May 1746. V. Obtento Regio consensu in erectionem scholarum, ac tam Civitati, quam P. P. Franciscanis intimato, prae habito etiam consensu R'mi Patris Ministri Generalis P. Raphaelis â Lugagnano, conformiter ad supra allatam Regiam Resolutionem intra Civitatem, et Ministrum Provincialem die 27. Augusti 1746. sequens contractus, qui in originali in Archivio Conventus Neostadiensis asservatur, initus fuit: Zu wissen, das an heünt zu End gesezten dato zwischen den Hochwürd. N. H. P. Provincialen, und dem löbl. Diffinitorio deren wohlehrwürdigen P. P. Fran-ciscanern der Crainerishen Provinz an einen, dan N. H. Richter, und Rath sambt der gesambten Burgerschaft der Landsfürstlichen Stadt Rudolphswert in krafft er-gangener allergnädigst Kay. Königl. Resolution de dato Wien den 16. April, und Graz den 6. May wehrenden 1746'ten Jahrs einrichtenden 6. untern schulen in bey-seyn S'r Hochgraflichen Excellenz H. H. Lands Vice Domb in Crain nachfolgende, unwideruflicher Contract aufgerichtet und beschlossen, auch von der löbl. Lands Vice-Domische 811 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 811 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 811 11. 08. 2025 15:22:51 11. 08. 2025 15:22:51 Bosnia Seraphica 769 stölle alda in Crain ratificirt, und bestattet worden alß nemblichen, und Erstens. Verobligiret sich N. H. P. Provincialis, und das löbl. Diffinitorium gedachter Provinz alljährlichen alda in der Stadt Rudolphswert durch drey ihres Ordens Magistros, und einen erforderlichen P. Præfectum die 6. untern schulen â Parva usque Rhetoricam inclusive mit solcher Methodo, und modo zu dociren, das die hiesige Scholares zu denen P. P. Societatis Jesu, und deren in die hiesige schulen gehen, und wechslen können, die Jugend in Christlicher lehr, und andern erforderlichen geschiglichkeiten zu unterweisen, auch bey albereits überkommener allergnädigsten Resolution und verstattung gleich alle nach aller heiligen dieses laufenden 1746'ten Jahrs die docirung der schulen anzufangen, folglich darmit zu continuiren. Dan so verobligiret sich Andertens. N. H. Richter, und Rath, und die gesambte Burgershaft zu Ru-dolphswert zu solcher docirung ohne entgeld des Convents an einen annehmlichen unweit den Convent gelegenen orth, und zwar bey den Fritschkish grad neben der Franciscaner Kirchen ligenden Hauß das schulgebaü aufzuführen, und von diesen einen gang auf den Chor ersagter Kirchen zu errichten, auch solchen gang mit der Kirchmaur zu schliessen, wie nicht weniger das schulgebaü sambt den gang ohne entgeld des Convents stüft, und baulich zu erhalten. Drittens. Verspricht mehr gedachter N. H. Richter, Rath, und gesambte Burgershafft zu Rudolphswert denen P. P. Franciscanern vor die docirung vor be-melten 6. untern schulen, wie auch vor die nöthige bücher, holz, papier, und der-gleichen Nothdürften pro Magistris, et pro Præfecto in allen, und jeden 300. f. t. w. in vier ratis, alß nemblichen alle quatemberg freytag 75. f. punctual, und richtig abzuführen, beynebst auch wochentlich 12. Pfund Rindfleisch, außgenohmen von aller heiligen biß H. Christag, und ordinary fasten, dan von h. h. drey König biß S. Valentini, wan dieselben fasten zu reichen. Übrigens will auch jezt besagter N. H. Richter, und Rath, und die gesambte Burgershaft zu Rudolphswert die H. H. P. P. Franciscaner wegen vorbemelten allmosen auf die alhiesige Jährliche Stadt Mauth, auß welcher Mauth ohnedem denen selben alljährlichen 62. f. Remanenzgeld ab-geführt werden muss, hiemit versichert haben: solte sich aber ereignen, das heünt, oder morgen, es seye über kurz, oder lang ein, oder anderer benefactor zu dieser schulhaltung etwas contribuiren, oder villeicht gar solche fundiren, oder belegen wolte, oder aber die schulen aufhören solten, alß dan wäre in solchen fahl die Stadt Rudolphswert ihnen H. H. P. P. Franciscanis die obig 812 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 812 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 812 11. 08. 2025 15:22:51 11. 08. 2025 15:22:51 IV. CONVENTUS Ad Sanctum Leonardum Confessorem Neostadii Seu Rudolphswerti In Carniolia inferiori 770 versprochene, dreyhundert gulden, und das fleisch nicht mehr zu reichen schuldig. Viertens. Will auch N. H. Richter, und Rath, und die gesambte Burger-schaft der Stadt Rudolphswert auch dahin zu fahl über kurz, oder lang sich ereignen darffte, das ein, oder die andere Religion, oder auch die Societet selbst sich alda in der Stadt Rudolphswert sezen wolte, dieses studium keines weegs von ihnen P. P. Franciscanis hinweg zu nehmen, sondern dieselbe bey deme zu ewigen weltzei-ten perpetuiren zu lassen, auch wider alle etwo ex hoc fine sich alda in der Stadt Rudolphswert sezen wollende Religion, oder auch Societet nach möglichkeit zu widerstehen, verobligiert haben. Fünftens, und schliesslichen sollen die wohlehrwürdige P. P. Franciscani alle Jahr am ersten tag, da die studia elapsis vacationibus abermahl den anfang nehmen ein hochgesungenes Ambt für die allerdurchlaüchtigste unsere jezt Regie-rende allergnädigste Kayserin, Königin, und Erblandsfürstin Maria Theresia wegen allergnädigst verstatteten Introduction von ernenten Scholarum, umb allerhöchst dero, und deroselben durchlaüchtigsten Hauß, langwirige glügseeligste Regierung cum invocatione Spiritus Sancti ohne besonderer bezahlung dessen, zu halten schuldig seyn, zu welchen Ambt auch der gesambte Rath, und Burgerschafft fleis-sig erscheinen solle. Alles treülich, und ohne geföhrde, auch mit, und bey den allge-meinen Landsschaden bund in Crain. In vrkund dessen seynd dieses Contracts drey gleich lautende Exemplaria aufgericht, und jedem theil deren Contrahenten eines unter gleicher förtigung zugestelt, das dritte aber bey der löbl. Lands Vice-Domb Stölle erhalten worden. Datum Stadt Laybach den 27. Aug. 1746. (L. S.) N. Richter, und Rath, und gemeinde der Stadt Rudolphswert. (L. S.) FR' Sigismundus Skerpin Minister Provincialis Ord. Min. strict. Obs. Croatiæ, Carnioliæ, et integrum Deffinitorium. Von Lands Vice-Domb Amt wegen wirdet dieser aufgericht, und be-schlossener Contract in kraft der de dato Wien den 16. April, Graz den 6. May wehr. 1746'ten Jahrs in sachen ergangenen Kay. Königl. allergnädigsten Resolution, und Verordnung hiemit ratificirt, und bestattet. Datum Laybach den 12. 7'ber 1746. Heinrich Graff von Arzon Lands Vice- (L. S.) Domb in Crain. Johann Hieronymus Merzina von Merzenheimb J. U. D. Lands Vice-Dom. Amt Secretarius in Crain. 813 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 813 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 813 11. 08. 2025 15:22:51 11. 08. 2025 15:22:51 Bosnia Seraphica 771 VI. Cum Civitas nonisi duobus annis, ast et hoc aegre stipulatos 300. f. solvisset, fuit â Patribus saepius solicitatio pro solutione interposita non solum apud Civitatem, sed etiam apud Caesareo-Regiam Repraesentationem Labaci, ac apud Aug'mam Reginam Mariam Theresiam, multae erant scripturae ob hanc causam confectae, quas brevitatis causa omitto. Quia vero Civitas ex testimoniio Capita-nei circuli impotens ad praedictum onus ferendum declarata fuit, praesertim, quia telonii pontis proventus, quibus haec fundatio innixa erat, â Repraesentatione Re-gia pro reparatione viae regiae usque Wershlin applicati erant, cogitavit praedicta Repraesentatio de alio fundo, et invenit quoddam legatum Andreae Krenn f. 2000. L. w. investitum die 23. Aprilis 1629. apud Excelsam Carnioliae Provinciam, sed dein die 11. Aprilis 1730. extraditum fuit hoc legatum Domino Friderico Baroni â Schwitzen cum obligatione, ut ille legati illius ferat onera: onus porro erat, ut Interesse inter tres studiosos in Universitate Viennensi studio vacantes, ac â Ci-vitate Labacensi praesentatos pro subsidio continuandi studii divideretur. Laben-tibus temporibus, aut quia Civitas negligentius ageret, aut Universitas, nullus fuit praesentatus studiosus, nullum etiam Interesse solutum, sicque ratione intermissi Interesse â tot annis conflaverat summam debitam f. 6187. Xr' 22. quae cum Ca-pitali f. 1687. Xr' 30. fecit totalem summam f. 7874. Xr' 52. deductis deducendis. VII. Reperiens Repraesentatio Regia hoc restans Interesse, repetiit illud totum â Provincia Carnioliae, ast Provincia remisit se ad Baronem de Schwizen, cui hoc legatum extradidit, sed instante Fisco ex causa, quod Provincia non potuerit extradere legatum sine consensu eorum, quorum interest, condemnata fuit ad sol-vendum restans Interesse cum jure regressus contra Baronem de Schwitzen. Evicta hac tot millium Summa considerans Regia Repraesentatio, nullum mortalium in hanc Summam habere jus praeter solam Reginam, habito consilio die 25. Augusti 1758. praedictam Summam pro fundo scholarum Neostadiensium Aulae praesen-tavit cooperante ad id vel maxime Ill'mo Domino de Hoffmann Regiae Repraesen-tationis Consiliario, origine Silesita. Vir erat justissimus, ac Religioni Seraphicae apprime addictus, qui obiit Labaci anno 1760., et ibidem apud P. P. Franciscanos in crypta sub pulpitu sepultus. VIII. Matura praehabita deliberatione, et debita capta informatione fuit tandem die 3. Novembris 1759. facta Resolutio, et praesentata Labaci 14. ejusdem, et ad Ministrum Provincialem directa sub 30. dicti mensis sequentis tenoris: Omisso ingressu Auß dem in angelegenheit deren, von denen P. P. Franciscanern zu Ru-dolphswert docirenden 6. nidern schulen 814 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 814 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 814 11. 08. 2025 15:22:51 11. 08. 2025 15:22:51 IV. CONVENTUS Ad Sanctum Leonardum Confessorem Neostadii Seu Rudolphswerti In Carniolia inferiori 772 dan richtigstellung des hierzu erforderlichen fundi sub dato 2 8'b. Jüngsthin von hier auß erstattet gehorsambsten bericht; hatten Ihro Kay. König. Apostol. May. gnädigst abgenohmen, was massen die Stadt Rudolphswert ersagten Franciscaner die gegenhaltung gedachter schulen contractmässig anverlangende Jährliche 300. f. auß ihren mitteln zu bestreiten keines weegs vermögend, wo folglichen dan diese Kay. König. Repræsentation, und Cammer bey dem vorhin gemachten unterthä-nigsten vorschlag die schulen zu Rudolphswert auß dem Andre Krönischen stif-tungs fundo herzustellen, und herüber gedachte P. P. Franciscaner pro praeterito, et in futurum befriedigen zu lassen, um so mehrers beharret wäre, alß die hiesige landschaft, das indebite hinauß bezahlte Krönische fundations Capital pr' 2000 f. L. w. oder 1687 f. 30 Xr' t. w. dan die dauon de praeterito gebührenden Interes-sen nach Abzug verschidener deducendorum mit 6187. f. 22. Xr' mithin zusamen 7874. f. 52 Xr' t. w. ohne was wegen einer abgeschlagenen von dem hiesig Kay. König. Fisco aber bereits zu Revision angemeldeten Ersezungs Post pr' 3210 f. an-nach eingehen dürffte, der causae piae paar zu ersezen per sententiam verurtheilet worden seye. Hierüber nun hätten allerhöchst gedachte Ihro Kay. König. Apostol. May. befunden, das die erste haubtstüftung eine vorzügliche reflexion verdienet, und dahero gnädigst entschlossen, das obigen quanto deren 7874. f. 52 Xr' zur sicherstellung der Wienerisch-Crainerischen fundation 2000 f. t. w. exscindirt, die dauon abfallenden Interessen von der hiesigen Landschaft an die Universitet in Wienn richtig abgeführt, und von dieser der Intention des fundatoris gemäss unter drey stipendiatos außgetheilet, der überrest pr' 5874. f. 52 Xr' aber darzu gewidmet werden solle, damit mehr ermelte P. P. Franciscaner die davon abfallenden Interes-sen gegen ordentliche besorgung, und docirung deren untern 6. schulen künftig hin richtig zu beziehen haben mögen. Welches also auß eingelangt Kay. Konig. allergnädigsten Resolution de dato Wienn den 3. praes. 14. dieses Ihme P. Provinciali zur nachrichtlichen wis-senshaft, und direction mit den weitern beysaz erinnert wird, das Sub hodierno denen hierländigen Herrn Ständen in conformitate dieser allerhöchsten decision unter einen aufgetragen worden seye, das sie mehr gedachten P. P. Franciscanern zu Rudolphswert das Instrumentum obligatorium in debita forma â dato des in sa-chen ergangenen höchsten Außspruchs außförtigen, solche in originali, et copia authentica anhero zur Einsicht, und weitern bestöllung fördersambst einbringen, denen Impetranten aber die von gedachten 5874. f. 52. Xr' 815 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 815 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 815 11. 08. 2025 15:22:51 11. 08. 2025 15:22:51 Bosnia Seraphica 773 verfallene 5. pr' Cento in denen gewöhnlichen fristen jederzeit behörig abführen sollen etc. IX. Apparet igitur ex hac Caesarea Resolutione, quod fundus pro docendis scholis Neostadiensibus positus fuerit anno 1759. et consistit in f. 5874. X. 52. germ. mon. Eodem anno expeditum fuit Instrumentum obligatorium, quod in Ori-ginali in Archivio Conventus asservatur, sequentis tenoris: Wir N. Einer Löbl. Landschaft in Crain Præsident, und verordnete, be-kennen hiemit für vnß, und vnsere Nachkommen am Ambt, wer die zu jeder zeit seyn werden, und geben jedermäniglich pro aeterna memoria vermög des hiernach folgenden stüfft, und respective schuld-brieff kund und zu wissen, was gestalten der Wohl Edl gebohrne herr Andre Krönn see. S'r Kay. Königl. May. Land-Rath in Crain unter 23. April 1629. zu vnterhaltung dreyer auf der alten Löbl. Univer-sitet in Wienn studirenden besonders Krönischen Anverwandten Craineren 2000. f. Landeswehr. oder 1687. f. 30 Xr' teütscher wehr. Das darvon fallende Interesse zu beziehen auf ewig angeleget. Zumahlen aber ersagtes Capital unter 11. April 1730. von denen Löbl. Land-Ständen dem herrn Friderico Baron von Schwitzen auß den General Einnehmer Amt bezahlt worden, wo folglich der Kay. König. Fiscus alda als Actor der piae causae auf allerhöchsten befehl die löbl. Ständen bey der allhiesigen Kay. König. Justitial Repræsentantion, und Cammer zu herstellung dießfähligen Capital, und Interesse gerichtlich angegangen, auch vermög Justitial Ausspruch dd'o 22. Augusti 1759. nach abzug verschidener deducendorum sie herrn Stände das Capital mit 1687. f. 30 Xr', nicht minder das Interesse mit 6187 f. 22 Xr' zusammen aber mit 7874. f. 52 Xr' der causae piae baar zu ersezen verurtheilet worden seynd: vnd wie zumahlen Ihro Kay. König. Apost. May. mit 19. Novem-ber 1759. allergnädigst resolviret haben, das von vorbesagten quanto deren 7874. f. 52 Xr' zu herstellung der Wienerisch Krönishen fundation 2000 excindiret, der überrest aber Pr' 5874. f. 52 Xr' t. w. dem N. P. Guardian, und Convent S. Francisci Ord. Min. zu Rudolphswert zu besorg, und docirung deren 6. mindern schulen (so lang solche erhalten werden) die darvon abfahlende Interessien richtig verabfolget werden sollen. Dahero wir in Nahmen wohlgedachter Löbl. Landschaft recht, und redlich schuldig worden seynd, dem N. P. Guardiano, und Convent S. Francisci Ord. Min. zu Rudolphswert respectu docirung deren 6. mindern schulen eine Sum-ma geld benantlich fünf Tausend, achthundert vier, und Siebenzig Gulden 52. Xr' t. w. zu 816 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 816 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 816 11. 08. 2025 15:22:51 11. 08. 2025 15:22:51 IV. CONVENTUS Ad Sanctum Leonardum Confessorem Neostadii Seu Rudolphswerti In Carniolia inferiori 774 wessen Ende auch auf vnsern unter 7. December 1759. ergangene bewilligung zu henden des wohlgebohrnen herrn Marx Ant. Freyherrn von Pillichgraz, herrn auf Baumkiersthurn, und Hiltzeneg wohl gedachter Löb. Landshafft Ge'l E'ber so ges-talten auf ewig angelegt worden, das Jährlich fahlende Interesse 5. pr' C'to mehr besagter P. Guardian, und Convent zu Rudolphswert zu Erhaltung deren 6. mindern schulen erhöben solle. Hierauf geloben, und versprechen Wür für Vnß, und unsere Nachkommen am Amt bemelte 5874. f. 52. Xr' t. w. auf ewig anligend zu erhalten, das hievon von heünt untergesezten dato â 5 pr' Cento lauffende Interesse ohne fe-hrerer Anschaffung eröffterten P. Guardiano, und Convent S. Francisci Ordin. Min. gegen einreichender Quittung für, und für auß dem Ge'l Eb'er Amt bezahlen zu las-sen, auch dits orths gänzlich ohne Nachtheil, und schaden zu halten. Alles treylich, und ohne geföhrde auch bey dem Landschaden bund in Crain. Zu dessen vrkund seynd zwey gleich lauttende Stüfft- und respective schuld-brieffs Exemplaria unter vnserer hand vnterschrift, und Insigl pro æterna memoria aufgericht, und hievon eines Einer löbl. Repraesentation, das andere dem N. P. Guardiano, und Convent S. Francisci zu Rudolphswert zugestellet worden. Laybach den 1. November 1759. (L. S.) (L. S.) (L. S.) (L. S.) (L. S.) (L. S.) Joseph Barbo gr. v' Waxenstein Verordneter Amts Præsident Carl Dismas Barbo gr. v' Waxenstein Marx Anton freyherr dombdechant Verordneter v' Pillichgraz Ge'l E'ber Maria Ignaz Gr. v' Engelshauß Joseph Leopold von Rastern Verordneter Buchhalter Joseph freyherr von Liechtenthurn Johan Bap'ta v' Rosenfeld Verordneter Ge'l E'ber Amts Verwalter X. Donec Interesse solveretur â 5. pro cento, tunc Conventus annue perci-piebat 293. f. 44 3/5 Xr' Sicque tantum 6. f. 15 2/5. Xr' minus, â Summa in primo Contractu cum Civitate inito designata: Postquam vero omnia Capitalia ad 4. pro cento reducta sunt, etiam hoc Capitale eamdem sortem subire debuit, ac nunc non percipiuntur nisi f. 235. Notandum est, quod ad numerum rotundum in Capitalibus faciendum de mandato Caesareo â sorte principali aliquid demi aut eidem aliquid addi debuerit, hinc praetacto Capitali f. 5874. X. 52. Perillustris D. Fridericus Wei-tenhiller Parens Spiritualis Conventus Labacensis addidit de suis f. 25. Xr' 8. cum obligatione unius Sacri pro ipso celebrandi. Per 817 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 817 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 817 11. 08. 2025 15:22:51 11. 08. 2025 15:22:51 Bosnia Seraphica 775 hujus Summae additionem conflavit Capitale in Summam f. 5900. et obinde de Interesse Conventus percipit f. 236. Quare si suo tempore scholae doceri cessarent, praedicti f. 25. Xr' 8. essent omnino excindendi â praedicta Capitali Summa. Civitas manet obligata, et reparationem Gymnasii, ac ad danda qualibet septimana 12. lb. de Carnibus, quas usque ad annum 1761. dedit in natura, praedicto vero anno con-vertit. Oeconomiae gratia in pecuniarum Summam f. 19. Xr' 53. germ. mon. XI. Ut autem studiosa juventus in virtutibus, et morum disciplina indies majores faceret progressus, et praesertim in cultu, et devotione erga Beatissimam Virginem Mariam semper magis accenderetur, fuit authoritate Benedicti XIV. anno 1756. instituta Congregatio studentium sub titulo B. V. Mariae sine labe conceptae, multisque ditata Indulgentiis, prout ex ejusdem Bulla incip. Cum sicut dat. Rom. die 4. Sept., quam ex originali adduco, clarius patescit. BENEDICTUS P. P. XIV. Ad perpetuam rei memoriam. Cum sicut accepimus, in Gymnasio sub cura Fratrum Ordinis Minorum S. Francisci de Observantia Reformatorum nuncupatorum Oppidi Neostadiensis Gori-tiensis Dioecesis una pia, et devota Christifidelium studentium virilis sexus tantum Confraternitas, seu Congregatio sub titulo Conceptionis Beatae Mariae Virginis Immaculatae canonice erecta, se erigenda existat, cujus Confratres quamplurima pietatis, et charitatis opera exercere consueverunt, seu intendunt. Nos, ut Confrater-nitas, seu Congregatio hujusmodi majora in dies suscipiat incrementa, de Omnipo-tentis Dei misericordia, ac B. B. Petri, et Pauli Apostolorum ejus auctoritate confisi, omnibus Christifidelibus studentibus virilis sexus tantum, qui dictam Confraternita-tem, seu Congregationem in posterum ingredientur, die primo eorum ingressus, si vere paenitentes, et confessi Sanctissimum Eucharistiae Sacramentum sumpserint plenariam: ac tam descriptis, quam pro tempore describendis in dicta Confraternita-te, seu Congregatione Confratribus in cujuslibet eorum mortis articulo, si vere quo-que paenitentes, et confessi, ac Sacra Communione refecti, vel quatenus id facere nequiverint, saltem contriti Nomen Jesu ore, si potuerint, sin minus corde devote invocaverint etiam plenariam: nec non eisdem nunc et pro tempore existentibus dic-tae Confraternitatis, seu Congregationis Confratribus etiam vere paenitentibus, et confessis, ac Sacra Communione refectis, qui praedictae Confraternitatis, seu Con-gregationis Ecclesiam seu Capellam, vel Oratorium die festo ejusdem Conceptionis Beatae Mariae Virginis Immaculatae â primis Vesperis usque ad occasum Solis diei hujusmodi singulis annis devote visitaverint, et ibi pro Christianorum Principum concordia, haeresum extipatione, ac Sanctae Matris Ecclesiae exaltatione pias ad Deum preces offuderint, quo die praedictorum id egerint, plenariam similiter om-nium peccatorum suorum Indulgentiam 818 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 818 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 818 11. 08. 2025 15:22:51 11. 08. 2025 15:22:51 IV. CONVENTUS Ad Sanctum Leonardum Confessorem Neostadii Seu Rudolphswerti In Carniolia inferiori 776 et remissionem misericorditer in Domino concedimus. Insuper eisdem Confratri-bus etiam vere paenitentibus, et confessis, ac Sacra Communione refectis Eccle-siam, seu Capellam, vel Oratorium hujusmodi in quatuor aliis anni feriatis, vel non feriatis, seu Dominicis diebus per eosdem Confratres semel tantum eligen-dis, et ab Ordinario approbandis, ut supra visitantibus, et ibidem orantibus, quo die praedictorum id egerint, septem annos, et totidem quadragenas, quoties vero Missis, et aliis Divinis Officiis in Ecclesia, seu Capella, vel Oratorio hujusmodi pro tempore celebrandis, et recitandis, seu Congregationibus publicis, vel privatis ejusdem Confraternitatis, seu Congregationis ubivis faciendis interfuerint, aut pau-peres hospitio susceperint, vel pacem inter inimicos composuerint, seu componi fecerint, vel procuraverint, nec non etiam qui corpora defunctorum tam Confratrum hujusmodi quam aliorum ad sepulturam associaverint, aut quascumque Processio-nes de licentia Ordinarii faciendas, Sanctissimum Eucharistiae Sacramentum tam in Processionibus, quam cum ad infirmos, aut alias ubicumque, et quomodocumque pro tempore deferetur, comitati fuerint, vel si impediti, Campanae ad id signo dato, semel Orationem Dominicam, et Salutationem Angelicam dixerint, aut etiam quin-quies Orationem, et Salutationem easdem pro animabus defunctorum Confratrum hujusmodi recitaverint, aut devium aliquem ad viam Salutis reduxerint, et ignoran-tes praecepta Dei, et ea, quae ad Salutem sunt, docuerint, aut quodcumque aliud pietatis, vel charitatis opus exercuerint, toties pro quolibet praedictorum operum exercitio sexaginta dies de injunctis eis, seu alias quomodolibet debitis paenitentiis in forma Ecclesiae consueta relaxamus. Praesentibus perpetuis futuris temporibus valituris. Volumus autem, ut si alias dictis Confratribus praemissa peragentibus aliqua alia Indulgentia perpetuo, vel ad tempus nondum elapsum duratura concessa fuerit, praesentes nullae sint, utque si dicta Confraternitas, seu Congregationi alicui Archiconfraternitati aggregata jam sit, vel in posterum aggregetur, aut quavis alia ratione uniatur, et etiam quomodolibet instituatur, priores, et quaevis aliae litterae Apostolicae nullatenus suffragentur, sed ex tunc eo ipso pariter nullae sint. Datum Romae apud Sanctam Mariam Majorem sub annulo Piscatoris die IV. Septembris MDCCLVI. Pontificatus Nostri anno decimo septimo. Pro D'no Card'li Passioneo Joannes Hosius Substitutus. Publicetur servatis servandis, uti de jure, et consuetudine etc. et in finem insertum pro festo principali Congregationis, festum Conceptionis B. M. V. Immaculatae: pro Indulgentiis vero septem annorum, et totidem qua- dragenarum sequentia festa, videlicet Purificationis, Annuntiationis, As- sumptionis, et Nativitatis B. V. M. authoritate Excel'mi, et R'mi D'ni Ar- chiepiscopi Goritiensis statuimus, designamus, et praefigimus. In quorum fidem etc. dedimus Rudolphswerti die 12. Nov. 1756. Vincentius Mlakar Decanus Rudolphswertensis et Archiepiscopalis Commisarius. 819 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 819 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 819 11. 08. 2025 15:22:51 11. 08. 2025 15:22:51 Bosnia Seraphica 777 Caput IV. De moderno Ecclesiae statu, ejus Consecratione: De Al- taribus, eorumque consecrationibus, ac Confraterni- tatibus in ea institutis, aliisque piis exercitiis in ea peragi solitis. §. I. De Ecclesia moderna, ejusque Consecratione, ac Confraternitatibus, aliisque piis exercitiis in ea institutis. I. Jam supra memini, quod Ecclesia prima S. Leonardi, antequam ea Fratribus Minoribus extradita, et consignata fuisset, moderni Sanctuarii spatium superasse vix censenda sit, ex eo, quod saepius in Instrumentis etiam publicis vocetur Capella, vel etiam Oratorium. Ea vero circa annum 1472. ope Ill'mae Do-minae Elisabethae â Tschernembl, quae plures domos pro extensione Ecclesiae, et aedificatione Conventus coemerat, ut supra visum, extensa fuerit plateam com-munem versus absque tamen Capellis Scapularistica, S. Antonii, et S. Francisci, quae posterioribus temporibus, ut paragrapho sequenti videbitur, adjecta erant. Ecclesia moderna sat spatiosa pro hac Civitate videtur (habet enim in longitudine orgias 15. et 6. pollicibus, et latitudine vero 7. orgias) ad eam tamen diebus Do-minicis, et festivis tantus tum ex Civitate, cum ex vicinis pagis concurrere solet populus, ut ea saepius totum capere nequeat. II. Quando prima Ecclesia S. Leonardi erecta, aut consecrata fuerit? nulla prostant monumenta, ex quibus id vel conjecturaliter conjici possit, id tamen ex litteris Andreae Episcopi Ferentini supra c. 2. §. 2. n. 4. fol. 748. allatis haud ob-scure colligitur, quod ea, antequam Fratribus Minoribus consignata fuisset, conse-crationis beneficio donata extiterit, quia praelaudatus Episcopis in citatis litteris pro festo dedicationis ejusdem Ecclesiae quadraginta dierum Indulgentias concesserit. Secunda Ecclesia â Reverendissimo D. Paschasio de Galligujana dicto Episcopo Petinensi, ac Vicario Generali Patriarchae Aquilejensis Sacris liquoribus perlinita fuit, ut innotescit ex quadam scheda in Archivio Conventus Neostadiensis reposita, et ex Protocollo Archivii Petinensis et instrumento consecrationis Petinae asserva-to, de Ecclesia Monasterii Neostadiensis Fratrum Ordinis Minorum S. Francisci expressam mentionem faciente. De caetero Paschasius (quem Valvasor Topogr. Carn. lib. 8. fol. 680. Pasqualinum, et Pasqualium vocat, ac ad annum 1485. repo-nit) Cathedram Petinensem, et Vicariatum in Patriarchatu Aquilejensi extra forum Julii obtinuit juxta P. Greiderer in Germ. Francisc. lib. 2. fol. 109. n. itidem 109. anno 1478. et tenuit usque ad annum 1487. Ex quo deducitur, quod Ecclesia inter annos 1478. et 1487. consecrata fuerit circa finem mensis Augusti, quia anniversa-ria consecrationis dies hujus Ecclesiae 820 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 820 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 820 11. 08. 2025 15:22:51 11. 08. 2025 15:22:51 IV. CONVENTUS Ad Sanctum Leonardum Confessorem Neostadii Seu Rudolphswerti In Carniolia inferiori 778 quotannis celebratur Dominica proxima post festum S. Bartholomaei Apostoli: consecrata verò erat sub titulo S. Leonardi, quia in festo ejusdem Sancti, quod cadit ad 6. diem mensis Novembris, semper celebratur hujus Ecclesiae patrocinium. III. Dum de dedicatione Ecclesiae sermo institutus est, rem sane admira-tione dignam promere, et narrare volui, videlicet quod circa festum dedicationis […]471 vel saltem infra Octavam ejusdem omni anno ab immemorabili advolare soleant apes in magna quantitate, subin in minori, ac sese locare in muro Sanctuarii exteriori, ac post octo, aut decem dies denuo evanescunt. Res haec, si secundum se spectetur, mira omnino censenda est ex eo, quod semper in eodem loco, eodemque tempore semper se collocent: posset quidem dici, quod apes sequantur odorem me-lis, quem prioribus annis reliquerunt. Sed quia hoc etiam alio tempore fieri posset, et non semper eodem tempore, res naturalem rationem omnino excedere videtur. Si quis sanis criseos regulis innixus rem aliter explicare quiverit, non sum contrarius, factum tamen in dubium vocare haud poterit, quia ipsemet triennali experientia observavi. IV. Fuisse in Ecclesia Sancti Leonardi, antequam ea nobis traderetur, in-stitutas duas Confraternitates, unam sub invocatione S. Leonardi, et alia sub invoca-tione S. Petri Apostoli, testificatur Instrumentum introductionis supra c. 2. §. 2. fol. 745. adductum, imo, quod Confraternitas S. Leonardi ad nostram introductionem renovata fuerit, patet ex eodem instrumento, in quo R'mus D. Andreas Episcopus Ferentinus, et Vicarius Generalis, in Patriarchatu Aquilejensi fatetur, quod novam Confraternitatem S. Leonardi cum antiqua unierit. His tamen temporibus neutra ex praedictis Confraternitatibus amplius in vigore est, quibus vero aliae substitutae sunt, et quidem prima est Archiconfraternitas Cordigerorum S. Francisci, de qua vide dicta in Conv. Labac. c. 7. §. 3. n. 1. et seqq. fol. 334. et seqq. Secunda est Sacratissimi Scapularis B. V. Mariae de Monte Carmelo erecta post extructionem Capellae anno 1695. De facultate erigendi hanc Confraternitatem nullum speciale prostat monumentum, unde erecta fuisse censetur vi generalis facultatis, quae â Vicario Generali Ordinis Carmelitarum P. Theodoro Straccio concessae P. Ministro Provinciali, et Guardiano provinciae Bosnae Croatiae, nunc Croatiae Carnioliae die 20. Junii 1615. uti videre est in Conv. Labac. c. 7. §. 1. n. 1. fol. 328. His Confrater-nitatibus accedit tertius S. P. Francisci Ordo introductus anno 1728. ut in ejusdem Ordinis libro adnotatum reperitur. V. Anno 1731. fuit hic etiam erecta via Crucis, ubi prima statio erat in nostra Ecclesia, et ultimae in Sepulchro Domini penes Stauden, quia verò tempo-re pluvioso, praesertim hyemali obiri nequiverit, fuit ea anno 1735. cassata, ac in Ecclesiam reposita, quae â devoto populo magna cum pietate non tantum diebus veneris dum praecedente sacerdote processionaliter ducitur, sed quotidie pro 821 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 821 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 821 11. 08. 2025 15:22:51 11. 08. 2025 15:22:51 Bosnia Seraphica 779 particulari cujuslibet devotione frequentatur. Praeterea â duobus concionatoribus quolibet dominico, et festivo copiose accurenti populo Divinum proponitur ver-bum. Organum modernum non leve praebet Ecclesiae ornamentum: illud fuit post incendium anno 1664. exortum ad partem laevam Chori positum, anno vero 1680. ad medium Chori collocatum, ut scheda in organo reperta denotat his verbis: Mich hat übersezt, und gestimmet Johannes Faller Burger, und Orgelmacher in Lay­ bach 1680. anno 1698. fuit denuo ad laevam partem repositum: tandem anno 1764. fuit in eodem loco factum novum Organum â D'no Joanne Georgio Eisell cive, et organifice Labacensi, armarium elaboratum fuit â Fratribus domesticis Genuino Kersch paumer arculario, et Alexio Rivalta sculptore natione Tyrolensibus. Cam-panile in debitam altitudinem exurgens tres continet mediocris mollis campanas, praeter eam, qua ad Sacra ordinaria populus convocatur. Major fusa fuit anno 1677. mediocris vero anno 1688. beneficio cujusdam Domini Lukantschitsch. Anno 1751. fuit novum stratum in Ecclesia ex lapide quadro factum. VI. Non tantum domi, et in propria Ecclesia, ad quam quolibet festivo die copiosus solet accurrere paenitentum numerus, Patres Confessarii pro salute animarum indefessè laborant, sed etiam in subsidium Parochorum diversarum in vicinia consistentium Parochiarum signanter Parochiae Treffinensis: Hönigsteinen­ sis, B. V. Mariae in Stoppitsch, in Schemizh: ad S. Bartholomaeum in Campis, ad S. Cantianum penes Radelstein in Pleteriach, ad Albam Ecclesiam, aliaque adeo frequenter, et copiose evocantur, ut saepius ob defectum Religiosorum nonnullis Parochis debitum charitatis auxilium denegari debet; lectores enim Philosophiae sine dispensio Religiosae juventutis ordinarie exmitti haud possunt, minus tres in-feriorum scholarum Professores, minime vero duo anno 1778. introductae scho-lae normalis Professores. Plures itaque in hoc Conventu desiderantur Religiosi, ut omnium iis indigentium desiderio satisfieri possit: quia vero inspecta Conventus eleemosyna, quam acquirunt, plures ad eum collocari nequeunt, fit, ut plures eorum subsidio destituti remaneant. §. II. De Altaribus, eorum fundationibus, renovationibus et consecrationibus. I. Praeter Aram Majorem honoribus S. Leonardi dicatam sunt in Ecclesia aliae 7. Arae videlicet 1'ma in Capella Scapularistica. 2'da Sanctissimae Trinitatis. 3'tia B. V. Mariae sine labe conceptae. 4'ta S. Antonii de Padua. 5'ta S. P. N. Fran-cisci. 6'ta S. Margaritae de Cortona. 7'ma S. Joannis Nepomuceni. Iam de singulis agendo sumendum est initium ab Ara principaliori S. Leonardi Confessoris, quae in Ecclesia extitit, antequam ea nobis consignata fuit, cum autem annum 1472. D. Elisabetha â Tschernembl Ecclesiam suis sumptibus ampliaverit, dicendum est, quod etiam novam Aram proportionatam corpori Ecclesiae fieri 822 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 822 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 822 11. 08. 2025 15:22:51 11. 08. 2025 15:22:51 IV. CONVENTUS Ad Sanctum Leonardum Confessorem Neostadii Seu Rudolphswerti In Carniolia inferiori 780 curaverit. Dum haec Ara prima ruinam minaretur, fuit alia nova substituta expensis R'mi, et amplissimi Domini Jacobi Kofferle Abbatis Sitticensis anno 1579. Tertia erecta fuit diversorum benefactorum eleemosynis industria P. Petri Seidetti tunc Conventus Guardiani conquisitis anno 1647. Quarta vero, quae nunc stat, opera A. R. P. Bernardini Gregoritsch iterato Ministri Provincialis erecta fuit anno 1723. Sicque Ara prima stetit annis 107. secunda annis 68. et tertia annis 76. Ad aram modernam novum tabernaculum factum fuit anno 1774. â Fratribus Evangelista Wurzer Arculario, et Alexio Rivalta Statuario. P. Godefridus Pfeiffer in sua Hist. Conv. Neost. ad ann. 1716. et iterum ad ann. 1723. hujus postremae Arae ponit erectionem, quia vero non est perceptibile, quod intra 7. annos duae Arae factae fuissent, unde hujus Arae erectio ad alterutrum annum ex dictis tantum reponenda est, nisi mavis dicere, quod anno 1716. incoepta, et anno 1723. primo totalem per-fectionem attigerit. II. Secunda Ara lateralis est in Capella speciali, ad quam per Sanctuarium aditus patet, â cornu Evangelii sita in honorem B. V. Mariae de Monte Carmelo. Fuit haec Capella unacum Altari extructa funditus â Perillustri Domino Wolffgango Conrado de Prekerfeld Medicinae Doctore, Castri Altenburg Domini et singulari Fratrum Minorum fautore. Obinde etiam per Patentes VDiff'rii declaratus fuit hujus Capellae, et Arae fundator, quamvis onus penes Conventum maneat Aram necessa-rio suppellectili providendi, ac, quando necessitas exigeret, etiam novam erigendi. Fuit autem Capella una cum Ara aedificari coepta anno 1692. et perfecta erat anno 1695. quo anno, ut supra insinuavi, etiam Confraternitas Sacratissimi Scapularis introducta fuit, pro cujus defunctis membris haec Ara feria 4'ta Apostolica autho-ritate privilegiata est. Post annos 21. vel 28. anno videlicet 1716. vel anno 1723. primae Arae Scapularisticae suffecta nova legitur in Hist. Conv. Neost. ad dictos annos P. Pfeiffer, ast mihi utrumque improbabile videtur, qui enim fieri potuit? ut Ara nova intra 21. vel 28. annos adeo corrodatur, ut ex integro nova fabricanda sit, nisi fors cartaceam fuisse dixeris. Tandem anno 1765. fuit denuo novum Altare in Capella Scapularistica factum per Fratres Genuinum Kerschpaumer Arcularium, et Alexium Rivalta Sculptorem, quam inauravit D. Antonius Fajenz civis Labacensis pro 226 f. quos diversi benefactores contribuerunt. Ad hanc D. Joannes Daniel de Schitfeld alias Jagsha argenteam lampadem fueri curavit, ac in suo testamento anno 1726. pro illuminatione illius 300. f. qui apud Provinciam Carnioliae investiti sunt, legavit illis verbis: Vnd weilen ich eine silberne Ampel mit 100. loth silber, wovon Macherlohn 25. f. t. w. bezahlet worden, in die Scapulier Capellen, bey denen P. P. Franciscanern alhier machen lassen, also will ich zur ewigen beleichtung derselben 300 f. t. w. so gestalt verschafft haben, das solche durch mein Testaments Execu-torn bey der löb. Landshaft in Crain auf ewig angelegt, und darvon das Interesse alle Jahr den P. P. Franciscanern zu erkauffung des oels gerenhet werden solle. 823 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 823 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 823 11. 08. 2025 15:22:51 11. 08. 2025 15:22:51 Bosnia Seraphica 781 III. Tertia Ara in honorem Sanctissimae Trinitatis erecta sita est ex parte Epistolae penes portam inferiorem, per quam ex Sacristia ad Ecclesiam itur. Haec Ara primitus in honorem B. V. Mariae dicata erat, fuitque anno incerto extructa â familia Matachich, quae dum Patriciis Carnioliae adnumerata fuisset, assumpsit Praedicatum de Seethal. Pro manutenenda, et necessaria suppellectili providenda hac Ara D. Gregorius Matachich possessor Castri Altenburg anno 1656. legavit penes Civitatem unum agrum, ut ex ejus propria manu signata scriptura hujus tenoris patet: Ego Gregorius Matachich Dominus in Holtenburg in inferiori Carniolia penes Rudolphswert Civitatem. Quandoquidem omnibus hominibus statutum est semel mori, cum nil certius morte sit, et nil incertius, quando? ideo ego supra-scriptus tamquam pro ultima mea voluntate, et testamento relinquo unum fundum meum proprium, id est mea propria pecunia emptum, et absque ulla alia caete-rorum praetensione expertem, in territorio Novae Civitatis situatum B'mae, Ma-gnaeque Genitricis Dei Mariae altari dedicato â meis antecessoribus in Ecclesia R. R. P. P. Franciscanorum Rudolphswert existentium: hac conditione tamen re-linquo eidem altari, ut nullus Superior illius Conventus pro tempore existens â dicto altari illum fundum alienare possit, vel vendere, quia non alio intuitu dictus fundus Altari datus est, quam pro datatione, et rebus necessariis eidem altari quo-tidie occurentibus: unde volo, ut solummodo Procurator, vel Pater Spiritualis pro tempore existens censum illius agri, vel fundi â tenente exigere possit, et valeat, neque volo, ut ullus meorum haeredum legitimorum aliquod jus supra illum agrum habere possit, nisi illo tempore, quo dicti R. R. Patres viderent illum agrum statui Seraphico repugnare, ita, ut nullo modo illum tenere possent, tunc dicti Patres dictum agrum haeredibus meis resignare tenebuntur hac conditione, ut mei hae-redes in perpetuum necessaria altari providere teneantur, et hoc sub maledictione Omnipotentis Dei committo omnibus meis haeredibus, ne dictum agrum alienari â dicto altari permittant. Ideo has patentes adhuc laus Deo, integrae, et sanae mentis compos propria manu subscribere volui, proprioque meo sigillo pro majori fide adstruenda munire. Datum in Holtenburg die 7. Maji 1656. (L. S.) Gregorius Matachich Dum haeredes cum praedicto onere agrum excolere nollent, et P. P. Fran-ciscani, dum ad Reformationem Provincia transiisset, amplius possidere detrecta-rent, fuit is anno 1688. divenditus D. Joanni Baptistae Rochner pro 100. f. qui in Conventus necessitates absumpti sunt, cura penes Fratres remanente providendi necessariis altare: obinde etiam novum altare anno 1726. industria A. R. P. Bernar-dini Gregoritsch Provinciae Patris aliorum benefactorum eleemosynis construc-tum erat. IV. Quarta Ara ex parte Evangelii sita, in honorem B. V. Mariae sine labe conceptae erecta est. Quando prima Ara facta fuerit? nullibi adnotatum reperi, moder-na facta fuit pariter industria ARP. Bernardini Gregoritsch. Imago B. V. Mariae Im-maculatae Conceptionis miraculis claret, ut anathemata ad parietem affixa luculenter 824 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 824 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 824 11. 08. 2025 15:22:51 11. 08. 2025 15:22:51 IV. CONVENTUS Ad Sanctum Leonardum Confessorem Neostadii Seu Rudolphswerti In Carniolia inferiori demonstrant, et magna populi devotione colitur, quae devotio anno 1756. excitata fuit per juvenem quemdam Sacristiae Matthaeum nomine, is siquidem speciali affectu tenebatur in B. V. Mariam, unde ejus etiam aram specialiter exornare satagebat, quod 825 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 825 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 825 11. 08. 2025 15:22:51 11. 08. 2025 15:22:51 Bosnia Seraphica 782 videntes alii saeculares etiam speciali devotione erga illam affecti in magna vene-ratione eam habere coeperunt. V. Capella, et Ara in ordine quinta honoribus S. Antonii de Padua Orbis Thaumaturgi facta fuit perfracto muro anno 1665. â Domino Joanne Leonardo Mel-lar Senatore Rudolphswertensi, et pluribus annis Syndico Apostolico hujus Con-ventus. Cui vetustate corrosae Arae anno 1716. vel vero 1723. alia nova suffecta erat tempore secundi Provincialatus P. Bernardini Gregoritsch. Pro illuminatione, et ornatu Capellae, et Altaris non tantum Maria Anna praedicti Leonardi uxor lega-vit 222. f. 13 d. 1. seu 100. coronatos carn. mon. ut ex ejus testamento die 4. Maji 1666 condito patet his verbis: Viertens verschaffe ich zur zier, und beleichtung des altars in unserer Capellen S. Antonii de Padua Jährlich 12. f. welche mein geliebter H. Ehevogt, so lang ihme der liebe Gott sein leben fristet, zu reichen nicht unterlas-sen würdet, nach sein abscheiden aber sollen meine Erben 100. Cronen sicher, und gewiss anlegen, und das dauon gebührende Interesse Jährlichen zu besagten Altar auf ewig verordnen »Sed etiam ipsemet D. Leonardus Mellar huic Legato in Suo testamento facto 27. Aprilis 1674 adjunxit alios 500. f. carn. mon. prout illa verba prædicti Testamenti innuunt« ferner zur bezier, und beleichtung des Altars, und der Capellen S. Antonii legire ich 500 f. Capitals, welche auf ein gewisses orth ange-legt, und dauon das Jährliche Interesse allhin appliciret werden solle. Beschehen zu Rudolphswert den 27. April 1674. Hanns Leonhard Mellar Utrumque hoc legatum investitum fuit anno 1681. apud Inclytam Carnio-liae Provinciam una cum legatis factis tam pro Missis cantandis quam legendis. VI. Erectionis Capellae S. Francisci, ac altaris annus determinatus adnota-tus non reperitur, videt tamen ea facta fuisse circa annum 1599. â quadam familia Raabiana, cum ea in hac Capella propriam habent Cryptam, hodierna Ara cura, et opera P. Bernardini Gregoritsch, Provinciae Patris, natione Neostadiensis erecta fuit anno 1716. aut alio usque ad annum 1723. Anno 1747. Joannes Baptista May-racher Mercator Neostadiensis Imaginem Salvatoris crucem portantis ad normam, et exemplar illius Imaginis, quae Graecii apud P. P. Franciscanos colitur miraculis clara, depingi benedici, et ibidem attingi curavit, Neostadium deportavit, ac suis expensis ad hanc S. Francisci Aram collocari fecit, quae sicut Graecii, ita et hic miraculis clarere coepit. Porro origo hujus Imaginis ex Archivo Graecensi haec fuisse refertur: fuit praedicta Imago in domo cujusdam Ill'mi Domini de Strobelhof-fen, quae ejus filiam vanitati deditam, et uno die ad saltum comptius sese praepa-rantem, pertranseuntem ita allocuta est: En! intras ad exhilarandum te saltibus, et mundi gaudiis, et ecce ego grave crucis pondus tantis cum doloribus sustineo. Qua voce commota vanitatibus valedicens in Ordine Carmelitarum Pragae Deo servire coepit, Imago vero publicae Venerationi in Ecclesia Fratrum Minorum exposita miraculis coruscat, quod factum praedicta puella jurate coram testibus 826 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 826 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 826 11. 08. 2025 15:22:51 11. 08. 2025 15:22:51 IV. CONVENTUS Ad Sanctum Leonardum Confessorem Neostadii Seu Rudolphswerti In Carniolia inferiori 783 quoque juratis, ac Notario publico edixit. VII. De Aris S. Margarithae de Cortona, et S. Joannis Nepomuceni, quae sub choro penes portam Ecclesiae prior ex cornu Evangelii, altera Epistolae sitae erant, nulla habetur memoria, praeterquam, quod eae erectae sint anno 1726. opera, et cura saepe laudati P. Bernardini Gregoritsch Neostadiensis, qui bina vice Ministri provincialis officio laudabiliter perfunctus est, ac 16. interpolatis annis hunc Con-ventum gubernabat. Hae duae Arae anno praedicto factae prius non extiterunt, quia nullibi aliqua memoria reperitur, quod annum praedictum praecessissent. Hae duae Arae cum Aris Sanctissimae Trinitatis et Immaculatae Conceptionis B. V. Mariae consecratae erant anno 1740. ut oculares etiamnum viventes testes testimonium per-hibent â R'mo, et Amplissimo Domino, Domino Alexandro Tauffrer Abbate ad fontes Marianos prope Landstrass. Quod autem etiam aliae quatuor consecratae sint, ex eo patet, quod anno 1728. â P. Jacobo Hoffstetter Ministro Provinciali interdicto subjec-tae ab eo denuo liberatae erant, utique nonnisi demonstrata consecratione. Caput V. De Sepulturis, Epitaphiis, ac viris conspicuis in hac Ecclesia sepultis. §. I. De Epitaphiis, et Cryptis. I. Prima in medio Ecclesiae Crypta tumulandis nostris Fratribus deservit. In Capella Scapularistica tres reperiuntur cryptae, quarum prima mox ad pedestal-lum altaris posita spectat ad fundatorem Capella videlicet Perillustrem Dominum Wolffgangum Conradum de Prekerfeld, ejusque posteros, supra cujus mortualem lapidem sequens legitur inscriptio: Hanc sibi vivens aedem paravit securatus tutella, quam Conjugi, et posteris legavit in Virginis Capella ut ex humo factus, pariter redactus morte praeventus, quiescit hic contentus. Perillustris, ac Excell'mus Dominus Wolffgangus Conradus â Praekerfeld de Impelhoffen A'o 1695. Alia duo pleno jure spectant ad Conventum, supra tertiam mox ad portam haec legitur incisa inscriptio: Gaudens erit ejus obitus qui Mariae, dum viveret fuit fidelis, et devotus. S. Hieron. II. Sub pulpitu extat Epitaphium D. Wilhelmi Villander, qui virili statura in lapide incisus est cum hac inscriptione: 827 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 827 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 827 11. 08. 2025 15:22:51 11. 08. 2025 15:22:51 Bosnia Seraphica 784 Hier liegt begraben der Edl und vöst Willham von Villanders zu Wördel der lezt des zunahmens gestorben am Charfreytag 1547. und sein Vatter Sigmund Villander ist auch hier begraben 1520. dem Gott gnad. In lapide penes caput: sein alter 54 in summitate lapidis: Sic transit gloria mundi 1547. in inferiori lapidis par­ te: Kunigund Villandrisin eine gebohrne von Guttenberg starb im Jahr 1533. Anna Villandrisin ein gebohrne von Trautsam. In qua Crypta tumulati sunt praedicti de Villander? adnotatum non reperitur. III. In Capella S. Francisci est crypta familiae Raab, quae etiam ipsam Capellam fundavit, supra sepulturam hoc legitur Epitaphium: Ich leb, und ihr solt auch leben Joan. 14. Hier ruhet in Gott der Edl vöste herr Gregor Raab, welcher den 3. Augusti 1599. Jahrs in Gott seelig entschlaffen, auch sein sohn der Edl vöste herr Martin Raab, welcher den 11. Julii 1622. Jahrs auch seelig entschlaffen, und der Martini sohn, der Edl vöste herr Georg Raab ist den 9. Augusti 1621. Jahrs seelig entschiden, denen allen Gott gnädig seyn wolle Amen 1625. Notandum, quod hi sepulti fuerint effossa humo et non in Crypta, quia Crypta primo facta est anno 1666. per Joannem Raab, ut constat ex quadam diffi-nitoriali concessione Catharinae â Raab natae Wernekerin facta, ut in Crypta â suo conjuge Joanne facta sepeliri valeat. IV. In spatio interjacente inter Capellas S. Antonii, et S. Francisci est Crypta D. Joannis Lenkovitsch, quae modo tertio Ordini S. Francisci data est, cum obligatione, ut Ordo quolibet anno Conventui 6. f. carn. mon. tradat, sive aliquis sepeliatur, sive non. Epitaphium dicti Lenkovitsch sub ejusdem statua in muro intra dictas Capellas posita est sequens: Hier liegt begraben, und ruhet der Edl und gstreng Ritter Hanns Lenko-vitsch zu Freythurn an der Culp weyland Kaysers Ferdinandi, und jeziger Kay. May. auch fürstlichen durch laücht herrn Carl Erzherzogen zu Österreich gewester Rath, und Obristfeldhaubtman der dreyen landen Steüer, Carnten, und Crain an den windishen, und Crabatishen gränzen, und mehr orthfleken, so gestorben ist den 22. tag Junii Im 1569. Jahr, dem Gott der Allmechtige sambt seinen alda begrabenen Sohn Wolff Christoph, und allen glaubigen seelen ein Christlichen vrstand verlei-chen wolle Amen. V. A pulpitu versus aram S. Joannis Nepomuceni est Crypta olim spectans ad D. Georgium â Sigisdorff, demortua hac familia ea data fuit Dominis de Wuseth ex Fastenberg, sed et haec familia hujus lineae demortua est, qua extincta crypta denuo devoluta est ad Conventum. In muro penes Cathedram est in lapide excisa statua praedicti Domini Sigisdorff cum haec inscriptione: Hier liegt begraben der Edel, und gestrenge herr Georg von Sigißdorff zu Grosß Winklern Röm. Kay. May. auch 828 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 828 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 828 11. 08. 2025 15:22:51 11. 08. 2025 15:22:51 IV. CONVENTUS Ad Sanctum Leonardum Confessorem Neostadii Seu Rudolphswerti In Carniolia inferiori 785 fürstl. durchl. Rath, und gewester haubtman zu Zenk, sambt seiner gemahlin Anna ein gebohrne Semenischin, der gestorben den 16. Januarii Im LXXIIII. Jahr, denen Gott gönne, und ein Christliche urstand verleychen wolle. VI. Non procul ab Ara S. Joannis Nepomuceni latet una Crypta (nam lapis sepulchralis amotus est) in qua sepultus fuit Perillustris D. Christophorus Gall de Gallenstein, ut patet ex Epitaphio lapidi penes praedictam Aram ad murum posito, inciso sequentis tenoris: Hier liegt begraben der Edl, und gestrenge herr Christoph Gall von Gal-lenstein zu Lung Römisch. Kay. und auch fürstl. durchl. Erzherzogen Carl zu Ös-terreich gewester Rath, alß er an siebenten tag Aprilis 1576. Jahrs in den Allmäch-tigen Gott entschlaffen, dem Gott, und allen glaubigen seelen ein fröliche urstand verleichen wolle Amen. VII. In Capella S. Antonii de Padua duae visuntur Cryptae, quas unà cum Capella D. Leonardus Mellar Conventus Parens Spiritualis, et Senator Civitatis Neostadiensis proprio aere extruxit. Inscriptio in lapide mortuali incisa sic sonat: Begräbnusß Herrn Hanns Lenharten Mellar, und seiner gemahlin Anna Maria gebohrne Ko-schianschizin, alß Stifter dieser Capellen zu ehren Gott dem Allmächtigen, und des Hl. Antonii de Padua 1665. VIII. Ante Aram Immaculatae Conceptionis B. V. Mariae est quaedam Crypta alias ad Conventum spectans, in qua sepultus est R'mus D. Mathias Castelz Canonicus Rudolphswertensis, et Beneficiatus Ss'mi Rosarii, eximius Conventus be-nefactor, cujus beneficia demonstrant lampas argentea appensa ad Aram Majorem, erectio fornicis Ecclesiae, et turris, quae ipso dirigente tamquam Architecto perito extructa sunt. Hic vir venerandus, et ab omnibus amatus in nostra Ecclesia ideo sepeliri voluit, quia in Religione Franciscana habuit fratrem nomine P. Hyacinthum Castelz, prout ejusdem Epitaphium lapidi sepulchrali incisum innuit hujus tenoris: Hic Mathias Castelz canonicus jacet qui etiam mortuus non tacet loquitur hic in fornice, et turri nec silent alibi muri Hic sciens architecturam fecit sibi hanc sepulturam et ut sit cum mundis Petit â singulis unum Pater noster, vel de Profundis clamat, ô viator! nec tace saltem dic requiescat in pace Dic ut docet Sanctus Sulpitius Deus sit ei propitius. Obiit in Domino A'o 1688. die XIX. Junii aetatis suae LXV. Lux aeterna luceat ei Domine cum Sanctis tuis in aeternum. 829 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 829 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 829 11. 08. 2025 15:22:51 11. 08. 2025 15:22:51 Bosnia Seraphica 786 Soli Deo honor, et gloria Quaeris, cur voluerit sepeliri hic intus? ait, causa fuit meus frater Hyacinthus. IX. Praeter jam specificatas Cryptas sunt et aliae, ast sine inscriptione, signanter est una Crypta in medio Ecclesiae, in qua jacet D. Gonser, item alia mox infra gradum est familiae Paradeiserianae, iterum alia Crypta est ante Aram Sanc-tissimae Trinitatis spectans ad familiam Matechich, nunc de Seethal dicta. Sub cho-ro â diametro lapidis lustralis aquae extat etiam aliqua crypta, in qua tumulatus est quidam D. Canonicus Neühaus mortuus in Steinprikl, ùt refert P. Gregoritsch. Post Cryptam Fratrum, ubi magnus aliquis lapis conspicitur, tumulati sunt effossa terra (unde nulla ibidem est crypta) D. Comes â Lamberg cum sua conjuge circa annum 1666. §. II. De personis conspicuis in hac Ecclesia sepultis. Multo plures nobilitate fulgentes, ac virtute conspicui viri in hac Ecclesia sepulti quiescunt, quàm ego adducere possum: incuria enim Fratrum factum est, ut plurimi non adnotati fuerint, aliqui tantum obiter sine mortis anno adnotarentur: unde eos tantùm adferam, in quorum notitiam devenire potui. 1520. D. Sigismundus Villander Dominus in Wördel Patritius Carnioliae. 1533. Perillustris Domina Kunigundis Villandrisin, nata â Guttenberg, quae Si- gismundi uxor fuisse creditur. 1547. D. Wilhelmus Villander Sigismundi filius ultimus hujus cognominis ann. 54. Anno incerto Domina Anna Villandrisin nata â Trautsam, quae fors Wilhelmi uxor erat. 1569. 22. Junii D. Joannes Lenkovitsch Dominus in Freythurn, Maichau, et Ru- pretshoff, Ferdinandi I. Maximiliani II. ac Caroli Archiducis Consiliarius, et Supremus Campi Capitaneus in Provinciis Styriae, Carinthiae, Carnio- liae, ac Croaticorum confinium Minorum Fratrum fautor singularis. An. inc. ejusdem filius Wolffgangus Christophorus. 1574. 16. Januar. D. Georgius â Sigisdorff olim Capitaneus Segniensis, ac Maxi- miliani II. Imper. Consiliarius. Anno inc. Ejusdem uxor Anna nata Semenitschin. 1576. 7. April. D. Christophorus Gall â Gallenstein Dominus in Lueg, Caes. Maj. et Caroli Archiducis Consiliarius. 1599. 3. Aug. D. Gregorius Raab. 1619. D. Gabriek Chrysanich Dominus in Ödengraz, et Treffen. 1621. 9. Aug. D. Georgius Raab. 830 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 830 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 830 11. 08. 2025 15:22:51 11. 08. 2025 15:22:51 IV. CONVENTUS Ad Sanctum Leonardum Confessorem Neostadii Seu Rudolphswerti In Carniolia inferiori 787 1622. 11. Aug. D. Martinus Raab, filius Gregorii, ac Pater Gregorii. 1659. Ill'ma D'na Dorothea Paradeiserin nata Hallerin, et relicta Vidua Wolffgan- gi Christophori Comitis de Frangepanibus Generalis Carlostadiensis. 1666. D'na Maria Anna Mellarin, nata Koschianshizin conjux Leonardi Mellar. … circiter Ill'mus D. Joannes Georgius Buset Dominus in Fastenberg. … D. Joannes Khern insignis hujus Conventus benefactor. 1674. intra Aprilem, et Octobrem D. Joannes Leonardus Mellar hujus Conventus Syndicus Apostolicus, et Capellae S. Antonii fundator. 1681. Excellentissimus D. Joannes Mathias Strassoldo Generalis, et Commen- dans Carlostadiensis. 1688. 19. Junii A. R. D. Mathias Castelz canonicus Rudolphswertensis Benefi- ciatus Ss'mi Rosarii, ac hujus Ecclesiae singularis benefactor. … Perillustris D. Joannes Baptista Gonser Medicinae Doctor. 1695. Perillustris D. Wolffgangus Conradus â Praekerfeld Med. Doctor, D'nus in Altenburg, fundator Capellae Scapular. 1706. Ill'ma D'na Eva Francisca L. B. nata Comitissa pariter Paradeiserin ex Poganiz. 1710. Anna Maria Maspach nata de Coppinis. 1712. circiter Nobilis Domicella Constantia Wolffin. 1714. Perillustris D. Herbardus de Buseth Dominus in Fastenberg. 1717. Ill'ma Domina Dorothea Comitissa â Saurau nata Comitissa Paradeiserin. 1719. quaedam Domina Baron. de Guschitsch. 1720. Ill'mus D. Christophorus Comes â Saurau. 1726. D. Joannes Daniel de Schitfeld alias Jagsha hujus Conventus parens Spiri- tualis, et insignis benefactor. 1751. Domina Maximiliana Paur vidua ex Styria oriunda. 1752. 10. Feb. Domina Theresia Jenkin nata Wankin. 1753. Perillustris D. Jacobus Philippus Grebbin Medic. Doct. 1760. Ill'mus D. Maximilianus L. B. ab Erberg Capitaneus Circuli inferioris Carnioliae. … In Junio Perillustris D. de Praekerfeld Dominus in Altenburg ann. 75. 1765. Rev. D. Ludovicus Bartholomaeus Fritschko Presbyter. … 6. Julii Ill'ma Domina Francisca Xaveria de Illiaschich nata Bar. Gallin de Gallenstein. 1766. In August. D. Petrus Nicolaus Jurko Medic. Doct. 831 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 831 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 831 11. 08. 2025 15:22:51 11. 08. 2025 15:22:51 Bosnia Seraphica 788 Caput VI. Catalogus Fratrum (quorum notitiam haberi potuit) in hoc Conventu pie in Domino defunctorum. 1490. Rel. Fr' Franciscus de Burgundia laicus …. P. Joannes de Gmund optimus confessor, et eximius paupertatis amator. 1498. Fr' Erhardus laicus. 1505. P. Michael de Labaco bonus Praedicator, et Guardianus. 1507. Fr' Andreas de Enzerstorff laicus. 1510. P. Ignatius de Rattenberg. …. P. Mathias de Croatia. …. Fr' David de Rudolphswert laicus. 1511. P. Nicolaus de Schönstein, egregius in germanica, et Sclavonica lingua Concionator. …. P. Ludovicus de Lengenfeld Guardianus. 1518. Fr' Felicianus de Sclavonia laicus Sacrista. 1520. Fr' Marcellinus de Steindorff Clericus. 1524. P. Mathias de Vienna, olim Conventualis. 1525. P. Christophorus â S. Hippolyto saepius loci Vicarius et Novitiorum Magister. …. Fr' Bernardinus laicus exemplaris, Procurator 1526. Fr' Marcus de Villaco laicus. …. P. Isidorus de Innichen. 1528. P. Jacobus Praedicator, et Procurator. 1530. P. Hilarius de Gottschee, Concionator. …. P. Joannes de Kempten, qui in incendio oppidi Neustattel miserè periit. 1531. P. Bartholomaeus de Stein per 12. annos Praedicator, vir hilaris, ac maxi- mae patientiae. 1532. Fr' Udalricus de Offenbach laicus senex. …. P. Sebastianus de Rudolphswert Praedicator fervidus, et populo Sclavoni- co gratissimus. 1538. Fr' Mathias de Littau laicus. …. Fr' Leonardus laicus devotissimus. …. P. Pancratius de Rudolphswert Praedicator, olim Guardianus. …. P. Pancratius de Fürstenfeld, Guardianus. 1539. Fr' Ambrosius de Bulcka laicus. 1548. P. Joannes de Hungaria, pius, doctus, ac devotus: ex vulnere cujusdam Lutherani obiit. 1577. Fr' Stephanus de Rakespurg laicus. 1653. In Junio Ill'mus, et R'mus P. D. Michael Chumar bis Min'r Prov'alis, [Epis- copus Christonopolitanus, Praepositus Rudolphswertensis, Suffraganeus Labacensis, ac Provinciae Carnioliae Deputatus].472 1655. 24. Dec. A.R.P. Leo Magliavaz bis Minister Provi'alis ann. … Rel. 44. 1662. 6. Jul. MVP. Bonaventura Grivaz Neostad. ann. … Rel. 35. 832 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 832 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 832 11. 08. 2025 15:22:51 11. 08. 2025 15:22:51 IV. CONVENTUS Ad Sanctum Leonardum Confessorem Neostadii Seu Rudolphswerti In Carniolia inferiori 789 1668. 13. Maji MVP. Stanislaus Remus Praesidens Runensis. 1676. … ARP. Paulus Langer Ex-Minister Pro'alis. 1683. 28. Feb. V.P. Petrus Zhurn ann. 42. Rel. 21. 1690. 27. Aug. V.P. Anselmus Sidon Vic. act. ann. Rel. 11. 1692. 5. Aug. V.P. Stephanus Wiestinger ann. 24. Rel. 9. 1693. 26. Jan. Rel. Fr' Bernardinus Wolff laic. ann. 51. Rel. 18. …. 5. Aug. Rel. Fr' Simon Amon Cler. ann. Rel. 2. …. 27. Nov. V.P. Didacus Wezstein ann. Rel. 17. 1699. 31. Aug. Rel. Fr' Callistus Oberzhauser laic. Novit. ann. 24. 1701. 12. Dec. V.P. Joannes Enders an. 24. Rel. 8. …. 22. Dec. A.V.P. Joannes Baptista Schlibnig Ex-Diff'or ann. 46. Rel. 27. 1703. 10. Jan. V.P. Alphonsus Tox Organista. 1706. 10. Jun. V.P. Amandus Mayr ann. 52. Rel. 31. 1707. 22. Mart. V.P. Felicianus Grienthall ann. Rel. 21. …. 26. Martii Rel. Fr' Raphael Caphau cleric. Novit. 1708. 16. Martii M.V.P. Josephus Urbanizi lect. act. ann. Rel. 16. …. 19. Jul. A.V.P. Antonius Bressan Concion. egreg. bis Ex-Diff'or ann. 70. Rel. 50. 1710. 9. Jul. V. Fr' Romualdus Pernath cler. act. Philos. lector ann. 26. Rel. 8. 1713. 25. Oct. Rel. Fr' Donulus Eckhard laic. Chyrurg. ann. 27. Rel. 7. 1714. 25. April. Rel. Fr' Josephus Geiger laic. Sart. ann. 50. Rel. 28. …. 15. Sept. Rel. Fr' Josephus Bauzher cler. Philos. studens ann. Rel. 4. 1715. 28. Jun. Rel. Fr' Simon Grill cler. Philos. studens Ann. Rel. 3. 1718. 21. Martii Rel. Fr' Elzearius Mayr laic. Arcul. ann. Rel. 11. 1719. 27. Aug. V.P. Placidus Direin ann. Rel. 31. 1723. 25. Jan. Rel. Fr' Paschalis Pader laic. ann. Rel. 38. 1724. 2. Jan. V. P. Wolffgangus Staniz Con'or act. ann. Rel. 11. 1727. 16. Mart. MVP. Nicolaus Rosman Ss. Theol. lect. ann. Rel. 19. 1728. 24. Dec. Rel. Fr' Pancratius Castelz laic. ann. Rel. 16. 1730. 4. Jun. Rel. Fr' Elias Suppanchich laic. ann. Rel. 58. 1733. 6. Maji A.V.P. Sigismundus Babel Conc. Vic. Guard. et bis Ex-Diff'or ann. Rel. 42. …. 21. Aug. A.R.P. Bernardinus Gregoritsch Con'or, lect. Gn'lis, hujus Conv. 17. annis Guard. Secret. Prov. Ex-Custos, ac bis Minister Provi'alis, atque Provinciarum Ss'mi Salvatoris in Hungaria anno 1700. S. Bernardini in Austria anno 1714. S. Ladislai in Sclavonia anno 1724. et S. Leopoldi in Tyroli anno 1725. Commissarius Visitator Generalis. 833 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 833 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 833 11. 08. 2025 15:22:51 11. 08. 2025 15:22:51 Bosnia Seraphica 790 1735. 2. Oct. V.P. Emanuel Fritschko Philos. lect. ann. 28. Rel. 8. 1737. 12. Feb. V.P. Sebastianus Budler ann. 26. Rel. 4. …. 7. Dec. V.P. Damianus Kaltschitsch Philos. lect. an. 27. Rel. 12. 1738. 18. Aug. Rel. Fr' Adalbertus Kronberg laic. Chyr. an. 49. Rel. 25. 1741. 6. Sept. V.P. Bernardinus Ude Phil. lect. ann. 27. Rel. 11. …. 21. Dec. M.V.P. Gelasius Pauletig Con'or, Guard. an. 47. Rel. 23. 1745. 15. April. M.V.P. Probus Maiditsch Con'or, Guard. an. 65. Rel. 45. …. 7. Jul. Rel. Fr' Elzearius Fridel laic. ann. 56. Rel. 36. 1746. 17. Mart. Rel. Fr' Clemens Consulich cler. Philos. studens ann. 19. Rel. 3. …. 20. Apr. V.P. Innocentius Aver Organ. ann. 33. Rel. 13. 1748. 11. Aug. Rel. Fr' Landelinus Kronbitter laic. Arc. Novit. fulmine tactus ann. 24. Rel. 23. dierum. …. 5. Sept. V.P. Agnellus Markovitsch ann. 33. Rel. 16. 1749. 19. Jan. Rel. Fr' Bruno Camerer laic. ann. 63. Rel. 39. 1751. 3. Maji Rel. Fr' Concordius Cierheimb cler. Philos. studens eximia humili- tate, et morum innocentia fulgens an. 20. Rel. 3. …. 29. Junii Rel. F. Benedictus Kronbitter laic. ann. 58. Rel. 38. 1754. 30. Mart. A.R.P. Benno Waltreich Con'or, lect. Gn'lis, Secret. et Diff'or Pro'ae, ac Ex-Minister Provincialis, fuit anno 1748. Provinciae S. Leopoldi in Tyroli, et anno 1750. Provinciae Bavariae S. Antonii Commiss. Visitat. Gn'lis. ann. 53. Rel. 36. 1756. 8. Jul. V.P. Raphael Zirkovitsch ann. 42. Rel. 18. 1757. 23. Feb. Rel. F. Hortulanus Plazer cler. Philos. stud. an. 21. Rel. 3. 1758. 27. Jul. Rel. Fr' Erasmus Zhemasser tert. ann. 55. Rel. 23. …. 2. Sept. Rel. Fr' Gotthardus Lohn laic. ann. 53. Rel. 32. 1759. 13. Aug. V.P. Accursius Bauzher ann. 47. Rel. 27. 1760. 10. April. Rel. Fr' Arsenius Pierling laic. Chyr. an. 48. Rel. 25. 1769. 10. Apr. Rel. Fr' Zacharias Mayr laic. Arcul. an. 48. Rel. 28. 1773. 19. Apr. Rel. Fr' Canutus Rosinger laic. Novit. ann. 22. 1775. 17. Mart. A.R.P. Godefridus Pfeiffer Conc. lect. gener. saepius Diff'or, et ter Minister Provincialis ann. 68. Rel. 50. et 4. mens. 1778. 6. Nov. V.P. Sigefridus Kallan Con'r, Carn. Locop. an. 59. Rel. 37. 1783. 6. Mart. Rel. Fr' David Haberle Tert. ann. 52. Rel. 24. 1786. 5. Jun. Rel. Fr' Sabinianus Kierner Laic. Franco-Eichstad. an. 60. Rel. 38. …. 14. Jul. R.P. Bartholomaeus Jenitsch Carn. Prof. Norm. an. 35. R. 17. 834 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 834 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 834 11. 08. 2025 15:22:51 11. 08. 2025 15:22:51 IV. CONVENTUS Ad Sanctum Leonardum Confessorem Neostadii Seu Rudolphswerti In Carniolia inferiori 791 N'o 34. Caput VII. Elenchus P. P. Guardianorum, quorum noti- tia haberi potuit. MVP. Andreas de Nova Civitate, primus hujus Conventus Guardianus anno 1472. MVP. Michael de Labaco Praedicator egregius 1505. MVP. Sebastianus N. Praedicator in lingua Sclavonica egreg. 1508. MVP. Ludovicus de Lengenfeld 1511. MVP. Sebastianus N. qui supra 1512. MVP. Paulus de Pfedersheim 1513. 1514. 1515. MVP. Pancratius de Rudolphswert 1516. 1517. 1518. MVP. Pancratius de Fürstenfeld 1538. MVP. Ludovicus N. 1597. R.P. Andreas Strakl Ex-Custos 1620. 1621. 1622. 1623. A.R.P. Franciscus Glavinich Con'or Apost. ter Min'r Provincialis 1632. 1639. 1640. R.P. Alexander Rampl Prov'iae Ex-Diff'or 1640. 9. Julii 1641. A.R.P. Leo Magliavaz Ex-Diff'or, Ex-Custos, et bis Min'r Provincialis 1642. A.V.P. Georgius Ugolinus Ex-Diff'or 1643. 1644. A.V.P. Petrus Seidetti Ex-Diff'or 1647. 1648. 1649. A.V.P. Fabianus Widmer bis Ex-Diff'or 1650. A.R.P. Leo Magliavaz bis Ex-Minister Provincialis 1651. 1652. 1653. M.V.P. Maxentius â Castua Con'or 1654. A.R.P. Leo Magliavaz Provinciae Pater 1655. A.V.P. Dominicus Pizzulini Con'or, Ex-Diff'or 1656. 1657. M.V.P. Gabriel Tonjutto Con'or 1658. A.V.P. Dominicus Pizzulini Con'or Ex-Diff'or 1659. 1660. M.V.P. Gabriel Tonjutto Con'or 1661. M.V.P. Vincentius Comell 1662. 1663. 1664. M.V.P. Zacharias Textorius Con'or Gn'lis 1664. elect. 15. Nov. item 1665. M.V.P. Maxentius â Castua Con'or, Ex-Diff'or 1666. M.V.P. Vitalis Majeritsch Con'or 1667. 1668. M.V.P. Laurentius Thomassich Con'or 1669. M.V.P. Paulus Surian Con'or 1670. 1671. M.V.P. Pontianus Novak Con'or 1672. M.V.P. Josephus Bossich Con'or 1673. 835 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 835 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 835 11. 08. 2025 15:22:51 11. 08. 2025 15:22:51 Bosnia Seraphica 792 M.V.P. Vincentius Lampretich Con'or 1674. M.V.P. Bonaventura Spindler Con'or 1675. M.V.P. Pontianus Novak Con'or 1676. M.V.P. Franciscus Mazoll Con'or lect. gener. 1676. elect. 16. Sept. M.V.P. Antonius Kraa Con'or, lect. Theol. 1677. M.V.P. Constantinus Perkopiz Con'or 1678. M.V.P. Franciscus Kimerle Con'or 1679. 1680. M.V.P. Ferdinandus Stadler Con'or, lect. Theol. 1681. 1682. 1683. M.V.P. Augustinus Decleva Con'or 1684. 1685. 1686. 1687. A.V.P. Antonius Bressan Con'or gener. Ex-Diff'or 1688. A.V.P. Ferdinandus Stadler Con'or, Ex-Diff'or 1689. 1690. A.V.P. Augustinus Decleva Con'or, Ex-Diff'or 1691. 1692. 1693. M.V.P. Vitus Juriavitsch Con'or, et lect. 1693. elect. 16. Nov. et 1694. M.V.P. Angelicus Direin Con'or, et lect. 1695. A.V.P. Augustinus Decleva Con'or, Ex-Diff'or 1696. 1697. M.V.P. Wenceslaus Muchiz 1689. M.V.P. Bonaventura Gietler Con'or, lect. Theol. 1699. M.V.P. Gaudentius Lingo 1700. A.R.P. Conradus Ziegler, Con'or, lect. Ex-Diff'or, et Prov. Pat. 1701. M.V.P. Petrus Stibelli Con'or, lect. Theolog. 1702. 1703. 1704. M.V.P. Vitus Juriavitsch Con'or, lect. 1705. M.V.P. Coelestinus Stuedler Con'or, lect. gener. 1706. 1707. A.R.P. Bernardinus Gregoritsch Con'or, lect. gener., Ex-Cust. Prov. Pat. 1708. 1709. 1710. A.V.P. Mauritius Bobner Con'or, lect. gener., Ex-Diff'or 1711. A.R.P. Bernardinus Gregoritsch Con'or, lect. gener., Ex-Custos, et Provinciae Pater 1712. 1713. 1714. M.V.P. Fridericus Skerpin Con'or 1715. A.R.P. Bernardinus Gregoritsch Con'or, lect. gener., Ex-Custos, et Provinciae Pater 1716. 1717. 1718. M.V.P. Constantius Feitel Con'or, lect. gener. 1719. M.V.P. Fridericus Skerpin Con'or 1720. 1721. 1722. 836 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 836 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 836 11. 08. 2025 15:22:51 11. 08. 2025 15:22:51 IV. CONVENTUS Ad Sanctum Leonardum Confessorem Neostadii Seu Rudolphswerti In Carniolia inferiori 793 M.V.P. Joannes Capistranus Battig 1723. A.R.P. Bernardinus Gregoritsch Con'or, lect. gener., Ex-Custos, et bis Minister Provincialis 1724. 1725. 1726. M.V.P. Calixtus Watscher Con'or, lect. 1727. A.R.P. Bernardinus Gregoritsch Con'or, lect. gener., Ex-Custos, et iterato Ex-Mi- nister Provincialis 1728. 1729. 1730. A.R.P. Sigismundus Babel Con'or, lect. bis Ex-Diff'or 1731. A.R.P. Bernardinus Gregoritsch Con'or, lect. gener., Ex-Custos, et bis Minister Provincialis 1732. 1733. usque ad 21. Aug. quo die obiit. R.P. Antonius Khallan Con'or, lect. Emerit. Ex-Diff'or 1733. M.V.P. Benno Waltreich Con'or, lect. gener. 1734. M.V.P. Albertus Cerne Con'or, lect. Theol. 1735. 1736. 1737. 1738. ut Praesidens usque ad 6. Dec. 1739. M.V.P. Maximilianus Clevisher Con'or, elect. 6. Decemb. 1739. 1740. M.V.P. Cosmas Tauber Con'or 1741. M.V.P. Deodatus Zhebull Con'or, lect. gener. 1742. M.V.P. Cyrillus Makay Con'or 1743. A.V.P. Albertus Cerne Con'or, Lect. Theol. Ex-Diff'or 1744. M.V.P. Godefridus Pfeiffer Con'or, lect. gener. 1745. 1746. 1474. A.R.P. Benno Waltreich Con'or, lect. gener. Ex-Diff'or, Prov. Pat. 1748. 1749. 1750. M.V.P. Angelinus Coballi Con'or, lect. 1751. A.R.P. Godefridus Pfeiffer Con'or, lect. gener. Prov. Pat. 1752. 1753. M.V.P. Archangelus Michelitsch Con'or, lect. gener. 1754. M.V.P. Adolphus Bobner Con'or 1755. 1756. 1757. M.V.P. Jacobus Wocalitsch Con'or 1758. 1759. A.V.P. Florianus Tschokl Con'or, Lect. Theol. Ex-Diff'or 1760. M.V.P. Bernardinus Schurg Con'or 1761. 1762. 1763. R.P. Bonavita Dietrich Con'or, Ss. Theol. lect. Ex-Diff'or, Ex-Custos 1764. M.V.P. Bernardinus Schurg Con'or 1765. 1766. 1767. M.V.P. Ludovicus Buset Con'or, Lect. gener. 1768. R.P. Bonavita Dietrich Con'or, Ss. Theol. lect. bis Ex-Diff'or, Ex-Cust. et Vicarius Provinc. 1769. 1770. 1771. 837 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 837 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 837 11. 08. 2025 15:22:51 11. 08. 2025 15:22:51 Bosnia Seraphica 794 M.V.P. Bernardinus Schurg Con'or 1772. 1773. 1774. M.V.P. Jordanus Zirrer Con'or, Lect. gener. 1775. 1776. 1777. A.V.P. Jacobus Wocalitsch Con'or, Ex- Diff'or 1778. 1779. 1780. MVP. Castulus Weibl Con'or, lect. G'lis 1781. 1782. 1783. AVP. Carolus Novak Con'or, lect. G'lis, Ex-Def'or 1784. 1785. 1786. 1787. M.V.P.473 Mauritius Pöhm ab año 1788. usque ad añum 1802. inclusive. M.V.P. Nereus Floriantschitsch 1803. M.V.P. Augustinus Herrenfort Con'r Lect. Phl'iae 1804. 1805. A.R.P. Regalatus Massitsch Df'tor 1806. 1807. 1808. 1809. M.V.P. Gratus Mauermayr Praefec. Gymn. 1810. M.V.P. Hugolinus Leiler 1811. 1812. 1813. 1814. 1815. 1816. 1817. 1818. 1819. 1820. Año 1820. [Nb. Deinde eligebantur tempore Capituli vel Congregationis ordinarie mense Augusto v. Septembri, proinde ultimus annus praedecessoris non est completus, sed tantum usq. ad electionem subsequentis]:474 ARP. X'tomus Foghck Carolopolitanus 1821. – Año 1821. A.R.P. Verecundus Porenta, Ex-Min'r, Custos 1822. 1823. ~ 1823. M.R.P. Carolus Schelesnig Con'or 1824. 1825. 1826. ~ 1826. M.R.P. Angelus Gorenz Con'or, Prof. et Gym. Praefectus 1827. 1828. 1829. 1830. 1831. 1832. 1833. 1834. 1835. 1836. 1837. 1838. 1839. 1840. 1841. 1842. 1843. 1844. Min'r Prov'. electus. ~ 1844. M.R.P. Rudolphus Ovsenek Ex-Df'tor 1845. 1846. 1847. ~ 1847. A.R.P. Angelus Gorenc, Ex-Min'r, 1848. 1849. 1850. ~ 1850. M.R.P. Fulgentius Arko, Gym. Prof. 1851. 1852. 1853. 1854. 1855. 1856. 1857. 1858. 1859. 1860. 1861. 1862. ~ 1862. M.R.P. Burghardus Schwinger, Gym. Prof. 1863. ~ 1863. M.R.P. Bernardus Vovk, Gym. Prof. 1864. 1865. ~ 1865. M.R.P. Raphaël Klemenčič, Gym. Prof. 1866. 1867. 1868. ~ 1868. M.R.P. Ignatius Staudaher, Gym. Catech. 1869. ~ 1869. R.P. Bernardus Vovk, qui supra, 1870. 1871. 1872. 1873. 1874. 1875. 1876. 1877. 1878. 1879. Sigillum Conventus Neostadiensis praesefert imaginem S. Leonardi ad pedes habentis mi-tram, in manu sinistra per medium transversum baculum Abbatialem, ac in manu dextera unam seram tenentis cum hac in orbe inscriptione: SG. CONV. NEOST. ORD. MIN. S. FRANC. REFORM. 4. Junii 1779. 838 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 838 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 838 11. 08. 2025 15:22:51 11. 08. 2025 15:22:51 V. CONVENTUS Ad S. P. N. Franciscum In Civitate Segniensi In citeriori Dalmatia 795 V. CONVENTUS Ad S. P. N. Franciscum In Civitate Segniensi In citeriori Dalmatia Caput I. De civitate Segniensi. I. Segnia, alias Senia, Sena, italis Segna, Germanis Zeng, vulgo verò Sein, vel Senn Civitas est in citeriori Dalmatia sita ad ripam Adriatici maris, vulgo Golfo di Carnero. Ex parte meridionali, et septentrionali duobus montibus conclusa est, ex occidentali plaga dicto mari terminatur, ex parte Orientis vallis est ferme 3. horarum longa, cui imminet Mons Uratnig; de Monte hoc vulgus narrat, quod, si ejus cacumine ignis accendatur, tam vehemens oriatur boreas, ut si hostiles naves Civitati appropinquarent animo eam expugnandi, omnes non sine manifesto sub-mersionis periculo retrocedere cogantur. Distat Segnia Flumine, seu Tersacto 8. germ. milliar. et Labaco 22. mill. estque quasi media inter Flumen et Carlobagum. Segniam â Senonibus Gallis non secus, ac Senogalliam Umbriae civitatem olim conditam fuisse probat Author Topographiae Magni Regni Hungariae citans cl. D. Ludovicum Schönleben Carn. ant. c. 3. §. 7. cui etiam consentit cl. D. Paulus Ritter Eques auratus, praecipuum hujus Civitatis ornamentum, utpote in ea genitus. Vir erat omni scientiarum genere apprime versatus. Ejusdem opinionis est etiam Valvasorius in Topogr. Carn. lib. 13. pag. 80. Fuit autem Segnia aedificata ante Christum natum 522. annis, ut innuit in suis versibus, quos de civitate Segniensi cecinit R'mus D. Josephus Maria Zottoni Archi-Parochus Ottociczensis indefessus antiquitatum indagator hoc versu: Ante ortum Christi quingentis atque viginti adde suos annos Martia Segna stetit. II. Praeter duos Conventus videlicet P. P. Franciscanorum ad S. Francis-cum Seraphicum, de quo in seqq. cap. et R. R. P. P. Paulinorum Ordinis S. Pauli primi Eremitae ad S. Nicolaum numerantur in hac civitate et aliae 12. Ecclesiae, ex quibus principem sibi vendicat locum Ecclesia Cathedralis sub vocatione B. V. Mariae. 2'da est honoribus S. Georgii Civitatis Patroni dicata. 3'tia Ecclesia est S. Annae Matris Dei 839 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 839 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 839 11. 08. 2025 15:22:51 11. 08. 2025 15:22:51 Bosnia Seraphica 796 Genitricis. 4'ta S. Innocentio Sacra. 5'ta S. Mariae Magdalenae. 6'ta S. Joannis Bap-tistae Praecursoris Domini. 7'ma Sancti Spiritus. 8'va S. Rochi confessoris. 9'na B'mae Virginis Mariae. 10'ma S. Antonii Abbatis. 11'ma S. Viti Martyris. 12'ma denuo B'mae Virginis Mariae. Postquam Modrussa â Turcis eversa, ac diruta fuisset, erant ad-huc aliqui Episcopi Modrussenses electi, qui verò extorres, et exules fuêre, totaque cura Dominici Gregis in Patres Franciscanos incubuit, post annum circiter 1562. administratio Ecclesiae Modrussiensis demandari coepit Episcopis Segniensibus, ut legere est apud P. Danielem Farlato tom. 4. quae Ecclesiae nunc canonicè unitae appellari solent. III. Observandum hic venit: primò, quod si verum est, quod circa annum 1562. (ut ait Farlatus) administratio Ecclesiae Modrussiensis commissa fuerit Epi-scopo Segniensi, sequatur, Episcopos Modrussienses jam ante eversam Modrussam exules fuisse ob metum Turcarum, qui vicinas regiones devastabant, ac ob defec-tum debitae, et honestae sustentationis; nam juxta Paulum Vitezovich Modrussa primò anno 1591. â Turcis diruta fuit. Tum quia noster Conventus Modrussae eo-dem anno 1565. adhuc stetit, utpote cum hoc anno ibidem Capitulum Provinciale nostrae Provinciae celebratum fuerit. Secundò observandum est, quod in loco, ubi nunc sunt P. P. Paulini, olim fuerint P. P. Dominicani, qui ex quibus causis? igno-ratur, post annum 1635. Conventum deseruerunt, ac in eorum locum per Joannem Baptistam Agatich ex Ordine S. Augustini Episcopum Segniensem P. P. Paulini introducti fuerint anno 1646. ita Farlatus loc. cit. Episcopus Segniensis olim subjec-tus erat Ecclesiae Spalatensi, nunc verò est Suffraganeus Archiepiscopi Coloczen- sis in Hungaria. In Civitate Segniensi, sicut et in tota fermè [Civitate] Dioecesi475 Missae tum privatae, cum cantatae sicut et caetera Divina Officia peraguntur in lingua Sclavonica, seu Illyrica, quae communis in his partibus est, quamvis etiam multi italica utantur. Suo tempore etiam germanica florebit, cui per introductionem germanicae scholae normalis his novissimis temporibus initium jam datum est. IV. Segniensis Civitatis incolae ab arte militari terrâ marîque olim apprime commendati erant, prout tot ab iis contra Turcas aliosque hostes reportatae victoriae luculenter demonstrant, quas Valvasorius, et Paulus Vitezovich adducunt. Praepri-mis anno 1241. Segnienses in campo Grobnicensi juncti Friderici, et Bartholomaei fratrum de Frangepanibus militi strenuam opem tulerunt in profligandis Tartaris Belam IV. Hungariae Regem ad partes maritimas profugum insequentibus, quorum juxta Valvasorium 65000. et juxta Vitezovich 56000. caesa erant. Anno 1557. 840 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 840 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 840 11. 08. 2025 15:22:51 11. 08. 2025 15:22:51 V. CONVENTUS Ad S. P. N. Franciscum In Civitate Segniensi In citeriori Dalmatia 797 D. Herbardus ab Aversperg pro tunc Capitaneus Segniensis cum 340. Segniensibus non procul â Civitate 4200. Turcas prostravit. Anno 1569. D. Jodocus Josephus Comes â Thurn, Capitaneus Segniensis cum 280. Segniensibus sub Perussich 2700. Turcas devicit, quorum primarios Officiales cum mille aliis occiderunt, et multos in captivitatem abduxerunt. Anno 1601. Segnienses c[a]eperunt476 in mari navim Turcicam, in quà erant 236. latrones maritimi, quos omnes occiderunt, et praedam Segniam deportarunt. V. Quia verò rapinis nimis inhiabant, etiam naves Venetae ab iis non ob-stante arcta pace saepius spoliatae erant, quae res tantas turbulentias inter Impera-tores, et Reges, ac Rempublicam Venetam excitavit, ut ad arma ventum fuerit. Ne verò ego Segniensium gloria injurius proclamer, narrata jam, et per evulgatos libros publicata, in medium adfero ex Joanne Palatio, qui part. 2. Aquilae Austriacae fol. 132. his verbis Segniensium mores perstringit: Extorres, novarumque rerum cupi-di terrâ, marîque excursionibus pyraticis incommodi vicinis esse coeperunt invito Caesare … Haec cum Patribus molesta essent, ad Principes, Caesarem, et Archidu-cem, sub cujus imperio vivunt, Uschkoki, discrimen referentes Turcarum, ni eorum insolentia reprimeretur, cum Principum justitia, et aequa mandata effrenem coer-cendi populum ex ministrorum avaritia cederent, arma Veneti corripuêre, classis legatis dato mandato de Uschkokis persequendis, quod anno contigit 1576. Tum Caesar Maximilianus vehementer commotus, ne imposterum Segnienses alicui damna inferendo pacem turbarent, mandavit ablata restitui, sontes puniri, perfugia solo aequari. Haec in speciem Aula, nam praeda asportata non restituitur. Ministri deluso Caesaris decreto conspirabant potius, quam providebant. Hinc anno 1578. numero aucti praeteritorum impunitate insolentiores facti, non minus in Venetos, quam in Turcas grassabantur. Strepente Turcâ, cum Rudolpho Caesare Veneti offi-cia renovant, ut tandem saevissimos pyratas coercerent. In Caesare magna moles-tia, vehemens coercendi rapinas desiderium, ampla promissa; contra in Ministris summa negligentia, perexiguum obsequendi studium, quod avaritiâ corrumpebatur. Hisce officiis severiora Senatus consulta addita. Praefecto classis jussum, Segnien-ses obsidione premere, ne Flumine, ac Bucari oppidis commeatus importaretur in Urbem, reclamante Carolo Archiduce Austriae Fluminensibus sibi subjectis, quos â Segniensium sceleribus affirmabat immunes, navigatione interdici, proinde per legatum Caesaris, ut obsidione solverentur, contendebat …… Anno tandem 1613. [celerius classicum canerent] cum sceleri ius datum canerent,477 dum Veneti apud Mathiam Imperatorem vicinis omnibus, et praecipuè Sultano â pyratis damna ex- ponerent illata, hi sex celocibus478 Papi Insulam appulsi, ubi Christophori Venerii triremis pernoctabat, negligentiâ vigilum, qui somno sopiti excubias agebant, facile triremem occupârunt, Remiges, milites, Nobiles, jussi singuli descendere in celo- ces479 eorum, ad unum 841 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 841 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 841 11. 08. 2025 15:22:51 11. 08. 2025 15:22:51 Bosnia Seraphica 798 omnes trucidantur. Solus Praefectus majori reservatus ludibrio, in convivio discer-pitur, intestina vorantur, propinato ejus sanguine in poculis, vel in ejus cruore in-tincto pane, caput super mensam in disco expositum, ut illuderent, et subsannarent. Tantum facinus, ut in vindictam, ita ad poenam Mathiam Caesarem excitavit. Om-nia tamen incassum, praedae participatione Aulicis nonnullis corruptis ….. Certè quoties Caesar ad decorem Austriaci nominis, ad tutelam justitiae in Segnienses immisit, qui cognoscerent, et punirent, toties occultis arcanis frustratum est Caesa-ris imperium. Hinc ad arma, quibus Mathias justissimus Imperator, quod Venetos ad aequas pacis conditiones promptis habuisset, non sic Ferdinandum Archiducem se immiscere recusavit. Gradiscam in hoc bello, Veneto oppugnante, Trautmons-dorffius masculè defendit, caeso Pompejo Justiniano Venetae militiae Magistro, sed et Trautmonsdorffius â Joanne Mediceo caesus est. Hucusque Palatius. VI. Eo tempore, quo Dalmatiae Regnum Coronae Hungariae unitum ┬ […]480 fuerat, etiam Civitas Segniensis Hungariae Regum jus audire coepit. Quo verò tempore Dalmatia Hungariae incorporata fuerit? variant Scriptores. Sed de his recole dicta part. 1. c. 1. §. 3 n. 2. Civitas haec anno 1260. â Bella IV. Hungariae Rege donata fuit cum omnibus juribus et adpertinentiis duobus fratribus Friderico, et Bartholomaeo de Frangepanibus ob praestita sibi fidelia servitia dum ad partes maritimas â facie Tartarorum confugisset, ut paulo ante insinuavi, et amplius videre est in Conv. Ter. c. 5. §. 2. fol. 413. Quia verò Martinus de Frangepanibus Mathiae Corvino Hungariae Regi sex castra donaverat, ut pariter desumitur ex c. 5. §. 2. fol. 415. Conv. Ters. creditur inter ea castra etiam connumeratam fuisse Civitatem Segniensem, cum eidem semper Imperatores, et Reges Hungariae jus dixisse legun-tur, florente adhuc familia Frangepaniana. Erecto Carlostadio, et instituto ejusdem nominis Generalatu, Segnia militares leges observabat, anno verò 1746. in Came-ralem Civitatem evecta fuit, in quo statu nonnisi usque ad annum 1775. permansit, quo anno denuo Generalatui Carlostadiensi adjecta fuit, ac militare coepit audire jus, cujus primus Commendans militaris erat D. Vice-Colonellus Wincklman, quo ad bellum Prussicum proficiscente vices ejus gessit D. Capitaneus Zandonatti. VII. Anno 1775. Via Regia jussu, et impensis Augustissimi Romanorum Imperatoris Josephi II. (quae ab ejus nomine Via Josephina appellatur) sub direc-tione D. Struppi Vice-Colonello, Labaco oriundi Segnia Carlostadium usque sterni coepit. Aqua quoque (nam in Civitate 842 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 842 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 842 11. 08. 2025 15:22:51 11. 08. 2025 15:22:51 V. CONVENTUS Ad S. P. N. Franciscum In Civitate Segniensi In citeriori Dalmatia 799 et in vicinia ejusdem aquae ob propinquum mare â potiori falsae sunt) ex trium ferme horarum distantia ad Civitatem introducta fuit, quae aqua Reginae, vulgo Kraliczina voda ex eo, quod Maria Ludovici I. Regis Hungariae filia mortuoque Patre Regina Hungariae, eam, dum Segniae moraretur, biberit, appellari solet, quod R'mus D. Josephus Zottoni Parochus Ottocicensis his versibus anno 1750. factis eleganter expressit: Valle fluit rivus, quem dum Regina bibisset Hunc aqua Reginae, nobile nomen habet. Nata haec Regis erat Ludovici pulchra Maria Illiusque parens, Elisabetha fuit. Ante annos septem sexaginta, atque trecentos Segna bis hospitio nobilitata suo est. VIII. Segnienses olim multas ethnicas habuerunt cerimonias tum in se-pulturis mortuorum, cùm in aliis certis anni festivitatibus, puta in novo anno, in Vigilia Nativitatis Christi etc. quas per longum pertractat cl. D. Valvasor, quia verò earum paucae amplius in usu sunt, ideo, eas adducere intermitto; etenim populus sanioribus disciplinis imbutus barbaros mores omnino exuisse videtur. Caeterùm duo extrema hìc conspiciuntur, et ipsa experientia sentiuntur, quae medium vix, ut ne vix quidem admittunt; nam in hyeme tam vehemens flat boreas, ut homines sibi ê domibus egredi non fidant, imo et ipsas naves in portu optime firmatas disruptis funibus ad altum propellit mare, saepe cum maximo detrimento, earumque submer-sione: ê contra in aestate tam intensi sunt calores, ut homines de die in suis aedibus vix debitè tecti clausi manere cogantur. Caput II. De aedificatione primi Conventus Segni- ensis, ejusque fundationibus. §. I. De erectione Conventus Segniensis extra muros. I. P. Franciscus Glavinich de Orig. et progr. Prov. Bosnae Croat. fol. 26. ponit initium hujus Conventus ad annum 1297. Verum id â veritate alienum esse pluribus originalibus instrumentis demonstrari potest 843 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 843 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 843 11. 08. 2025 15:22:51 11. 08. 2025 15:22:51 Bosnia Seraphica 800 quae Conventum antiquiorem praedicto anno esse luculenter indigitant, ut alia instrumenta de annis 1292. 1293. et 1296. immittam, unicum de anno 1272. ad demonstrandum Conventûs initium praecessisse annum 1272. adferre libet, quod ex ipso originali desumptum sic sonat: Anno Domini millesimo ducentesimo sep-tuagesimo secundo, Indictione quintadecima die tertiodecimo intrante Martio Arbi temporibus equidem Domini nostri Laurentii Chep judicis Ducis Venetiarum, et ve-nerabilis Gregorii de Costica Arbensis Episcopi, ac Joannis Badr egregii Comitis, praesentibus Philippo de Givanno, et Dominico de Abundino: Ego quidem Jacobus de Pr'bir Ivanco de Segnia per hoc praesens scriptum, et meum irrevocabile testa-mentum dimitto, do, et concedo pro anima mea, meorumque defunctorum Fratribus Minoribus de Segnia duos ortos meos positos Segniae apud Ecclesiam, et ortum ipsorum Fratrum Minorum apud puteum, et viam publicam, ut amodo habeant, te-neant, et possideant cum suis omnibus proprietatibus cum omnimoda potestate, et ut haec concessio, sive dimissoria firma, et rata penitus perpetuo habeatur per modum testamenti scribi jussi, et corroborari volui. Ego Greste de Fusco Examinator m'ppa Ego Lucas Canonicus Arbensis Notarius his interfui rogatus, ut audivi, et vidi, scripsi, complevi, et roboravi. II. Ex his clarè deducitur, quod Conventus anno 1272. jam steterit, et Fra-tres hortum penes puteum, quem hodie adhuc possident, jam tunc tenuerint. Quo verò anno Conventus hic aedificatus sit? pro certo determinari non potest; aliqui perpetuae traditioni innixi autumant, eum jam tempore S. Francisci suum initium habuisse, nec eorum opinio omni caret probabilitate; refert enim Waddingus ad an-num Christi 1212. fol. 133. n. 37. et. 38. quod S. Franciscus anno 1212. pervenerit Asculum in Piceno, ac inde ad Sclavoniae partes transiverit, unde facile contingere potuit, ut ex Marchia Anconitana per mare Adriaticum navigando ad portum Se-gniensem appulerit. Si tamen Conventus tempore S. Francisci non fuit aedificatus, saltem id certum est, quod anno 1272. jam steterit, et quia fundatores suos veneratur duos Fratres Comites Leonardum, et Duimum, seu Damianum de Frangepanibus, ut vult P. Glavinich credibile est, quod Conventus post annum 1260. quo anno Civitas Segniensis â Bela IV. Comitibus ┬ […]481 de Frangepanibus donata extitit, erectus fuerit. III. Licet P. Glavinich de Orig. Prov. Bosnae Croat. fol. 26. fundatores fuisse duos fratres Leonardum, et Duimum referat, eidem minime tamen subscribo, quia si in anno erectionis Conventus designando hallucinatur, etiam in deno- 844 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 844 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 844 11. 08. 2025 15:22:51 11. 08. 2025 15:22:51 V. CONVENTUS Ad S. P. N. Franciscum In Civitate Segniensi In citeriori Dalmatia 801 minandis fundatoribus errare potuit: [et revera Leonardum vixisse reperiemus ad annum 1295. ad quod tempus P. Glavinich initia Conventus reponit, Doimus verò I. praecessit longè praedictum annum, secundus verò vixit anno 1340. circiter, ter- tius verò 1487. ut videbitur: unde]482 firmiter persuasum habeo, quod Conventus â praedictis fratribus non fuerit aedificatus, sed, si primordia Conventus post annum 1260. ponantur, â Friderico, et Bartholomaeo de Frangepanibus, quia his duobus Bela IV. Segniam anno praecitato donavit, ut clarè colligitur ex litteris donatio-nalibus Belae IV. suprà de Conv. Ters. c. 5. §. 2. fol. 413. allatis, quo benevolum lectorem remitto. […]483 IV. Quod autem hujus Coenobii fundatrix fuerit inclyta familia Aniciana, seu Frangepaniana, extra dubium est, etsi enim primae litterae fundationales non exstent, id tamen colligitur ex litteris posterioribus â novem Fratribus de Frange-panibus exaratis anno 1435. qui ipsam fundationem confirmarunt, et ampliarunt donando Fratribus Minoribus quorumdam Molendinorum emolumenta; in iis enim infra de verbo ad verbum adducendis inter alia haec leguntur: Attendentes ad pia, et laudabilia opera recolendae memoriae Progenitorum nostrorum, qui Ecclesiam, et Conventum beati Francisci Ordinis Minorum positos, et situatos extra, et prope moenia Civitatis nostrae Segniae aedificarunt, et construxerunt, et successivè mul­ tis utilitatibus, et annuis redditibus dotaverunt, decrevimus etc. V. Conventus isthic primitus extra moenia Civitatis extructus, titulum semper gessit S. Francisci, patet id denuo ex praecitatis litteris 9. fratrum Comi-tum de Frangepanibus, in quibus haec leguntur verba: Singulis diebus celebrabunt duas Missas in praefata Ecclesia beati Francisci; unde perperam quidam autumant, fuisse primum Conventum sub titulo S. Petri, fateor me legisse, quod fuerit extra Civitatem quaedam Ecclesia S. Petri, sed ea spectabat ad Monasterium Monialium, quae extra Civitatem erant, et Monasterium ob metum Turcarum deseruerant, cujus autem Ordinis fuerint? non legi. Ex eorumdem Comitum litteris desumitur, quod Conventus Segniensis subjectus fuerit Ministro Provinciali Provinciae Dalmatiae, [qui in]484 ibi enim facta Molendinorum donatione haec subjunguntur: Declarantes tamen, quod Venerabiles, et Religiosi viri Dominus Frater Nicolaus de Durachia ad praesens Minister Provincialis Dalmatiae, nec non Dominus Frater Cyprianus de Sibenicho nunc Guardianus, et lector Ecclesiae, et Conventus praedictorum etc. VI. Tempore erectionis hujus Conventus eumdem inhabitabant Fratres Minores simpliciter tales; nulla enim tunc erat distinctio inter Observantes, et Con-ventuales, hoc enim discrimen primo circa medium decimi quinti saeculi audiri coepit, dum quidam Fratres Divinam potentiam humana imbecilitate metientes, ip-sam Regulam Observatu impossibilem 845 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 845 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 845 11. 08. 2025 15:22:52 11. 08. 2025 15:22:52 Bosnia Seraphica 802 cavillare coepissent: obinde etiam varias dispensationes, et relaxationes contra puritatem Regulae â Romanis Pontificibus obtinuerunt. E contra erant non pauci, quorum Antesignani et sanctitate, et doctrina florentes erant Sancti Bernardinus Senensis, Joannes â Capistrano, Jacobus de Marchia, ac beati Angelus â Clavasia, et Bernardinus â Feltria, qui Regulam ab omni privilegio defaecatam sine glossa ad litteram juxta mentem Seraphici Legislatoris observabant, et ideo hi de Observan-tia, alii Conventuales denominari coeperunt. Conventualium vestigiis inhaerebant etiam Fratres Minores Conventus Segniensis. VII. Quia verò ex Fratribus de Observantia multi insigni sanctitate, ac miraculis florebant, ùt S. Bernardinus Senensis in Italia, S. Jacobus de Marchia in Hungaria, Sclavonia, et Bosnia, et S. Joannes â Capistrano in Germania, Observan-tium Coetus brevi magna sumpsit incrementa, ê contra Conventualium numerus indies notabiliter diminuebatur. Odore Virtutum allecti plerique terrae Principes, quas in Observantibus micare cernebant, omnes Conventus pulsîs Conventuali-bûs, Fratribus de Observantia repleri percupiebant; Unde etiam Sixtus IV. Pontifex Maximus Mathia Huniade Hungariae, Croatiae, et Dalmatiae Rege rogante (quod jam antea Paulus II. ad Pannoniae Procerum petitionem praecepit) P. P. Conven-tuales ê Caenobio S. Francisci Segniensis Urbis recedere jussit, illudque Patribus Observantibus Provinciae Bosnae anno 1478. tradi, ùt refert Wadding. tom. 14. fol. 217. n. 62. Quamvis hic Waddingus assignet annum 1478. pro introductione Observantium, videtur tamen, eos anno 1475. jam introductos fuisse, quia Mathias in quibusdam suis litteris exaratis anno 1475. Fratres Conventus [Tersactensis] Se- gniensis485 expressè vocat Fratres de Observantia, et Provinciae Bosnae ùt infrà videbitur. §. II. De fundationibus olim pro hoc Conventu factis. I. Quam fundationem ipsi primi fundatores, ac Conventus erectores fece-rint? nulla prostant monumenta, ex quibus vel conjecturaliter aliquid conjici possit, creditur tamen, quod hortus penes puteum, quem Fratres jam anno 1272. possede-rant, promanet ex fundatione Frangepanica. Successores verò multa alia addiderunt diversis temporibus et imprimis Stephanus de Frangepanibus Comes Vegliae, Se-gniae, et Modrussiae ex suis Segniensibus proventibus omni mense quatuor libras monetae Segniae currentis Conventui dandas ordinavit, ùt constat ex ejusdem litte-ris, quae adhuc in Originali prostant incip. Universis 846 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 846 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 846 11. 08. 2025 15:22:52 11. 08. 2025 15:22:52 V. CONVENTUS Ad S. P. N. Franciscum In Civitate Segniensi In citeriori Dalmatia 803 et singulis harum notitiam habituris etc. dat. Segniae Anno Domini 1355. Quia verò haec eleemosyna amplius non percipitur, non judicavi praedictas litteras tran-sumere necessarium esse. II. Inter praecipuam donationem, seu fundationem â familia Frangepania-na Conventui Segniensi factam adnumeranda est illa, quâ 9. Fratres Comites Con-ventui donarunt quaedam molendina Veliki [per] dicti penes castrum Ottoczacz, ex quibus Conventus magnum subsidium percipiebat, donec â vicino Turca non fuis-sent destructi, ac inutiles redditi. Quamvis verò Conventus nil amplius percipiat, litteras tamen ex eo, quod §. praec. multa ex iisdem probaverim, ex ipso Originali desumptas hic adduco, quae talis sunt tenoris: Joannes, Nicolaus, Stephanus, Bartholomaeus, Duymus, Martinus, Sigis-mundus, Andreas, et Joannes Junior fratres de Frangepanibus, Veglae, Segniae, et Modrussiae Comites etc. ac Regnorum Dalmatiae, et Croatiae Banni. Universis, et singulis praesentes nostras litteras inspecturis tam praesentibus, quam futuris no-tum facimus evidenter, quod revolventes in mente nostra, et ad memoriam saepius revocantes illud paginae Sacrae dictum: sicut aqua extinguit ignem, ita eleemosyna extinguit,486 attendentesque ad pia, et laudabilia opera recolendae memoriae Proge-nitorum nostrorum, qui Ecclesiam, et Conventum beati Francisci Ordinis Minorum positos, et situatos extrà, et prope moenia Civitatis nostrae Segnia, aedificarunt, et construxerunt, et successive multis utilitatibus, et annuis redditibus dotaverunt, decrevimus pro extinctione nostrorum peccaminum, et pro salute tam animarum nostrarum, quam praefatorum progenitorum nostrorum, qui ex hoc saeculo migra-verunt, eorumdem progenitorum nostrorum vestigiis inhaerendo ipsi Conventui eleemosynam facere infrascriptam. Et propterea harum nostrarum litterarum teno-re dicimus, et declaramus, quod dedimus, tradidimus, ac donavimus, ac damus, tradimus, et donamus antefato Conventui beati Francisci de Segnia in perpetuum irrevocabiliter, et pleno jure molendina, quae hactenus nostra fuerunt, posita ultra nostrum castrum Otoczacii prope villam nostram, quae dicitur Vilichi, et Molen-dina de Vilichi expresso vocabulo nominantur, cum decursibus aquarum, et aliis praerogativis, conditionibus, et utilitatibus, quibus ipsa molendina hucusque tenui-mus, et progenitores nostri pro antea tenuerunt. Eamdem donationem approbantes, et confirmantes eis vigore, et robore, quibus approbantur, et confirmantur donatio-nes factae irrevocabiliter inter vivos. Declarantes tamen, quod Venerabiles, et Re-ligiosi viri Dominus Frater Nicolaus de Durachio ad praesens Minister Provincialis Dalmatiae, nec non Dominus Frater Cyprianus de Sibenicho nunc Guardianus, 847 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 847 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 847 11. 08. 2025 15:22:52 11. 08. 2025 15:22:52 Bosnia Seraphica 804 et lector Ecclesiae, et Conventus praedictorum, caeterique Fratres Conventuales Conventûs ipsius, eorum nominibus propriis, ac nominibus successorum suorum pro tempore futurorum, volentes de hujusmodi eleemosyna, et beneficio grati esse, promiserunt, ac sponte, et liberaliter spoponderunt nobis praelibatis Dominis, ac nostris successoribus pro tempore secuturis attendere, et observare, et nullo unquam tempore quacumque occasione, vel causa revocare ea pacta, ac eas promissiones, quae inferius continentur. Primò videlicet, quod habebunt in dicto Conventu decem Fratres dicti Ordinis Sacerdotes bonae conditionis, et famae, qui possent Missas dicere, et celebrare, adjectis aliis Clericis, et Servitoribus pro servitio, dictorum Sa-cerdotum decem in numero competenti. Secundò, quo continuè singulis diebus ce-lebrabunt duas Missas in praefata Ecclesia beati Francisci, unam videlicet in cantu pro animabus defunctorum nostrorum, et aliam legendo simpliciter pro salute, so-spitate, et prosperis successibus eorum, qui vivunt de progenie nostra, ac erunt, ac vivent temporibus successuris. Tertio, quod singulis annis facient anniversaria tem-poribus debitis, ut moris est, pro animabus Avi et Patris nostri, ac etiam Matris nos-trae, ac etiam alterius nostrum, et uxorum nostrarum, postquam misericors Deus ad se de hoc saeculo revocabit. Quarto, quod si casus dabit imposterum, quod aliquis nostrûm, aut de filiis, aut de filiabus nostris, vel aliqua de nostris consortibus ex hoc saeculo transmigret ad Dominum extra Civitatem nostram Segniensem infra tamen confinia nostri dominii, vel banatûs, quod Fratres Conventuales dicti Conventus, qui pro tempore erunt, dum id sciverint accedere teneantur ad locum, ubi erit talis defunctus, vel defuncta, et ipsum, vel ipsam associare personaliter usque Segniam. Si verò aliquis nostrûm, aut ex successoribus nostris vel aliquis de Fratribus dicti Conventus, vel dicti Ordinis ullo unquam tempore contrafecerit, seu contrafacere, aut contradicere tentaverit alicui praemissorum, pars illa contrafaciens, vel con-tradicens ex tunc prout ex nunc, et ex nunc prout ex tunc iram, indignationem, excommunicationem, et maledictionem Omnipotentis Dei, et gloriosissimae Matris ejus Mariae Virginis, et beati Francisci, ac totius Curiae Caelestis habeat supra se. Has autem litteras appensionis sigillorum nostrorum munimine roboratas dedimus, et concessimus praefato Ministro, et Guardiano, caeterisque Fratribus in fidem, et testimonium omnium, et singulorum praemissorum perpetuis temporibus irrevoca-biliter, et efficaciter valituras. Datum Brignis Anno Domini Millesimo quadringen-tesimo trigesimo quinto mensis Januarii die duodecimo, Indictione tertiadecima. (L. S. (L. S.) (L. S.) (L. S.) (L. S.) (L. S.) (L. S.) (L. S.) (L. S.) pend.) Ego Gulielmo quondam Petri de Padua publicus Imperialis auctoritate Notarius, ac Reverendi in Christo Patris Domini Nicolai Zanchani electi Episcopi Segniensis praesens privile- 848 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 848 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 848 11. 08. 2025 15:22:52 11. 08. 2025 15:22:52 V. CONVENTUS Ad S. P. N. Franciscum In Civitate Segniensi In citeriori Dalmatia 805 gium propria manu scripsi dictante, et formam ipsius privilegii faciente Domino Episcopo praelibato de mandato, et jussione praefatorum Dominorum Comitum, et Banorum. Anno, Mense, die ac Indictione superius annotatis. Et ad abundatioris cautelae suffragium signum meum apposui consuetum. (L. Si- gni) III. Quia haec Molendina â Turcis occupata, et destructa Conventui nil amplius fructificent, hinc etiam insertae conditiones, et obligationes ex parte Con-ventus ex se ipso cessarunt. Aliam fundationem fecit Doimus de Frangepanibus ex proventibus Mollendini Sernouniza, ex quibus Conventui quolibet anno decem au-reos dari jussit de dato Sluinii 14. mensis Septembris 1487. prout ex ejusdem patet litteris, quae ex Originali transumptae sic sonant: Nos Doimus de Frangepanibus Segniae Modrussiaeque Comes etc. tenore praesentium significamus, quibus expedit universis, quod considerantes devotio-nem, ac reverentiam, quam Praecessores nostri semper habuerunt erga Religionem beati Francisci, sub cujus nomine, et vocabulo Ecclesiam cum Monasterio prope muros Civitatis fundaverunt, seu aedificare fecerunt, ipsamque non paucis posses-sionibus, ac aliis bonis suis propriis ad cultum Divinum pertinentibus dotaverunt, et ornaverunt, ut Fratres dicti Ordinis commodè, et pacificè eorum vitam gerant, et preces Summo Deo impendere valeant pro animabus Praecessorum nostrorum, et aliorum benefactorum. Quocirca nos cupientes vestigia nostrorum Majorum imita-ri, et cupientes aliquid boni ob reverentiam amoremque Dei, ejusque Matris Mariae semper Virginis, ac beati Francisci contribuere praefato Monasterio in remissionem peccatorum, et pro salute animae, ac consortis nostrae charissimae Dominae Bar-barae, et filii nostri dilectissimi Michaelis cum eorum voluntate, et assensu tenore praesentium concedimus, annuentes dedimus, et ita volumus, ordinamus, committi-mus, ac mandamus, quod Fratres dicti Monasterii Sancti Francisci civitatis Segniae praesentes, et futuri amodo perpetuis temporibus debeant habere omni anno in festo S. Michaelis de proventibus et redditibus Sernonicza nostrae Ledenizza ducatos decem auri nomine donationis, et eleemosynae perpetuae. Cum hoc, quod Fratres praefati Monasterii perpetuis temporibus teneantur dicere unam Missam omni heb-domada in dicta Ecclesia pro salute nostra, ac consortis nostrae charissimae, ac filii nostri dilectissimi, nec non defunctorum nostrorum, mandantes, et commit-tentes omnibus haeredibus, vel successoribus nostris, quatenus hanc ordinationem nostram, ac donationem, et eleemosynam dictorum decem ducatorum perpetuo firmum, ac ratum habeant, et manuteneant, observent, et observari faciant invio-labiliter. Et si aliquis, cujusvis conditionis existat, pro tempore futuro attentaverit, aut contravenerit huic praesenti nostrae ordinationi, seu donationi, et eleemosynae praedictae, cadat in iram Dei, ejusque Matris 849 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 849 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 849 11. 08. 2025 15:22:52 11. 08. 2025 15:22:52 Bosnia Seraphica 806, 806b semper Virginis Mariae, ac beati Francisci. In quorum omnium praemissorum fi-dem, et testimonium has nostras litteras patentes ad perpetuam rei memoriam jus-simus fieri, nostrique soliti majoris sigilli appensionis fecimus munimine roborari. (L. S.) Datum Sluingii die 14. mensis Septembris 1487. IV. Cum autem bona Frangepaniana partim ob divisionem eorumdem par-tim quod plurima â Turcis occupata fuerint, diminuta fuissent, hanc eleemosynam Nicolaus unus ex ultimis ejusdem Inclytae familiae palmitibus nonnihil restrinxit, ac in aliam in natura videlicet 6. star. tritici ex castro Novi dandi commutavit, quam eleemosynam Conventus fideliter quotannis percipit. Litterae autem donationales in Illyrico idiomate exaratae ex ipso Originali desumptae hunc continent tenorem: My Miklous Frankopan Groffh Tersaczki, Kerchki, Szeynski, y Modruski etc. Dajemo nasnaine usim, Kimsei dozthoy, kako buduchi perva urimena jedan od nashyh prighih od malina nasega Sernouwnicze Redu, y Clostrj Zuethoga Fran-ciska V Segnyu jednu eleemosynu odluchih y oztavil bil usako letho davathi, à to dokleye imanye joshie Frankopansko skupa bilo y doke Turczi ovih crayenii nisu bili opustili, a zada buduchi tesno urime, y od Turak, y od drughih nepriatelou na-sha imaina poroblena y odusetha. Zato my pousem tom odluchujemo, y zapoveda-mo nashemo Officialu, ili Prokolabu zadasniemu, y ki potle za nym budu v nashem gradu Novom, da imaju usako letho od rechenoga malina Sernounicze okolu zue-thoga Mihalia dne gori rechenomu Clostru, ali Fratrom S. Franciska u Szenyu zto-yechim v' ime eleemosyne sezt stari Richke ali Vinodolske mere davathi psenicze. I nato dasmo ta lizt rukom nashom podpizan, y navadnim pechatom podpechachyen. Datum Novi 5. Julii Anno 1632. (L. S.) Nicolaus Comes de Frangepanibus Versio.487 Nos Nicolaus Frankopan Tersacti, Vegliae, Segniae et Modrussiae Comes etc. no-tum facimus omnibus, ad quos spectat quomodo anteactis temporibus quidam Prae-decessorum nostrorum proposuerit ac commiserit de Molendino nostro Sernouni-cze Ordini et Conventui Sancti Francisci Segniae dari Eleemosynam quamdam quotannis, et hoc quidem dum Dona Frangepanica adhucdum unita exstitissent, et dum Turcae haec Confinia necdum depopulassent, nunc autem sint tempora desola-ta, et Bona nostra et â Turcis et ab aliis hostibus depredata ac direpta. Hinc propter haec omnia proponimus ac praecipimus Officiali seu Provisori nostro praesenti, et futuris post eumdem in Castro nostro Novi, quod omni anno circa Festum S. Michaelis de dicto Molendino Sernounicze suprafato Conventui seu Fratribus S. Francisci Segniae commorantibus debeant dare in Eleemosynam sex stari frumenti ad mensuram Fluminensem seu Vinodolensem. Et eapropter profentes exaramus literas nostra manu subscriptas, et solito sigillo munitas. Datum Novi 5. Julii 1632. (L. S.) Nicolaus Comes de Frangepanibus 850 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 850 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 850 11. 08. 2025 15:22:52 11. 08. 2025 15:22:52 V. CONVENTUS Ad S. P. N. Franciscum In Civitate Segniensi In citeriori Dalmatia 806a §. III. De gratiis, et beneficiis, â Regibus [Hungariae] Chrovatiae488, ac postea â Domo Austriaca huic Conven- tui clementer collatis. I. Primus [Hungariae] Chrovatiae489 Regum, qui specialem in hunc Con-ventum, et totam Seraphicam Religionem affectum pluribus beneficiis demonstra-vit, erat Mathias Hunyades, dictus Corvinus; is enim ex proventibus telonii Se-gniensis omni Hebdomada 40. solidos, seu 2. libras Conventui tribuendas assigna-vit. Haec eleemosyna, quam Mathias pro medietate auxit, originem trahere videtur, ex fundatione Stephani de Frangepanibus §. praec. n. 1. insinuata, is namque suo dato Segniae A. C. 1355. in suis litteris incip. Universis, et 851 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 851 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 851 11. 08. 2025 15:22:52 11. 08. 2025 15:22:52 Bosnia Seraphica 807 singulis harum notitiam habituris assignavit ex suis Segniensibus proventibus Con-ventui quolibet mense 4. libras. Fieri quippe potuit, ut Mathias, ad quem defuncto Martino de Frangepanibus Civitas Segniensis denuo devoluta fuit, eleemosynam prius ex telonio Segniensi dari solitam, non tantum confirmatam, sed et auctam esse voluerit. II. Quamvis verò Mathiae Regis nulla extent litterae huius eleemosynae confirmatoriae, sufficienter tamen ex litteris ejus Successoris Uladislai Regis colli-gitur, eumdem hanc eleemosynam aut assignâsse, aut confirmâsse, et auxisse. En litteras Uladislai signatas Budae A. C. 1505. ex Originali desumptas: Nos Uladislaus Dei gratia Rex Hungariae, et Bohemiae etc. Memoriae commendamus tenore praesentium, significantes, quibus expedit universis. Quare pro parte, et in personis Religiosorum Fratrum Ordinis Sancti Francisci de Obser-vantia in claustro Segniensi degentium nostrae in hunc modum expositum extitit Majestati: Quomodo alias Serenissimus Princeps condam Dominus Mathias Rex praedecessor noster felicis reminiscentiae, considerata ipsorum Fratrum egestate, praefato claustro, consequenterque ipsis Fratribus certam pensionem quadraginta scilicet denarios monetae Veneciensis facientem, in prima porta ipsius Civitatis nostrae Segniensis de thelonio isticidem exigi solito, pro sustentatione eorumdem Fratrum singulis hebdomadis omni videlicet anno in perpetuam eleemosynam dare deputâsset. Quae quidem pensio licet ipsis Fratribus ad haec usque tempora, inte-graliter administrata fuerit, et de praesenti quoque administraretur. Ne tamen aliquo temporum in processu Fratres ipsi hujusmodi pensione per quoscumque privari, seu fraudari possint, ob hoc nos quoque tum supplicatione pro parte ipsorum Fra-trum nostrae superinde oblata Majestati, benigne admissa, tum verò et potissimè ob singularem devotionem nostram, quam erga beatum, ac Seraphicum Patrem Franciscum, consequenter venerandam Religionem ipsius praedictam gerimus, et habemus, ejusmodi pensionem deinceps de eodem telonio nostro in prima, ut prae-mittitur, porta praedicta Civitatis nostrae eidem claustro consequenterque Fratribus in eodem degentibus in perpetuam eleemosynam amodo singulis annis omni heb-domada successivis semper temporibus de novo dandam duximus, et deputandam, imo damus, donamusque, et deputamus praesentium per vigorem. Quocirca vobis fidelibus nostris Capitaneis dictae Civitatis nostrae Se-gniensis modernis scilicet et futuris, nec non Officialibus, et teloneatoribus eorum-dem in praedicto telonio pro tempore constitutis, praesentes nostras visuris, harum serie firmissimi committimus, et mandamus, ut amodo deinceps singulis annis omni videlicet hebdomada successivis, ùt praemittitur, temporibus praescriptam pensio-nem quadraginta denarios facientem, praedicto claustro, consequenterque Fratribus praedictis in eodem degentibus de dicto telonio sine omni exquisita occasione, et difficultate aliquali semper cum effectu dare, et administrari facere 852 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 852 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 852 11. 08. 2025 15:22:52 11. 08. 2025 15:22:52 V. CONVENTUS Ad S. P. N. Franciscum In Civitate Segniensi In citeriori Dalmatia 808 singulis harum notitiam habituris modis omnibus debeatis, et teneamini, aliud gra-tia nostra sub obtentu nulla ratione facere audeatis, praesentibus perlectis, exhiben-tibus restitutis. Datum Budae in festo Ascensionis Domini anno ejusdem millesimo quingentesimo quinto. Regnorum nostrorum Hungariae etc. anno decimo quinto, Bohemiae vero tricesimo quinto. III. Ludovicus II. Rex Hungariae non degener filius Uladislai eamdem donationem, et eleemosynam 40. solidorum monetae Venetae, ut eo firmius consi-stat, novo gratioso diplomate confirmare dignatus est, praecipiendo Bano Croatiae, et Capitaneo Segniensi, ut eamdem Fratribus fideliter administrari faciant, ut ex sequenti originali patet diplomate: Nos Ludovicus Dei gratia Rex Hungariae, et Bohemiae etc. Memoriae commendamus tenore praesentium significantes, quibus expedit universis. Quo-niam intelligamus ex litteris Serenissimi Principis quondam Domini Uladislai Re-gis, Genitoris nostri charissimi divae memoriae coram nobis in specie productis, illam deputationem sive pensionem quadraginta scilicet denarios monetae Ve- neciensis facientem, quam alias Serenissimus condam490 Dominus Mathias Rex immediatus praedecessor praefati condam491 Domini, et Genitoris nostri claustro Fratrum Ordinis Divi Francisci de observantia in Civitate nostra Segniensi funda-to degentium, in prima porta ipsius Civitatis nostrae Segniensis de telonio ibidem exigi solito, pro pia eleemosyna, in sustentationem eorumdem Fratrum, singulis hebdomadibus omni videlicet anno perpetuè suis litteris mediantibus fecisse perhi-betur â temporibus eorumdem divorum Regum nostrorum scilicet praedecessorum eisdem claustro, et Fratribus semper usque huc integraliter fuisse restitutam. Volen-tes nos quoque vestigio ipsorum divorum Regum, maximè in tam pia, et salutari re, inhaerere: Ut igitur haec salutaris eleemosyna largitur etiam nostris temporibus, et deinde in perpetuum praefato claustro Segniensi, et ejusdem Fratribus sine aliqua recusa semper in isto loco deputato, et de dictis proventibus administretur. Eandem ipsam pensionem eisdem Fratribus Observantibus Sancti Francisci, et consequenter dicto eorundem claustro Segniensi cum ad humillimam ipsorum Fratrum supplica-tionem, tum verò et potissimè ob specialem devotionem nostram, quam erga ipsum beatum Franciscum, et ejus Ordinem Seraphicum piè, atque religiosè gerimus, in praedicta prima porta dictae Civitatis nostrae Segniensis de eodem telonio nostro, nos quoque instar praefatorum Serenissimorum Regum Mathiae videlicet, et Ula-dislai Patris nostri charissimi de novo singulis annis omni hebdomada successivis perpetuis temporibus dandam persolve- 853 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 853 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 853 11. 08. 2025 15:22:52 11. 08. 2025 15:22:52 Bosnia Seraphica 809 ndam, et deputandam duximus, imo damus, donamus, et deputamus praesentium per Vigorem. Quocirca vobis fidelibus nostris Reverendo in Christo Patri Domino Petro Beryzlo Episcopo Ecclesiae Wesprimiensis Regnorum nostrorum Dalmatiae, Croatiae, et Sclavoniae Bano, nec non Capitaneo dictae Civitatis nostrae Segniensis, futuris etiam Banis eorumdem Regnorum nostrorum, et Capitaneis ipsius Civitatis nostrae: Item Officialibus, et teloniatoribus eorumdem in praedicto telonio pro tem-pore constitutis, praesentes nostras visuris, harum serie firmissimè committimus, et mandamus, quatenus amodo deinceps singulis annis omni videlicet hebdomada perpetuis, ùt praemittitur, successivis semper temporibus praescriptam pensionem quadraginta denarios facientem praefato claustro Segniensi, et consequenter dictis Fratribus in eodem degentibus de dicto telonio, sine omni recusa, difficultateque, et exquisita occasione aliquali, semper cum effectu dare, reddere, darique, et reddi, ac administrari facere modis omnibus debeatis, et teneamini. Alius gratiae nostrae sub obtentu nulla ratione facere audeatis, praesentibus perlectis, exhibentibus restitutis. Datum Budae in festo S. Antonii Abbatis, et Confessoris Anno Domini Millesimo quingentesimo decimo septimo. Regnorum nostrorum Hungariae etc. anno primo Bohemiae verò similiter primo. IV. Suorum praedecessorum piis vestigiis inhaerens Ferdinandus I. Ro- manorum Rex et Hungariae [Imp.]492 Rex immediatus Ludovici Successor dato anno 1548. mandato ad Vice-Dominum Carnioliae praedictam hebdomadalem eleemosynam confirmare benigne dignatus est. Regiam Resolutionem D. Christo-phorus â Khüllenberg Vice-Dominus Carnioliae, Exactori Segniensi D'no Sebastia-no de Sackh his verbis intimavit: Edler Vester, und lieber Einnemer, Eüch seye mein Willig dienst zuvor. Was gestalt mir die Röm. Kay. May. beuilcht bey eüch zu verordnen N. dem Con-vent des Closters Sandt Franciscen Ordens vor der Stadt Zenk das wochentlich almusen gelt in demselben beuelch begriffen, zu raichen, und zu geben, das werdet Ir auß Abschrifft desselben merers, und nach lengs vernemen. Darauf ist in Crafft solchs beuelchs mein Verordnung, Ir wellet gemelten Convent dasselb verordnet Almusen gelt, was und wie viell dasselb von dato gemelts beuelchs anzuraitten, biß zue Außgang dits Jars bringen würdet, und ainst erlegen, des auch Quittung nemen: vnd damit aber das Neün und vierzigist Jars das Convent nit wochenlich quittierens bedurfft, auch Ir diese Außgaab bas leichter zu raittung stellen mügt, so wellet sie das Convent zu dem halben Jar solches Ires wochengelts miteinander gegen Quit-tung abrichten, und zu Außgang des ganzen Jars gleichfals 854 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 854 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 854 11. 08. 2025 15:22:52 11. 08. 2025 15:22:52 V. CONVENTUS Ad S. P. N. Franciscum In Civitate Segniensi In citeriori Dalmatia 810 doch alß dan ein fällige Quittung Ires wochengelts, wie viell das selb bemelts Jars in Summa bringt, empfahen. Was Ir aber auf diesen Kay. beuelch, auch mein ve-rordnung, und des Convents ordenlichen Quittungen ausgebt, das solle euch durch mich in Raittung gelegt, und für guet Außgaab passieret werden. An dem allen be-schicht Kay. May. Mainung. Datum Laybach den 11. tag Novembris Im 1548. Jar. Christoph von Khüllenberg Röm. Kay. May. Rath, und Vizdomb in Crain V. Hanc eamdem eleemosynae deputationem confirmavit Maximilianus II. Ferdinandi I. et in Imperio, et in Regno Hungariae Successor de dato 10. Mar-tii 1574. Haec eleemosyna Conventus pacifice fruebatur usque ad initium guber-nii Augustissimae Imperatricis, et Reginae Hungariae Mariae Theresiae feliciter regnantis tempore sagacioris saeculi Aulici, et Officiales deputata, pensiones, et eleemosynas ex publico aerario dari solitas solvere detrectabant, usque ad produc-tionem tituli, vi cujus similes pensiones solvebantur. Ut Conventus Segniensis hac eleemosyna non privaretur, titulum perceptionis ejusdem Serenissimo Principi Jo-sepho Friderico Hildeburgshausen tunc Caes'o-Regio Commissario in his partibus demonstravit simulque supplicem libellum, pro contionanda hujusmodi eleemosy-na humiliter eidem porrexit, qui visis justis Fratrum fundamentis iisdem consuetam 40. hebdomadalium solidorum (qui in anno exportant germ. mon. fl. 19. X. 39.) eleemosynam dari benigne indulsit hoc Rescripto: denen Supplicanten wird hiemit nachrichtlichen zurug bedeütet, das selben gleich vorhin, auch in das künftige das gebettene Allmosen geld pr' Jährlichen Neünzehen gulden 39. Xr' bey dem Kay. Königl. Oberambt alhier gnädigst placidirt werde. Auß dem Kay. Königl. Obe-rambt Zenk den 15. Julii 1746. Et hac eleemosyna Conventus usque in hodiernum diem pacificè fruitur. VI. Inter speciales Regales Eleemosynas, quas Conventus isthic ex aerario Caesareo percipit, non ultimum occupat locum eleemosyna 100 fl. quos Aug'ma Im-peratrix, et Regina Hungariae Maria Theresia ad preces P. Cyrilli Makay Guardiani anno 1756. ex proventibus telonii salis Conventui quolibet anno pendi jussit loco panis ob servitio, quae Conventus militi praesidiario cathechysando, conciones ger-manicas habendo, confessiones audiendo, et in arce Missas celebrando praestat. Resolutio Caesarea, ex Legali, et authentica copia desumpta talis est: Von der Kay. Königl. Ministerial Banco geföhlen Administration in her-zogthum Crain, und Littorali Austriaco wegen den Kay. Königl. Mauth Ober- und Salz Amt zu Zengg hiemit anzufüegen. 855 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 855 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 855 11. 08. 2025 15:22:52 11. 08. 2025 15:22:52 Bosnia Seraphica 811 Es hat das Saltz Amt durch bericht von 16. expirati anhero das Einrathen gemacht, womit denen Supplicirenden P. P. Franciscanern dortselbst in ansehung ihrer würklichen Armuth, und sowohl denen in der Stadt alda einquartirten Militar Invaliden, alß in den Castol Castel leistenden eifrigen Gottes- und Kirchen- diens-ten zu ihrer hinlänglichen Subsistenz ein Jährliches Allmosen pr' 200. f. auß dissei-tigen Ærario eingestanden, und verlichen werden mächte. Ob nun zwar alle Merita, so diesen Geistlichen Supplicanten zugehen, in keinerley weise den Banco respiciren, Ihr eingereichtes Anlangen, und Gesuch auch nur um, und auf einen beytrag eines täglichen Comiss-brods für die denen In-validen leistende Assistenz ob deren nunmehro zum Commercial-fundo gezogenen dasiger Stads Einkünften, als worauß Sie vorhin â Magistratu zum theil erhalten worden wären, gestellet ware. So will jedoch eine hoche Instanz in Anbetracht, das in Zengg das Saltz-Ne-gotium, oder Aerarium Bancale gelihen, diesen Supplicirenden P. P. Franciscanern zur beyhilf ihrer vnterhaltung Jährlichen ein hundert gulden Eleemosynae nomine â 1'ma Januarii gegenwärtigen Jahrs anfangend, auß disseitigen gefällen erfolgen zu lassen verwilliget, so forth also gemäss eingelangt hochlöbl. Kay. Königl. Minist. Banco Deputations Rescript dato Wienn den 9. et praesent. 21. finientis Ihme Mau-th Ober- und Saltz Amt mitgegeben haben, erdeüte einhundert gulden denen P. P. Impetranten Jährlich gegen denen behörigen Quittungen auß denen unterhabenden Saltz gefählen abzufolgen, und sothaner Auflaag in Rechnung mittlest gegenwärti-ger verordnung zu Legitimiren. Laybach den 22. Marty 1756. Christoph Lorenz frey. v' Flachenfeld. Collationirt, und ist vorstehende mir vorgelegte Abschrifft seinem bey hiesigen Kay. Königl. Saltz- und Mauth- Ober Amt aufbehaltenen Originali durchgehends gleichlautend befunden worden. Zengg den 6'ten April 1770. Albrecht Wolffgang Fritz (L. S.) K. K. Haubtmann Amts Verw. act. 856 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 856 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 856 11. 08. 2025 15:22:52 11. 08. 2025 15:22:52 V. CONVENTUS Ad S. P. N. Franciscum In Civitate Segniensi In citeriori Dalmatia 812 VII. Capellania campestris, vi cujus unus sacerdos tenetur singulis diebus Dominicis, et festivis Missam celebrare, et militibus praesidiariis verbum Dei pro-ponere, eosque in doctrina Christiana instruere, fuit Conventui collata anno 1690. ab Inclytis Provinciae Carnioliae statibus. Olim pendebantur quolibet mense 8. f. sicque in anno f. 96. nunc Carlostadio ex militari Generalatûs Cassa penduntur tan-tum f. 60. quod autem olim 96. f. dati fuerint, patet ex ipso Rescripto hujus tenoris: Zu folge der denen herrn P. P. nach hiebevon gegebenen Vertröstung wür-det denen selben der durch Ableiben herrn Joseph Pichi erledikte feld Caplaney-plaz mit monatlichen 8. f. hiemit, jedoch auf einer löbl. Landschaft wohlgefallen, und so gestalten verlichen, das sie H. H. P. P. die von alters hero gebrauchige Officiatur unerlaghaft verichten, auch dessen der herr Zall- und Proviant Amts Verwalter der Meergränizen nachrichtlich wurdet seyn solle. Datum Laybach den 13. 9'ber 1690. G. S. Graff, und herr v' Gallenberg J. H. Gr. v' Auersperg Lands Verwalter in Crain Marx Antoni von Pillichgraz Octavius Buccelleni Verordneten Amts Praesident. §. IV. De aliis fundationibus, et legatis olim huic Conventui factis. I. Dictum fuit supra §. 1. n. 1. quod Conventus anno 1272. jam habuerit unum hortum penes puteum, ibique alius hortus anno praecitato, ut ibidem adduc-tum instrumentum demonstrat Conventui donatus fuit. Anno verò 1295. Comites de Frangepanibus non procul ab antiquo Conventu, et prope praedictos hortos alium hortum Conventui Fratrum Minorum donarunt, ut ex subjuncto donationis instru-mento, quod ex Originali transumo, patet. In aeterni Dei Nomine Amen. Anno â Nativitate Domini Millesimo ducen-tesimo Nonagesimo quinto, Indictione octava, die decimo intrante Novembri: Tem-pore quidem Domini nostri Andreae Dei gratia Serenissimi Regis Hungariae, et Domini Nicolai eadem gratia Segniensis Episcopi, ac Nobilis viri Domini Leonardi Veglae, Vinodoli, Modrussiae, et Seczeche Comitis, nec non Segniae ….. Dominus Comes Stephanus Ungarius, olim felicis memoriae Comitis Joannis socius cum consensu, et voluntate Comitis Leonardi praedicti, et Comitis Bartholi nepotis sui Divini Numinis intuitu, ac titulo purae, et irrevocabilis donationis 857 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 857 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 857 11. 08. 2025 15:22:52 11. 08. 2025 15:22:52 Bosnia Seraphica 813 quae dicitur inter vivos, et pro suorum, ac Comitis Joannis antedicti remedio pec-catorum coram me Notario, et testibus infrascriptis praesentem facit donationem. Donavit namque Covello Nosdrogne Procuratori Conventus Fratrum Minorum de Segnia recipienti vice, et nomine Conventus Fratrum Minorum nunc, et per tem-pora futura in Segnia degentium quemdam suum hortum positum, ac situm prope puteum magnum et prope locum Fratrum Minorum de Segnia, vel si qui alii sunt Confines constituens ex nunc dictum hortum, donatum ipsi donatarii vice, et nomi-ne, ipsius Conventui recipienti nomine, possidere, vel quasi. Et volens, ut ex nunc ipsius horti donati in ipsum Covellum Procuratorem dominium sit translatum, et ipsa res de caetero fiat ei. Quam quidem donationem nulla ex causis illis, quibus de jure salutis causa donationes revocari dicuntur, sive aliquo alio jure, ratione, vel causa, statuto, et consuetudine Provinciarum, Civitatum, vel locorum, seu Cano-num, vel legum auxilio, per quod contra dictam donationem posset ire, vel allegare, aut ipsam infringere quoquo modo alio istud publicum instrumentum in aliquo im-pedire, penitus non obstante, perpetuò firmam, et ratam, et omnino irrevocabilem esse, praefatus Dominus Comes Stephanus scienter, et spontaneè passus set, voluit, et mandavit. Actum Segniae in domo Domini Mugne praesentibus Dominis Ric-ciardo de Venusia Vice-Comite Veglae, Ricciardo de Gaeta, et Scoto de Aretio, ac aliis testibus ad haec rogatis, et vocatis. Jacobus Physicus quondam Guidonis filius Imperiali authoritate Notarius publicus in his omnibus interfui, et ut supra legitur, scripsi, atque firmari rogatus. II. Cum ex hucusque adductis pateat, quod Fratribus Minoribus Conventus Segniensis diversis temporibus tres horti donati fuerint, et quidem omnes penes puteum magnum; quia vero Fratres nunc unicum hortum sat spatiosum possideant, signum est, quod praenominati tres horti in unum coaluerint; nisi malis dicere, quod alii horti post lapsum temporis denuo aut donatorum haeredibus restituti aut diven-diti fuerint, ac pretium in fabricam Conventus, et Ecclesiae insumptum, magnis quippe sumptibus in aedi[fi]catione493 novi Conventus intra moenia Civitatis opus erat, ut Cap. seq. fusius videbitur. III. Plures quoque vineas, et terras habuit olim Conventus praesertim tempore Conventualium quarum omnium donationum, aut emptionum instrumen-ta adducere longum nimis foret, unde pro habenda aliquali antiquitatis notitia eas synopticè commemorare sufficiet: Sic Anno 1339. Domina Elisabetha Comitissa de Legle donavit Conventui unum terrenum, ubi nunc est vinea dicta Dolaz. Anno 1371. donata fuit una vinea Conventui sita in Valle Beshka. Anno 1387. reliquerunt Conventui Jacobus Franciscus, et Elisabetha Paon quoddam terrenum. Anno 1404. Quaedam Domina Dragoglubi unam vineam supra hortum Fratrum Praedicatorum juxta viam, quae ducit ad Stermaz donavit Conventui Minorum. Anno 1406. qui-dam Presbyter Padrigno donavit unam vineam. Anno 1417. Quidam Domulus 858 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 858 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 858 11. 08. 2025 15:22:52 11. 08. 2025 15:22:52 V. CONVENTUS Ad S. P. N. Franciscum In Civitate Segniensi In citeriori Dalmatia 814 legavit Conventui certas possessiones. Anno. 1420. Matthaeus Mazurata legavit unam vineam. Anno 1468. Georgius Rizzani donavit Conventui unum terrenum in Beshka. Plures etiam erant, qui de vineis, et domibus ad certos census, quos livellas vocant, Conventui quotannis dandos suos haeredes in testamentis obligârunt. IV. Multae quoque domus Fratribus Minoribus Conventus Segniensis â benefactoribus relictae erant, et quidem: Anno 1292. D. Michael Vesanello donavit unam domum Segniae sitam. Anno 1293. D. Petrus de Barthe civis Jadrensis do-navit unam domum. Anno. 1339. denuo 2. domus Conventui donatae erant. Anno 1350. Ill'ma Domina Elisabetha vidua Domini Duimi Comitis Segniensis donavit unam domum Segniae sitam. Anno 1354. Eadem Comitissa donavit aliam domum cum una vinea. Anno. 1374. quidam donavit unam domum Conventui cum hac conditione, ut habeat sepulturam in Ecclesia nostra. Anno eodem quaedam Maria donavit Conventui unam domum. Anno 1379. iterum una domus Conventui do-nata fuit. Anno 1380. D'na Elisabetha Comitissa â Frangepanibus donavit unam domum Conventui. Anno 1546. Domina Lucia Cramariza donavit unam domum. Anno 1549. Georgius Woinitsch legavit unam domum Conventui. Anno 1570. erat etiam una domus Conventui donata. Flumine quoque duas domos possidebat Con-ventus Segniensis, quas circa annum 1596. inhabitabat quidam D. Bono. Plures item domus relictae erant Conventui, ita tamen, ut haeredes eas inhabitarent, cum obligatione Conventui quolibet anno certum censum praestandi. V. Ut autem de praedictis domibus Fratribus Minoribus Conventus Se-gniensis ex Provincia Bosnae noviter introductis (quibus licet de Observantia ex privilegio Sixti IV., ut supra p. 2. c. 12. §. 2. fol. 194. visum, licuit bona stabilia ob excursiones Turcarum, et asperitatem loci possidere) census fideliter pendatur, demandavit Mathias Rex Hungariae anno 1475. Capitaneo Segniensi, ut solicitam curam gerat, ne Fratres in suis juribus, privilegiis, libertatibus, ac possessionibus â quovis sub quocunque praetextu turbentur. Litterae Mathiae Regis ex Originali desumptae hunc continent sensum: Mathias Dei Gratia Rex Hungariae, Bohemiae etc. Fidelibus nostris Capi-taneis Civitatis nostrae Segniensis de Regno nostro Croatiae praesentibus, et futuris praesentium notitiam habituris, ipsorumque vices gerentibus salutem, et gratiam. Quia nos tam propter singularem devotionem, quam erga beatum, ac Seraphicum Patrem Franciscum et consequenter venerandam Religionem, Fratres ipsius de Observantia â teneris annis nostris gessimus continuo, atque gerimus: Tum verò propter justitiam, et aequitatem (quarum nos veros fautores, et indubitos esse co-gnoscimus dispensatores) cupientes eosdem Fratres sub felicis nostri ditione regi-minis, et tutela, quantum fas est, omni inquietudine fieri immunes, ut eo liberius Regi famulari valeant sempiterno. Idcirco Fratres praetitulatae Religionis Sancti Francisci de Observantia in ipsa Civitate nostra Segni- 859 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 859 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 859 11. 08. 2025 15:22:52 11. 08. 2025 15:22:52 Bosnia Seraphica 815 N'o 35. ensi commorantes vice Majestatis nostrae personis vestris comisimus, committi-musque per praesentes protegendos. Idcirco fidelitati vestrae serie praesentium fir-missimè praecipimus, et mandamus, quatenus ammodo imposterum praenominatos Fratres videlicet Vicariae Bosnae praesentes, et futuros, ac ipsorum claustrum de Segnia contra quoslibet impetitores, et turbatores protegere, tueri, ac indemniter manutenere debeatis, et teneamini. Signanter autem in domibus, et censibus earum-dem domorum, quas videlicet Fratres ipsi in illa Civitate nostra ex indulto Sanc-tissimi Domini nostri Papae tenent, et habent, quos census eisdem Fratribus solvi debendos nulli omnino hominum turbare, aut se ad ipsos quomodocunque ingerere permittatis, nec permitti faciatis, sed integraliter eis administrari procuretis. Si quid autem per quemquam adversus praedictos Fratres, eorumque claustrum occasione domus, et censuum hujusmodi contra formam nostri mandati qualitercunque foret, aut fieret attentatum talium damnosam impetitorum licentiam per omnia opportuna gravamina compescatis auctoritate nostra Regia, praesentibus vobis in hac parte specialiter attributa mediante. Praesentes autem, quas secreti sigilli nostri appensio-ne communiri fecimus, post earum lecturam semper reddi volumus, et mandamus praesentanti. Datum Budae Sabbato proximo post festum beati Barnabae Apostoli. Anno Domini millesimo quadringentesimo septuagesimo quinto. Regnorum nos-trorum anno Hungariae scilicet decimo octavo, Bohemiae verò septimo. VI. Uladislaus Rex Hungariae Mathiae Corvino non tantum in Regno Hungariae, sed et pietatis, et propensionis erga Minoriticum Coetum, praesertim verò Conventum Segniensem successor sui immediati praedecessoris vestigiis in-haerens, Fratres Minores Conventus Segniensis sub suam tutelam, curam, et pro-tectionem Regiam suscepit, Capitaneoque Segniensi firmissimè demandavit, ut Fratres praedicti claustri contra quoscumque iniquos impetitores, et molestatores protegat, ac domorum eorumdem injustos invasores compescat, prout id ex ejus-dem gratiosis litteris, quae ex Originali prostant, desumitur, quos signavit Budae in festo Ascensionis Domini Anno 1505. Quia verò hae litterae Uladislai Regis fermè coincidunt cum prioribus Mathiae Regis, eas hic, ut brevitati consulam, consultò ommittendas esse judicavi. VII. Non obstante hac sapientissima Regia provisione, mox anno sequenti 1506. quidam Hieronymus de Froncis iniqua usurpatione aliquas domos ad Con-ventum Segniensem spectantes suae subjecit potestati, cujus audaces conatus prae-laudatus Uladislaus Regia potentia sequenti ex Originali desumpto Rescripto con-fractos esse voluit: Uladislaus Dei gratia Rex Hungariae, et Bohemiae etc. Fidelibus nostris Magnificis Andreae Both de Bayna, et Marco Horvath de Camichar Regnorum nos-trorum Dalmatiae, Croatiae, et Sclavoniae Banis salutem et gratiam. Ex querelis et supplicationibus Religiosorum Fratrum Minorum de Observantia Conventus, ac Ordinis Sancti Francisci extra muros Civi- 860 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 860 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 860 11. 08. 2025 15:22:52 11. 08. 2025 15:22:52 V. CONVENTUS Ad S. P. N. Franciscum In Civitate Segniensi In citeriori Dalmatia 816 tatis nostrae Segniensis fundati degentium Nobis expositum extitit, qualiter his an-nis superioribus, inter ipsos exponentes ab una, ac quadam Jeronymum de Froncis, partibus ab altera ratione quarumdam domorum lapidearum, aliis eisdem exponen-tibus, et exponentium Ecclesiae legatarum primum in praesentia Judicis, et Jura-torum Curiae dictae Civitatis nostrae Segniensis mola fuisset quaedam causa, et pro parte ipsorum exponentium adjudicata, ac tandem per viam appellationis in primam fidelis nostri egregii Alberti Lomyay, alias Capitanei Segniensis deducta, et rursus pro eisdem exponentibus adjudicata, deindeque in Curiam Majestatis nostrae pro-vocata extitisset. Quamvis jus, et proprietas hujusmodi domorum hic quoque in Curiam Majestatis nostrae eisdem exponentibus, et praefatae Ecclesiae Segniensi readjudicata extiterit, et post factam hujusmodi adjudicationis iidem exponentes in pacifica possessione hujusmodi domorum per certa tempora perstiterint, tamen ex post dictus Jeronymus, nescitur quorum ductus consilio, extractis pro se ex cancel-laria nostra, quibusdam litteris nostris Reverendo Vincentio Episcopo Ecclesiae Ot-tocensis sonantibus, quarum vigore easdem domos ab ipsis exponentibus, et dicta Ecclesia Segniensi readjudicari, et alienare fecisset. Unde Nos intellecta hujusmo-di supplicatione, pro parte ipsorum exponentium Nobis superinde oblata, nolentes eosdem exponentes sic indebite dictis domibus ipsorum privari, volumus, et damus fidelitati vestrae, harum serie firmiter, ut acceptis praesentibus, et rebus sic stanti-bus, si compereritis causam ipsam in facto domosque ipsas per litteras nostras, aut judicum Regni nostri Ordinariorum eisdem Fratribus, et dictae Ecclesiae Segniensi readjudicatas extitisse; Ex tunc non obstantibus litteris litteris nostris dicto Epi-scopo Otthocensi concessis, easdem domos de manibus dicti Jeronimi vel etiam ab his, in quorum manibus eadem nunc existerent, recuperare, eisque exponentibus, et dictae Ecclesiae Segniensi restituere, ac eosdem in eisdem contra quoslibet illegi-timos impetitores defendere debeatis, et teneamini aliud non facturi. Praesentibus perlectis, exhibentibus, restitutis. Datum Budae feria quarta proxima post festum Nativitatis B'mae Mariae Virginis Anno Domini Millesimo quinquagesimo sexto. (L. S.) VIII. Quoniam Hieronymus de Froncis coram Curia Regia causa cecidit, urgebat suum negotium coram curia Apostolica, obtinuitque pro se quasdam lit-teras Apostolicas subreptitie; tacebat enim, quod per tres sententias condemnatus fuerit ad restituendas Fratribus Minoribus â se iniquè possessas domos: Resciens id Julius II. Romanus Pontifex demandavit Archidiacono, Archipresbytero, et Primi-cerio Dioecesis Modrussiensis, ut re mature discussa praedictum Hieronymum ad restitutionem controversarum domorum compellant, ut id clarius ex ejusdem Julii Litteris incip. Suae Nobis datis Romae tertii Kal. Feb. 1511. patet, quas ex Originali adduco: 861 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 861 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 861 11. 08. 2025 15:22:52 11. 08. 2025 15:22:52 Bosnia Seraphica 817 Julius Episcopus Servus Servorum Dei Dilectis filiis Archidiacono, et Archipresbytero, ac Primicerio Ecclesiae Modrussiensis salutem, et Apostolicam benedictionem. Sua nobis dilecti filii Guardianus, et Fratres domus Sancti Francisci extra muros Segnienses Ordinis Fratrum Minorum de Observantia nuncupatorum peti-tione monstrarunt, quod licet alias postquam ipsi super quadam domo in Civitate Segniensi consistente domui dictorum Guardiani, et Fratrum per certam mulierem piè relicta coram certis judicibus in partibus illis ordinaria, seu etiam Apostolica auctoritate deputatis contra Jeronimum de Fronci laicum Civitatis, seu Dioecesis Segniensis litigando tres successive pro se, et contra dictum Jeronimum, ejusdem domus relictae adjudicatorias sententias reportaverint, et illarum vigore possessio-nem domus hujusmodi relictae assecuti fuerant, illamque per triennium, vel circa possederant, dictus Jeronimus super domo hujusmodi quasdam Apostolicas nulla tamen in eis de sententiis hujusmodi mentione facta ad certum judicem in Dioe-cesi Arbensi sub certa forma sub litteras impetravit, et cum ultimus Judex litteris praedictis sibi forsan praesentatis earum praetextu in causa hujusmodi procedere recusâsset, dictus Jeronimus falso praetendens exinde inter alia indebite se grava-ri, ad Sedem Apostolicam, ut dicitur, appellavit, sed quia appellationem legitimo cessante impedimento prosequi non curavit, appellatio hujusmodi deserta remansit. Quare pro parte dictorum Guardiani, et Fratrum Nobis fuit humiliter supplicatum, ut sententias hujusmodi robur faceremus firmitatis debitum obtinere, aliasque eis super his opportunè providere de benignitate Apostolica dignaremur. Quocirca cum, ut dicti Guardianus, et Fratres asserunt, in dicta Civitate, et Dioecesi Segnien-si aliquis judex competens, cui causa hujusmodi committi possit, non resideat de praesenti, discretioni vestrae per Apostolica scripta mandamus, quatenus, si vocatis dicto Jeronimo, et aliis, qui fuerint evocandi, de tribus sententiis hujusmodi vobis legitime constiterit, sententias ipsas sicuti rite prolata sunt, faciatis auctoritate nos-tra, appellatione remota firmiter observari, ac expensas, in quibus dictus Jeronimus condemnatus fuit, si taxatae non fuerint, provida moderatione praevia taxare cu-retis, et si taxationem ipsam per vos fieri contigerit, faciatis eisdem Guardiano, et Fratribus per censuram Ecclesiasticam appellatione cessante de expensis ipsis debi-tam satisfactionem impendi. Quod si non omnes his exequendis volueritis interes-se, duo, aut unus vestrum ea nihilominus exequatur. Datum Romae apud Sanctum Petrum Anno Incarnationis Dominicae Millesimo quingentesimo undecimo tertio Kal. Februar. Pontificatûs nostri anno nono. (L. Plumbi) 862 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 862 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 862 11. 08. 2025 15:22:52 11. 08. 2025 15:22:52 V. CONVENTUS Ad S. P. N. Franciscum In Civitate Segniensi In citeriori Dalmatia 818 IX. Praeter multiplices domos olim Conventui donatas, Conventus Se-gniensis adhuc praedia possidet duo, prata faenilia pro sustentandis equis, quos Conventus pro conducendis lignis, aliisque rebus in collectura acquisitis necessariò habere debet, quae prata Domina Helena Crussich Domina in Lupoglau in Istria Conventui donaverat cum onere unius Missae in festo S. Valentini dicendae, ut ex ejusdem testamenti paragrapho desumitur, qui sic sonat: Anno Domini 1565. scritto in Castello di Lupoglavo adi 21. Gennaro, Indizione 8. avanti li testimonij, e me Notario publico infrascritto al presente la Magnifica, ed onoratissima Sig'ra Ellena Crussich Padrona di Lupoglavo con sua benevolenza, reale considerazione, e forma ha lasciato, e lascia alli Frati di san Francesco in Segna due prati chiamati Sintitina sopra Segna, de' quali due prati, uno tengono li sopradetti Frati, ed altro Tomaso Crajaz chiamato Bubinaz in Segna, e che loro detti Frati doppo la morte di detto Tomaso abino da ricevere, il prato con patto, e condizione, che sopradetti Frati syno obligati in perpetuum nel giorno di S. Valentino à dire una Messa in Chiesa dove G. giacciono li suoi morti per l'anime loro: e questa è sua ultima volonta, e determinazione: In quorum etc. Al presente furonò testimonij il R'do in Cristo Padre Frà Mariano Bosn-yanin Praedicatore di Tersatto, Biagio Uranci, Antonio Ongaro tutti due servitori del Sig'r Crussich in Ongaria con Madonna Maria Firenza governatrice in Castello. Io Gioanni Ciller di Gorizia publico Imperial Notario ed al presente Can-celliere del Castello di Lupoglavo scrissi il presente scritto con sotto posto, il mio solito segno. X. D. Franciscus Christophorus Portner donavit Conventui Segniensi suam partem piscaturae, vulgo Tonnera in Lukovo cum onere, ut Conventus quoli-bet anno celebret unam Missam pro defuncto Domino Joanne Carolo Portner, prout ex instrumento illyrico idiomate anno 1693. concinnato patet: U Segnu na 18. Febrara 1693. Spoznajemo mi zdola podpisani, kako smo vidili med sobom od suih, i suakih partid racznu do danasgnega dneva; i tako obnadosmo med sobom, da neotosmo jedan drugomu nistar duzan, i suise toga dase Gospodin Franac Portnar Gospodinu Pateru Guardianu za takou del Tumner vikovienim nacinom suako letto govoritti jednu Missu od Conventa sa pokoiniga Gospodina Ivana Carla Portnara vice Kapitana biusega u Segnu, na to boglie tuerdosti rad naprosise strane obe zdola podpisane, mene zdola podpisana ovako upisati. Fr Marcus Cragui Guard'nus Fran Cristof Portnar Luka Uragnianin upisah Praemissam copiam cum suo originali mihi exhibito, et exhibiti restituto comportatam concordare testor infrascriptus. Datum Segniae in Cancellaria die 14. mensis Martii 1770. (L. S.) . Georgius d' Danicich Cancellarius 863 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 863 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 863 11. 08. 2025 15:22:52 11. 08. 2025 15:22:52 Bosnia Seraphica 819 XI. Omnes praedictae domus, terrena, et vineae, aliaque bona stabilia olim ad Conventum spectantia partim divendita, partim restituta ipsis fundatoribus, aut eorum haeredibus fuêre domus pleraeque cum aliis domibus permutatae, dum no-vus Conventus intra muros jussu Imperatoris Ferdinandi I. aedificaretur, ut Cap. seq. videbitur. Residuae domus domorumque census tempore, quo Provincia ad re-formationem transivit, alienata erant ita, ut Conventus nil stabile possideat praeter hortum penes puteum, et unum pratum, quod pro sustentandis animalibus necessa-riò habendis omnino necessariam judicabatur. Caput III. De demolitione Conventus extra Civitatem ac novi intra muros Civitatis erectione, ejusque variis restaurationibus. §. I. De Translatione Fratrum ad Civitatem. I. Extra omne dubium est, quod Conventus Fratrum Minorum Sancti Fran-cisci primitus erectus fuerit extra Civitatem post modernos hortos, et vineas in ipsa valle Segniensi, id enim non tantum traditio suadet, set et ipsae Scripturae origi-nales, quarum aliaquas cap. praec. adduxi, luculenter demonstrant: in iis quippe, ubi sermo est de Fratribus Minoribus, aut eorum Conventu semper fermè additur: Extra moenia, vel muros Civitatis Segniensis sitos, vel situm: Quinimo extantia ad-huc rudera id loquantur. Postquam verò Turcae vicinas Regiones Licam, scilicet, et Corbaviam sub suam potestatem redegissent, simul Ferdinandus I. Romanorum, et [Hungariae] Chrovatiae494 Rex, ne, si Turcas huic regioni conterminos obsidendae Civitatis cupido incessiset, ipso Caenobio aliquando potiti, tamquam ex tuto pete-rent oppidanos, et infesta oppugnatione ad ditionem compellerent, hinc jussit per Commendantem, et suas vices gerentem Segniae D. Joannem Lenkovitsch Anno Domini 1547. Conventum extra Civitatem solo aequari, et loco hujus illis attribuit Ecclesiam S. Spiritus penes modernum Conventum sitam in qua divina peragebant usque ad modernae Ecclesiae, et Conventus extructionem. II. Hanc Conventus demolitionem, et concessionem Ecclesiae S. Spiritus Summus Pontifex Paulus III. ratam habuit, et adprobavit, prout ex ejusdem Bullis mox adferendis, quas P. Joannes â Luca Venetus in continuatione P. Lucae Wad-dingi tom. 18. fol. 43. n. 33. Item Reg. Pont. fol. 461. Bullâ 73. et. fol. 462. Bullâ 74. citat. ex Regesto familiae Cismontanae fol. 136. et 137. clarius patet, quarum primae tenor iste est: Paulus Episcopus Servus Servorum Dei Ad perpetuam rei memoriam. 864 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 864 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 864 11. 08. 2025 15:22:52 11. 08. 2025 15:22:52 V. CONVENTUS Ad S. P. N. Franciscum In Civitate Segniensi In citeriori Dalmatia 820 Inter multiplices curas, quibus rerum occurentium varietate distrahimur, illam libenter amplectimur, per quam Religiosa loca construi, et personarum in illis pro tempore degentium status confoveri, ipsaeque personae Deo duce quietius, et commodius Divinis vacare possint, usque, quae propterea processisse dicuntur, ut firma perpetuo, et illibata persistant, libenter, cum â Nobis petitur, Apostolici mu-niminis adjicimus firmitatem. Sane pro parte dilectorum filiorum moderni Ministri, et Fratrum domus Segniensis regni Croatiae, Ordinis Fratrum Minorum nobis nuper exhibita petitio continebat, quod alias, cum alia eorum domus, quam tunc prope et extra muros Segnienses sitam habebant, per tunc in Civitate Segniensi pro charis- simo in Christo Filio nostro Ferdinando Romanorum, et Croatiae Rege ┬ […]495 illustri existentem Capitaneum de ipsius Regis jussu funditus diruta, et solo aequa-ta fuisset: ne, si eamdem Civitatem ab immanissimi Christiani nominis inimico Turca, aliquando, quod Deus avertere obsideri contigisset, ut jam erat tunc illius finibus conterminae, in ipsa domo hostis diverticulum, indeque expugnandae Ci-vitatis commoditatem, facultatemque cum maximo regnorum, et dominiorum ejus-dem Ferdinandi Regis, ac totius Reipublicae Christianae damno, et jactura haberet, et deinde idem Capitaneus in recompensam praedictae domus dirutae, praefatis Ministro, et Fratribus quamdam Ecclesiam, Capellam Sancti Spiritus nuncupatam intra muros ejusdem Civitatis consistentem, veluti ad ipsum Ferdinandum Regem, ac ipsius dispositionem plenè spectantem concessisset, et absignasset: Praefatus Minister, et Fratres ad dicti Regis Ferdinandi clementiam supplices accedentes ab eodem Ferdinando Rege petierunt, ut cum ad Omnipotentis Dei laudem, et glo-riam, aliam domum intra eamdem Civitatem construere, ac aedificare intenderent, concessionem, et assignationem sibi, ùt praemittitur, factas, gloriosè approbare, et confirmare, seu etiam, si opus esset, Ecclesiam ipsam eis de novo concedere, et assignare dignaretur: quorum tam justis devotisque petitionibus praefatus Ferdi-nandus Rex benigne annuens concessionem, et assignationem de eadem Capella per dictum Capitaneum, ut praefertur, factas hujusmodi ex certa ejus scientia, et de Regiae potestatis plenitudine approbavit, et confirmavit. Suo tamen, et alieno jure in omnibus semper salvo, ac tam tunc, quam pro tempore existenti Capitaneo praefatae Civitatis sub suae indignationis poena quatenus contra dictam confirma-tionem et approbationem praefatam domum, aut illius Ministrum, et Fratres pro tempore existentes super dicta Ecclesiae, et illius possessionem nullatenus impedi-re, aut molestare auderet, neque ab aliis id fieri permitteret, et alias sub certis forma, et modo mandari prout in ejusdem Ferdinandi Regis desuper confectis patentibus litteris dicitur plenius contineri. Quare pro parte moderni Ministri, et Fratrum prae-dictorum nobis fuit humiliter supplicatum, ut concessioni, et assignationi, ac con- 865 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 865 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 865 11. 08. 2025 15:22:52 11. 08. 2025 15:22:52 Bosnia Seraphica 821 firmationi, et approbationi hujusmodi pro eorum subsistentia firmiori robur Apos-tolicae confirmationis adjicere, aliasque in praemissis opportunè providere de beni-gnitate Apostolica dignaremur. Non igitur, qui personis universis, praesertim Reli-gionis, per quas Divini Nominis, et fidei Catholicae cultus protenditur, opportunae commoditatis auxilia libenter impendimus, litterarum praedictarum veriorem teno-rem praesentibus pro expresso habentes, ac modernum Ministrum, ac Fratres hujus-modi, ac eorum singulos, â quibusvis excommunicationis, suspensionis, et interdic-ti, aliisque Ecclesiasticis sententiis, censuris, et poenis â jure vel ab homine quavis occasione, vel causa latis, si quibus quomodolibet innodati existunt, ad effectum praesentium dumtaxat consequendum, harum serie absolventes, at absolutos fore censentes, hujusmodi supplicationibus inclinati, concessionem, et assignationem, ac confirmationem, et approbationem, nec non litteras Ferdinandi Regis hujusmodi, atque prout illas concernunt, omnia, et singula in dictis litteris contenta, licita tamen, et honesta auctoritate Apostolica tenore praesentium approbamus, et confirmamus, illisque perpetuae firmitatis robur adjicimus, nec non omnes, et singulos tam juris, quam facti defectus, si qui forsan intervenerunt in eisdem, supplemus, ac illa suos plenarios effectus sortiri, sicque per quoscumque judices, et Commissarios quavis auctoritate fulgentes, sublata eis, et eorum cuilibet quavis aliter judicandi, et defi-niendi facultate, et auctoritate, judicari, et definiri debere: Nec non quidquam secus super his â quoquam quavis auctoritate scienter, vel ignoranter contigerit attentari, irritum, et inane decernimus. Non obstantibus Constitutionibus, et ordinationibus Apostolicis, nec non dicti Ordinis juramento, confirmatione Apostolica, vel quavis firmitate alia roboratis, statutis, et consuetudinibus, caeterisque contrariis quibus-cunque. Nulli ergo hominum liceat hanc paginam nostrae absolutionis, confirmatio-nis, approbationis, adjectionis, suppletionis, et decreti infringere, si quis autem hoc attentare praesumpserit, indignationem Omnipotentis Dei, beatorum Petri, et Pau-li Apostolorum ejus se noverit incursurum. Datum Romae apud S. Petrum. Anno Incarnationis Dominicae Millesimo quingentesimo quadragesimo septimo. Quarto Nonas Julii, Pontificatus nostri anno decimo tertio. III. Tenor verò aliarum ejusdem Pontificis litterarum, in quibus praecipit Episcopo Caesenatensi, et Archidiacono, ac Vicario Generali Dioecesis Segniensis, ut Fratres in dictae Capellae Sancti Spiritus possessione manuteneant, et contra quoslibet molestatores eosdem defendant, et protegant, et sequens: Venerabili Fratri Episcopo Casenat., ac dilectis filiis Archidiacono Ecclesiae Segniensis, et Vicario Vene- rabilis Fratris nostri Episcopi Segniensis in Spiritualibus Generali. Hodie certas assignationem, et concessionem de quadam Ecclesia, Capella Sancti Spiritus nuncupata intra muros Civitatis Segniensis 866 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 866 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 866 11. 08. 2025 15:22:52 11. 08. 2025 15:22:52 V. CONVENTUS Ad S. P. N. Franciscum In Civitate Segniensi In citeriori Dalmatia 822 consistente, alias per tum Capitaneum in dicta Civitate pro Charissimo filio nostro Ferdinando Romanorum, et Croatiae Rege illustri existentem dilectis filiis Minis-tro, et Fratribus domus Segniensis regni Croatiae Ordinis Fratrum Minorum, et deinde per eumdem Ferdinandum Regem factas per alias nostras litteras, perpetuo approbavimus, et confirmavimus, prout in eisdem litteris pleniùs continetur. Quo-circa discretioni vestrae per Apostolica scripta mandamus, quatenus vos, vel duo aut unus vestrûm postquam dictae litterae vobis praesentatae fuerint, per vos, vel alium, seu alios faciatis, auctoritate nostra concessionem, et assignationem prae-dictas inviolabiliter observari, non permittentes eosdem Ministrum, et Fratres per quoscumque contra concessionis, et assignationis, ac approbationis dictarum te-norem quomodolibet molestari. Contradictores quoslibet, et rebelles per censuras, et poenas Ecclesiasticas appellatione postposita, compescendo, ac legitimis super his habendis servatis processibus, censuras, et poenas praedictas etiam iteratis vi-cibus aggravando, invocato etiam ad hoc, si opus fuerit, auxilio brachii saecularis. Non obstantibus omnibus, quae in dictis litteris voluimus non obstare, seu si ali-quibus communiter, vel divisim ab Apostolica sit Sede indultum, quod interdici, vel excommunicari non possint per litteras Apostolicas, non facientes plenam, et expressam ac de verbo ad verbum de indulto hujusmodi mentionem. Datum Romae apud Sanctum Petrum. Anno Incarnationis Dominicae Millesimo quingentesimo quadragesimo septimo, quarto Nona Julii Pontificatus nostri anno decimo tertio. IV. Ex adductis n. 2. et 3. Pauli III. Summi Pontificis litteris clarè apparet Ferdinandum Romanorum, et Hungariae Regem ┬ […]496 dedisse litteras patentes Ministro Provinciali et Fratribus Minoribus Conventus Segniensis, in quibus eis-dem et Ecclesiam S. Spiritus consignavit, novum Conventum construendi licentiam dedit, et Capitaneis praesenti, et futuris demandavit, ut Fratres ab omnibus iniquis molestationibus tam quoad praedictam Ecclesiam Sancti Spiritus, quam quoad novi Conventûs erectionem defendant. Quamvis verò Ferdinandi litterae in Archivis quaesitae inventae non fuerint, minimè inferendum est, eas nunquam emanâsse, quia non est supponendum, quod Fratres in sua Summo Pontifici porrecta supplica-tione, vi cujus ab eodem confirmationem concessionis Ecclesiae S. Spiritus â Fer-dinando I. ipsis Fratribus factae petierunt, falsas rationes allegâssent, minus, quod Pontifex non habita informatione suas confirmatorias edidisset litteras. V. Tradita itaque Fratribus Minoribus Segniensis Ecclesia S. Spiritus, et facta eis aedificandi novi Conventus facultate tam â Ferdinando Rege, quam â Pau-lo Pontifice continuò cogitare coeperunt, de loco opportuniori aedificandi Conven-tûs. Habita matura discussione eum locum pro 867 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 867 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 867 11. 08. 2025 15:22:52 11. 08. 2025 15:22:52 Bosnia Seraphica 823 fabricando Conventu delegerunt, in quo pleraque domus ad ipsos pertinentes con-sistebant, quas maluerunt in aedificium Conventus, et Ecclesiae convertere, quam alias coemere. Quia tamen in hoc loco existebant aliquae domus ad alios proprie-tarios spectantes, ê contra Conventus habebat etiam certas domos in aliis Civitatis partibus sitas, hinc fuit quaedam permutatio domorum intra Cives, et Conventum facta, ita, ut Conventus cesserit alias domos alibi existentes, et Cives, ac Procura-tores hospitalis Sancti Spiritus dederunt Conventui aliquas domos penes hospitale, et etiam ipsum hospitale. VI. Porrò, ut haec permutatio firma persisteret, de consensu utriusque par-tis, confectum est publicum instrumentum sequentis tenoris: In Christi Nomine Amen. Anno Nativitatis ejusdem millesimo quingentesimo quadragesimo nono, Indictione VII. die verò Vigesima sexta mensis Augusti. Actum Segniae in cu-ria domus propriae habitationis Domini Joannis Sischovich Nobilis Segniensis, praesentibus spectabili, et generoso Domino Spalatino Vice-Capitaneo Segniensi, Domino Cypriano Urtichievicz, et Domino Francisco Zudchovich honorandis Judi-cibus Segniensibus, et quampluribus aliis Nobilibus, et Civibus Segniae, testibus ad infra scripta habitis, vocatis, et rogatis, ibique personaliter constituta infrascriptae partes, videlicet Reverendus Pater Frater Gregorius Rudessich Minister Genera-lis Provinciae Bosnae Ordinis Minorum regularis observantiae, unà cum caeteris Patribus, et Fratribus Custodibus, et Guardianis Provinciae dictae ibidem praesen-tibus, et haec omnia facientibus consensu, et voluntate totius Provinciae dictae. Et Dominus Franciscus Mediolanensis Nobilis Segniensis, ac Magister Georgius Muratoi, Procuratores, seu Gastaldi Ecclesiae, et hospitalis Sancti Spiritus Segnien. agentes hujusmodi auctoritate ipsorum ordinaria, nec non etiam ex consensu, et voluntate totius consilii hujus civitatis, sponte, et nullo errore ductae amicabili-ter, communiter, et de plano, devenerunt ad infrascriptas conventiones, et permu-tationes circa infrascriptas ambarum partium domos, et muraleas in hac civitate sitas, et positas. Imprimis namque praefati Reverendi Patres, et Fratres dederunt, contulerunt, mandaverunt, alienaverunt, et quantum melius potuerunt, perpetualiter tradiderunt, et permutaverunt sine spe alicuius revocationis unam domum, sic vul-go dictam pictam positam retro Ecclesiam Sancti Francisci in angulo ex opposito domus Thomasii Maccellatoris. Item domum positam in platea hujus Civitatis in angulo ex opposito loggiae [(loggia dicitur mensa nummaria, item locus, in quo mercatores conveniunt)]497 communis, et unam muraleam, seu Mirischium positum ante castrum contiguum murale. Eis, in quibus Ecclesiam Sancti Spiritus aedificare, seu construere volunt, liberas, francas, et expeditas, nemini obligatas, seu hypothe-catas cum omnibus earum juribus, et jurisdictionibus, proprietatibus, et pertinentiis ad dictas domos, et mirischium spectantibus, et pertinentibus intus, et extra, et cum accessibus, 868 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 868 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 868 11. 08. 2025 15:22:52 11. 08. 2025 15:22:52 V. CONVENTUS Ad S. P. N. Franciscum In Civitate Segniensi In citeriori Dalmatia 824 et eggressibus usque ad viam publicam, et hoc praefatis Procuratoribus, seu Gas- taldis ibidem praesentibus, et suprascriptis domos pro se, et futuris Procuratoribus dictae Ecclesiae, et hospitalis Sancti Spiritus acceptantibus, stipulantibus, recipien-tibus, et ad suprascripta, et infrascripta contentantibus. Qui quidem Procuratores auctoritate, et potestate superius expressa eisdem Reverendis Patribus, et Fratribus ibidem praesentibus, acceptantibus e converso, et in contra cambium, seu permu-tationem pro ipsis bonis stabilibus sic, ut suprà receptis, dederunt, contulerunt, et perpetualiter transtulerunt sine spe alicujus limitationis, aut revocationis domum magnam, et parvam supra hospitale, unà cum ipso hospitali, balatoriis ambabus, et campis, item Mirischium contiguum dicto hospitali et domui illorum Costenicz â parte superiori, pro cujus livello ipsi Procuratores praesenti, et futuro Reveren-do Capitulo, seu Ecclesiae Cathedrali Segniae respondere annuatim tenentur. Item domum versus Castrum Segniae ante puteum contiguum domus illorum Costenicz â parte inferiori, liberas, francas, et expeditas cum omnibus juribus, et jurisdictioni-bus, et proprietatibus ad dictas domos, et mirischium spectantibus, et pertinentibus cum accessibus, et eggressibus usque ad viam publicam, et hoc ad habendum, te-nendum etc. Quae quidem omnia, et singula sic, ùt supra facta, data, et grata habe-re, tenere, et observare, et non ad minus devenire, quinimo una altera in, et altera alteram in ipsa permutatione manutenere, defendere, et destrigare ab omni homine, communi collegio, et universitate suis propriis sumptibus, et expensis in judicio et extra sub poena, et obligatione omnium suorum bonorum, ac refectione damnorum, expensarum, et Interesse. Ego Andreas Veronensis â Sancto Bonifacio filius Domini Jacobi publicus alta Imperiali auctoritate Notarius, et Judex Ordinarius, nec non ad praesens Can-cellarius Magnificae Communitatis Segniensis suprascriptis omnibus, et singulis, dum sic agerentur, et fierent, unà cum praenominatis testibus praefui, et rogatus scripsi, deindeque in hanc publicam, et authenticam formam redegi, et authenticavi sub nomine, cognomine, signoque meis solitis et consuetis. (L. Si- gni) VII. Ex hucusque dictis apparet, quod anno 1547. Conventus extra muros Civitatis jam dirutus, ac Ecclesia Sancti Spiritus eisdem tradita fuerit, quia Paulus III., ut supra n. 2. visum, in suis litteris 4. Julii 1547. exaratis ipsam concessionem Ecclesiae confirmat, confirmatio autem supponit, traditionem: Tum quia, dum lo-quitur de Conventûs extra muros destructione, semper loquitur in praeterito. Fratres mox anno sequenti 1548. penes Ecclesiam Sancti Spiritus Conventum aedificare coeperunt, quia verò per Capitulum, et Communitatem Segniensem Ferdinando Regi informatio data fuit, quod eo in loco aedificium Conventûs praejudiciosum esset Castello Caesareo, quod et ipsi Commissarii â Ferdinando missi die 3. Sep-tembris 1548. agnoverunt. 869 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 869 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 869 11. 08. 2025 15:22:52 11. 08. 2025 15:22:52 Bosnia Seraphica 825 Unde anno sequenti 1549. Fratres permutatis quibusdam domibus trans plateam â diametro Ecclesiae S. Spiritus et Conventum, et Ecclesiam tanta celeritate aedifi-carunt, ut anno sequenti 1550. Ecclesia cum aliquibus altaribus ab Alberto Episco-po Veglensi, ut cap. sequ. videbitur, jam consecrata fuerit, licet nondum totalem perfectionem attigerit, nam totalem perfectionem primò assecuta est anno 1552. ut patet ex lapide in frontispicio Ecclesiae penes januam posito, cui haec inscriptio incisa est: Regnante Serenissimo Principe, et Domino, D. Ferdinando Divina favente clementia Romanorum, Hungariae, Bohemiae, Dalmatiae, Croatiae etc. Rege, In­ fante Hispaniae, Archiduce Austriae etc. Invictissimo, tempore Capitaneatus Do­ mini Joannis Lenkoviz Suae Majestatis Commissarii, et Capitanei MDLII. §. II. De variis Conventus restaurationibus. I. Quod Conventus valde exiguus ab initio fuerit, patet ex tot subsequenti-bus additionibus, et augmentis, nam post 39. annos post sui erectionem jam indige-bat reparatione, pro qua ad supplicationem Fratrum Serenissima Archidux Austriae Caroli Archiducis relicta vidua 100. f. dari mandavit, ut ex sequenti Rescripto appa-ret ad Capitaneum Segniensem dato: Ihro fürstl. Durchlaücht vnser gnädigste frau habenden Closter leüten alda zu Zenk auf ihr beschehenes Suppliciren zu ihres Closters, oder wohnung besserer erhebung, und restaurirung 100. f. auß dem Quarentes gefällen zu St. Veith am Pflaumb dergestalt raichen zu lassen bewilliget, das solche nemblich zu Eüern han-den erlegt, und allein zu obstehenden Ende durch Eüch außgezelt, und dargeben werden solle. Weil dan dem H. Vizdomb in Crain albereith auferlegt worden bey dem Einnember daselbst zu St. Veith zuverfüegen, das ermelte 100. f. ehist zu eüern handen überschike, so werdet ihr demnoch, wan Eüch solches gelt zuekhomt, ver-standen Ihren fürstl. durchl. gnedigsten verordnung würklichen zu geleben wissen. Daran beschicht Ihrer gnedigster fürst. durchl. gnedigster willen, und Mainung. Datum Laybach den 18. Januarii A'o 1591. II. Saepius Conventus Segniensis in suis necessitatibus ab Augustissima Domo Austriaca charitativum subsidium gratiosè obtinuit. Anno quippe 1640. ob-tinuit pro sua reparatione f. 116. Haec eleemosyna non fuit applicata in aliquod novum aedificium, sed tantùm in reparationem Conventus ruinam minitantis, ut ex supplici P. Guardiani Nicolai Zaurichevich colligitur. Anno 1709. Conventus di-versorum benefactorum eleemosynis pro una contignatione forum magnum versus sub Provincialatu P. Romualdi Sitter, et Guardianatu P. Georgii 870 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 870 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 870 11. 08. 2025 15:22:52 11. 08. 2025 15:22:52 V. CONVENTUS Ad S. P. N. Franciscum In Civitate Segniensi In citeriori Dalmatia 826 Lucich elevatus fuit. Aedificium hoc jam anno 1701. inchoatum fuit expensis prae-cipuè Domini Strassoldo, ut inscriptio supra portam lapidi incisa denotat sequenti Chronographico: pLeno StrassoLDIano aMore ereCta III. Anno 1732. sub Provincialatu A. R. P. Sigismundi Skerpin, et locali gubernio P. Anselmi Brattina altera pars Conventûs chorum versus elevari coepit, et anno sequenti terminata fuit, pro hoc aedificio expensi erant 450. ducati ex di-venditis livellis accepti, inter exteros benefactores speciali nota dignus est R'mus Dominus Joannes Pohmajevich Episcopus Segniensis, et Modrussiensis seu Corba-viensis Ecclesiarum canonicè unitarum, qui pro dicta fabrica 1000. f. contribuit hac lege, ut post mortem ipsius quilibet Sacerdos unam Missam per totam Provinciam pro refrigerio suae animae celebret. Tertia superioris contignationis pars, in qua 5. vel 6. cellae fieri possent, supra Refectorium elevata fuit anno 1770. tempore Vica-riatus Provincialis P. Hugonis Vodnik opera P. Constantini Lakovich Segnia oriun-di pro tunc Conventus Guardiani munificientia Perillustris familiae de Stauber, sed hic tractus suam intrinsecam perfectionem nondum est nactus. IV. Dum verò Conventus circa annum 1744. adeo ruinosus evasit, ut non tantum contignari, sed et ligari debuerit, hinc Patres suae Caesareae Regiae Majes-tati Mariae Theresiae humiliter supplicarunt pro subsidio lignorum, et ferri, quae perpensa Conventus pauperie per Cameram Graecensem pro ferro 100. f. ac pro ligno 200. f. ex suo aerario benigne dandos sequenti Rescripto resolvit: Edl gestrenger, lieber freünd, Wohl Edler, auch Edl vester. Auf unser we-gen der von denen P. P. Franciscanern zu Zengg angesuchten verwilligung einer beyhilfe in Eysen, und holz zur reparation ihrer baufähligen Kirchen, und Closter nach vernohmener allseithiger gehörde untern 8'ten Febr. lauffenden Jahrs erstattet unterthänigstes Guttachten haben S'r König. May. denen Supplicanten in ansehung ihrer vorgestelten armuth, und das sie ohne mindesten fundation sich mit den blos-sen anjezo gar bethlend eingehenden allmosen kümerlich erhalten könten, zur nö-thigen reparation ihres die ganzliche zusamen fahlung androhenden Convents, und Kirchen eingerathnen massen in favorem piæ causæ zwey hundert gulden gehilt-zwerk von Buccariza, und Ein hundert gulden Eysen in natura dergestalt gnädigst verwilliget, das selbe Ein- so anderes ohne entgelt des ærarii nacher besagten Zenk bringen zu lassen besorgt seyn sollen. Alß wird auß in sachen hereingelangter König. allergnädigsten Resolution Wienn den 8'ten dits den he[†] demselben, und Eüch solches zur nachricht, und verfüegung des weithern, an das holz datz Amt Buccariza, und das Eysen Agenten Ambt allda zu Buccari, damit denen Impetranten Ein, so anderes nach verlangen 871 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 871 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 871 11. 08. 2025 15:22:52 11. 08. 2025 15:22:52 Bosnia Seraphica 827 gegen Quittung außgefolget werde, hiemit intimiret; allermassen auch solches de-nen Supplicanten erinert, und die Nothdurfft an das löbl. Coll. erlassen worden ist. Dan etc. Gratz den 1'ten Aug. 1744. V. Anno 1680. die 16. Martii sub Guardianatu P. Wolffgangi Koll fuit quaedam relatio data â P. P. Discretis, et Procuratore de Conventu Segniensi pro-pria eorum manu subscripta inter quae sequentia leguntur: Primum est, quod Con-ventus habeat tres campos pro tritico seminando, derelicti autem campi isti sunt â Fratribus nostris antecessoribus, quorum numerus erat centum triginta tres, qui non tantum hos tres campos, sed totum districtum possidebant, imo et telonium, dum autem praedicti Fratres S. Francisci ob metum Turcarum non tantum distric-tum totum camporum, et hortorum, sed et ipsum Monasterium (ex quo Monaste-rio aedificatum est fortalitium) dereliquerint. Ill'mi Domini Leonardus, et Duimus Frangepani nos petierunt, et se obligarunt nobis aedificare Conventum in Civita-te, in quo defacto nos miserè vivimus, totum districtum camporum, et hortorum praedicti Domini Fundatores nostri nobis obtulerunt, videntes autem Patres nostri Superiores totum districtum camporum esse proprietatem, noluerunt accipere, nisi praenominatos tres campos ob puram necessitatem, et sustentationem vitae nostrae, quoniam, quoniam nullo nos vertere possumus eleemosynando, ubi non essemus in faucibus Turcarum, inimicorumque et ideo tradiderunt Fundatores praedictos tres campos, quia alios Superiores nostri habere noluerunt etc. VI. Ex hac relatione plura desumuntur notatu digna, et quidem, quod Leo-nardus, et Duimus Comites Frangepanes fuerint Fundatores posterioris Conventus in Civitate aedificati, non primi extra Civitatem siti, ut jam superius tetigi; nam memoria horum Comitum circa hoc tempus etiam in Scripturis publicis reperitur. Dein, quod Fratres magnam partem Vallis Segniensis possederint, et hoc vel ideo, quia ob continuas Turcarum excursiones extra Civitatem eleemosynam quaerere prohibebantur, alienatis verò campis, et vineis ob defectum alimentorum, et gras-santem Lutheri haeresim Fratres adeo diminuti erant, ut subinde vix 4. aut tres Conventum incolerent, imo anno 1628. non erant, nisi duo tantum Patres in Con-ventu, ut ex informatione â R'mo D'no Joanne Baptista Agatich Episcopo Segniensi Ferdinando II. data 22. Apr. patet, quae hujus est tenoris: In quo (scil. Conven-tu) actu ob paupertatem vivere non possunt plures, quam duo, aut tres Fratres, et praesenti tempore reperiuntur in eo R. P. Ludovicus Vollar Praesidens illius, et V. P. Dionysius Ivancovich Praedicator hujus Civitatis, ambo natione Fluminenses, bonae vitae, famae, et exemplaritatis, facientes egregium fructum in Verbo Divino, confessionibus, et devotionibus tali modo, quod populus sit devotissimus ergà ean-dem Seraphicam Religionem, nec reperitur ulla haeresis, sed boni Catholici, milites Suae Majestatis, et defensores Christianitatis in his confiniis Turcicis. VII. Quamvis verò antiquus Conventus sat spatiosus fuisse credendus est, utpote cum ex lapidibus ejusdem non tantum Conven- 872 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 872 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 872 11. 08. 2025 15:22:52 11. 08. 2025 15:22:52 V. CONVENTUS Ad S. P. N. Franciscum In Civitate Segniensi In citeriori Dalmatia 828 tus modernus cum Ecclesia saltem in quantum domus pro Conventu applicatae non erant sufficientes, extinctus fuerit, sed etiam ipsum fortalitium â Joanne Lenko-vich Capitaneo Segniensi anno 1558. erectum: quamvis etiam Conventus multos campos, vineas, hortos, et domos habuerit, vix mihi quis persuadebit, quod in hoc Conventu 133. Fratres unquam constanter habitaverint, quia Montes vicini asperi, infrugiferi sunt, in valle autem praeter aliquos hortos, et vineas exigui sunt campi, demus, quod tota Vallis ad Fratres Minores spectâsset, quod tamen minime est dicendum, quia et alii cives suos hortos, et vineas habuerunt, et Patres Dominicani non exiguam partem possederunt, vix tamen continuò 133. Fratres in eo nutriri po-tuissent, eò vel maxime, quod vineas, hortos, domos, quae Fratribus legata legun-tur, Fratres non semper simul, et semel possederunt, sed acquisita una v. g. vinea, alia vendita erat, et sic practicabatur successivis temporibus, ut plurima desuper confecta instrumenta edocent: verè, si Fratres ex collectis eleemosynis vivere po-tuissent, non fuisset opus tot domos divendere. VIII. Dixi notanter constanter: Nullatenus enim nego, quod subinde 133. Fratres in Conventu Segniensi (intellege de Conventu antiquo, nam hic nunquam tot personis capiendis capax fuit) degerint, sed tantum ad tempus, eo nempe tem-pore, quo vicini Conventus â Turcis destructi erant; utique enim Fratres horum Conventuum, qui fugam capere poterant, fugerunt ad partes securiores, qualis et tunc Segnia erat. Et quia plurimi Conventus eodem ferme tempore combusti erant, non est mirum, si 133. Fratres Segniam profugi advenerint, ut ibidem iisdem securè delitescere, et nonnihil respirare liceret; Anno quippe 1537. Conventus Clissensis, et Obravaczensis: Anno 1540. Zriniensis et Stinisgnacensis: Anno 1543. Bellasti-nensis, et Othochensis â Turcis Fratribus partim occisis, partim profugis demoliti erant, ut refert Cl. D. Paulus Ritter, alio nomine Vitezovich Eques auratus. Ubi, quaeso, hi intra sex annos ex sex Conventibus pulsi Fratres securum locum invenire potuissent? nisi aut Tersacti, aut Segniae, utpote Conventibus vicinioribus, et tutio-ribus ac magis â Turcicis invasionibus semotis. Hi itaque profugi Fratres Conventus Segniensis ad 133. numerum auxisse censendi sunt. IX. Conventus modernus triangularis est, nam partem orientalem Ecclesia occupat. Refectorium ferme in terra est praesertim ex parte meridionali, nam ex me-dio ambitu supra Refectorium directa ad Sacristiam itur, et hic ambitus aequalem cum platea exteriori habet elevationem. Supra Refectorium sequens est numerus incisus 1693. ex quo desumitur, Refectorium si non novum saltem notabiliter, hoc anno reparatum fuisse. In medio ambitu sunt 14. Religiosorum cellae, in superiori verò 12. universim 26. cellae, communiter hic habitant 18. vel 19. aut ad summum 20 Religiosi. Inter quos sunt duo Praedicatores, quorum unus diebus Dominicis, alter diebus festivis populo in idiomate illyrico Verbum Dei proponit. Tertius Con-cionator militibus praesidiariis in lingua germanica doctrinam Christianam exponit, qui etiam in Schola Normali Cathechistae munere fungitur. 873 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 873 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 873 11. 08. 2025 15:22:52 11. 08. 2025 15:22:52 Bosnia Seraphica 829 Caput IV. De Ecclesia, ejus Consecratione, de Aris earumque fundatoribus, de Epitaphiis, virisque conspicuis in ea sepultis, ac de confraternitatibus. §. I. De Ecclesia antiqua, et moderna, ejusque Consecratione. I. Cujus magnitudinis, quibus altaribus ornata fuerit antiqua Ecclesia ex-trà moenia Civitatis sita? nulla extant monumenta, ex quibus quidpiam conjicere possemus: ex pluribus tamen scripturis apparet eam fuisse S. Francisco Seraphico dicatam: Consecrationis beneficium percepit anno 1298. ut constat ex litteris in Originali existentibus Petri Episcopi Stacnensis, qui certas Indulgentias pro die, et anniversario Consecrationis concessit, quaeque hujus sunt tenoris: Petrus miseratione Divina Episcopus Stacgnensis, ac Crozolensis [Curzu- lensis]498 dilecto sibi in Christo Fratri Mario Guardiano Fratrum Minorum Segnae salutem in Domino. Intellecto, quod vos, et Fratres Ordinis Vestri intenditis Ec-clesiam, quam habetis in Civitate Segna facere consecrari, Nos qui libenti animo fideles ubicunque existentes, ad pietatis opera in quantum possumus animamus. Si de Episcopi Dioecesani processerit voluntate, de Omnipotentis Dei, et Gloriosae Virginis Mariae, ac beatorum Petri, et Pauli Apostolorum etiam auctoritate confisi, vobis tenore praesentium concedimus potestatem, ut omnibus verè paenitentibus, et confessis, qui ad dictam Ecclesiam annuatim die ipsius consecrationis, et per septem dies sequentes causa devotionis accesserint, possitis vice nostra unum an-num de injuncta eis paenitentia misericorditer relaxare. In cujus rei testimonium has litteras vobis transmittimus nostri sigilli munimine roborata. Datum Ragussae Kalendis Maji Anno Domini millesimo ducentesimo nonagesimo octavo. II. Postquam verò Ecclesia extra civitatem una cum Conventu, ùt supra dic-tum diruta fuisset, et nova intra muros Civitatis opem vel maxime ferentibus Ill'mis Comitibus de Frangepanibus aedificata fuit ea anno 1550. licet nondum totalem per-fectionem attigisset, unà cum tribus Altaribus consecrata â R'mo D. Alberto Episcopo Veglensi, ùt ex originali desumitur Instrumento hujus tenoris: In Christi Nomine Amen. Anno â Nativitate ejusdem Domini Millesimo quingentesimo quinquagesimo Indictione octava, die autem Dominico ultimo mensis Augusti, Pontificatus Sanctissimi in Christo Patris, et Domini D. Julii Divina provi-dentia Papae tertii anno primo: Et tempore magnifici Domini Joannis Lenkoviz Capi-tanei civitatis Segnae dignissimi Guardianatus Reverendi Domini Fratris Francisci de Clissia ordinis Sancti Francisci de Observantia: Nos Albertus Dnymius Dei, et Apo- 874 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 874 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 874 11. 08. 2025 15:22:52 11. 08. 2025 15:22:52 V. CONVENTUS Ad S. P. N. Franciscum In Civitate Segniensi In citeriori Dalmatia 830 stolicae Sedis gratia Episcopus Veglensis, Ecclesiam, et Altare magnum S. Fran-cisci ipsius Civitatis Segnae ad honorem S. Francisci, S. Bernardini, et S. Mar-ci Evangelistae: In eadem Ecclesia alterum altare intitulatum S. Antonii Patavini, et S. Catharinae per nobilem virum D. Matthaeum de Biasiolis Segnensem con-structum: Et in praedicta Ecclesia tertium Altare ad honorem Nativitatis Virginis Mariae, S. Thomae Apostoli, S. Nicolai Episcopi, et S. Apollonii ad instantiam, et requisitionem praefati Reverendi Domini Guardiani, et praefati spectabilis Do-mini Matthaei consecravimus, quibus Reliquias beatorum Antonini, et Innocen-tii inclusimus; omnibusque, et singulis Christi fidelibus hodie unum annum, et in die anniversarii consecrationum praefatarum ipsa devote visitantibus quadraginta dies de vera Indulgentia in forma Ecclesiae consueta in Domino concedentes, et in praemissorum fidem et robur nostro solito sigillo communiri mandantes etc. Acta fuerunt haec in Civitate Segnae praesentibus Reverendis Dominis Presbyteris Fran-cisco Zischovicz Primicerio, et Vicario in Spiritualibus Generali, Michaele Mile-tich Archipresbytero, et Thomasso Cartedravich Abbate S. Georgii, Nobilibusque viris Dominis Antonio Tadiolo, Francisco Paulich, et Joanne Zischovicz omnibus Segnensibus testibus. Ego Dominicus filius quondam Domini Viti Blasina nobilis Veglensis pu-blicus Imperiali auctoritate Notarius, Judexque ordinarius, et Curiae Episcopalis Veglensis Cancellarius, praemissis omnibus, et singulis unà cum praenominatis testibus interfui, et rogatus scribere scripsi, authenticavi, et in hanc publicam redegi formam apponendo signum, nomenque meum consuetum, in quorum fidem manu propria me subscripsi etc. (L. Si- gni) III. Ex adducto consecrationis instrumento liquet, quod praeter Ecclesiam, etiam tria Altaria, majus nempe in honorem S. Francisci Seraphici, et duo lateralia unum in honorem S. Antonii Patavini, et aliud in honorem, et sub titulo Nativitatis B. V. Mariae consecrata fuerint: quibus posterioribus temporibus reliqua altaria cum suis Capellis adjuncta erant, ùt §. seq. videbitur. Quia verò Ecclesia parva nimis â principio extructa erat, fuit Sanctuarium protensum circa annum 1725. pro cujus extensione D. Georgius Danicich suam domum post Ecclesiam sitam cessit, Ecclesia est semifornicata, Sanctuarium vero tabulatum, habet tota Ecclesia demp-tis Capellis in longitudine orgias 14. et in latitudine 4. Viennenses … Occasione praedictae extensionis, et aliquarum novarum Capellarum fuit Ecclesia anno 1749. die 25. Januarii, [qua]499 in quam incidit Dominica tertia post Epiphaniam (quâ nunc semper anniversaria Consecrationis dies recolitur) solemni ritu consecrata ab Illustrissimo, et Reverendissimo Domino D. Georgio Wolffgango Chiolich de Lewensperg Episcopo Segniensi, et Modrussiensi. Pro aeterna memoria Conse-crationis Ecclesiae, et debita gratitudine erga Seraphicae Religioni addictissimum Antistitem Fratres Minores sequens mo- 875 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 875 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 875 11. 08. 2025 15:22:52 11. 08. 2025 15:22:52 Bosnia Seraphica 831 numentum marmori incisum in Ecclesia posuerunt: Illustrissimo, Reverendissimo Domino, Domino Georgio Wolff- gango Chiolich de Lewensperg Episcopo Segniensi, Modrussi- ensi, Corbaviensi, Abbati S. Georgii infulato etc. etc. In ar-te gubernandi Magistro, in Scientiis tam Sacris quam profa-nis doctori, in zelo animarum viro Apostolico, in amore Se- raphicae Religionis Patri, Ecclesiam in honorem Sancti Francisci solemni situ dedicanti octavo Kalendas Februa- rii 1749: Monumentum hoc Fratres Minores grati posuere. §. II. De Altaribus Ecclesiae Segniensis, eorumque fundatoribus, et consecrationibus. I. In Ecclesia Segniensi octo numerantur Altaria primum est Altare majus in honorem S. Francisci Seraphici dicatum, in cujus festivitate nempe die 4. Octo-bris celebratur hujus Ecclesiae patrocinium. 2'dum Altare est S. Crucis ex parte Epi-stolae. 3'tium S. Joannis Evangelistae pariter ex parte Epistolae. 4'tum pariter ex Cornu Epistulae est S. Francisci de Paula. 5'tum, et primum ex parte Evangelii est Capella et Altare in honorem B. V. Mariae Lauretanae. 6'tum est B'mae Virginis Mariae de Monte Carmelo. 7'mum Est S. Josephi Sponsi B. V. Mariae. 8'vum est S. Antonii Patavini. Hae Arae non erant omnes uno, eodemque tempore factae, sed successivis temporibus; apparet enim ex instrumento suprà §. 1. n. 2. allato, quod mox ad initium noviter in Civitate erectae Ecclesiae, fuerint tantùm tres Arae, quarum una in honorem S. Francisci, altera S. Antonii Patavini, et tertia honoribus B'mae Virginis Mariae dedi-catae erant. Si enim tunc plures Arae erectae fuissent, utique etiam eodem tempore consecratae fuissent. Ut autem omnium Altarium notitia posteris innotescat, de sin-gulis sermo instituetur. II. Et quidem incipiendo ab Ara Majori, ea fuit cum Ecclesia, et probabi-lius expensis D. D. Comitum de Frangepanibus constructa, ac ab Alberto Episcopo Vegliensi anno 1550. ut supra innui consecrata. Haec Ara stetit annis 110. nempe usque ad annum 1660. quo anno priori vetustate corrosae alia eleemosynis diver-sorum benefactorum substituta fuit. Haec verò Ara, quae nunc stat, erecta fuit circa annum 1736. â Domino Petro Wickel, consecrationis beneficio donata fuit anno 1749. quo Ecclesia consecrata fuit, ipsissimo enim die etiam reliquae Arae conse-cratae erant. III. Secunda in ordine Ara, et prima ex parte epistolae est Ara S. Crucis, quae anno 1712. sumptibus D. Petri Wickel, qui eam denuo anno 1738. suis sump-tibus reparavit, ac pro ejusdem conservatione 200. ducatos legavit, quibus ejus uxor alios 50. adjunxit, qui simul sumpti faciunt germ. mon. f. 283. 876 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 876 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 876 11. 08. 2025 15:22:52 11. 08. 2025 15:22:52 V. CONVENTUS Ad S. P. N. Franciscum In Civitate Segniensi In citeriori Dalmatia 832 Xr' 20. Expensae verò in ejusdem restauratione anno 1738. factae exportant f. 416. X. 20. germ. mon. IV. Tertia Ara et secunda ex parte Epistolae sub titulo S. Joannis Evange-listae fabricata fuit ex marmore una cum Capella circa annum 1739. sumptibus, et impensis Domini Joannis Demeli Nobilis Segniensis. V. Circa eumdem annum 1739. fuit Ara quarta, ac tertia ex parte Epistolae in honorem S. Francisci de Paula erecta â Domino Petro Stauber Syndico Conven-tus propriis sumptibus. Ad hanc Aram etiam instituta est Novenna ante festum S. Francisci de Paula. VI. Quinta Ara, et prima ex cornu Evangelii sita est in Capella Lauretana, quae una cum Capella anno 1761. ex marmore extructa erat in honorem B'mae Vir-ginis Mariae de Loreto â Domino Francisco Rosanich: quae eodem anno ab Ill'mo Et R'mo D. D. Georgio Wolffgango Chiolich de Lewensperg Episcopo Segniensi consecrationis gratia donata fuit. VII. Sexta Ara, et secunda ex cornu Evangelii primitus facta fuit expensis D. Joannis Wolffgangi Hreglianovich anno 1630. sub Provincialatu A. R. P. Mi-haelis Chumar. Huic Arae pro dote assignavit ducatos 300. seu germ. mon. f. 340., vetustate corrosa fuit ea noviter ex marmore â Confraternitate Scapularistica in ho-norem B. V. Mariae de Monte Carmelo facta anno 1761., quam etiam eadem Con-fraternitas suis nunc sumptibus intertenet: quae etiam cum priori consecrata fuit. VIII. Septima Ara, et tertia ex parte Evangelii unà cum Capella erecta erat in honorem S. Josephi Sponsi Dei Genitricis Virginis Mariae anno 1691. sub Pro-vincialatu ARP. Conradi Ziegler sumptibus D. Georgii Desantich, qui pro ejusdem manutentione, et illuminatione ordinavit Ducatos 300. Venetae monetae, qui germ. mon. faciunt f. 340. Haec Ara anno 1751. noviter erecta fuit expensis f. 221. X. 4. IX. Octava, et ultima Ara, ac ex cornu Evangelii quarta erecta erat in ho-norem S. Antonii Patavini ab Egregio Domino Joanne Michovich, seu Miossicich circa annum 1664. pro cujus manutentione, et illuminatione assignavit ducatos 266. qui germ. mon. faciunt f. 301. X. 28.. Haec Ara anno 1751. restaurata erat expensis Conventus, nisi fors dicere mavis, quod praedictae fundationes in novorum Alta-rium erectiones insumptae fuerint. Arae omnes partim cum Ecclesia anno 1749. partim anno 1761. consecratae erant. §. III. De Epitaphiis, et viris conspicuis in hac Ecclesia sepultis. I. Haec Ecclesia ferme tot numerat sepulturas, quot lapides; nam mos est hic sepeliendi cadavera effossâ, et superinjecta humo 877 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 877 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 877 11. 08. 2025 15:22:52 11. 08. 2025 15:22:52 Bosnia Seraphica 833 suprà tumulum ponuntur quadrati lapides, quorum plurimis incisa inspiciuntur pri-morum Epitaphia, ut paulo infra videbitur. Nihilominus plures existunt in Ecclesia cryptae formatae, quas diversae familiae sibi, suisque posteris fieri curarunt: nam in Sanctuario penes Cryptam mediam, quae tumulandis Fratribus inservit, sunt tres cryptae, prima est D. Alberti Lang penes Aram Majorem cum hac inscriptione: Domicilium hoc aeternitatis sibi suisque fieri feCIt DoMInVs Ioannes ALbertVs Lang fidelis Sac. Caes. Majestatis Vigiliarum Magister. Altera est penes Capellam Lauretanam D'ni Portner cum hac inscriptione: Arca D'norum Portner de Hoefflein S. extructa â Domino Joanne Carolo Portner Supremo Segniensi Capitaneo in me­ moriam sui fratris Jodoci Friderici Portner S. C. R. Maj. Capitanei: ideo … cum 7. globorum ictibus obrutus … [quae punctantur, legi non poterant.]500 Tertia Crypta est ante portam Sanctuarii Domini Georgii Danicich cum hac inscriptione: Gener: ac stren. D'nus Georgius Danicich Conters Civits Segns Capits Arcis Prosors, nec non S. R. M. Egregs miles procumbs Deo animam, Patriae corpus, famam aeterni­ tati consecrare voluit. Pro se suisque haeredibus erigi fecit anno D'ni MDCCII. II. Extra Sanctuarium etiam plures extant Cryptae, ante Aram S. Crucis sunt duae Cryptae absque inscriptione. Ante Aram S. Joannis Evangelistae sunt pariter duae Cryptae. Supra quarum lapides emortuales sequens reperitur inscriptio: Sibi, et suis haeredibus pro requie sempiterna in proprio Sacello erigit exequias â Carolo Rom. Imper. VI. creatus S. R. I. Eques Patritius Segniensis, et nominatus Capitaneus Joannes Demelli Nobilis de Lewensfeld Si numeras annos, annos tibi postulo canos, devota Requiem dicere mente precor. Ante Aram S. Francisci de Paula sunt duae Cryptae spectantes ad Fami-liam Stauber sine inscriptione. In Capella Lauretana est una Crypta D'ni Rosanich cum hac Illyrica inscriptione: Ovo je Raka plemenitoga Gospodina Franciska Ros­ sanicha y sinou niegovih, nestausi spola muskoga, spada na spol zenski v Segnu na 12. Novembra 1769. Ante Aram S. Josephi est una Crypta Familiae Desantich cum sequenti inscriptione: Generos. ac Perillustris Dominus Dominus Georgius Desantich Nobilis Civitatis Segniensis, nec non S. C. Raeque Maj. Vaivoda pie obiit in Domino 1707. Tandem ante Aram S. Antonii est unica Crypta cum hac inscrip-tione: Perill. ac Gener. D'nus Joannes Miossicich Nobilis Segn. Sac. Caes. Reaeque Mat'tis ejusdem Civitatis vexillifer germanorum, et â Nobili Comite ad eamdem Sac. Mattem. delegatus existens, postmodum in publica Regni Congregatione Mon­ tis Graeczens. Zagrabien. electus, et declaratus Arcium maritimarum vice Comes, pro se suaque uxore D'na Magdalena nata Homolich vivus posuit die XIII. Junii 1687. D'na Magdalena obiit 21. mens. April. anno 169 [(ultimus numerus discerni non potest)]501 aet. suae LXX. vixit cum suo Domino annis 50. 878 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 878 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 878 11. 08. 2025 15:22:52 11. 08. 2025 15:22:52 V. CONVENTUS Ad S. P. N. Franciscum In Civitate Segniensi In citeriori Dalmatia 834 III. Per Ecclesiam licet nullae sint Cryptae, multi tamen lapides cum suis inscriptionibus ad denotandum locum, ubi quisque sepultus jaceat, has inscriptio-nes juxta annorum seriem adduco, prima inscriptio est de anno 1552. quo Eccle-sia quoad suum aedificium completa fuit Domini Francisci Mudrosscich sequentis tenoris: Strenuus Franciscus Mudrosscich Brigniarum Praefectus viriliter contra Turcas resistendo ipsorum occubuit telo, cujus sub hujus lapidis mole ossa tegun­ tur 1552. 2'da inscriptio sic sonat: Petrus Radoevic Bosnensis, alio nomine Milasin militia expertus tumulum hunc sibi, suisque posteris vivus pos. 1552. 3'tia est D'ni Bassanisachi hujus tenoris: Dum Spiritus Bassanisachi Patricii Segniensis rege­ bat artus, hanc lapidis molem ad suae, suorumque subsequentium ossa tegenda struere instituit 1552. 4'ta: Sepulchrum Ger. Xanicragnac, et haeredibus suis posuit 1552. 5'ta hunc continet tenorem: Matthaeus Goichich alias Mogoraevich de No­ vach in Licha civis Segniensis sibi suisque posteris vivus posuit 1555. 6'ta Jacobus Suminic honoratus miles â Turcis interemptus hic jacet 1556. 7'ma prope Capellam Scapularisticam inscriptio ita sonat: Sepulchrum Joannis Wuchotcich, et suorum haeredum anno Domini 1558. 8'va Hic strenui viri Gregorii Pa[†]xevich502 ossa requiescunt, Magdalena ejus uxor viro pientissimo post fatum hanc lapidis molem posuit 1561. 9'na Hic Nobilis viri D. Matthaei de Blasiolis Patricii Segn. ossa re­ quiescunt: Catharina uxor f. f. sibi, suisque haeredibus 1564. 10'ma Vincentii Batta­ glie Elena uxor fieri fecit sibi, et suis haeredibus anno Domini 1564. 11'ma inscriptio infra Sanctuarium est sequens: Hic jacet Gener. ac Perillustris Dominus D. Vitus Chidinovich Nobilis Sac. Caes. Reaeque Maj. Vaivoda Segn. una cum conjuge sua Margarita nata Homolich, qui obiit die 12. Augusti 1659. aet. suae LIII. quem LXVI subsecuta est ipsa die … Martii 1675. 12'ma Matthaeus Tuerdislavich Segn. Vaivoda Sac. Caes. Maj. sibi, suisque posteris vivus posuit 1578. 13'tia S. [S. denotat sepulchrum]503 strenui Pauli Assinovich Sac. Caes. Maj. et Ser. Arch. Austr. Vaivo­ da Segn. haeredumque et successor. suorum vivus posuit Anno Domini 1578. 14'ta Sepulchrum Wice Chararadich, et suor. haeredum 1580. die 22. Octobris. 15'ta S. stren. Vincentius Smoglian Sac. Caes'ae Maj. et Ser. Arc. Austr. Waivoda Segn. civis sibi, haeredumque, et successor. suor. vivus posuit Anno D'ni 1587. 16'ta S. Georgii Hreglianovich, alias Sfenda Sac. Caes. Maj. et Ser. Arch. Caroli Aust. miles Segn. haeredum, et suorum successor. vivis posuit 1587. 17'ma S. Marii Radibratovich S. C. M. et Ser. Arc. Aust. miles Segn. haeredumque, et successorum suorum vivus posuit anno 1587. 18'va Hic jacet Nobilis, ac Generos. D'nus Andreas Skradignia­ nin S. C. Raeque Maj. Burggrassius, Ledenicensis Commendans, et Carlobagensis status membrum, nobilis communitatis Segniensis, qui vitam suam in fidelitate S. C. R. M. sub Bichacz finivit anno 1689. 1. Octobris. 19'na Georgius Celovich civis Segn. sibi, suisque posteris vivus posuit 1693. 20'ma S. Matthaei Cuhachevich, et suis haeredibus vivus posuit anno 1697. 21'ma Hic Mag. ac Nobilis viri D'ni Antonii Stipsich ossa requiescunt. Egregius D'nus Georgius ejus filius Praef. Arcis Segniae ob honorem patris 879 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 879 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 879 11. 08. 2025 15:22:52 11. 08. 2025 15:22:52 Bosnia Seraphica 835 hunc lapidem sibique, ac suis vivus posuit anno Domini MDCC. 22'da et ultima sepulchralis inscriptio sine anni determinatione est hujus tenoris: Dominicus Smile­ tich Archidiaconus, et Vicarius Segniensis sum possessor hujus sepulturae. IV. Multi quique ex Inclyta Familia[na]504 Frangepaniana tam in antiqua, quam moderna Ecclesia sepulti requiescunt, etsi nulla prostent Epitaphia, praeter unicum, quod in antiqua Ecclesia erat D'nae Iscotae Stephani Comitis Segniensis uxoris hujus tenoris: Hìc jacet corpus Magnificae Dominae Iscotae, filiae quon­ dam Domini Nicolai Marchionis Estensis, et Consortis magnifici Domini Stephani Segniae, Vegliae, et Modrussiae Comitis An. 1456. die 29. Januarii. Supra portam Capellae Lauretanae sequens Dominae Mariae comitissae ab Edling prostat Epita-phium: D. O. M. Mariae Marlianae Mediolanensis Patritiae dilectissimae conjugis piis cineribus Rudolphus ab Edling Generalis Vigiliarum Praefectus, et Supremus Civitatis Segniae Capitaneus monumentum hoc posuit die 25. Junii anno 1693. Multi alii et Nobilitate fulgentes, et ab arte militari apprimè commendandi in hac Ecclesia tumulati erant, quorum notitia desideratur. §. IV. De Confraternitatibus in hac Ecclesia institutis. I. Prima Confraternitas est Sanctissimi Scapularis Gloriosissimae Virginis Mariae de Monte Carmelo, quae erecta fuit anno 1654. vi generalis licentiae datae P. Ministro Provinciali, et Guardianis Provinciae Bosnae Croatiae â R'mo P. Theo-doro Straccio Vicario Generali Carmelitarum die 20. Junii 1615. sequentis tenoris: FR. Theodorus Straccius Magister, ac humilis Procurator, et Vicarius Ge-neralis Ordinis Carmelitarum. Dilectis nobis in Christo R. R. Patribus Ministro Provinciali, et Guardianis Provinciae Bosnae Croatiae Ordinis Minorum de Observantia nunc, et pro tempore existentibus salutem in Domino sempiternam. Qui aliis praesunt, id potissimum considerare debent, ut omnibus prosint: Ideo cum Religio nostra beatae Mariae Virginis de Monte Carmelo plurimis, et maximis privilegiis â diversis Summis Pontificibus sit cumulata, convenit maximè nobis, qui ejusdem Religionis curam gerimus, operam dare, ut hujusmodi gratiarum omnes Christifideles participes reddantur. Quapropter auctoritate nostra, et Aposto-lica harum serie vobis R. R. Patribus Ministro Provinciali, et Guardianis Provinciae Bosnae Croatiae Ordinis Minorum de Observantia nunc, et pro tempore existenti-bus supradictis licentiam damus habitum nostri Ordinis benedicendi cum omnibus gratiis, privilegiis, et Indulgentiis â Summis Pontificibus nostrae Sacrae Religioni concessis. In quorum fidem praesentes nostra manu nostrique Officii sigillo munitas fieri jussimus. Dat. Romae die 880 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 880 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 880 11. 08. 2025 15:22:52 11. 08. 2025 15:22:52 V. CONVENTUS Ad S. P. N. Franciscum In Civitate Segniensi In citeriori Dalmatia 836 XX. Junii 1615. (L. S.) FR. Theodorus Straccius Procurator et Vicarius Generalis Carmelitarum. Praesentibus valituris usque ad beneplacitum no- strum, Generalis, et Successorum. Concedimus liberum usum in nostra utraque dioecesi Authoritatis praedictae con-cessae R'ndis P. P. Franciscanis Segniae 8. Junii 1654. Petrus Mariani Episcopus Segniensis, et Modrussensis. II. Hanc eamdem Confraternitatem R'mus P. Ludovicus Benzoni Sacrae Theologiae Magister, et Doctor, humilis Prior Generalis totius Ordinis Fratrum B'mae, semperque Dei Genitricis Mariae de Monte Carmelo, antiquae Observantiae Regularis, nec non Commissarius, et Visitator Apostolicus ejusdem Ordinis anno 173[†]505 die 6. mensis Januarii.506 Altera Confraternitas Cordigerorum S. P. N. Francisci erecta fuit anno 1740. die 30. Januarii Authoritate R'mi Patris Felicis â Roma Cismontanae Familiae Ordinis Fratrum Minorum Commissarii Generalis, annuente Ill'mo et R'mo Domino Joanne Antonii de Benzoni Episcopo Segniensi, prout litterae in Originali extantes luculenter demonstrant. Praeterea propagatur indies Tertius Ordo S. Francisci cum ingenti piorum aedificatione, magna itidem devotione quotidie obire solet populus Segniensis stationes S. Viae Crucis, quae etiam ob populi devotionem saepius praeeunte Sacerdote dari solet. Caput V. Catalogus Fratrum (quorum notitia haberi potuit) in Conventu Segniensi defunctorum. 1606. circiter ARP. Franciscus Bogdanich, fuit Praedicator, Cantor, et Organista, ac anno 1598. Minister Provi'alis. 1650. 3. Sept. P. Bartholomaeus Pussich. 1661. 2. Aug. Rel. Fr' Petrus Filkovich laicus S. Custodiae Ladislai filius. 1695. 8. Maji VP. Joannes Nonni ann. 31. Rel. 14. 1698. 11. Januar. VP. Aegidus Marno ann…. Rel. 17. 1706. 24. Sept. MVP. Eustachius Retter Ann. 64. Rel. 37. 1713. 14. Maji MVP. Juniperus Mershnig Con'or, et Vicar. act. Ann… Rel. 27. 1715. 20. Nov. Rel. Fr' Martinus Dolliniz cler. Ann. 24. Rel. 3. Vippac. 1729. 29. Dec. MVP. Chrysostomus Perdan Labac. Ann. 73. Rel. 54. 1730. 1. Dec. MVP. Octavius Chiarpei Gorit. Ann. 50. Rel. 34. 881 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 881 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 881 11. 08. 2025 15:22:52 11. 08. 2025 15:22:52 Bosnia Seraphica 837 1732. 27. Febr. Rel. Fr' Fabianus Kobler laic. Neost. Ann. 34. Rel. 17. 1738. 24. Feb. MVP. Clemens Pillepich Con'or, et Guard. Ann. 61. Rel. 41. 1739. 24. Junii V.P. Thomas Obermacher ann. 34. Rel. 14. …… 23. Julii Rel. Fr' Franciscus Buglioni cleric. Ann. … Rel. 7. …… 26. Aug. VP. Athanasius Rachar Flednicens. Ann. 40. Rel. 19. 1742. 10. Octob. MVP. Anselmus Brattina saepius Vicar., et Guard. Ann. … Rel. 35. 1743. 17. Feb. Rel. Fr' Franciscus Allitsch, laic. Ann. 55. Rel. 33. 1747. 1. Maji Rel. Fr' Jacobus Ziegler Lab. laic. Ann. 76. Rel. 52. 1748. 22. Maji Rel. Fr' Quirinus Tollmayr Canal. laic. Ann. 59. Rel. 37. 1750. 1. Mart. Rel. Fr' Bartholomaeus Brigant laic. sut. Ann. 57. Rel. 36. 1757. 4. Jan. V.P. Bonifacius Winkler, Carinth. Ann. 75. Rel. 52. 1758. 7. Julii MVP. Zacharias Matko Con'or Ss. Theol. lect. Ann. 49. Rel. 28. 1759. 28. Febr. M.V.P. Cyprianus Cyganich Flumin. Con'or Lect. gener. Ann. 46. Rel. 29. …… 6. April. V.P. Justus Verier Tergest. Jub. Ann. 73. Rel. 53. 1763. 22. Julii V.P. Mauritius Stanta Ann. 53. Rel. 34. 1766. 1. April. Rel. Fr' Joannes Nepomucenus Meiss laic. Ann. 46. Rel. 25. …… 18. Aug. Rel. Fr' Onuphrius Gözfrid Bavar. laic. Ann. 74. Rel. 45. 1768. 12. April. Rel. Fr' Venantius Wasserpurger Tert. Ann. 59. Rel. 29. 1770. 29. Mart. Rel. Fr' Sergius Michelitsch Tert. Ann. 58. Rel. 36. 1772. 30. Decemb. V.P. Cajetanus Ingolitsch Org. Ann. 69. Rel. 51. 1774. 22. Maji V.P. Gabriel Margan Drag. multorum annorum in lingua Illyrica- Praedicator zelosus Ann. 67. Rel. 45. …… 13. Aug. V.P. Quirinus Juha Flumin. Con'or fest. act. Org. Ann. 29. Rel. 11. 882 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 882 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 882 11. 08. 2025 15:22:52 11. 08. 2025 15:22:52 V. CONVENTUS Ad S. P. N. Franciscum In Civitate Segniensi In citeriori Dalmatia 838 1778. 14. Jun. Rel. Fr' Rochus Poeti laic. coqu. Ann. 63. Rel. 45. 1780. 17. Jan. M.V.P. Simon Kappus Flumin. Con'or Ordin. ann. 56. Rel. 36. 1781. 25. Dec. Rel. F. Hilarion Kistler laic. Austr. an. 74. Rel. 47. 1785. 22. Dec. VP. Hubertus Inamo Carn. Vipac. an. 53. Rel. 35. 883 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 883 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 883 11. 08. 2025 15:22:52 11. 08. 2025 15:22:52 Bosnia Seraphica 839 N'o 36. Caput VI. Elenchus Patrum Guardianorum, quorum notitia ex monumentis innotuit. Quamvis Conventus isthic primò circa annum 1475. Provinciae Dalmatiae P. P. Conventualium ademptus, et Patribus Observantibus Provinciae Bosnae traditus fuerit, tamen non abs re fore judicavi etiam aliquod Conventualium Guardianos adducere. P. Marcus N. fuit Guardianus 1298. P. Quirinus de Veglia 1345. P. Domarus de Antibaro 1360. P. Tryphon N. 1371. P. Marcus de Veglia 1374. P. Nicolaus Storth 1380. P. Nicolaus de Veglia 1384. P. Georgius â Pellench 1395. P. Nicolaus de Spaleto 1410. P. Gregorius de Modrussa 1412. P. Antonius d'Arbo 1415. P. Michael de Jadera 1420. P. Gregorius de Modrussa 1421. P. Michael de Jadera 1422. 1423. P. Joannes de Jadera 1430. 1431. P. Paulus de Segnia 1434. P. Cyprianus de Sibenicho 1435. P. Benedictus N. 1458. Sequentes erant de Observantia MVP. Franciscus â Ragusio 1484. MVP. Martinus de Bihacz 1490. MVP. Ammonius de Hrastoviza 1510. MVP. Franciscus de Clissa 1546. 1549. 1550. A.R.P. Nicolaus Zauriczevich de Flumine Prov. Pater 1596. 1606. 1613. 1614. 1619. 1620. MVP. Bernardus Horcha de Gradisca 1621. A.R.P Nicolaus Zauriczevich Prov. Pat. 1622. MVP. Ludovicus Volar Praesid. 1628. MVP. Josephus Stropagievich 1630. MVP. Elzearius Shente Gvard. 1632. MVP. Leonardus Buttorchich 1634. A.V.P. Bernardus Horcha Ex-Diff'or 1635. 1636. 884 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 884 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 884 11. 08. 2025 15:22:52 11. 08. 2025 15:22:52 V. CONVENTUS Ad S. P. N. Franciscum In Civitate Segniensi In citeriori Dalmatia A.R.P. Nicolaus Zauriczevich Prov. Pat. 1640. MVP. Adjutus Sokolich 1641. AVP. Bernardus Horcha bis Ex-Diff'or 1642. MVP. Joannes Haberle Con'or Praesid. 1643. 1644. 1645. 885 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 885 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 885 11. 08. 2025 15:22:52 11. 08. 2025 15:22:52 Bosnia Seraphica 840 MVP. Ludovicus Volar Praes. 1646. 1647. MVP. Franciscus Benkovich Con'or 1648. A.V.P. Leonardus Buttorchich Con'or, Ex-Diff'or Praes. 1649. 1650. Guard. 1651. 1652. M.V.P. Ludovicus Bandar 1653. 1654. M.V.P. Carolus Perion 1655. M.V.P. Benignus Decolaris 1656. 1657. 1658. A.V.P. Uriel Bennas Ex-Diff'or 1659. 1660. 1661. M.V.P. Laurentius Thomassich Con'or 1662. 1663. A.V.P. Uriel Bennas Ex-Diff'or 1664. 1665. M.V.P. Stanislaus Remus Con'or 1666. M.V.P. Didacus Figar Con'or 1667. 1668. M.V.P. Paulus Flessar Con'or 1669. M.V.P. Bartholomaeus Zulliani Con'or, lect. Thl'gus 1670. 1671. M.V.P. Andreas Romani Con'or 1672. M.V.P. Michael Angelus Obershnel Con'or, lect. 1673. M.V.P. Joannes Baptista Magnetich 1674. 1675. M.V.P. Paulus Flessar Con'or. 1676. M.V.P. Michael Angelus Obershnel Con'or, lect. 1677. M.V.P. Wolffgangus Koll, Con'or 1678. 1679. 1680. M.V.P. Josephus Bossich Con'or 1681. 1682. 1683. M.V.P. Joachimus Perger Con'or 1684. 1685. 1686. M.V.P. Bartholomaeus Zulliani Con'or, lect. gener. 1687. M.V.P. Joachimus Perger Con'or 1688. M.V.P. Franciscus Scalletar Con'or, lect. 1689. 1690. M.V.P. Marcus Cragui 1691. 1692. M.V.P. Georgius Lucich Con'or 1693. el. 2. Mart. M.V.P. Marcus Cragui el. 26. Nov. 1693. M.V.P. Juniperus Mershnig 1694. 1695. M.V.P. Franciscus Kimerle Con'or 1696. M.V.P. Felix Chiarpei 1697. M.V.P. Georgius Lucich Con'or 1698. M.V.P. Vitus Juriavitsch Con'or lect. 1699. M.V.P. Marcus Cragui 1700. 1701. M.V.P. Bonaventura Metternig 1702. 1703. M.V.P. Sigismundus Babel Con'or lect. 1704. M.V.P. Constantinus Kauffman 1705. M.V.P. Sigismundus Babel Con'or, lect. 1706. 1707. M.V.P. Malachias Bersoglia Con'or 1708. M.V.P. Georgius Lucich Con'or 1709. M.V.P. Joachimus de Gratia 1710. 1711. M.V.P. Eugenius Gottschever 1712. 1713. 1714. M.V.P. Georgius Lucich Con'or 1715. M.V.P. Zephyrinus Francovich Con'or 1716. M.V.P. Constantinus Feitel Con'or, lect. 1717. 886 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 886 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 886 11. 08. 2025 15:22:52 11. 08. 2025 15:22:52 V. CONVENTUS Ad S. P. N. Franciscum In Civitate Segniensi In citeriori Dalmatia 841 M.V.P. Eugenius Gottschever Con'or, lect. gener. 1718. 1719. M.V.P. Clemens Pillepich Con'or 1720. M.V.P. Ildephonsus Pomayr Con'or 1721. M.V.P. Clemens Pillepich Con'or 1722. 1723. 1724. M.V.P. Eugenius Gottschever Con'or, lect. gener. Ex-Diff'or 1725. M.V.P. Clemens Pillepich Con'or, [lect]507 1726. A.V.P. Eugenius Gottschever Con'or, lect. gener. Ex-Diff'or 1727. 1728. M.V.P. Clemens Pillepich Con'or 1729. M.V.P. Damasus Pasquan Con'or 1730. M.V.P. Anselmus Brattina 1731. 1732. M.V.P. Felicianus Brattusch Con'or 1733. M.V.P. Anselmus Brattina 1734. 1735. 1736. Praes. 1737. 1738. usque ad 6. Dec. 1739. M.V.P. Deodatus Cebull Con'or, lect. gener. 1739. 1740. M.V.P. Alexander Bresciak Con'or 1741. M.V.P. Franciscus Suppantschitsch con'or 1742. 1743. 1744. M.V.P. Felicianus Brattush Con'or, Ex-Diff'or 1745. 1746. M.V.P. Josephus Bachovitsch Con'or 1747. M.V.P. Cherubinus Standler Con'or 1748. M.V.P. Felix Rosencranz Con'or 1749. M.V.P. Cyprianus Cyganich Con'or lect. gener. 1750. M.V.P. Capistranus Zuppardi Con'or 1751. M.V.P. Wolffgangus Ettl Con'or 1752. 1753. 1754. M.V.P. Cyrillus Makay Con'or 1755. M.V.P. Nicolaus Premur Con'or 1756. A.V.P. Petrus Moysè Con'or, lect. gener. Ex-Diff'or 1757. 1758. M.V.P. Wolffgangus Ettl Con'or 1759. 1760. 1761. M.V.P. Borgias Fabris Con'or 1762. M.V.P. Daniel Arzon [Con'or]508 1763. M.V.P. Hermelandus Marchiolli Con'or, lect. 1764. 1765. M.V.P. Chrysogonus Shustertschitsch Con'or, lect. gener. 1766. M.V.P. Constantinus Lakovich Con'or 1767. 1768. 1769. M.V.P. Probus Penky Con'or 1770. M.V.P. Rogatianus Mladenich Con'or, lect. gener. 1771. 1772. M.V.P. Juvenalis Smodin Con'or, lect. gener. 1773. 1774. M.V.P. Laurentius Tomada Con'or, lect. gener. 1775. M.V.P. Damianus Matschig 1776. 1777. M.V.P. Agnellus Geislmann Con'or 1778. M.V.P. Maxentius Delneri Con'or 1779. 1780. 1781. 887 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 887 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 887 11. 08. 2025 15:22:52 11. 08. 2025 15:22:52 Bosnia Seraphica 842 M.V.P. Constantinus Lakovich Con'or 1782. M.V.P. Bernardus Garzarolli Con'or, Ss. Th. lect. 1783. 1784. M.V.P. Elzearius Pasconi Con'or 1785. 1786. 1787. M.V.P.509 Bernardus Garzarolli 1788. 1789. 1790. M.V.P. Damianus Matscheg 1791. 1792. 1793.510 M.V.P. Lucius Velischig Praesidens 1794.511 M.V.P. Hermagoras Palladini Coñ'r 1795. 1796. 1797. 1798. 1799. 1800. 1801. M.V.P. Barlaam Kešer Coñ'r 1802. 1803. 1804. 1805. 1806. 1807. quo anno in Aprili Segniensis Familia per Decretum Tersactum translata, quia Coñ'tus in Seminarium Episcopale fuit transmutatus. Sigillum Conventus Segniensis praesefert effigiem S. P. N. Francisci stigmata â Christo in modum Seraphim efformato recipientis cum hac inscriptione: SIG. CONV. SEGN. ORD. MIN. REFORM. 26. Aug. 1779. 888 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 888 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 888 11. 08. 2025 15:22:52 11. 08. 2025 15:22:52 VI. CONVENTUS Ad D. JACOBUM APOSTOLUM in Civitate Lithopolitana, seu Camnicensi In Ducatu Carnioliae 843 VI. CONVENTUS Ad D. JACOBUM APOSTOLUM in Civitate Lithopolitana, seu Camnicensi In Ducatu Carnioliae Caput I. De civitate Camnicensi. I. Civitas [Camnicensis]512 Lythopolitana, seu Lithopolis, Germanis Stain, vel Stein, vulgo Kamnik vel Kamnek dicta, â nonnullis desumpto nomine â vulgari vocabulo Kamnik, Camnicium appellari solet, quo nomine et ego per decursum hujus historiae, non quia melius, sed quia apud nos magis in usu est, utar. Civitas tribus mill. germ. septentrionem versus Labaco semota est, ac Superiori adnumeratur Carnioliae. Ab amne Feistricio irrigatur, quamvis hic fluvius non est magnus, est tamen rapidus, ac tempore subitaneae pluviae adeo excrescit, [et]513 ut ingentia civibus causet damna, imo etiam integras domos secum abripiat; duabus milliaribus infra Camnicium sese cum Savo fluvio conjungit. Civitas in temporalibus Domui Austriacae paret, in spiri-tualibus olim Dioecesis Aquilejensis erat, nunc Archidioecesis Goritiensis. Nomen, quod gerit, â lapidibus, quorum magna copia circa Civitatem visitur, sortita est. II. Quatuor habet portas, prima est, per quam ex suburbio Shutt ad Civita- tem itur, altera est penes aquam [Suhgbaah]514 Shußbach, tertia viam per pontem ad aliud suburbium sub Monte, et Arce Oberstein situm pandit, quarta, quae superior dicitur, transitum ad suburbium Graben concedit. Praeter hebdomadales qualibet feriâ 3'tia institui solitas nundinas, quinque aliae solemniores in anno celebran-tur: primae olim Dominica prima Adventus, nunc semper in festo S. Barbarae, si non cadat in diem Dominicum, secundae Dominica prima in Quadragesima, nunc in festo S. Gregorii Papae, si pariter extra Dominicum diem cadit, quia ex novo Sapientissimo Aulico Decreto diebus Dominicis et festivitatibus de praecepto nun-dinae celebrari prohibentur: 3'tiae in festo Sanctorum Primi, et Feliciani Martyrum: 4'tae in festo S. Jacobi Apostoli, ac 5'tae in festo Sancti Bartholomaei Apostoli. III. Fertur, uti etiam Valvasorius Topogr. Carn. lib. 11. pag. 541. adserit fuisse olim, ubi nunc Civitas est, lacum, ex quo aqua effluebat per locum; ubi nunc porta Shut-tensis est: deinde verò semel solutis coeli cataractis ingens aquarum exundantia disrup-to monte (nam monticulus Kleinfest conjunctus erat cum monte, cui insidet Oberstein) viam, quam nunc tenet, sibi efformavit. Per hanc violentam Montis disruptionem 889 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 889 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 889 11. 08. 2025 15:22:52 11. 08. 2025 15:22:52 Bosnia Seraphica 844 aqua totum Monspurgensem campum lapidibus replevit. Hujus asserti lacus quon-dam existentiam praeter perpetuam traditionem, etiam quidam ferrei circuli, quos ipsusmet vidi muro obfirmati in Monte Kleinfest, qui navibus alligandis serviebant, non enim alius eorum usus assignari potest. Interim rem tanquam certam, et omni omnino dubio carentem utpote destitutam certis documentis, vendere nolo. IV. In suburbio Schutt extat Ecclesia Parochialis sub titulo B'mae Virginis Mariae Elisabetham visitantis, quae anno […]515 ê fundamentis reaedificata fuit, con-tinet haec Parochia sub se 4. Vicariatus videlicet in Neul, S. Marini in valle Tuha-nensi in Tuhain, ac in Neuthal, omnes Vicarios, ac reliquos Sacerdotes curatos ponit Parochus Camnicensis. Parochum praesentat Episcopus Labacensis, cui Ferdinandus II. tempore Thomae Chrön Episcopi Labacensis pro diversorio, quando iter Oberbur-gum faceret, donavit. Praeter Ecclesiam Parochialem sunt in Coemeterio aliae tres Capellae una S. Mariae Magdalenae, altera S. Michaelis, et tertia S. Dorotheae. In Civitate est Ecclesia S. Jacobi Apostoli cum Monasterio P. P. Franciscanorum, de qua infra: Item in monticulo Kleinfest sunt tres Ecclesiae, una supra alteram extra Civitatem in Monte Sallenberg fuit Ecclesia in honorem S. Josephi aedificata anno 1675. penes quam in loco adhuc eminentiori constructa est non adeo pridem Capella, communiter mons Calvariae dicta, in honorem B. V. Dolorosae. Caput II. De Prima introductione Fratrum Minorum ad civitatem Camnicensem, et Conventus desertione. §. I. De aedificatione Conventus Fratrum Minorum. I. Variae sunt circa primordia hujus Conventus sententiae. P. Glavinich in Orig. Prov. Bosn. Croat. pag. 25. reponit initium hujus Conventus ad annum 1413. Aliqua vetusta relatio originem ejus ad annum 1462. collocat. Valvasor Topog. Carn. lib. 8. pag. 810. ex sequenti numero 1495. in quadam Conventus fenestra reperto, initia Conventus ad praedictum annum reponit. Valvasorii sententiae ul-tra subscribo, non tam illius conjectura motus, quam auctoritate Friderici III. aliis IV. Romanorum Imperatoris convictus, qui ad instantiam civium Camnicensium sub dato Lincii Sabbatho post festum S. Margaritae anno 1493. eisdem licentiam tribuit penes Ecclesiam S. Jacobi aedificandi Conventum pro Fratribus Minoribus de Observantia. Sicque contigit, ut Conventus anno 1493. habita Caesaris facultate initium sui aedificii sumpserit, anno verò 1495. saltem quoad majorem sui partem completus fuerit. II. Porro tenor litterarum, quae in Archivio Civitatis Camnicensis adhuc in Originali asservantur, Friderici Imperatoris talis est: 890 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 890 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 890 11. 08. 2025 15:22:52 11. 08. 2025 15:22:52 VI. CONVENTUS Ad D. JACOBUM APOSTOLUM in Civitate Lithopolitana, seu Camnicensi In Ducatu Carnioliae 845 Wir Fridrich von Gottes Gnaden Römischer Kayser zu allen zeiten Mehrer des Reichs zu Hungarn, Dalmatien, Croatien König etc. Herzog zu Österreich, zu Steüer, zu Karndten, und zu Crain etc. bekennen, das Wir vnsern, Lieben, getreüen dem Richter, Rathe, und Vnsern Burgern zu Stain516 in Crain von fleyssiger bitte wegen, und sondern gnaden zu Mehrung des Gotts-diensts, dessen Wir auch ho-ffen theilhafftig zu werden, vergunt, und erlaubt haben wissentlich mit dem brieff, das sie St. Jacobs Capellen in derselben vnser Stadt gelegn, nach dem kein Meess darin, als wir vernemen, gestift, auch sunst kein Gotts-dienst, dessen wir in der bemelten vnserer Stadt, und in darauß zu der Pfarr Kirchen, und Capellen in den Kriegsleüffen, oder von Inzug wegen der Türken sorglich zu kommen ist, zu einen kloster zu richten, bauen, und darin Münich St. Franciscen Ordens der Observanz nemen, und darin mit Ihren Gotts-diensten halten mögen von meniklich ungehin-dert ungevörlich. Dauon gebieten Wir den Edlen, unsern Lieben, getreüen, allen vnsern haubtleüten, Grauen, Freyherrn, Rittern, und knechten, Verwesern, Viztumben, Pflegern, Burggrauen, Land Richtern, Burgermeistern, Richtern, Räten, Burgern, Gemeinden, und allen vnsern Ambtleüten, vnterthanen, und Getreüen, besonder dem Ehrbarn, unsern Lieben, Andächtigen Jörgen Hertenfelser517 Pfarrer zu Stain, oder wer künftiglich Pfarrer dasselbst seyn wirdet, ernstlich, und wöllen, das sie die obbenanten vnsern Burger bey diesem unserm vergunen, und erlauben, wie vorste-het, beruhblich bleiben lassen, und Ihnen daran keine Irrung nach hindernusß thun, nach des Jemands andern zu thun gestatten in keiner weiß unguerlich, mit vrkund des brieffs. Geben zu Lynz am Sambstag nach St. Margarethen tag nach Christi geburd vierzehen hundert, und in drey, und Neünzigisten, unsers Kaysertumbs in zwey, und vierzigisten, unserer Reiche des Römischen in vier, und fünfzigisten, und des hungarischen in fünf, und dreyssigisten Jahren. Das obstehende Abschrifft dem Originali (L. S. von worth zu worth gleich laute, und Coll. Civ.) worden, bezeiget mein vntershrifft. Stadt Stein den 15. 9'ber 1770. Franz Georg Hogen Stadt Syndicus m'ppa. III. Ex hoc gratioso Caesareo Rescripto omni disputationi circa annum erectionis Conventus finis imponitur, ejusque erectionis annus 1493. aut saltem sequens, quantum ad initium ponitur, et stabilitur. Si enim Conventus initia ante prae- 891 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 891 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 891 11. 08. 2025 15:22:52 11. 08. 2025 15:22:52 Bosnia Seraphica 846 dictum annum posita fuissent, nugarentur cives cum Imperatore petendo ab eo fa-cultatem aedificandi Conventus; quod verò Conventus anno 1497. omnino perfec-tus fuerit, patet ex P. Herzog, qui in Cosmogr. Austriaco Franciscana c. 3. §. 2. fol. 66. refert anno 1497. fuisse Camnicii mortuos duos Fratres Clericos Gregorium de Nördling, et Casparum de Athesi. Unde perspectum omnino est Conventum ab anno 1493. usque ad annum 1497. omnibus numeris absolutum fuisse, totalemque attigisse perfectionem. IV. Secundò: ex hoc Caesareo Rescripto desumitur, Cives Camnicenses plurimum contulisse ad aedificationem Conventus, quia illi apud Imperatorem pro licentia aedificandi Conventum institerunt, et illis Rescriptum Caesareum inscrip-tum fuit, et transmissum, quod usque in hodiernum diem fideliter servant. Qua-propter perperam asserit Valvasor loc. supra cit. hujus Conventûs fuisse fundatores Dominos â Thurn, et Hochenwart, si enim isti primarii fuissent fundatores, indubiè Rescriptum Caesareum ad illos directum fuisset, illudque conservâssent. Per hoc tamen non nego, Nobiles circumvicinos, quorum tunc magna copia circa Civitatem erat, signanter Comites â Thuri, et Gallenberg, Barones de Lamberg, Schwab, Rasp, Rain, Isenhausen, Rambschissel, Bersan, Hasiber, Raising, Gall, Buthalizi, aliique viri illustres multum contulisse ad aedificium Conventus, ùt in quodam MS. legi. V. Tertio: Ex hoc eodem Rescripto retunditur eorum opinio, qui ajunt pri-mos hujus Conventus incolas fuisse Patres Conventuales usque ad annum 1513. quo anno pulsis Conventualibus PP. Observantes Provinciae Austriae introducti erant; errant, inquam, qui ita putant, eorumque error ex illis verbis Rescripti Cae-sarei: und darin Münich St. Franciscen Ordens der Observanz nemen detegitur. Deinde minime credendum est, quod Imperator, qui alios Conventus Conventuali-bus abripuit, ac Observantibus tradidit, prout anno 1491. quatuor nempe annis ante aedificationem Conventus Camnicensis, Conventum Labacensem Conventualibus alio abire jussis Patribus Observantibus tradidit, ut supra de Conv. Lab. c. 3. §. 2. per tot. pag. 235. dictum est, hunc noviter aedificandum Conventum Patribus Con-ventualibus dare voluerit. Denique dum anno 1538. Patres Conventum deseruis-sent, erant ii Patres Observantes Provinciae Austriae, ut innuit Ferdinandus Roma-norum Rex et Archidux Austriae in suis litteris, vi quarum Fratribus Conventum deserendi licentiam tribuit, ubi sic habet: Religiosus nobis dilectus, ac devotus N. Minister Austriae Ord. Min. Discalceatorum. Quando, quaeso, P. P. Conventuales discalceati appellati sunt? Quem itaque locum intra 43. annos, quibus hic Conven-tus inhabitatus fuit, videlicet ab anno 1495. usque ad annum 1538. Patribus Con-ventualibus relinques? 892 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 892 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 892 11. 08. 2025 15:22:52 11. 08. 2025 15:22:52 VI. CONVENTUS Ad D. JACOBUM APOSTOLUM in Civitate Lithopolitana, seu Camnicensi In Ducatu Carnioliae 847 Tandem Conventus hic annis praedictis semper reperitur in Catalogo Provinciae Austriae de Observantia sub nomine Conventus Stainensis Ss. Primi, et Feliciani in Carniolia. VI. Nec juvat dicere 1'mò quod Conventuales Conventum occupaverint post discessum PP. Observantium; quia anno mox sequenti post discessum P. P. Observantium, ùt §. sequ. videbitur, fuit ad instantiam civium Parochia ad hanc Ecclesiam translata. Nec juvat dicere 2'dò Patres Conventuales hunc Conventum incoluisse ex eo, quia Conventus habuit bona stabilia, quae non licebat Observanti-bus possidere, nam aliqua bona erant bona Ecclesiae, alia verò necessitate compulsi acceptare cogebantur, quia grassante Lutheranismo non poterant victui necessa-ria mendicando acquirere. Nec juvat dicere 3'tiò Conventum prius ad Conventuales spectâsse ex eo, quia P. Minister Provincialis Conventualium Ferdinando II. suppli-cavit, ut Conventus sibi tradatur; etenim P. Michael Chumar Minister Provincialis Provinciae Bosnae Croatiae de Observantia etiam pro eo supplicuit: nullus tamen ex hoc infert, quod Conventus prius ad Patres praedictae Provinciae spectaverit. §. II. De discessu Patrum Provinciae Austriae de Observantia ex Conventu Camnicensi. I. Postquam Patres Observantes Provinciae Austriae hunc Conventum an-nis 43. inhabitâssent, infelix Martini proprio cognomine Luder, quod, ne, qualis sit, ipso cognomine prodatur, in cognomen Luther commutavit, secta totam ferme Car-nioliam infecit, quam homines libertatis amatores, cui haec secta apprimè favebat, absque multa cunctatione â potiori amplexati sunt. Qui cum viderent, Religiosos viros se omnibus viribus huic sectae opponere, eis consuetam eleemosynam victui necessariam dare interdixerunt, eorumque proventus violenta manu, quae nec ipsis Deo sacratis domibus parcebat, diripiebant, ac sua subjiciebant potestati, quam cru-delitatem etiam hujus Coenobii incolae non sine magna amaritudine experti sunt: Unde Patres Austriacae Provinciae in Comitiis Provincialibus ad S. Hippolytum die 5. Maii 1536. celebratis, decreverunt, ut quaedam loca in Carniolia, in quibus Fratres ab haereticis cum magna saevitia tractantur, nec ob Sclavonicae linguae ignorantiam eleemosynam debite colligere possunt, in Nomine Domini deserantur. Dein sequens prodiit Decretum: Locus in Stein eo quod Fratres longo tempore ab Haereticis vexentur, maximam angustiam, et pressuram, ac vitae necessariorum penuriam patiantur, cum Regio etiam consensu deseratur. II. Petitum Regium consensum deserendi Conventum obtinuerunt Patres, sed aegre admodum, â Ferdinando I. Romanorum Rege et Archiduce Austriae [se- qu]518 die 16. Nov. 1538. sequentis tenoris: Ferdinandus D. G. Romanorum, Hungariae, Bohemiae Rex etc. Dilecti, fi-deles. Humiliter significavit Venerabilis, Religiosus, Nobis dilectus, ac devotus N. 893 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 893 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 893 11. 08. 2025 15:22:52 11. 08. 2025 15:22:52 Bosnia Seraphica Minister Provincialis Austriae Ord. Min. discalceatorum Monasterium Ord. Stei­ nense dictum, et in nostro Carnioliae principatu situm, etsi per plures annos ibi dicti Fratres sat numerosi ex eleemosyna, quam ipsi colligebant, 894 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 894 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 894 11. 08. 2025 15:22:52 11. 08. 2025 15:22:52 VI. CONVENTUS Ad D. JACOBUM APOSTOLUM in Civitate Lithopolitana, seu Camnicensi In Ducatu Carnioliae 848 se sustentarent, ac detinerent, ob praesentium temporum calamitates, perniciose ubique grassantes haereses, et Religionis scissuras ulteriori habitaculo haud aptum fore; cum eleemosyna antea â fidelibus largiter data adeo deficere incoeperit, quod numerus Fratrum jam ad binarium redactus, posthac nequaquam se sustentare pos-set, adeoque Fratres extrema necessitate compulsi supradictum Conventum derelin-quere intendant, dummodo et Nos benignum assensum, pro quo humillime suppli-cant, eis praestiterimus. Tametsi autem hujusmodi consensus difficilis nobis evadat, perpendendo praecipuè Religionem, et laudem Divinam exinde pati jacturam; quia tamen ad multiplicatas eorum preces ac demonstrationes advertimus, se nullatenus ibi diutius posse morari, benignum illis tribuimus consensum, hunc locum dese-rendi, ac alibi pro vitae sustentatione eleemosynam quaerendi. Hinc nostrum est mandatum, ut Monasterium eorum cum rite disposito inventario in tuam curam ac-cipias, Fratres alio pergere permittas: de claustro verò usque ad aliam ordinationem debitam sollicitudinem geras: si autem res aliter se haberet, protinus nos informes. In hoc siquidem facies nostram voluntatem. Datum in nostra Civitate Viennensi die 16. Novembris Anno 1538. Romani nostri Regni anno octavo, aliorum duodecimo. Ferdinandus. III. Quamprimum Conventus abeuntibus Fratribus Minoribus vacuus re-lictus fuit, mox Cives propter majorem commoditatem petierunt â praedicto Fer-dinando Rege, ut Parochia cum Scholis, et hospitali ad dictum Conventum trans-ferrentur; qui eorum precibus sequenti Rescripto in Archivio Civitatis in Originali reperibili die 11. Septemb. 1539. clementissime annuit: Wir Ferdinand von Gottes Gnaden Römischer König zu allen zeiten Me-hrer des Reichs, in Germanien, zu Hungarn, Böheim, Dalmatien, Croatien, und Sclauonien etc. König, Infant in Hispanien, Erzherzog zu Österreich, Herzog zu Burgund, zu Steüer, Karnten, Crain, und Wirtenberg etc. Graue zu Tyrol etc. beken-ne, alß Vnß unser getreüe, Liebe N. Richter, und Rath unser Stadt Stein in unsern fürstenthumb Crain nun mehrmals unterthäniglich fürgebracht, wie das Baarfüssen Closter bey ihnen in der Stadt dermassen ihres selbst unvermögens, und anderer ursach halben in Abfaal kommen, das sich nun mehr kein ordens Persohn wohl enthalten, nach das bemelte Closter mit dem dachwerk, oder in ander weeg vor grosser baufälligkeit, und endlichen vntergang verhüetet werden mag, und dieweil sie aber sonderlich in diessen laüffen, winterszeiten Ihr Pfarr Kirchen, die sie aus-serhalb der Stadt haben, mit sonderer beschwerung besuchen müssen, darauß ge- 895 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 895 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 895 11. 08. 2025 15:22:52 11. 08. 2025 15:22:52 Bosnia Seraphica 849 fahr, und Nachtheils zu besorgen, haben sie vns mit aller gehorsamb angelangt, und gebetten, das Wir ermelter vrsach halben gnediklich bewilligen, und vergön-nen wolten, das die ermelte Pfarr Kirchen sambt der Schull, und Spital, weil doch sunst das Closter, wie vor stehet, immer besezt, versehen, oder erbauet werden mag mit verichtung des Gotts diensts, und auch dem Einkommen, und Vnterhaltung der Priester in das jezt bemelt barfüsser Closter transferirt wurde, mit mehrer, und länger Außführung des selben ihres unterthänigen bitts, das Wir auf genugsame gründliche Erkundigung, so Wir derhalben genommen, und befinden, das die Sach ermeltes Closters halben, dermassen, wie hievor gemeld, und Vnß durch die von Stain fürgebracht worden ist, gestalt in solch Ihre deren von Stain unterthänigste bitt gnediklich bewilliget, thun das auch hiemit in crafft dieses brieffs, also die be-melte Pfarr Kirchen mit ihren Einkommen, Renten, und Gülten, sambt der Schue-ll, und Spital in ermeltes barfüsser Closter in der Stadt transferirt, und der Gotts dienst, immassen daselbst beschehen, nichts weniger in der Stadt verichtet, und danach die Sepultur, und freydhof vor der Stadt nothdürfiglich versehen, und in dem allen guete Christenliche verordnung gethan werde, wie Wir dan derhalben unsern Rat Vizdomb in Crain, und getreüen, Lieben Sigmunden von der Dirr in sonderheit beuelich gethan haben. Mit vrkund dieses brieffs besiglet mit unsern Königlichen anhangenden Insigel, der geben ist in vnserer Stadt Wienn den 11'ten tag des Monats Septembris nach Christi geburde tausend fünfhundert, und in neün, und dreysigisten unserer Reiche des Römischen in neünten, und deren andern in dreyzehenden Jahren. Ferdinand m'ppa Ad mandatum Domini Regis proprium. Le. Wersperg hh. (L. S. Concordat de verbo ad verbum Civ.) Dat. Stain die 15. Nov. 1770. Franciscus Georgius Hogen Syndicus. IV. Ex his manifestum est, quod anno 1538. Patres Observantes locum Stainensem deseruerint, quia hoc anno 896 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 896 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 896 11. 08. 2025 15:22:52 11. 08. 2025 15:22:52 VI. CONVENTUS Ad D. JACOBUM APOSTOLUM in Civitate Lithopolitana, seu Camnicensi In Ducatu Carnioliae 850 1593. dum Cives Imperatori supplicâssent, ut Parochia cum Scholis, et Hospitali ad Conventum transferatur, supplici inseruerunt, quod Conventum nullus Religio-sorum amplius inhabitet, ut ex praecitato Caesareo Rescripto clarè desumitur. Unde veritate consentanea non est illorum opinio, qui post discessum Patrum de Obser-vantia, Patres Conventuales hunc Conventum occupâsse autumant. Caput III. De introductione Patrum Observantium Provinciae Bosnae Croatiae ad Conventum Camnicensem, et ejusdem reparatione, et reaedificatione. § I. De introductione Fratrum Minorum ad Conven- tum Camnicensem. I. Dispulsis ê Carnioliae finibus Lutheranae perfidiae tenebris zelo Serenis-simi Principis Ferdinandi, Archiducis Austriae, et spirituali solicitudine Celsissimi, et Reverendissimi Domini Thomae Chrön, Episcopi Labacensis, hic Conventus oblatus fuit â praelaudato Episcopo anno 1623. Patribus Observantibus Provinciae Bosnae Croatiae inhabitandus, sed quia Provincia tempore Lutheranismi adeo coarctabatur (etenim optimi Juvenes partim Sacram Religionem ingredi prohibebantur, partim in deviam haereticae pravitatis semitam declinantes, Religionis habitum flocci pen-debat) et deficiebat, ut pro tunc tot Religiosi non invenirentur, qui sine praejudicio aliorum Conventuum, quos actu incolebant, in eo collocari potuissent, sequens re-sponsum ad petitionem Episcopi Thomae Chrön ex Venerab. Diffinitorio in Conven-tu Labacensi die 20. Augusti congregato emanavit: Protulit etiam P. Commissarius Generalis Episcopi …… postulationem, ex prima liquido apparet, Suae Ill'mae Cel­ situdini gratum fore, si Provincia haec Monasterium illud Stain indigitatum accep­ taret, Fratresque illuc pro Divino Servitio locaret. Ad quod Capitulum respondit, rogavitque …… quatenus per unius, atque alterius anni spatium sustinere et hanc nostram impossibilitatem aequo animo accipere dignetur, donec Fratrum numerus magis excrescat. Labaci 29. Aug. 1623. II. P. Franciscus Glavinich lib. de Orig. Prov. Bosnae Croatiae pag. 25. refert, hunc Conventum fuisse acceptatum anno 1625. sub Ferdinando II. Romano-rum Imperatore, et Archiduce Austriae: Ast bonus vir, dum anno 1648. praedictum librum scripsisset, non fuit amplius recordatus, quid in Capitulo Provinciae (in quo ille in Diffinitorem Provinciae coaptatus erat) die 4. Octobris in Monte Sancto anno 1626. celebrato de Conventu Camnicensi conclusum fuerit, in Actis enim Diffini-torialibus praedicti Capituli haec formalia leguntur: Antequam locus Camnicensis recipiatur, â duobus Patribus Provinciae inqui- 897 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 897 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 897 11. 08. 2025 15:22:52 11. 08. 2025 15:22:52 Bosnia Seraphica 851 ratur, an duodecim Fratres ibidem vivere valeant, secus â Ministro Provinciali recipi non potest. Ex allatis proinde Diffinitorialibus resolutionibus patet, Conven-tum nec anno 1623. nec 1625. nec 1626. fuisse a Provincia acceptatum, sed anno sequenti nempe anno 1627. ut mox infra clarescet. III. Videns P. Minister Provincialis Provinciae Austriae Ord. Min. Con-ventualium, Patres Provinciae Bosnae Croatiae de Observantia cunctari, et delibe-rare de acceptando Conventu Camnicensi, optimam occasionem se nactum arbi-trabatur acquirendi hunc Conventum: quare propediem supplicem porrexit Ferdi-nando Imperatori libellum, ut Conventus hicce suo tradatur Ordini: Quo audito P. Michael Chumar Minister Provincialis Provinciae Bosnae Croatiae de Observantia etiam suum supplicem libellum eidem Augustissimo Romanorum Imperatori omni, qua par est, humilitate praesentavit, in quo postulabat, ut Conventus Camnicensis, quem prius Patres de Observantia inhabitabant, et necessitate compulsi deseruerant, denuo Patribus Minoribus de Observantia tradatur: cum aequitati magis consonum videatur, ut Coenobium citra Fratrum culpam derelictum, cessantibus derelictionis causis, si non eidem Provinciae illud non curanti saltem eidem Ordini, ac ejusdem Regulae professoribus denuò restituatur. IV. Ferdinandus Imperator capta debita informatione sub die 3. Maji 1627. rejectis postulatis P. Ministri Provincialis Ord. Min. Conventualium, Conventum P. Ministro Provinciali Provinciae Bosnae Croatiae extradi, ac Hospitale cum Scholis alio transferri jussit, sequenti, quod ex Originali adduco, Rescripto: Ferdinand der Ander Von Gottes Genaden Er- wälter Römischer Kayser, auch zu Hungern, und Behaimb Khönig, Erzherzog zu Österreich etc. Getreüer, Lieber. Dir wirdet nach unentfallen seyn, was massen bey Vnß so wol Fra. Joan. Bap'ta Commissarius Generalis Ordinis Minorum Conventua-lium S. Francisci in namben der ganzen Provinz, alß auch Pat. Provincialis Ordinis Fratrum Minorum S. Francisci de Observantia Fra. Michael Chumer per Einant-warttung des hieuor Ihren Orden zuestendig gewesten Closters zur Stain in Crain demittigist einkhomben. Wan Wür Vns nun auß erhöblichen Vrsachen, und deren allerseits hierüber einkhombenen gehor. berichten dahin genedigist resolviert, und entschlossen, das gedachter Commissarius Generalis von seinen des angeregten biß dato verlassenen gewesten Closters halber gethanenen Ansuchen, nur abgewisen, und entgegen dem Patri Provinciali Strictioris Observantiæ dises zu seinen Orden gestifftes Closter widerumben eingeantwordet, und beinebens bey denen von Stain, das Sye für die Schuell, und Spital, welche sich in demselbigen Closter befinden, ein anders bequembers ort 898 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 898 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 898 11. 08. 2025 15:22:52 11. 08. 2025 15:22:52 VI. CONVENTUS Ad D. JACOBUM APOSTOLUM in Civitate Lithopolitana, seu Camnicensi In Ducatu Carnioliae 852 verordnen sollen, damit bemelte Schuel, und Spital dahin überlegt, und die Religio-sen, so in das Closter gesezt an Ihrem Gotts dienst, und Ihres Ordens gewönlichen gaistlichen verichtungen nicht verhindert, nach perturbiert werden[†]. Alß wirdest du dise unsere genedigiste resolution in ainem und andern zuuolziehen, und in son-derheit wegen Einantwartung die ehiste würkhliche gelebung zuuerfüegen wissen. Geben in Vnserer Stadt Graz den 3. May 1627. Leonhardt Bisch. zu Lavant Commissio Sac'ae Caes'ae Stadhalter m'ppa Ma'tis in Consilio. ILa.[†] v' Dornisperg Canzley Georg Phillip herr Ambts Verwalter m'ppa v' Lerra. V. Ex hac benignissima Caesarea Resolutione patet, quod Hospitale, et Scholae adhuc in Conventu fuerint anno hoc 1627. quo Conventus denuo traditus fuit Fratribus Minoribus Provinciae Bosnae Croatiae de Observantia anno videlicet 89'no post ejusdem desertionem, cum Imperator in hac Resolutione praecipiat, ut Scholae, et Hospitale ad alium locum commodum transferantur. Parochia proba-bilius jam ante hunc annum denuo in suburbium Schuttense reposita fuit, quia si adhuc in Conventu fuisset, tunc Imperator etiam in hoc Rescripto de ea mentionem fecisset, ac sicut Hospitale, et Scholas jussit aliò transferri, ita et Parochiam in suum pristinum locum reponi mandâsset, cum ergo Is nullam hìc facit mentionem Parochiae, signum est, eam jam prius ad suum locum translatam fuisse. Quo vero anno Parochia denuo ad suum pristinum locum reposita fuerit? id in Scripturis Con-ventus reperire haud potui. VI. Ex cap. praec. §. 2. n. 2. adducto Caesareo Rescripto patet, quod Fer-dinandus I. dum Fratribus Minoribus licentiam dedisset Conventum deserendi, jus-serit omnium rerum ad Conventum spectantium accuratum confici Inventarium: sic Ferdinandus II. dum Conventum Fratribus Minoribus denuo consignâsset, jussit sub die 28. Maji ejusdem anni 1627. res olim ad Conventum spectantes Fratribus noviter introductis fideliter extradi. Non obstante hoc Caesareo mandato D. Geor-gius Kniffez tunc temporis Civitatis Judex Ecclesiam, Sacristiam, et Conventum rebus omnibus spoliavit: qui propterea â Domino Octavio Panizoll Vice Domino Carnioliae sub comminatione graviorum poenarum ad restitutionem compulsus fuit sequenti ex Originali desumpto Rescripto dato 14. Sept. 1627: Von der Röm. Khay. May. etc. etc. herrn herrn Ferdinanden des Andern dieß Namens, Erzherzogen zu Österreich etc. Vnsers aller genedigisten herrn, und Landsfürstens wegen, dem Richter zu Stain, dem Ehrenvesten fürnemben Geörgen Khniffez, mit zustellung dieses anzuzeigen. Er wirdet sich zu erindern haben, was für ein gemessene Verordnung, auf höchst ermelter Khay. May. etc. allergene- 899 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 899 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 899 11. 08. 2025 15:22:52 11. 08. 2025 15:22:52 Bosnia Seraphica 853 digiste einkommene Resolution den 28. May dieß lauffenden 1627. Jahrs, an Ihne Richter, und den Raht alda, dieses Inhalts außgefertigt worden, das Nemblichen Sy alles, und jedes, so zu dem Franciscaner Kloster aldort gehörig, und weliches mehr höchstgedachte Khay. May. etc. dem hochwürdigen Geistlichen herrn Mi-chaeli Chumer Provinciali Ordinis Fratrum Minorum S. Francisci de Observantia einzuraumen befohlen, Ihme herrn Patri Provinciali ohne Abgang erstatten, und überhändigen sollen. Dieweillen dan anjezo so vill fürkombt, das Er Richter, und Rate alda sich Jüngst understandten, so woll die zu ernenten Kloster, alß auch gemeiner Stadt gehörigen Privilegien, und freyheiten, mit gewalt auß der Sacristey zu nemen, alß wirdet in offt höchstermelter Khay. May. etc. Namen, und von Ambts wegen, Ihme Stadt Richter alls besondern ernsts, auch bey Ihrer Khay. May. p. schwären Vn-gnad, und Straff hiemit auferlegt, das Er von hinnen nicht verruke, Er habe dan dieses vereglten fräffels halber, der hochlöbl. Cammer 100. ducaten in Goldstraff erlegt, sich auch mit vor ermelten herrn Patre Provinciali wegen dieses straffmässi-gen Eingrieffs, wie er waiß, und kan, verglichen. Dan an dem beschicht höchster-nenter Ihrer Khay. May. aller genedigister will, und Mainung. Laybach den 14. Septembris A'o 1627. Ottavio Panizol m'ppa Landts Vizdomb in Crain VII. Res, quae in dicta Sacristia asservabantur, prout testatur D. Joannes Komoriz olim Civitatis Syndicus, se eas propriis oculis vidisse, erant sequentes: unus in lino involutus Calix cum patena, una argentea patina seu orbis pro lavan-dis digitis sacerdotis ad Aram celebrantis: in una rotunda Scatula aliqui argentei annuli, inter quos unus erat 4. vel 5. pretiosis lapidibus emicans. Item aliquae anti-quae litterae medii digiti longae supra unum Breviarium. Item in alia Scatula simul erant omnes Scripturae privilegia, et Indulgentias Ecclesiae S. Jacobi continentes, ex quibus (ait praecitatus Dominus) apparet, in Ara S. Annae fuisse Reliquias S. Laurentii, et S. Apollini Africani Patriarchae asservatas, aras verò S. Catharinae, et S. Sigismundi fuisse maximis Indulgentiis condecoratas. Fuisse etiam ibi asserva-tum Inventarium dictae Ecclesiae, ac ferrum pro pinsendis hostiis, praeterea etiam aliqui libri ex Bibliotheca ablati erant. Praedictas igitur res, quia Judex, et Cives iniqua usurpatione abstulêre, non absque ingenti suo damno restituere compulsi erant. VIII. Cum ex mox allegatis litteris Vice Domini Carnioliae elucescat, quod Judex contra fas etiam mobilia quaeque ex Conventu abstulerit, facile conjici potest, quod etiam Hospitale, et Scholae ad alium locum translocata fuerint, ac cir-ca finem Augusti, aut 900 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 900 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 900 11. 08. 2025 15:22:52 11. 08. 2025 15:22:52 VI. CONVENTUS Ad D. JACOBUM APOSTOLUM in Civitate Lithopolitana, seu Camnicensi In Ducatu Carnioliae 854 initium Septembris P. P. Franciscani introducti. Quod verò die 28. Aprilis 1628. jam effectivè Conventum incoluerint, patet ex Originali testimonio Judicis, et Se-natorum Fratribus de eorum exemplari conversatione praedictis die, mense, et anno dato, quod hujus est tenoris: Nos Georgius Kniffecz Judex Civitatis Stanensis cum Magistratu, et Juratis Civibus ejusdem loci, omni- bus, et singulis praesentes nostras patentes literas visuris, lecturis, et legi audituris, salutem, et prosperitatem. Tanta est virtutis excellentia, et efficacia, ut suum possessorem quibusvis hominibus etiam longè distantibus, et ab ipso etiam verae fidei lumine remotis, reddat charum, amabilem, desiderabilem, et venerandum. Quapropter mirum est, quod homines peculiari quodam modo Divino Servitio mancipati, et in virtutum palestra diu, multumque exercitati, omnibus fere sint grati, et accepti. Inter hos non postremum obtinent locum R. R. Patres Minores S. Francisci de Obser'tia, qui in vinea Domini nocte, dieque strenuè et indefessè laborant. Quod cum ita sit, non immeritò dolore, et maerore affici possunt, qui eorum carent opera, studiis, et servi-tio, gaudere autem, et exultare ii possunt, et debent, quibus dicti R. R. Patres suam impendunt operam. Hoc re ipsa nos (laus sit superis) optimè experimur cum magno nostro emolumento et consolatione Spirituali. Ad memoratorum ergo Rn'dor: Pa-trum requisitionem harum patentium nostrarum literarum serie, et vigore ingenue fidem facimus, et attestamur, quod quemadmodum octoginta, et amplius annis, qui-bus eorum Monasterium desolatum remansit, non mediocrem passi sumus rerum Spiritualium jacturam, ita exiguo hoc tempore, quo rursus ad nos Deo sic disponen-te, rediêre, magnum indies sentimus emolumentum, et profectum Spiritualem, cum die, noctuque frequentes, et assidui sint in divinorum Officiorum decantatione, Mis-sarum celebratione, in Confessionum Sacramentalium exceptione, sive auditione, verbi Dei praedicatione, denique Haereticorum conversione, et in reliquis exercitiis Spiritualibus ita, ut multum Divinus honor, et gloria, et animarum salus aucta esse videantur; et indies magis, ac magis augenda speramus. Pro majori dictorum fir-mitate Sigillum Civitatis imprimere mandavimus, et manu propria subscripsimus. Datae in Stan 28. Aprilis 1628. Georgius Kniffez Judex m'ppa (L. S.) Florian Sagar m'ppa Josephus Jogenteibell m'ppa Adamus Sobant m'ppa M. Greg. Scappe Notarius ibidem m'ppa 901 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 901 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 901 11. 08. 2025 15:22:52 11. 08. 2025 15:22:52 Bosnia Seraphica 855 IX. Ex hucusque allegatis confectum manet, quod Fratres Minores Provin-ciae Bosnae Croatiae de Observantia intra 3. May 1627. et intra 28. Aprilis 1628. possessionem Conventus Camnicensis acceperint: imo ex praecitato Civitatis tes-timonio, licet ibidem dicatur: Exiguo hoc tempore, quo ad nos Deo sic disponente rediêre non obscure colligitur, eos aliquot mensibus ante exaratum testimonium Camnicii moram traxisse, cum tam sedula eorum opera in vinea Domini exaltatur, quae intra brevissimum tempus non facile dignoscitur: Tum quia Imperator jussit D. Octavio Panizoll Vice-Domino Carnioliae sub die 3. Maji 1627. ut quam pri-mum Conventum Fratribus Minoribus extradat: In sonderheit wegen Einantwart­ tung die ehiste würkliche gelebung zu verfüegen wissen. Ex praecitato testimonio pariter desumitur, quod ad annum 1628. adhuc aliquae reliquiae Lutheranae pravi-tatis Camnicii superstites fuerint, quia ibidem dicitur, quod Fratres sedulam operam navent in conversione Haereticorum. § II. De reparatione, et reaedificatione Conventus. I. Tempore, quo Patres Franciscani Camnicio extorres fuerant, et Parochia cum hospitali, et Schola in Conventu collocata erat, Conventus fermè ad totalem ruinam devenerat; unde Patres, quamprimum in pristinam Conventus possessio-nem immissi fuissent, mox eò suos cogitatus jaciebant, ut imminenti Conventus necessitati occurrerent, unde conquisitâ hinc inde â diversis benefactoribus elee-mosyna, sarta tecta reparare, aliaque magis necessaria restaurare coeperunt, labor ob mediorum defectum lente processit, ita ut anno 1632. nondum fuerit completus, ut patet ex Diffinitoriali decreto, vi cujus tempore aedicii permittebatur ingressus ad Conventum utriusque sexus benefactoribus: sic enim verba Capituli Provincia-lis in Conventu Labacensi die 17. Octobris 1632. celebrati sonant: Ad Conventum Camnicensem in aedificatione existentem introitus utriusque sexus benefactoribus permittitur, dummodo duo ex Diffinitorio adsint. II. Postquam Conventus 63. annis â sui reparatione stetisset, totalem mina-batur ruinam, unde necesse erat eumdem ê fundamentis novum pro perenni stabili-tate suscitare. Pro tanto opere faciendo eo tempore Deus (qui sibi ex corde fideliter servientibus in omni necessitate, et angustia constitutis misericorditer subvenire solet) duos nullo unquam tempore obliterandae memoriae viros excitavit, A. R. P. Antonium Lazari tunc temporis actualem Ministrum Provincialem, et Diffinitorem Generalem: ac Perillustrem D. Jacobum Schell â Schellenburg, quorum primus in alliciendis benefactorum animis admirabilis extitit dexteritatis: secundus verò adeo exardescebat in Divini cultus propagandi fervore, ut omnes suas sibi â Deo co-piosè concessas facultates eò impenderit, ubi majorem Dei gloriam promovendam videret: Unde Divino amore succensus, et singulari affectu erga Seraphicam Reli-gionem motus ad promovendum ê fundamentis Conventus, Pannificii, et Ecclesiae aedificium (quod 902 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 902 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 902 11. 08. 2025 15:22:53 11. 08. 2025 15:22:53 VI. CONVENTUS Ad D. JACOBUM APOSTOLUM in Civitate Lithopolitana, seu Camnicensi In Ducatu Carnioliae 856 die 18. Aprilis 1693. sub secundo Provincialatu praelaudati P. Antonii Lazari, ac locali gubernio P. Antonii Plank inchoatum fuit, et anno 1705. ut ex subscriptione in ejusdem imagine in Refectorio posita sequentis tenoris eCCe fVnDatoreM pa-tet, feliciter absolutum fuit) 16000. f. dico sexdecim millia florenorum germanicae monetae eximia liberalitate contribuit firmiter sperans, in se verificatum iri illud Salvatoris effatum, qui haec temporalia, id est divitias (ut loquitur S. Hieronymus lib. 3. in Matth. c. 19.) et saeculi voluptates reliquerit, isti centuplum recipient, et vitam aeternam possidebunt. III. Tantum beneficium grati animi contestatione prosequi volens Ven. Diffinitorium, eum sub dato Labaci die 16. Julii 1703. declaravit fundatorem hujus Conventus cum omnibus praerogativis, et privilegiis fundatoribus competentibus, sequentibus litteris: In Namen der Allerheiligsten dreyfaltigkeit Amen. Als des alten Testaments Keischer Joseph nach lang außgestandener Ker-ker, zur belohnung seiner weißheit, viellmehr aber seiner Vnschuld in ganz Ae-gypten beherrschlich war vorgestellet worden. Ehe dan der Hunger selbiges land ängstigte, gebahre Ihme Aseneth zwey Söhn, den ersten benambsete Er Manas-ses sprechend: Gott hat mich aller meine Mühe, und Arbeith, und meines Vat-ters hauses machen vergessen, den andern aber benambte er Ephraim. Wordurch Er gefliessen scheinen wolte, die namhaffte wohlthaten Gottes in das nach zarte Fleisch der kinder durch die Ihnen gegebene Namben einzuschreiben, und dardurch die Vergessenheit derselben von Ihnen zu entfernen, wissende, das umb aller las-ter verargwohnet zu werden, undangbar zu seyn genug seye. Solches veranlasset vns ends unterschriebene dieser Crainerishen Provinz der Reformirten Mündern Brüeder des Seraphischen H. Vatters Francisci, wie nicht weniger in Erwägung was gestalten Ihro gnaden der Wohl Edl gebohrne herr herr Jacob Schell von, und zu Schellenburg, auß besonderer Vorsicht Gottes vnsers hiessig Laybacherischen Closters hochwertister, und Guettherzigster Geistlicher herr Vatter, seiner tägli-chen wohlthaten unaufhörlich betheilet, und albereits mit mehrfältiger Stüftungen weltkündig gemacht; Alß erstens Einer ewigen H. Meess zur vnsern Laybacheri-schen Sacristay mit der Erneüerung, und fast völliger auffürung der Capellen, so Er unser gnädiger Herr Vatter in bemelten Closter gegen der Sacristay, und den ganz marmelsteinenen des H. Crucifix Altars mit grossen vnkosten Jedermäniglich zur Andacht, guetherzig machen lassen, und nach spaten ableiben vor selben Ihme das Ruhe bett erkisset hat. Item zu Stain unser Kirchen, und Closter von grundt 903 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 903 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 903 11. 08. 2025 15:22:53 11. 08. 2025 15:22:53 Bosnia Seraphica 857 auf neü zu bauen nicht allein ergebigen grund gelegt, sondern auch so nöthiges, alß Gott wohlgefälliges Werkh volkomentlich zu volziehen mit Sechzehen tausend gulden, so liebreich veranlasset, und als gnädig verursachet, und dardurch seiner wohlthaten vnaußlöschliche buchstaben in unser aller, alß seiner diemütigsten Kin-der, herzen, und gemüther zu unmöglicher vergessenheit tieff eingeschrieben hat nicht allein, sondern auch solche seine hohe verdienstligkeit kund, und offenbahr gemacht. Dahero gleichwie unser gesambtes Diffinitorium von Neüstadtel auß de dato 8. Octobris 1695. sorgig entstundt Ihme gnädigen Herrn vattern, und unge-meinen Guthäter die schuldige Erkantlichkeit zu beglaubigen, alß hat man auch bey jeziger versamblung des Diffinitorii hier in Laybach mit neüen, und füglicher verfasten Instrumento, derselben geflüssen zu seyn wollen, befehlende jeziger, und künftiger Obrigkeiten des Laybacherishen Closters, das jedwederer unser Priester, so bey dem H. Crucifix Meess lesen wird, besondere gedächtnuß, oder Memento des herrn Stüfters haben solle, also das ober des kleinen Tabernaculs, wie, und wo es füglicher zu seyn wirdet befunden werden, zur Anmahnung der Priester auf blöhenen Zettul geschrieben werde: Memento Fundatoris. Zu Stain aber gleichwie der gnädige herr Vatter im Werkh selbsten der Stüffter worden ist, also gelobet, und will die Provinz Ihme vor einem solchen an-zunehmen, und krafft dits zu erklären, also das Ihro Gnaden der Wohl Edlgebohrne herr herr Jacob Schell von, und zu Schellenburg, alß des Stainerishen Closters Fun-dator, und Stüffter hiemit erkennet, geehrt, und geprisen werde mit ganzen fueg, und Recht aller solcher Stüfftern von Päbstlichen Stull verlichenen Privilegien, freyheiten, und verdienstlichkeiten sich nach belieben nebst der theilhafftigkeit aller geistlichen werkh, und übungen des ganzen Ordens zu gebrauchen. Besonders aber wird der Sacristay unsers Closters Stain, wie vorhin unter obigen dato, bey dem H. Gehorsamb aufgetragen für, und für zu ewigen zeiten täglich ein H. Meess zu seiner, und seiner liebsten frauen gemählin, und unserer gnädigen frauen Mutter Intention, und Mainung zu lesen, dreymahl aber in der wochen das grosse Officium, oder Canonishe tagzeiten zu appliciren, am 25'sten Julii aber alß am tag des H. Jacobi, und am St. Catharinæ Jungfrauen, und Martyrer tag ein gesungenes Ambt, so nach Ihren todt, wolle ganz spaten Ableiben, in zwey Anniversaria (mit dem Respons. Libera me etc.) oder Jahrs täg Ihrer Seelen zu trost gehalten werden sollen. So vill ist unsers vermögens, umb allein Ihme Gnädigen herrn vattern, und Fundatori, unserer allfältig willige denks pflichte zu beglaubigen, also zwar, das sie in dem Protocoll 904 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 904 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 904 11. 08. 2025 15:22:53 11. 08. 2025 15:22:53 VI. CONVENTUS Ad D. JACOBUM APOSTOLUM in Civitate Lithopolitana, seu Camnicensi In Ducatu Carnioliae 858 unserer Provinz eingetragener aller vergessenheit solle an ewige zeiten entgangen seyn, bittende dem Allmächtigen Gott mit seinem reichen Seegen die vngenug-samkeit unserer Erkantlichkeit zu ersezen, und uns zu einer mehrern zu betüchtigen. Er herr gnädiger herr Vatter aber sich diese unsere kindliche devotion, und dankssorge guttmüttig gefallen lasse und uns annoch seiner Vätterlichen Liebe, und werthigster Zuneigung bewürdige, und betheile, keines weegs aber gestatte, das uns unsere vnwürde, und vnverdienst die pforten seiner gnaden spere, indeme eben desthalben sein verdienst grösser entstehet, alß wir guttherzig bekennen seiner wohlthaten weniger werth zu seyn. Übrigens wollen Wir zu allen obgesagten vnser, und unserer Nachkombligen gewissen, auch jeden Mangel vor dem gericht Gottes zu verantwarten schuldig und verbunden seyn: Alles Göttlicher Obhuet, Schuz, und reichen Seegen empfehlende. Laybach in gesambten Diffinitorio den 16. Julii 1703. Fr' Romualdus Sitter Fr' Conradus Ziegler Prov'iae Diff'or Prov'iae Pater et Diff'or Fr' Carolus Janesitsch Fr' Franciscus Uzollin Prov'iae Diff'or (L. S.) Prov'iae Pater Fr' Petrus Francetich Fr' Antonius Lazari Prov'iae Diff'or Ord. Pat. et Custos Prov'iae Fr' Bernardinus Gregoritsch Fr' Ludovicus â Gallenfels Prov'iae Pater Min'r Pro'alis IV. Quia verò pro extensione horti, et Ecclesiae, ac Pannificinae erectione spatium nimis angustum erat, hinc erant aliquae domus partim dono datae, partim â Fundatore coemptae pro dictis aedificiis applicatae, et praeprimis erant duae domus Comitum ab Aversperg Conventui dono datae, una erat in foro, ex qua Conventus materialia quaedam tantum accepit, altera ubi nunc pannificina est, item duae do-mus quondam D. Stephani Wutalizi, dein D. Joannis Baptistae Maynis, quae dein devenerunt ad manus D. Caroli Sigismundi Pilpach, qui eas Conventui cessit erga annuè 12. Sacra legenda, et 1. Anniversarium decantandum. Steterant autem hae Wutalizianae domus â foro versus Ecclesiam nostram penes plateam, per quam ex Civitate ad nostram itur Ecclesiam. Alia item domus steterat in angulo Ecclesiae ex adversa parte Hospitalis spectans ad D. Laurentium Scharner civem, quae pro extensione Ecclesiae empta fuit: sexta Domus spectans ad D. Michaelem Kushinar stetit in eo loco, ubi nunc porticella horti est versus Sallenberg, quae etiam pro extensione horti empta fuit. Stabulum quoque idem Fundator Jacobus â Schellen-burg emit pro Conventu f. 50. Quia autem donatio domorum D. Caroli Sigismundi Pilpach pro Pannificio applicatarum perpetuum onus 12. annuatim 905 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 905 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 905 11. 08. 2025 15:22:53 11. 08. 2025 15:22:53 Bosnia Seraphica 859 Missarum, et unius Anniversarii annexum habet, hinc, ne Conventus absque aliquo emolumento Sacra celebret, constitutum fuit, ut Pannificinae quotannis pro dictis Sacris, ac victu duorum Fratrum Pannificum Conventui subministret 28. Bratsch de habituali, et 10. de Tunicali panno, cum ultronea obligatione vestiendi utrumque Laicum quacumque specie Vestiarii. V. Quia verò praedictae 6. domus pro fabrica applicatae Urbario Civita-tis insertae erant, hincque Civitas ab illis certum annuum emolumentum percipie-bat, annuam quoque contributionem tum ordinariam, quam extraordinariam terrae Principi solvebat etiam destructis jam praedictis Domibus: et quidem de duabus domibus Averspergicis, et duabus Wutalizianis de extraordinaria (nam ab ordinaria jam prius liberatae erant per correspondentis Capitalis investitionem) contributio-ne f. 18. X. 20. L. w. de domo Laurentii Scharner de ordinaria, et extraordinaria contributione f. 8. Xr' 35. L. w. de domo Michaelis Kushinar pariter de ordinaria, et extraordinaria steura f. 4. X. 17. d. 2. L. w. quibus addendus f. 1. X. 1. d. 1. L. w. tanquam Civitatis emolumentum: tota summa facit f. 32. X. 14. L. w. E contra erant aliqua Capitalia, seu pia legata partim cum onere Missarum, partim sine tali onere pro utilitate Conventus facta, apud Civitatem deposita, et investita, ùt Adami Sagar f. 300. t. w. Stephani Wutalizi f. 200. t. w. Adami Floriantschitsch f. 100. L. w. Agnetis Arnesin f. 100. L. w. Ex his Capitalibus Interesse quolibet anno â 5. pro Cento obveniebat Conventui in f. 33. Xr' 30. t. w. VI. Cum autem Civitas nimis onerata fuisset et contributionem de domi-bus, quae illi nullam utilitatem adferebant, et Interesse Conventui solvendo, fuit per deputatos Commissarios die 11. Januarii 1730. inter Conventum, et Civitatem trans actio facta, ut nec Conventus de praefatis domibus quidquam solvat Civitati, nec Civitas Conventui de praefatis legatis Interesse pendat, ut ex sequenti transac-tionis contractu magis patet, qui hujus est tenoris: Zu wissen, das an heünt zu end gemerkten tag zwischen Ihro hochwürden P. Provincial, P. Guardian, und dem löb. Closter Ord. Min. S. Francisci Strictioris Observantiae alda in der Stadt Stain an einer; dan denen Ehrsamen h. N. Richter, und Rath dieser Landsfürstlichen Stadt Stain anderseits, umb willen einiger bey besagter Stadt Stain von verschidenen Creditoren vorlängst angelegten Capitalien, und deren darvon Jährlich lauffenden, nachgehends dem Closter zu nuzen cedir-ten Interessen, wie zumahlen wegen der durch wohlbenente Patres bey Erbau- und Erichtung ihres neüen Closters Kirchen, und gartens eingenohmenen Stadthaüser, einer Stadtgassen, und was deme mehr anhängig, mittels deren von beyden theillen hiezu erküsten, und erbettenen h. Commissarien, alß pro parte des Closters des Wohl Edlgestrengen herrn Johann Baptista Felber J. U. Doctorn, und des Ordens Syndici Apostolici, und pro parte der Stadt des hochwürdig, wohl Edlgebohrnen h. h. Max Leopold Raspen Stadt Pfarrers zu Stain ein willkürlicher stät- und ewiger, auch unwiderruflicher vertrag, und respective gegen verrechnung aufgericht, ge-schlossen, und zu Papier gebracht wor- 906 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 906 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 906 11. 08. 2025 15:22:53 11. 08. 2025 15:22:53 VI. CONVENTUS Ad D. JACOBUM APOSTOLUM in Civitate Lithopolitana, seu Camnicensi In Ducatu Carnioliae 860 den, wie hernach folgt. Erstens. Nachdeme ermelte Patres in Jahr 1695. und 1696. ihr gänzlich ruinirtes altes Closter, und die Kirchen, so wohl allen volkh zu grösserer forderlich-keit, nuzen, und gelegenheit alß auch ihnen selbst zu besserer abwartung des Gottes diensts von grund zu überbauen, nicht weniger den Closter Garten zu erweitern sich entschlossen, haben dieselbe zu diesen Ende etlicher Stadthaüser (welche die damahlige Possessores zu solch vorhabenden gebaü dargeben) noth gehabt, nemb-lich des Grossen auf den Plaz gestandenen Graf Auerspergerischen, dauon Sie die materialien hergenomben; Item der zwey auf den Plaz ligenden, und von den Plaz in die Franciscaner Gassen sich erstrekenden Stephan Wutalitschischen, welche Sie zu der Tuchmacherey gewidmet, wie auch der von den Plaz zwischen den Jacob Zerrerischen, und Gregor Cirkovitzischen haüsern haltenden, hinter ernenten Zwey Wutalitschischen haüsern außgehenden Stadtgassen, so durch die Patres mit ihren gebaü gespert worden. Mehr des Lorenz Sharnerischen am Ek der Kirchen von den Mathia Scharzischen hauß gegen über gestandenen hauß, so zu gelegsamer Er-baung der Kirchen abgetragen worden. Dan endlich des Michael Kuschinarischen ausser der Stadt (alwo der zeit das kleine törlein von den Clösterlichen Garten zu sehen ist) Situirten hauß, so zu Erweiterung des Closter Gartens appliciert wor-den, deren in allen Sechs haüser gerechnet werden; von welchen sechs haüsern der Ehrsamen gemeinen Stadt die Steüer, contribution, und alle andere so wohl ordinary, alß extraordinary von denen Burgern zu tragen gewöhnliche onera, alß wachtgeld, tischpfening und derley mehr unwidersprechlich gebühren mit diesen untersheid, und Außnahm, das von den grossen Graf Auerspergerischen hauß, wie auch von denen zwey Wutalitschischen haüsern die Steüer mit besondern bey der Stadt investirten Capitalien belegt worden, und dieselbe von Reichung der Jährli-chen Steüer befreyet seyn sollen, dahingegen, und Andertens. Seynd dem Closter alda vor, und bey Erbaung der neüen Kir-chen, und des Closters von mehr verschiedenen Capitalien, so bey der Stadt Stain angelegt sich befinden, durch deren Creditores die dauon fallende Interessen theils cum onere Missarum, theils Sine tali onere lauth der in handen habenden Instru-menten zugestüfft, und vermacht worden, alß benantlich: Ein Stephan Wutalitschis-ches Capital pr' 200 f. t. w. mit 6 pr' Cento Interesse Sine omni onere, dafür sich aber sie Patres gratitudinis causa auf 12. Jährliche ewige Meessen von sich selbst obligiert. Item ein Adam Floriantschisches Capital pr' 100 f. L. w. mit 6 pr' Cento Interesse lauth Schuldbrieffs unter dato Stain den 4. Feb. A'o 1684. cum onere sechs H. H. Jährlichen ewigen Meessen, deren 4 für die todte, und zwey für die lebendige appliciert werden sollen. Mehr ein Agnes Arne- 907 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 907 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 907 11. 08. 2025 15:22:53 11. 08. 2025 15:22:53 Bosnia Seraphica 861 sisches Capital, so in zwey Posten außmacht 100 f. L. w. mit 6 pr' cento Interesse, Lauth Schuldbrieffs de dato Stain den 1. Julii A'o 1683. Sine onere der H. H. Jähr-lichen ewigen Meessen. Dan endlich ein Adam Schagarishes Capital von 300 f. t. w. mit 6 pr' cento Inter-esse lauth obligation unter dato Stain den 6. October A'o 1676 cum onere einer wochentlichen, und zwelff quaternberlichen Jährlichen ewigen H. H. Meessen. Von welchen allen Capitalien die de A'o 1700. verfallene Interessen dem Closter von der gemeinen Stadt unzweifentlich und geständig zu vergüetten, und zu entrichten seyn, hierauf, und Drittens, ist beyderseits der calculus der jezt angezogenen gegen praeten-sionen durch die herrn Commissarios gezogen, gegen einander gehalten, und genau beobachtet worden, und haben sich beyde theil auf interposition mehr ernenten h. h. Commissarien dahin veranlasset, das ponderatis omnibus ponderandis, et discussis utriusquae partis allegatis, et documentis, de praeterito alles, und jedes, was die Stadt an denen Stadt-Anlaagen wegen oberzehlter haüser, und was denen anhängig bey dem Closter, was gegenseits das Closter wegen der daselbst bey der Stadt an-ligenden Capitalien, und obgehörter massen von deren Creditorn bedeüten Closter zum nuzen hinab gelassenen Interessen an solchen albereith caduc wordenen In-teressen durch Ihren Geistlichen Vattern bey der Stadt qualitercunque zu fordern, und zu ersuchen haben kunte von A'o 1700. biß nächst kommende S't Georgii fest instehenden 1730. Jahrs zu ratten, völlig aufgehoben, gegen einander absumirt, und gänzlich abgethan seyn solle, ohne das ein theil dem andern etwas zu vergütten, oder herauß zu geben schuldig seyn solle. Was aber, und Viertens, das zukünftige anbetrifft, bleibt es eben bey deme, das in anse-hen der allschon gebraüchigen reduction der Interessen von 6. auf 5. pr' cento einer seits, wie zumahlen der linderung der Stadt Anlaagen bey denen andern Stadt haü-sern anderseits; führohin die Jährliche von der Stadt dem Closter obverstandener massen zu reichen habende Interessen von denen auß den Closter wegen anerwen-ter haüser der gemeinen Stadt abzuführen schuldigen Anlaagen absorbirt werden, und gegen einander aufgehen solle. Mithin die vor inserirte Capitalien ewig bey der Stadt anligend, und dieselbe von Reichung des Interesse überhebt; dagegen das Closter pr' sothanes Interesse wegen der hieoben begriffenen haüser von aller ersin-lichen Gaab, was nahmens sie seye, je, und allzeit befreyet verbleiben solle. Dabey aber zugleich dieses per expressum abgeredt worden, das immassen das Closter den von dem abgetragenen Graff Auerspergerischen grossen hauß übergebliebenen grund, und boden (welcher dem Closter zu keinen nuzen an dato gewesen ist) der Stadt in eigen zurug zu geben gewilliget, auch würklich zu 908 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 908 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 908 11. 08. 2025 15:22:53 11. 08. 2025 15:22:53 VI. CONVENTUS Ad D. JACOBUM APOSTOLUM in Civitate Lithopolitana, seu Camnicensi In Ducatu Carnioliae 862 deroselben freyen disposition zurugstellet, und überlasset und in Kraft dits über-lassen haben will, das die Stadt ohne des Closters, oder mänigliches Irrung, und Widerredt solchen grund, und boden zu nuzen, zu gewinn, und zu besten der Stadt, wie es sie verlust, sich machen, wenden, und keren köne, und möge. Sie Stadt hingegen dem Closter alljährlich längst umb S't Georgii 10 f. L. w. sage zehen gulden Landswehrung durch den Ober Stadt Cammrer unfehlbar, und ohne aller Widerr edt, verweigerung, und Aufzug für, und für auf ewig bezahlen solle, zu wel-chen sich die Stadt auch mit Verhypothecirung ihrer Ober Stadt Cammrer Ambts gefählen verbindet, und in krafft dits in optima juris forma verbunden haben will. Vnd diese Gabigkeit (Gäbigkeit?) der Jährlichen zehen gulden Landswehrung solle vornächst künftigen S't Georgii fest zu lauffen anfangen, und zu S't Georgii über ein Jahr das erstemahl sich verfahlen. Fünftens. Belangend das oben in fine Secundi paragraphi angezogene Adam Shagarische, auch bey der Stadt angelegte Capital der dreyhundert gulden teütscher wehrung immassen solches mit einen allzugrossen, und ungebrauchigen onere der H. H. Meessen beladen, darmit das Closter biß an diese zeit sehr, und über die kräfften beschwert sich erklaget, und solches für W was unmöglich tragen zu kennen sich erklärt, ansonst solche Stüftung von der geistlichen Obrigkeit an des herrn Ordinarii statt[†] niemahlen confirmiert, ratificirt, und bestättet worden ist, auch nirgends anderwärtig mit diesen onere vernünftig angenohmen werden kan, alß ist für rathsam, förderlich ja nöthig befunden worden, das solches onus im-primis Authoritate seiner hochwürden, und Gnaden des herrn Erz-Priesters an des herrn Ordinarii statt, wie nicht weniger mit einhelliger Einstim-bewilligung, und Guttheissen der gesambten Adam Shagarischen Erben, und befreündten ad paucio-rem Missarum numerum reducirt, constringiert, und eingezogen werde, gestalten es dan praemissa Superioris Ecclessiastici authoritate, et interessatorum, ac consan-guineorum libero consensu benantlich auf 2 monatliche, und ein quatemberliche, mithin in allen auf 28 Jährliche H. H. Meessen harum tenore würklich reducirt wor-den, und ad hunc numerum eingezogen ewig beharen, und verbleiben soll. Welche 28. H. H. Meessen nun das Closter für, und für auf ewige weltzeiten unweigerlich von Jahr zu Jahr treülich zu verichten, und deren verichtung nach Ihren Ordens brauch in die bücher, oder Register der ewigen gestüfften Meessen einzutragen sich mithin verobligiret. Vnd mit dem sollen alle, und jede zwischen dem Closter, und der Stadt etwo quocunque modo habende verechungen, verraitungen, ansuchungen, und prætensiones gänzlich, und auf 909 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 909 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 909 11. 08. 2025 15:22:53 11. 08. 2025 15:22:53 Bosnia Seraphica 863 N'o 37. ein ewiges End abgethan, aufgehoben, und abolirt seyn (darunter doch die von der Stadt, oder den Spital dem Closter wegen der bedachung des Closters, und der Kirchen lauth Commissarischen Erkantnuß unter dato Stadt Stain 13. Julii 1682. Jahrs Jährlich zu reichen schuldige 20 f. L. w. dan die 40 lb baumoels keines weegs ver standen, und begrieffen werden, sondern derenselben Raichung allerdings bey Kräff ten verbleiben solle) und haben sich beyde theil für sich, und Ihre Nachkom-men diesen Vertrag fest, treü, und unverbrochen mit Mundt, und hand zu halten, auch darwider in keinen punct in mindesten zu handeln versprochen, und angelobet. Zu wahren Vrkund dessen seynd dieser Verträg mehr gleich lautende Ins-trumenta aufgesezt, und nicht allein von denen theilen, sondern auch von denen an-fangs eingeführten herrn Commissarien, wie dan auch wegen des fünften das Adam Schagarische Capital, und gestüffte Meessen betreffenden paragraphi von seiner hochwürd. und gnäd. herrn Erz Priester, und denen Adam Shagarischen Erben, und nächsten befreündten mit hand vntershrifft, und Petschafft verfertiget, und jeden theil auß denen Interessirten eines zugestelt worden, jedoch denen H. H. Commis-sarien ohne Nachtheil, und schaden. Datum Stadt Stain den 11. Jener A'o 1730. Fr' Constantius Feitl (L. S.) N. N. Richter, und Rath (L. S.) Ex-Diff'or, et Disc. Conv. der Stadt Stain alda. Fr' Antonius Posel Diff'or act. (L. S.) Max. Leopold Rasp (L. S.) Johann Andre v' Flachenfeld (L. S.) Wolff Cajetan Kushlan ErzPriester in Obercrain frey. alß von denen (L. S.) Fr' Maximus Ruesh Min'r Franz Adam Shagari- Pro'alis Prov. Carn. S. shen gesambten Erben Crucis förtiger ohne Nachtheil Johann Bap'ta Felber J. (L. S.) U. Dr' alß Franciscaner Syndicus der Crainerishen Provinz VII. Ex praeinserto Instrumento clarescit, compositionem factam inter Conventum, et Civitatem concernere tantum praedictas 6. domos pro fabrica appli-catas, ac specificata Capitalia apud Civitatem deposita; et quia Conventus magnae Averspergicae domus in foro sitae fundum, seu terrenum pro fabrica non appli-cuit, sed tantum materialia relicto fundo accepit, qui fundus cum Conventui nullum fructum attulisset, e contra Civitati servitio esse potuit, conventum fuit, ut fundus Civitati erga annuos 10. f. L. w. seu 8. f. 30. Xr' L. w. Conventui praestandos re-linquatur. Pariter exceptio facta est circa 20. f. Carn. Mon. seu 17. f. germ. mon. et 40. lb. olei 910 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 910 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 910 11. 08. 2025 15:22:53 11. 08. 2025 15:22:53 VI. CONVENTUS Ad D. JACOBUM APOSTOLUM in Civitate Lithopolitana, seu Camnicensi In Ducatu Carnioliae 864 olivarum (de hoc cap. seq. agam) quae Civitas, sive Xenodochium quotannis Con-ventui tribuere tenetur. IX.519 Conventus unicum ab oriente ad occidentem in duas contignationes distinctum habet tractum. Inferius sunt officinae necessariae, ambitus medius, sicut et plurimae cellae est fornice munitus, in quo ex utraque parte praeter Bibliothecam libris non contemnendis, et pro hac familia sufficientibus instructam, sunt cellae 13. pro Religiosorum habitatione. In superiori ambitu sunt cellae 16. In hac superiori con-tignatione est Ecclesiae conjunctus alius separatus tractus, in quo sunt 5. cellae pro totidem Novitiis (est quippe hic Conventus pro Novitiatu destinatus) hinc sunt Cellae universim 34. Queis si addas Arcularia et Pharmacopaeam, efficient cellas 36. In Pan-nificina â Conventu quidem separata, intra clausuram tamen ejusdem comprehensa sunt praeter Conservatoria, et Laboratorium tria cubicula, quae famuli cum uno Laico Pannifice occupant, relicto unico cubiculo vacuo pro Inspectore Pannificinae. Habi-tant verò in hoc Conventu Religiosi una cum Novitiis ordinarie 32. vel ad summum 33. vivuntque de puris eleemosynis mendicando acquisitis, ac Missarum stipendiis. Talis igitur est Conventus Camnicensis â Perillustri Domino Jacobo â Schellenburg Nobili Provinciali Carnioliae natione Tyrolensi, et ejus Conthorali Catharina nata Hoffstetterin eodem tempore, quo Collegium S. Ursulae Societatis aedificatus. X. Tanti benefactoris, ne unquam memoria obliteretur praeconia absoluto jam fermè Conventu anno 1704. Provincia grati animi tesseram sequentibus versi-bus enunciavit: Nobilis ecce Pater animi, dextraeque beatae Quem Clarum natu nunc quoque gesta docent. Si non ignorat mens Nobilis esse benigna Nobilior, Jacob, vix erit ulla tuâ. Te merito celebrant Franciscus, et Ursula Patrem dum fundas Aedes, Templaque Sacra struis. Ergo cum dare quam capere esse beati, inquis Quo mage prae nobis, quaeso, beandus eris? ParentI MIrè benefICo DICabant Fratres Minores Reform. Prov'iae Carnioliae Elogium verò Catharinae ejus conjugis his metris comprehensum: Quem tibi, quam cernis520 praefigitur extima, nobis Intima Fundatrix, redditur atque Parens. Franciscus Claustrum, per te Virgo Ursula Sedem Possidet, unde tuas nacta reponis opes. At quo foenore? ais: Pro uno centena prehendes Sic inopes dito, ut ditior inde litem. Perge inopum esse Parens, et tunc diffidito Sorti Cum Domini dextrae Maxima defuerit. HIs DIgnae MatrI CeCInêre Fratres Minores Reform. Prov'iae Carnioliae 911 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 911 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 911 11. 08. 2025 15:22:53 11. 08. 2025 15:22:53 Bosnia Seraphica 865 Caput IV. De Lignatione in Feistriz, et Reparatione Tecti. §. I. De Lignatione in silvis Feistricensibus. I. Conventus â sui principio ligna focalia habuit ex Arce Oberstein, dein verò circa annum 1701. dum Fratres Minores in Civitatibus degentes declarati fuis-sent â Leopoldo I. gloriosissimae memoriae Romanorum Imperatore, eos gaudere, et frui posse, ac debere privilegiis, et juribus aliis civibus concessis, Fratres ligna in silva Feistriz caedere coeperunt, quod videntes Cives mox ligna caesa interdicto supposuerunt, et contra nos agere coeperunt, quasi nobis jus propriè tale, cujus vi Regulae nostrae incapaces sumus, arrogâssemus, de quo tamen nullus somniavit. Quare instante hyeme, ut ligna caesa Fratres ex Feistriz educere valerent, ac futuris etiam temporibus ibidem eisdem caedere liceret, supplicem ad Magistratum Cam-nicensem porrexerunt libellum, â quo quoad primam partem favorabilem, quoad secundam negativam reportarunt sententiam sequenti Rescripto: Ihro hochwürd. herrn Supplicanten wirdet das unlängst in der Feistriz abgeschlagenes holz herauß zu heben für dieses mahl erlaubt, von den übrigen begeren werden aber abgewisen. Datum Stain am Rathhauß den 5. 7'ber A'o 1701. N. Richter, Rath, und die Gemein alda. II. Ne verò Conventus quolibet anno civium vexationibus exerceatur, A. R. P. Antonius Lazari tertiò Minister Provincialis ab Imperatore Leopoldo I. humi-liter licentiam in silvis Feistriz ligna caedendi pro Conventus necessitate petiit, et benignè de dato Viennae 23. Junii 1702. ad Interioris Austriae Cameram obtinuit hoc gratiosissimo Rescripto: Leopold Was bey vnß der P. Antonius Lazari Ord. Min. S'ti Francisci Refor. Pro-vinciæ Carnioliae Minister Provincialis nomine des Convents zu Stein, wegen gnädigster verwilligung der nöthigen behölzung auß dem von vnß der Stadt Stein überlassenen so genanten Feistrizer wald demüthigist angebracht und gebetten, das gibt Eüch der Einshluss mit mehrern zu vernemben. Weillen nun auß disen Anbringen Erhöllet 912 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 912 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 912 11. 08. 2025 15:22:53 11. 08. 2025 15:22:53 VI. CONVENTUS Ad D. JACOBUM APOSTOLUM in Civitate Lithopolitana, seu Camnicensi In Ducatu Carnioliae 866 das gemelter Wald Feistriz von vns der Stadt Stein zu Ihrer nothwendigen behöl-zung überlassen worden, und also kheines weegs bey der daselbstigen Burger-shafft stehet gedachten Convent zu verwöhren, die Nothdurfft darauß zu nemben. Alß wol let Ihr die gehörige verfiegung thuen, damit auch besagtes Closter sein nothwendiges holz auß gedachten Wald haben möge. Verbleiben Euch anbey mit gnaden gewogen. Wienn den 23'ten Junii 1702. III. Haec eadem gratisosissima Caesarea Resolutio intimata fuit ab I. A. Camera de dato Graecii 17. Julii eodem 1702. anno Domino, Vice-Domino Car-nioliae: quam idem Vice-Dominus Magistratui Camnicensi de dato Labaci die 22. Maji 1703. intimavit his formalibus: Mein Gruss etc. etc. Was von der Röm. Khay. auch zu Hungarn, und Behaimb König. May. etc. etc. meinem Allergnädigsten herrn, und Erblandsfürsten über das bey deroselben durch herrn P. Antonium Lazari Ord. Min. St. Francisci Refor. Provinciae Carnio-liae Ministrum Provincialem nomine des Convents zu Stein, darumben, das gleich besagten Convent die Nothdurfft der behülzung auß dem von Allerhöchst gedacht Ihrer Kay. May. etc. etc. der Stadt Stein überlassenen so genanten Feistrizer Wald verstattet werden solle, eingeraicht allergehor. Suppliciren, an mich für ein Hoff Cameralische gnädige verordnung einkomben, das habt Ihr ob dem Abschriftlichen Einschluss zu vernemben. Wan dan Ihro Kay. May. etc. etc. in Crafft derselben, obberührten Convent zu Stein in sachen die allergnädigste bewilligung gethan, und mich zu vorkerung des zu gehor. volziehung dero allergnädigsten Resolution erforderlichen erindert. Alß habe in allerhöchst ernent etc. etc. Eüch solches hiemit nicht allein intimiren, sondern auch dabey anbefehlen wollen, das Ihr solch Kay. allergnädigster Resolu-tion den allergehor. vollzug laisten sollet. Dan etc. Datum Laybach den 22. May 1703. H. Graff Lands Vizdomb in Crain. IV. Quamvis verò Conventus ab eo tempore in pacifica passione caedendi ligna in Feistriz imperturbatus maneat, pro majori tamen Caesareae Resolutionis firmitate Aug'ma Domina Maria The- 913 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 913 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 913 11. 08. 2025 15:22:53 11. 08. 2025 15:22:53 Bosnia Seraphica 867 resia Romanorum Imperatrix, Regina Hungariae, Bohemiae etc. Archidux Austriae feliciter regnans, dum D. Francisco Josepho Schigan duos districtus lignationis in Feistriz assignâsset, pro sua noviter erecta ferraria, voluit Münkendorffensis Coe-nobii, et Franciscanorum Conventus Camnicensis jura lignationis in eadem sylva sarta tecta haberi, ùt ex ejusdem Diplomate de dato Graecii 16. 8'bris 1745. patet, ubi §. 10. sequentia habentur: Weillen das Stüfft Münkendorff in krafft des edirten mit der Stadt Stein beschehenen vertrags, wie auch das Franciscaner Closter in der Stadt Stein ihr jus lignandi in der Waldung Feistriz haben, alß sollen dieselbe auch bey Ihren Ihnen gebührenden jure lignandi in so weith diesen zweyen Clöstern besagtes jus lignandi von rechtswegen gebühret, gelassen werden. De dato Graz den 16. 8'ber 1745. V. Ex hac Sac. Caes. Majestatis Mariae Theresiae confirmatione posset aliquis minus aequus rerum aestimator innixus illis verbis: Sollen dieselbe auch bey ihren ihnen gebührenden jure lignandi in so weith diesen zweyen Clöstern besagtes jus lignandi von rechtswegen gebühret, gelassen werden inferre: Suam Sac. Caes. Majestatem P. P. Franciscanis nihil de novo contulisse, imo dubitâsse de concesso iisdem jure lignandi; hinc Franciscanorum jus in dubio manet. Dico, me neutiquam asserere, hanc confirmationem esse absolutam, sed conditionatam, nempe, si hoc jure (intellige minus proprio) hucusque potiti sunt illis â legitima potestate con-cesso, poterunt eo, etiam pro futuris temporibus icti. Quod verò tale jus Fratribus Minoribus Conventus Camnicensis â Leopoldo Imperatore datum fuerit, ex paulo ante allegatis conspicitur. Ratio autem, quod Resolutio isthaec Caesarea conditio-natè loquatur, ista est, quia Suae Majestati non erant documenta in authentica forma proposita, sed tantum eorum realis existentia simpliciter insinuata: ideoque etiam Resolutio facta suppositivè loquitur. Quis autem non videt conditionatam locutio-nem purificata conditione caeteroquin aequa, et justa honesta transire in absolutam. VI. Minus aliquis jus lignandi PP. Franciscanis concessum in dubium vocare poterit ex eo, quia â Civibus sunt Moniales Münkendorffenses, nullam li-centiam habuerunt secandi ligna, imò potius resistentiam, quam consensum. Ad hoc repono: Monialibus potuisse Civitatem Camnicensem jus lignandi concedere, quia Austriaca domus eis silvam donando totum jus attribuit, sive ligna pro suo usu caedendi, sive aliis vendendi: per hoc tamen neutiquam inferendum est, P. P. Franciscanos, quia contradicente Civitate ligna caedunt, non habere aliquod jus in silvam Feistricensem; non est, inquam, inferendum, quia silva fuit Civitati ab Archiducibus Austriacis gratiose concessa, hinc potuit Imperator ipsi concessam gratiam restinguere, et partem juris alteri tribuere; semper enim Rescriptis Caesa-reis, gratias, privilegia, libertates, et exemptiones concessivis haec clausula sive explicitè, sive implicitè inseri solet: usque ad nostrum beneplacitum vel usque ad nostram aliam ordina­ 914 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 914 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 914 11. 08. 2025 15:22:53 11. 08. 2025 15:22:53 VI. CONVENTUS Ad D. JACOBUM APOSTOLUM in Civitate Lithopolitana, seu Camnicensi In Ducatu Carnioliae 868 tionem. Quapropter Imperator sine laesione juris Civitatis, hoc ideo cumulativè etiam Patribus Franciscanis conferre potuit, secus dicendum Mariam Theresiam Romanorum Imperatricem, Reginam Hungariae etc. violâsse jus Civium Camni-censium tribuendo facultatem D. Josepho Francisco Schigan pro sua noviter erecta ferraria caedendi ligna in Feistriz, quod esset temerarium dictum. §. II. De obligatione Civitatis reparandi, et conservandi sarta tecta Conventus Camnicensis. I. Obligatio reparandi tectum tum Conventus tum Ecclesiae Fratrum Mi-norum est penes Civitatem Camnicensem. Unde autem haec obligatio ortum tra-hat, nullas reperi litteras, quae clarè demonstarent; nam litterae sive in Cancellaria Vice-Dominatus Carnioliae, aut in Codice Senatus Camnicensis asservari dicitur. Communis fert opinio, quod olim quaedam bona immobilia Conventui ob tunc tem-poris angustias â piis quibusdam personis relicta fuerint, quae postquam Francisca-ni Conventum deseruissent, et ex eo Xenodochium factum fuisset, ad ipsum etiam bona devoluta erant. Redeuntibus verò melioris aevi aspectibus, dum Conventus anno 1627. denuo Fratribus Minoribus incolendus traditus fuisset, etiam praedicta bona Fratribus restitui [debuissent]521 debuerunt, etenim accessorium sequitur suum principale. Quia verò Fratres Minores in altissima paupertate fundati nihil proprii in terra possidere [valentes]522 valebant, de consensu eorum, quorum intererat, modo eis licito haec bona immobilia Hospitali erga 20. f. Carn. mon. et 40. lb. olei pro illuminatione annuè tribuenda ultroneè cesserunt. II. Sive verò haec obligatio sita sit penes hospitale, sive penes Civitatem, id certum est, eam fuisse factam mox ad introductionem secundam Fratrum Mino-rum ad Civitatem; nam anno duodecimo videlicet 1639. post eorum introductio-nem, cum 20. f. non videbantur sufficientes, P. Georgius Guardianus eo anno sup-plicem porrexit Senatui Camnicensi libellum, ut is abscissis 20. f. tecti reparandi obligationem in se susciperet, qui Guardiani petitioni annuens sequentem dedit in Originali visibilem Resolutionem: Weillen dem herrn Supplicanten die 20 f. zu des dach verbesserung, wel-che dem Closter von dem armen Spital zu diesen Ende Jährlich zu geben bewilliget worden, nicht erklhekhlich. Also will Ein Ersa. Stadtgericht in diß begern solcher gestalt einwilligen, und die nothwendige verbesserung des dachs Järlichen fürkhe-ren, das entgegen die bewilligten 20. f. abgeschnitten werden sollen. Stain am Rath-hauß den 15. Junii 1639. N. Richter, Rath, und ganze Gemain alda. 915 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 915 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 915 11. 08. 2025 15:22:53 11. 08. 2025 15:22:53 Bosnia Seraphica 869 III. Si huic suo Decreto se Domini Camnicensis accomodâssent, et tectum pro indigentia successive reparâssent, magnum emolumentum et Civitas, et Con-ventus habuissent, sicut ê contrario uterque magnum detrimentum passus est, Con-ventus, quia ex neglectu observantiae hujus Decreti adeo ruinosus fuit, ut aqua ad Cellas Fratrum decurrerit, et trabes putrefacti, murusque ipse destruebatur, Civitas, quia majoribus expensis tectum reparare debuit. Patres saepe Civibus insinuabant imminentem necessitatem, sed incassum; hinc apud Vice-Dominum Carnioliae au-xilium, et assistentiam implorabant, quatenus Judici, et Senatui tecti reparationem imponat, juxta sua desideria Conventus acquisivit Decretum de dato Labaci 20. Sept. 1678. hujusce tenoris: Von Amtswegen wierdet denen N. Richter, Rath, und der ganzen gemain zu Stain hiemit auferlegt, das Sie invermelte nothwendige bau besserung ohne An-standt, und also gewiss fürkhern, wie sunsten in dem widrigen zu Einnembung des augenscheins jemand von danen auß deputirt, und Ihme zu dem Ende daselbst zu Stain etliche bau verständige leüth zugegeben, auch so dan nach Erstattung deren Relation das behörige fürgekehrt werden solle. Actum Laybach den 20 7'bris A'o 1678. IV. Quia D. Judex, et Senatores Civitatis Camnicensis huic Decreto parere renuebant, fuit eis denuo injunctum sub die 21. Maji 1682, ut infra 14. dies vel tec- tum [reparationem]523 infallibiliter, [aut si]524 incipiant reparare, aut si in contrarium quidquam habent, in Officio Vice-dominali incunctanter exhibeant. Emanato hoc decreto petierunt supra praetensionem Fratrum Minorum audiri, quod illis etiam die 12. Junii 1682. concessum fuit, in quem finem assignata fuit dies peremptoria pro 3. Julii ejusdem anni, in qua audientia, cum monumenta Civium minus haben-tia inventa fuerint, causâ ceciderunt, et ad reparationem tecti condemnati fuêre per hanc sententiam: In der an heünt gehaltenen Extraordinari, und peremptorishen verhör zwi-schen N. Richter, und Rath zu Stain, dan N. herrn P. Guardian, und Convent S. Francisci Ordens daselbsten f. Anhör- und vernembung Ihrer über das gegenseits wegen praetendirender Reparation des Kürchen, und Convents gedachs, und ins künftig Jahrlich raichenden 20. f. reparations gelts, wie auch wegen benenung der Commissarien zu Eine Einnembung des reparations Augenscheins, eingeraichtes anbringen habenden Einreden, habe ich Leonhard Mercheritsch genand Fabianitsch von Gaürau der Röm. Kay. May. etc. etc. Land Rath in Crain, Einer Löb. Land-schaft alda Verordneter, der Lands, und hoff Rechten beysizer, haubtman über den gemainen Man in Mitern viertel, auch verwalter des Lands Vizdomb Ambts in Crain, mit Rath der herrn, und Land Räth, zu recht erkennt. Die von Stain seynd die bey dem Franciscaner 916 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 916 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 916 11. 08. 2025 15:22:53 11. 08. 2025 15:22:53 VI. CONVENTUS Ad D. JACOBUM APOSTOLUM in Civitate Lithopolitana, seu Camnicensi In Ducatu Carnioliae 870 Convent, und Kürchen nothwendige dach reparation, derentwillen v' herrn Johann Antoni von Lebenberg freyherrn, und herrn Johann Ludwig von Hochenwarth, alß hiemit ex Officio benanten Commissarien mit zuziehung der erfahrnen Zimer leith der Augenschein eingenomben werden solle, alsobalden vorzukehrn, inskünftig aber die 20. f. Järlich zu handen des Franciscaner Syndici daselbst zu Stain paar zu entrichten schuldig. Hierüber haben die von Stain einen bedacht genomben. Ist fehrer zu recht erkennet worden. Der bedacht hat nit statt. Alß nun hierüber mehrbemelte von Stain die Appellation vermeld. Ist abermallen zu recht erkenet worden. Die vermelte Appellation hat nit statt. Dessen allen die herrn klager gerikhts Vrkund begehrt, so Ihnen unter meiner ferti-gung hiemit zu ertheilen bewilliget worden. Datum Laybach den 3. Julii 1682. Jahrs. (L. S.) V. Deputati D. D. Commissarii post 10. dierum spatium die nempe 13. Julii ejusdem anni ocularem inspectionem tenuerunt, videntes magnum damnum ex neglectu reparationis causatum ad praecavendum majus damnum praedictum Vice-Dominale Decretum intra 4. hebdomadas executioni dandum, ac in futurum consuetos 20. f. tribuendos novo sequentis tenoris mandato praeceperunt: Ich Johann Antoni Leo freyherr von, und zu Lebenberg, herr zu Neüdorff, Raunach, und Manspurg der Rom. Kay. May. Land Rath in Crain, und Einer löbl. Landschafft alda verordneter, auch der lands- und hoff- Rechten beysizer etc. etc. vnd ich Johann Ludwig von Hochenwart zum Gerlachstein, auf Rabensperg, Erb-truksasß in Crain, und der Windischen Mark, Einer löbl. Landschaft in Crain der lands- und hoff Rechten beysizer etc. etc. Bekennen, und bezeügen hiemit offent-lich, das nachdeme der wohl Ehrwürdige herr Pater Guardian und das Convent S'ti Francisci Ordens zu Stain wider N. Richter, und Rath daselbst sich bey der löbl. Lands Vizdomb Stöll in Crain höchst beschwert, wie das jezt gedachter N. Richter, und Rath zu wider den von sich nach unter dato 15. Junii des längst verschinenen 1639'ten Jahr ertheilten Rathshlusses, die verbesserung des ruinirten Kürchen, und Convents dach (alß jezt die höchste noth erfordert) ungehindert der zurug behalte-nen Jährlich zu geben schuldigen zwainzig gulden vorzukehrn renitent erzeügen, und hierdurch der gänzliche Ruin des gebaues 917 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 917 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 917 11. 08. 2025 15:22:53 11. 08. 2025 15:22:53 Bosnia Seraphica 871 zu besorgen wäre, massen derowegen bey in sachen außgeschriebener verhör von der löbl. Lands Vizdomb Stöll neben der angeordneter beschau Commission (wor-zu Wir anfangs ernente zwey Commissarien ex Officio per Sententiam denominirt, und bevolmachtiget worden) Ihme Richter, und Rath, die bey dem Convent, und Kürchen nothwendige dach reparation alsobalden vorzukehrn, und fürdershin die vorher obligirte zwainzig gulden zu des P. P. Franciscaner Syndici zu Stain handen Jährlichen paar zu entrichten krafft Abschidt de dato 3. Julii gegenwärtigen 1682'ten Jahr auferlegt worden. Alß haben Wir alß hierzu deputirte Commissarien solche beschau Commission unter dato 13. Julii in beyseyn des Richters, und ganzen in-nern Rath in loco vorgenomben, darbey dieselbe die durch uns erkennte unverzü-gliche reparation der dächer, so viell vor jezt zu repariren vor Noth erfunden, und außgezeigt haben, nit allein inner vier wochen würklichen vorzukehrn, sondern auch anstatt der künftig mehrer förfallende reparations- Nothdurfft, die Jährlich Obligirte Zwainzig gulden landswehrung, nemblichen vor erstemahl unter dato 3. Julii nächst einlauffenden 1683'ten Jahrs unfehlbarlich zu der H. PP. bestelten Syn-dici handen zu erlegen, gleich alß Sie verbunden seynd, angelobt, und versprochen. Zu dessen allen wahren Vrkund haben wir anfangs ernente Commissarien diese bezeügnusß mit unser eigner handschrifft und angebohrner Petschafft (doch uns, und unsern Erben ohne allen Nachtheil, und shaden) verfertigt, und bekräfftiget. Beschehen zu Stain den 13. Julii des 1682'ten Jahrs. (L. S.) Joh. Ant. Leo freyherr v' Lewenberg alß Commissarius (L. S.) Hannß Ludwig v' Hochenwarth alß Commissarius VI. His Decretis constrictus Magistratus Camnicensis jam anno eodem tectum reparare coepit, quia verò toti expositae necessitati minime providebant, sed tantum aliquam partem reparabant, Conventus denuo anno sequenti ad Vice Dominum Carnioliae recurrit supplicando, ut Civitas compellatur ad omnimodam tecti restaurationem conformiter ad D. D. Commissariorum determinationem: Ad hoc Decretum fuit D. Judex cum Magistratu compulsus ad reparationem, aut si quidpiam in contrarium haberet, intra 14. dies proponeret. Cum autem judici nullus effugii locus relictus esset, se ad reparandum Conventum obligavit, ut ex sequenti Vice-Dominali Decreto patet: Weillen die beklagten in sachen Ihren bericht eingebracht, und sich da-rinen zu vorkehrung der reparation erbotten haben, alß werden die Supplicanten dessen hiemit 918 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 918 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 918 11. 08. 2025 15:22:53 11. 08. 2025 15:22:53 VI. CONVENTUS Ad D. JACOBUM APOSTOLUM in Civitate Lithopolitana, seu Camnicensi In Ducatu Carnioliae 872 nachrichtlich erindert: Ihnen beklagten aber ernstlich auferlegt, das sie die gewor-bene expedition Ihnen Supplicanten zustellen, und solche reparation Ihren selbst ei-genen Erbieten gemäss ganz fürderlich vorkehren lassen, auch derentwillen alhero fehrer zu recurriren kein vrsach geben sollen. Actum Laybach den 11. Augusti des 1683'ten Jahrs. VII. Ab hoc tempore Magistratus Camnicensis fideliter persolvit praedic-tos 20. f. Carn. mon. usque ad annum 1770. quo anno Hospitale subtractum fuit administrationi Civitatis, ac immediatè subjectum curae, et administrattioni Cae-sareae piarum causarum Commissioni, quo tempore disceptatio magna exorta fuit, duravitque novem ferme annis, an praedicti floreni solvendi essent ex cassa Hospi-talis, vel Civitatis? Civitas quidem asserebat, se solvisse praedictos florenos, ast ex cassa Hospitalis ê contrario. Commissio piarum causarum nullam reperit obligatio-nem ex parte Xenodochii, totamque obligationem reparandi tectum in Civitatis Ma-gistratum rejecit, eò vel maxime, quod hucusque ratione dictae reparationis exortae controversiae non nomine Xenodochii, sed Civitatis nomine agebantur. Utriusque partis rationibus in Officio Supremi Capitaneatus Carnioliae matura deliberatione discussis Civitas per sententiam definitivam condemnata fuit ad praedictos flore-nos non tantum de praeterito, sed etiam pro futuris temporibus fideliter pendendos. Cunctabatur Civitas post latam sententiam debito de praeterito satisfacere idcirco neglecta commonitione eidem ex Officio Supremi Capitaneatus sub die 26. Aprilis 1779. data, per aliud Decretum de die 27. Maji anni ejusdem sub comminatione sequestrationis ad debitam solutionem faciendam compulsa fuit sequenti decreto: Von Kay. König. Landeshaubtmanschaft in herzogthum Crain wegen wird N. Richter, und Rath der Stadt Stein hiemit aufgetragen, das dieselben Inerdeüt Jährliche 20. f. inner 3. tägen nicht allein de praeterito seith 3. Julii 1770. sondern auch in futurum zu handen des Geistl. Vatter deren P. P. Franciscanern zu Stein von zeit zu zeit geklagt, und behaubtermassen bey vermeidung der Spanungs execution entrichten sollen. Laybach den 27. May 1779. Dr' Franz v' Franchenfeld Secret. VIII. His comminationibus perterritus Judex cum Magistratu praedictae obligationi satisfecit de praeterito die 3. Julii (quae dies anniversaria solutionis est) anno 1779. cum f. 153. germ. mon. Quamvis verò in hucusque recensitis Actis nulla mentio habeatur de 40. lb. olei, quod pro illuminatione dabatur, ex hoc tamen non sequitur illud esse debitum, etenim si una causa ex pluribus inter se connexis partibus constat, sufficit evicisse principaliorem, nam minus principales implicitè evictae censentur, praesertim si pro omnibus eadem ratio, ut in praesenti negotio, militat. Quod autem 40. lb. 919 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 919 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 919 11. 08. 2025 15:22:53 11. 08. 2025 15:22:53 Bosnia Seraphica 873 olei Ecclesia quotannis tribui debuerint, patet ex Instrumento Transactionis de Ca-pitalibus, et domibus inter Civitatem, et Conventum inita die 11. Jan. 1730. Supra c. 3. §. 2. n. 6. pag. 859. adducto: ibi enim §. fünftens postquam conventum fuit, ut nec Conventus Civitati de domibus pro aedificio applicatis tributa solvat, nec Civitas Conventui de quibusdam apud Civitatem in favorem Conventûs investitis legatis Interesse pendat, sequens exceptio facta fuit: darunter doch die von der Stadt, oder den Spital dem Closter wegen der bedachung des Closters, und der Kirchen lauth Commissarischen Erkantnusß unter dato Stadt Stain 13. Julii 1682. Jahrs Jährlich zu reichen schuldige 20. f. L. w. dan die 40 lb. baumöels keines weegs verstanden, und begriffen werden, sondern derenselben Raichung allerdings bey kräfften ver-bleiben solle. Praeterea ipsimet Cives fateri debent, quod usque ad annum 1770. loco olei in natura quolibet anno dederint f. 5. germ. mon. et 40. X. quod non tan-tùm ex Epochis Civitati â Conventu datis, sed etiam ex Protocollis tum Conventus, cum Civitatis evidens est, quod quovis anno dederint ┬525 f. 22. X. 40. germ. mon. Caput V. De Ecclesiae, et Altarium aedificatione, et conse- cratione, de Reliquiis in ea conservatis, de viris conspicuis in ea sepultis, deque Confraternitatibus aliisque piis ex- ercitiis. §. I. De Ecclesia, Altaribus, eorumque consecratione. I. Quo tempore, quove anno Ecclesia S. Jacobi Apostoli aedificata fuerit? nullam certitudinem reperire potui, id certum est, eam ante Conventum extitisse, et jam anno 1493. constructam fuisse, quod ex litteris Friderici Imperatoris, vi quarum civibus aedificandi Conventum licentiam dederat, clarè deducitur, ubi Imperator sic fatur: Wir Fridrich … bekenen, das Wir unsern, getreüen, lieben, dem Richter, Rathe, und unsern Burgern zu Stain in Crain … vergunt, und erlaubt haben wissent-lich mit dem brieff, das Sie St. Jacobs Capellen in derselben unser Stadt gelegen … zu einen Closter zu richten, bauen, und darin Münich St. Franciscen Ordens der Ob-servanz nehmen. D. Valvasor Topogr. Carn. lib. 8. pag. 810. initium hujus primae S. Jacobi Ecclesiae reponit ad annum 1474. quia suo tempore in antiqua Ecclesia praedictus annus in fornice adnotatus visebatur, ex quo tamen nullam certitudinem, sed tantum conjecturam esse autumat. 920 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 920 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 920 11. 08. 2025 15:22:53 11. 08. 2025 15:22:53 VI. CONVENTUS Ad D. JACOBUM APOSTOLUM in Civitate Lithopolitana, seu Camnicensi In Ducatu Carnioliae 874 II. Anno 1492. fuit Ecclesia consecrata die 8. Septembris in honorem S. Jacobi Apostoli, anno nempe uno ante obtentam facultatem aedificandi Conventum â R'mo D'no Jacobo Valaresso Episcopo Justinopolitano, in Patriarchatu Aquilejen-si Sede vacante Gubernatore Generali; prout id ex Instrumento authentico (nam originale in Archivio Civitatis asservatur) lucu[le]nter526 constat, quod sequentem continet tenorem: Jacobus Valaressus, Dei, et Apostolicae Sedis gratia Episcopus Justinopo-litanus, in Patriarchatu Aquilejensi Sede vacante gubernator Generalis, Universis, et singulis, praesentes litteras inspecturis, pariter, et audituris salutem in Domino sempiternam. Universitati vestrae fidem facimus, publiceque testamur, quod Nos Anno Nativitatis Dominicae Millesimo quadringentesimo nonagesimo secundo, Indictione decima, die verò octavo mensis Septembris, secundum ritum, et formam S. Romanae Ecclesiae consuetam benediximus, et consecravimus Ecclesiam S. Ja-cobi oppidi Stain cum suis Altaribus, in quibus piè reclusimus de Sacris ossibus Sanctorum septem Fratrum, Crescentiani, et Fortunati Martyrum. Cupientes igitur, ut ipsa Ecclesia â Christifidelibus jugiter visitetur, et in suis aedificiis, luminibus, paramentis, calicibus, libris, et aliis ornamentis ad Divinum cultum inibi necessariis augeatur, et conservetur, fidelesque, ipsi eo libentius devotionis causa confluant ad eamdem, quò ex hoc ibidem dono caelestis gratiae uberius conspexerint se refectos. Idcirco de Omnipotentis Dei misericordia, et beatorum Petri, et Pauli Apostolorum ejus auctoritate confisi, omnibus, et singulis utriusque sexus fidelibus, qui praefa-tam Ecclesiam S. Jacobi in Natalis Domini, Circumcisionis Epiphaniae, Passio-nis, Ressurectionis cum duobus sequentibus, Ascensionis, Pentecostes cum duo-bus sequentibus, Corporis Christi, Omnium Sanctorum, duodecim Apostolorum, omnium solennitatum B. Virginis Mariae, nec non Sanctorum Primi, et Feliciani, Spiritus Sancti, Laurentii, ac eorum, quorum Reliquiae in sepulchris Altarium sunt sepultae, Dedicationis, et Patrocinii ejusdem Ecclesiae, quam dedicationem singu-lis annis in futurum, in festo Nativitatis, Gloriosissimae Virginis Mariae ponimus celebrandam, festivitatibus, et diebus devotè visitaverint, et pro conservatione, et augmento aedificiorum, calicum, et ornamentorum praedictorum manus quovis modo porrexerint adjutrices, quadraginta dies, quoties id fecerint, de injunctis eis paenitentiis misericorditer in Domino relaxamus. Praesentibus futuris temporibus perpetuo valituris. In quorum fidem, et testimonium has praesentes litteras scribi fecimus, et nostri rotundi sigilli appensione jussimus communiri. Datam in Oppido Stain Anno, et Indictione praedictis, die verò decima Septembris. P. Sanctominus527 Cancell. de mandato. 921 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 921 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 921 11. 08. 2025 15:22:53 11. 08. 2025 15:22:53 Bosnia Seraphica 875 Quod praesens transcriptum cum suo Originali de verbo ad verbum concordet, testor, et sigillo Officii mei munivi. Datum in Civitate Stain die 15. Nov. 1770. (L. S.) Franciscus Georgius Hogen p. t. Syndicus III. Quia verò Ecclesia antiqua ruinam minabatur, nec populo, qui ad eam devotionis gratia concurrebat, capiendo sufficiens erat, Perillustris D. Jacobus â Schellenburg eam eo tempore, quo Conventum ampliavit, et quasi ê fundamentis novam suo aere munificentissime reaedificari curavit, in eaque omnia Altaria, quae nunc adhuc prostant, quas tamen domestici Fratres laici elaborarunt, reposuit. Ha-bet moderna Ecclesia in longitudine orgias 15. pedem 1. et 10. palmos, in latitudine verò orgias 8. pedes 5. et 8. palmos. Anno 1676. fuit turris, quae tribus ornata est campanis, supra tectum, nam prius supra tectum non prominebat, educta, et elevata, ut campanae in Civitate magis audirentur, et ideo Magistratus Camnicensis contri-buit ad hoc opus f. 200. Anno 1752. fuit Ecclesia diversorum benefactorum impen-sis strata lapide quadro, qui labor constitit praeter Murarium, et victum lapicidae datum f. 190. Xr' 26. germ. mon. IV. Quae Arae in Antiqua Ecclesia fuerint? ex supra adducto conservatio-nis Instrumento non constat, quia Altaria quidem conservata recenset, non tamen ea specifiat nominatim. Ex quadam tamen Relatione D. Joannis Komoriz olim Ci-vitatis Syndici praeter Aram majorem tres alias fuisse conjicitur, una S. Annae, alia S. Catharinae, et tertia S. Sigismundi, quas maximis Indulgentiis condecora-tas fuisse commemorat. Nunc septem in Ecclesia numerantur Arae. Prima est Ara major S. Jacobo Apostolo dicata, in cujus festivitate nempe die 25. Julii Ecclesiae Patrocinium celebratur. Antequam Patres Observantes Provinciae Austriae hunc Conventum deseruissent, fuit Ecclesia, et Conventus sub titulo Sanctorum Primi, et Feliciani Martyrum, quod eorum corpora (de quibus §. sequ.) in hac Ecclesia quiescant, notus, ut Catalogi Provinciae Austriae indigitant. Postquam verò Con-ventus Patribus Observantibus Provinciae Bosnae Croatiae traditus fuisset, Eccle-sia priorem Patronum, nempe S. Jacobum majorem reassumsit, non relicta venera-tione erga corpora Ss. Primi, et Feliciani, quorum festivitatem etiamnum sub ritu 1. classis celebrat. V. Arae laterales sunt sex, tres ex parte Epistolae, et tres ex parte Evan-gelii, prima ex parte Epistolae est Ara S. Crucis, et dolorosae Virginis Mariae. Secunda Beatissimae Virginis Mariae de Monte Carmelo, Sabbato pro membris Confraternitatis Scapularisticae privilegiata, tertia S. Barbarae Virginis, et 922 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 922 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 922 11. 08. 2025 15:22:53 11. 08. 2025 15:22:53 VI. CONVENTUS Ad D. JACOBUM APOSTOLUM in Civitate Lithopolitana, seu Camnicensi In Ducatu Carnioliae 876 Martyris. Prima ex Cornu Evangelii est Beatae Hyacinthae de Mariscottis Virginis Tertii Ordinis Sancti Francisci, hujus imago ante aliquot annos substituta est ima-gini Sanctissimi Nominis Jesu, cui primitus dicata erat, haec Ara, nunc ob statuam in ea collocatam communiter appellatur Ara S. Annae. Secunda Ara ex parte Evan-gelii est S. Antonii de Padua, et tertia S. Valentini Martyris. Omnia haec Altaria eo die, quo Ecclesia, nempe Dominica tertia post Pentecosten, quae incidit in diem 18. Junii (obinde anniversaria dedicationis memoria recolitur dominica proxima post festum S. Antonii de Padua) anno 1730. Consecrationis beneficio donata erant â Celsissimo, et Reverendissimo Domino S. R. I. Principe, Domino Felice Sigismun-do ê Comitibus de Schrattenbach Episcopo Labacensi. §. II. De Reliquiis, quibus exornata Ecclesia refulget. I. Inter reliquas Sanctorum Reliquias, quibus haec Ecclesia exornata est, ac decorata, principem occupant locum Corpora Sanctorum Martyrum Primi, et Feliciani fratrum, quae sub Ara Majori in separata Urna inclusa collocata sunt. Baronius eorum Martyrium ponit ad annum Christi 303. qui ad praedictum annum sic loquitur: Passi sunt Romae hoc tempore Primus, et Felicianus, qui longaevam in Domino vitam piè ducentes gravissima passi tormenta, tandem sub Prometo et apud Nomentum Martyrium consumarunt. Martyriologium Romanum verò de his Martyribus ita canit: Romae in Monte Caelio natalis Sanctorum Martyrum Primi, et Feliciani, sub Diocletiano, et Maximiano Imperatoribus. Hi gloriosi Martyres longaevam in Domino vitam ducentes, et nunc simul paria nunc singillatim diversa exquisita perferentes tormenta, tandem felicis pugnae cursum â Promoto Praesi­ de Nomentano, gladio animadversi, consumaverunt. Ut Baronius, qui apud No-mentum Sanctos Martyres passos fuisse commemorat, cum Martyrologio Romano, quod eos Romae in Monte Caelio â Praeside Nomentano Martyrio affectos enun-ciat, reconcilietur, dicendum cum Bollandistis ad diem 9. Junii eos fuisse Romae comprehensos, dein vero Nomentum, quam Civitatem Lamentum vocant, urbem Italiae decimo tertio ab Urbe milliario perductos ibique sub Prometo Praeside Mar-tyrii palmam adeptos esse. II. D. Valvasor in Topogr. Carn. lib. 8. pag. 558. ait, quod circa annum 974. Abrahamus Episcopus Frisingensis, postquam ab Othone imperatore eò, quod Phillippi Bavari Imperatorium Sceptrum percupientis partes tueretur, pulsus fuis-set, in Carinthiam profugit, ibique penes lacum Wertsee dictum unam Ecclesiam Collegiatam cum Decano, et 5. Canonicis fundaverit, eamque in honorem Ss. Mar-tyrum Primi, et Feliciani dedicaverit, eorumque Reliquias, quae nunc in nostra Camnicensi Ecclesia asservantur, ad dictam Ecclesiam transtulerit. Dein erant 923 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 923 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 923 11. 08. 2025 15:22:53 11. 08. 2025 15:22:53 Bosnia Seraphica 877 ad Montem quemdam duobus ferme milliaribus â Civitate distantem, ubi Ecclesia in honorem Sanctorum Primi, et Feliciani constructa cernitur, translata. Quia verò populus timuit, ne Sanctorum Reliquiae in loco â hominum consortio semoto con-stitutae subsint depraedationis pericula, aut ne ab inimicis Christiani Nominis, qui eo tempore has regiones saepius incendiis, depraedationibus, et homicidiis vasta-runt, dihonorentur, eas ad Ecclesiam S. Jacobi in Civitate sitam transtulit. Quo anno haec translatio peracta fuerit? nullum prostat monumentum, ex quo id conjicere liceret, id certum videtur, hanc translationem factam fuisse intra annum 1474. et 1493. Quia enim Ecclesia anno 1474. aedificata dicitur, utique Reliquiae ad eam, utpote non extantem transferri nequibant; quod verò haec translatio facta fuerit us-que ad annum 1493. quo Conventus aedificari coepit, patet ex eo, quod Conventus nominatus fuerit ad Sanctos Primum, et Felicianum, utique non ex alia causa, nisi quia corpora praedictorum Ss. Martyrum ibidem quieverunt. III. Dum Patres Observantes Provinciae Bosnae Croatiae conformiter ad concessionem Ferdinandi II. Romanorum Imperatoris anno 1627. agonizante jam-jam in Carnioliae Ducatu Lutheri haeresi ad hunc Conventum introducti fuissent, et Hospitale cum Scholis ad alium opportunum locum transferri jussum esset, Cives Conventum omnibus Scripturis, Ecclesiam calicibus, ornamentis, ùt supra visum, aliaque Ecclesiastica suppellectili spoliarunt, quae cum ex Caesareo Decreto resti-tuere cogerentur, attentarunt in continenti Corpora Ss. Martyrum Primi, et Feliciani ex Ecclesia P. P. Franciscanorum elevare, et ad Ecclesiam in Monte in eorum ho-norem constructam transferre allegantes rationem hanc, quod tota devotio cessa-ret, et frequens ad dictam Ecclesiam populi concursus imminueretur, si Corpora praedictorum Sanctorum in Civitate servarentur, Fratres Minores Civium immaturo desiderio annuere detrectabant, quia in possessione jam erant, neque licitam esse Sacrarum Reliquiarum ab uno ad alium locum translationem absque Consensu Or-dinarii ajebant. Quare exposcebant judicium Fratris Nardi â Montopoli Episcopi Ansariensis, Visitatoris Apostolici, et Patriarchalis in Dioecesi Aquilejensi. IV. Visitator Apostolicus, et Patriarchalis causa maturè discussa senten-tiam die 1. Feb. 1628. in favorem Fratrum pronuntiavit hoc sub tenore: Nos Fr' Caesar Nardus â Montopoli Dei, et Apostolicae Sedis gratia Episco-pus Ansariensis, S. C. M. Concionator, et Consiliarius, Praepositus Lanscronensis, Canonicus Olomucensis, Parochus Gurgfeldt per Styriam, Carinthiam, et Carnio-liam cum omnimoda authoritate Visitator Delegatus Apostolicus, et Patriarchalis. Nemo est, qui nesciat, Martyrum victorias, et glorias ad hoc Divino con-silio â populis frequentari, ut illis debitus dicetur, ille verò debitus est, qui in Dei gloriam totus cedit, 924 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 924 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 924 11. 08. 2025 15:22:53 11. 08. 2025 15:22:53 VI. CONVENTUS Ad D. JACOBUM APOSTOLUM in Civitate Lithopolitana, seu Camnicensi In Ducatu Carnioliae 878 inde enim hortatur nos David: Laudate Dominum in Sanctis ejus; ob id custodit Do-minus ossa eorum, ne unum ex his conteratur, ut mirabilis in Sanctis suis appareat, atque uti par est, â nobis glorificetur. Quapropter cum discrimen aliquod inter Cam-nicenses, et Fratres Minores de Observantia nuncupatos Circa Ss. Martyrum Primi, et Feliciani corpora obortum sit, ubinam asservari debeant? num in dictorum Fra-trum Templo? ubi nunc â plurimis annis quiescunt, an verò supra Montem procul in Ecclesia ad ipsorum Sanctorum honorem constructa. Hoc primum ducti, quod in Civitate ob vicinitatem, longeque minores temporum molestias, majores fiant populorum concursus ad Templum Fratrum Minorum Observ. ubi propitiatores Christi Dei, ac Domini nostri praesentia, ubi Divina Officia Sacraque celebrantur, cantantur, ubi Sacramentum administratur, frequentantur Conciones, ac Processio-nes. Ad quam quidem rationem unicè, ac primum respiciendum est, ut Sanctae Ecclesiae usu, Sanctorum Patrum, ac Doctorum testimoniis monemur. Accedente, quod cum custodia adhibenda sit circa tantum thesaurum (depraedari enim vult, qui thesaurum publicè portat in via) nec hostium, et furum, nec solitudinis periculis exponendus est, exemploque edocti sumus, cum ob invadentium Turcarum metum, communi populorum voto de deserto ad habitationem translatus est, ubi nunc dicti Fratres Sacrarum Reliquiarum, Ecclesiae, Altarium non tantum cultui, verùm etiam sedulae custodiae operam dabunt, Civesque cum illis. Demum melior est conditio possidentis praesertim Reliquiarum Sanctarum, ut totius orbis consuetudo, et exem-pla suppetunt, bonaque fide dicti Fratres in dicta Ecclesia sibi cum annexis collatae, possessionem ingressi sunt. Hasce ob causas, aliasque nobis notas de pleno judi-cio, sanoque consilio, nullo particularium affectu, sed justitiae, ac Religionis (cujus species est Santorum cultus) zelo ducti, Sanctorum Martyrum dictorum depositum Ecclesiae Fratrum adjudicamus, ibique asservari mandamus, ac pronunciamus sub duplici clavi, quarum unam Civitas, alteram Fratres habeant. Verum enimvero cum populorum devotionem erga Ecclesiam supra Montem multi contestentur, et alle-gent, quod in Sanctorum dictorum honorem fuerit aedificata, quodque, si deleretur, corruet, ad majorem Sanctorum honorem, populi devotionem, meritique incremen-tum, insigne ex utroque corpore ossis frustum honorificè, ac processionaliter eò tranferatur, et asservatur sub duplici itidem clavi, quarum unam Parochus, alteram Civitas teneat. Atque ita Camnik Civitas, ut Sion erit, ponetur in ea murus, et ante- murale, duplicique Civitatis, et camporum protectione gaudebit [hortus intus] ┬,528 et extra Spiritus pascua inveniet, in inferiori Ecclesiae peccatis debiles sanabuntur, ut virtutibus procedentibus ascendere possint in montem. Nostri hujus Decreti au-thenticam copiam partibus communicare voluimus, Originali apud Parochum di-ligenter servato. In fidem etc. Datum Labaci die prima Februarii Anno â Virginis partu MDCXXVIII. Fr' Caesar Ep'us Ans. Visit'r Apost. et Pat'is. 925 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 925 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 925 11. 08. 2025 15:22:53 11. 08. 2025 15:22:53 Bosnia Seraphica 879 V. Quia Episcopus praenominatis mandat, ut ex utriusque Sancti corpore unum ossis frustum ad Ecclesiam in Monte in honorem Ss. Primi, et Feliciani con- structam transferatur, evidens est, dictam illas prius horum Martyr[i]um529 Reli-quias habuisse Ecclesiam, quia etiam nunc populo ad Montem concurrenti in una scatula rotunda et oblonga eorum Reliquiae monstrantur, signum est eas hoc tem-pore ex tumba apud PP. Franciscanos asservata sub majori Ara extractas fuisse, ac tumbam duabus Clavibus obseratam juxta mandatum praedicti Episcopi, ac sigillis munitam fuisse. Animadversum fuit hisce temporibus, sigilla Tumbae ob vetusta-tem fuisse corrosa, et rupta: idcirco supplicatum fuit pro renovatione Celsissimo, et Reverendissimo Domino, Domino S. R. I. Principi, et Archiepiscopo Goritiensi Carolo Michaeli e Comitibus ab Athembs, qui Suas vices delegavit Ill'mo, ac Ad'm Reverendo Domino, Domino Ferdinando L. B. ab Apfaltrern, Decano, Commissa-rio, ac ejus Civitatis Plebano de data Goritiae die 19. Aprilis 1773. VI. Illustrissimus D. Parochus suae delegationis muneri satisfacturus, cap-sam, in qua Sanctorum Martyrum lipsana continentur, novo Sigillo obfirmavit, ut ex attestatione propria manu subscripta, et ex Originali desumpta patet, quae hujus est tenoris: Lecturis Salutem in Domino. Ego, infrascriptus â Celsissimo, et Reverendissimo S. R. I. Principe, et Archiepi-scopo Archidioecesis Goritiensis Carolo Michaele ê Comitibus ab Attems, ad in-tercessionem Ad'm R'ndi P. Provincialis Bonaventurae Skerpin Ord. S. Fran. in scriptis sub dato Goritiae 19. Aprilis anni 1773. delegatus, ut cistam sub Ara majori in ejusdem supranominati Ordinis Ecclesia S. Jacobi Apostoli in Civitate nuncupata Stein sitam, ubi Reliquiae Sanctorum Primi, et Feliciani M. M. asservari dicuntur, eò, quod ob vestustatem ligaturae, et sigilla deciderint, novis denuo nomine altefa-ti Archiepiscopi (praevia tamen secundum praescriptum aliquot Religiosorum sub fide Sacedotali accepta assecuratione, quod nihil in iis Reliquiis immutatum fuerit) ligaturis, ac sigilli impressionibus firmarem: fidem facio, et attestor me ad nor-mam mandati gessisse, ac Cistam praememoratam (non tamen ob clavium defec-tum apertam minus inspectam) consueto meo Sigillo hic pariter appresso ligaturis naturalis lini coloris superductis in quinque locis sub hodierno dato in praesentia A. R. P. Provincialis: A. R. P. Floriani Tschokl ejusdem Conventu p. t. Guardiani firmâsse. Dabam aedibus Parochialibus Civitatis, et plebis Stein 19. Julii 1773. Ferdinandus L. B. ab Apfaltrern (L. S.) Decanus, Commissarius, ac loci Plebanus. VII. Praeter corpora Sanctorum Martyrum Primi, et Feliciani reperiuntur et aliorum Sanctorum Reliquiae in hac Ecclesia custoditae cum suis Authenticis, et sunt sequentes: 1'mò Sanctorum Pii, Honesti, Constantii, et Columbae M. M. 2'dò S. Valentini Martyris 3'tiò Ex ossibus S. Jacobi Apostoli majoris 926 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 926 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 926 11. 08. 2025 15:22:53 11. 08. 2025 15:22:53 VI. CONVENTUS Ad D. JACOBUM APOSTOLUM in Civitate Lithopolitana, seu Camnicensi In Ducatu Carnioliae 880 4'tò Ex ossibus S. Antonii Patavini Orbis Thaumaturgi 5'tò de Tunica S. Bernardini Senensis Conf. Ord. Min. 6'tò Ex ossibus S. Petri Regalati Conf. Ord. Min. 7'mò Ex velo nigro, quo utebatur B. Hyacintha de Mariscottis, Virgo 3'tii Ordinis S. Francisci, dum in vivis ageret. §. III. De viris conspicuis in Ecclesia Camniciensi Fratrum Ordinis Minorum sepultis. I. Multi Nobiles erant olim in hac Ecclesia sepulti, ut commemorat Valva-sorius, quorum autem nomina antiquitas, et divisae Vicissitudines hujus Conventus nobis notata non reliquerunt. Nihilominus paucorum, quorum ad me pervenit noti-tia, texam Catalogum. Praeprimis Domina Sophia Comitissa Hönigin relicta vidua Comitis Mathiae â Thurn Ill'ma Domicella Elisabetha â Thurn, Domini Achatii Comitis â Thurn filia, quae in arce Oberstein fulmine tacta obiit. Ill'ma Domicella Dorothea Franciscina Domini Viti, et ejus Conthoralis Bianchae Polixenae â Thurn filia. Dominus Franciscus â Thurn praedicti Viti filius ab anno 1534. usque ad annum 1540. quatuor suas proles, nempe Julium, Jodocum, Evam, et Adamum se- peliri jussit. Domina Eleonora filia Viti â Thurn, et Conjux D. Ludovici (qui Camnicii in Paro- chiali Ecclesia sepultus est) ab Hochenwarth in Gerlachstein relicta vidua una cum suis prolibus Joanne Christophoro, Catharina, Mathia, Sebastiano, et Dorothea hìc sibi quietis locum selegit. Domicella Magdalena D. Viti â Thurn soror mortua est in anno 86. suae aetatis, et hic sepulta fuit anno 1555. Ill'mus D. Franciscus Adamus L. B. a Liechtenthurn. 1742. 6. Aprilis honorata Virgo Catharina Anna Maria Primashizin 3. Ord. S. P. Fran- cisci, de qua Confessarius retulit, quod mundo totaliter demortua, et Voluntati Divinae resignata id unicè in deliciis habuerit de Deo, et rebus caelestibus sen- tire Sermones, dumque de amore Divino discursum percipiebat, prae teneritu- dine cordis lacrymae decidebant. Insigniter flagrabat erga Sanctissimum Eu- charistiae Sacramentum, quod quotidie etiam in sua infirmitate anxie desidera- bat percipere: Singulari hac gratia eam dignabatur Sponsus, quod bina vice in Sacra Hostia Eumdem sub forma amabilis Pusionis intueri meruerit, una vice sub Sacrificio Missae, altera dum Sacra Synaxi refecta fuit. In Oratione fuit fervida, et in vigiliis, quas tota nocte protrahere desiderabat. In meditatione Dominicae Passionis assidua, unde plurimas virtutes hauriebat. Macerabat 927 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 927 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 927 11. 08. 2025 15:22:53 11. 08. 2025 15:22:53 Bosnia Seraphica 881 corpus suum disciplinis, et jejuniis: cupiebat in terra, aut duro ligno quie- tem sumere, idque practicabat, dum Confessarius non interdiceret. Portabat interulam ex pilis equinis, et diversa cilicia in manibus, et pedibus, ac ita severe in corpus agebat, quod Confessarius cogeretur eam retrahere; inde putabatur obtinuisse gratiam, quod duobus annis ante obitum saepius diebus Veneris in latere magnum dolorem senserit, internè tamen maximam conso- lationem. Fuit semialtero anno valetudinaria, et 15. septimanis lecto affixa magnas infirmitates maxima pertulit patientia, ut nunquam signum alicujus contrarietatis adverti potuierit. Die Veneris vivere desiit magna Sanctitatis fama. Ista testantur Discreti hujus Conventus. 1751. 13. Martii Illustrissima Domina Rosalia Michelina L. B. de Liechtenthurn, nata L. B. de Pilichgraz vidua 3. Ord. S. Francisci. Erat exemplar Matrona- rum, profusa in pauperes, erga infirmes valde misericors, quibus medicinis opitulabatur, qui obitum Suae Matris profusis lacrymis parentabant. 1762. 21. Sept. Illustrissimus D. Maximilianus de Skerlichi. 1764. 11. Nov. Illustrissima Domina Maria Anna L. B. ab Apfaltrern nata Comes de Liechtenberg. 1768. 5. Maji Illustrissima Domina Josepha Francisca L. B. de Rauber, nata Co- mes de Liechtenberg. 1768. 3. Sept. Illustrissima Domina Rosalia L. B. de Apfaltrern nata L. B. de Grimbschiz. 1771. 21. Oct. Illustrissima Domicella Rosina Maximiliana a Margarita L. B. de Grimbschiz 3. Ord. S. P. Francisci. 1772. 4. Julii Illustrissimus Dominus Carolus L. B. de Apfaltrern. 1775. 17. Oct. Illustrissima Domicella Francisca Xaveria Comes â Barbo de Waxenstein. II. Praeter duas Cryptas pro nostris Fratribus defunctis tumulandis, erectae erant anno 1732. duae aliae pro Saecularibus. Quia verò Conventus, et Ecclesia sita sunt sub Monte Sallenberg, ex quo multae aquae stillant, adeo, ut Cryptae aqua re-pletae essent, indeque ob communicatam Ecclesiae humiditatem Mappae Altarium ac ipsa Altaria multum damnum patiebantur, Patres nostri, ut huic malo remedium ponerent, cogitabant ex Cryptis ducere Canalem per Civitatem ad aquam dictam Schusbach: obinde Magistratui supplicarunt pro licentia educendi Canalem, ast praeter omnem spem sub die 17. Novembris 1751. repulsam tulerunt: quapropter recursum fecerunt ad Capitaneum Circuli, qui auditis utriusque partis rationibus sententiam incassum obstrepentibus Civibus tulit in favorem P. P. Franciscanorum sequenti (quod in Originali extat) iterato Decreto: Von dero Römisch. Kay. In Germanien, zu Hungarn, und Böhaimb König. May. Creyßhaubtmanschaft in Ober-Crain wegen N. P. Guardian, und Convent P. P. Franciscaner zu Stain hiemit anzufüegen. 928 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 928 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 928 11. 08. 2025 15:22:53 11. 08. 2025 15:22:53 VI. CONVENTUS Ad D. JACOBUM APOSTOLUM in Civitate Lithopolitana, seu Camnicensi In Ducatu Carnioliae 882 Demnoch bey solcher beschaffenheit, wie ich mit meinen bey der hochlöb. Kay. König. Repraesentation, und Cammer eingebrachten bericht von 28'ten Au-gusti nächsthin angezeiget, kein erhöblicher Anstand gefunden worden Ihnen P. P. Franciscanern die gebettene Extruirung eines zu Außführung des in Ihre Gruft rinnenden Regenswassers dienenden Canals durch die Stadt unter den so genanten Schusbach eingerathnermassen umb so mehr zu gestatten, alß eines theil andurch unter einstens der vnflath von der Stadt abgeführt werden kan, anderten theils aber denselben, oder dasigen? Luft nicht nur gar kein schaden beschicht, sondern viel l-mehr der bißherige üble dampf auß besagter gruft abgewendet wirdet. Alß wirdet in kraft der von der hochlöb. Kay. König. Repraesentation, und Cammer unter d'o 14. p'sto 17. hujus in sachen ergangenen verordnung sothann ge-stattete Canals Extruirung N. P. Guardian, und Convent P. P. Franciscaner zu Stain pro directione hiemit intimirt, massen ein gleiches unter heüntigen dato an dem Richter, und Rath der Stadt Stain erlassen worden. Laybach den 19'den Septembris 1752. Anton fr. von Taufrer Creyß haubtman. Ex Cæs'o Reg'o circulari Capi- taneatu Ducatus Carnioliæ Superioris Joseph Seyfrid Germek. §. IV. De Confraternitatibus, aliisque Spiritualibus exercitiis. I. Prima, et Principalior Confraternitas est Sacratissimi Scapularis B. V. Mariae de Monte Carmelo erecta anno 1703. auctoritate Reverendissimi in Chris-to Patris Fr' Aegidi â S. Cyrillo Vicarii Generalis Ordinis B. Mariae Virginis de Monte Carmelo Discalceatorum de dato Romae in Conventu S. Mariae de Scala die 3. Decembris 1702. cum Consensu R'mi Domini Joannis Andreae â Flachen-feld per superiorem Carnioliam in Dioecesi Aquilejensi Archidiaconi. Quia autem Instrumentum concessionis deperditum putabatur (quod tamen revera existit), du-bium exortum est, an Confraternitas legitimè et canonicè erecta fuerit? Unde ad submovendum omne dubium, ad R'mum P. Generalem Ordinis Discalceatorum B. V. de Monte Carmelo anno 1763. pro confirmatione, et respective nova concessione recurrerunt, qui eam non tantum confirmavit, sed etiam Guardiano facultatem dedit alios etiam Sacerdotes pro benedictione habitus, et receptione substituendi his ex Originali desumptis litteris: 929 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 929 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 929 11. 08. 2025 15:22:53 11. 08. 2025 15:22:53 Bosnia Seraphica 883 JESUS ☩ MARIA FR Phillippus â S. Francisco Praepositus Generalis Carmelitarum Excal-ceatorum B'mae Virginis Mariae de Monte Carmelo. Rev. ad'm Patri Guardiano Conventus Camnicii in Carniolia Ordinis Mi-norum Reformatorum Sancti Francisci. Pro Parte Tui fuit Nobis porrecta petitio, quae continebat, quod ad au-gendam devotionem erga beatissimam Virginem de Monte Carmelo, ditandosque fideles Spiritualibus gratiarum thesauris potestatem tibi concedi â Nobis optares, quatenus Scapularia parva benedicere, et fidelibus imponere valeas. Nos itaque pium, quem versus eamdem beatissimam Virginem geris affectum peculiari favore prosequi volentes, tibi, de cujus probitate, et prudentia multum in Domino confi-dimus, facultatem ad beneplacitum nostrum, et successorum nostrorum duraturam, impertimur, ut habitus, seu Scapularia parva â Confratribus, et Consororibus Con-fraternitatis B'mae Virginis Mariae de Monte Carmelo gestari solita benedicas, atque ipsis imponas cum benedictione, et Caeremoniis consuetis, et ad participationem bonorum omnium Spiritualium Ordinis nostri admittere, itemque benedictionem, ac plenariam Indulgentiam in articulo mortis impendere valeas, dummodo id fiat in locis, ubi Conventus nostri Ordinis non reperiuntur, et nomina conscripta ad viciniorem Conventum nostrum quam primum transmittas, ut in libro Confrater- n[it]atis530 notentur. Admonentes te, ne quaestum, aut lucrum ullum etiam sub spe-cie eleemosynae pro habitu, aut receptione ad habitum quaeras. Datum Romae in Conventu nostro Ss. Theresiae, ac Joannis â Cruce die 28. Januarii 1763. Extenditur supra dicta facultas ad successores praefati Guardiani, et ad omnes Religiosos ejusdem Conventus, quos ipse, vel ejus Successores designave-rint in perpetuum. FR' Philippus â Sancto Francisco Praep. Generalis Fr' Joseph â Sancto Paulo Secretarius. II. Cum in praememorata facultate praescribatur, ut nomina, et cognomina Confratrum, et Consororum in dicta Confraternitate descriptorum mittantur ad vi-ciniorem Conventum Carmelitarum, quaesitum fuit eodem anno â praelaudato R'mo P. Generali Ordinis Carmelitarum, an, si Album extat, in quo describuntur nomina Confratrum, sit etiam mittendum ad viciniorem Conventum Carmelitarum nomi-na Confratrum? ad quod dubium praedictus Generalis de dato Romae die 7. Maji 1763 rescripsit sequentibus verbis: Necessarium non est, ut nomina conscripta ad viciniorem nostri Ordinis Conventum transmittantur illis in locis, in quibus erecta est Confraternitas Beatissimae Virginis Mariae de Monte Carmelo, et Confratrum Album 930 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 930 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 930 11. 08. 2025 15:22:53 11. 08. 2025 15:22:53 VI. CONVENTUS Ad D. JACOBUM APOSTOLUM in Civitate Lithopolitana, seu Camnicensi In Ducatu Carnioliae 884 habetur, bene verò in illis, in quibus neutrum reperitur. Circa aliud punctum fa-cultatem concedo R. R. P. P. Guardianis Conventus Camnicensis pro tempore existentibus in perpetuum necdum Sacristam, sed omnes, et singulos Sacerdotes subdelegare possint, pro inscribendo, suscipiendo etc. donec in eodem Conventu permanserint. Hucusque praelaudatus Generalis. III. Altera Confraternitas est S. Antonii Patavini, quae anno 1668. erecta fuit, et â Clemente IX. Summo Pontifice variis Indulgentiis decorata extitit, ut ex ejusdem Bulla patet sequentis tenoris: Clemens P. P. IX. Ad perpetuam rei memoriam. Cum, sicut accepimus in Ecclesia domus Fratrum Minorum Ordinis S. Francisci de Observantia Oppidi Civitatis nuncupatae Camnicen. Aquileien. Dioe-cesis una pia, et devota utriusque sexûs Christifidelium Confraternitas sub invoca-tione S. Antonii de Padua, non tamen pro hominibus unius specialis artis canonicè erecta, seu erigenda existat, cujus Confratres, et Consorores quam plurima pietatis, et charitatis opera exercere consueverunt. Nos, ut Confraternitas hujusmodi majora in dies suscipiat incrementa, auctoritate nobis â Domino tradita, ac de omnipotentis Dei misericordia, ac beatorum Petri, et Pauli Apostolorum ejus auctoritate confisi, omnibus utriusque sexus Christifidelibus, qui dictam Confraternitatem imposterum ingredientur, die primo eorum ingressus. Si verè paenitentes, et confessi Sanctissi-mum Eucharistiae Sacramentum sumpserint, plenariam, ac eisdem tam descriptis, quam pro tempore describendis in dicta Confraternitate Confratribus, et Consorori-bus verè paenitentibus, et confessis, ac Sacra communione refectis, qui praedictae Confraternitatis Ecclesiam, seu Capellam, vel Oratorium die festo S. Antonii de Pa-dua â primis Vesperis usque ad occasum solis diei hujusmodi singulis annis devotè visitaverint, et ibi pro Christianorum Principum concordia, haeresum extirpatione, ac Sanctae Matris Ecclesiae exaltatione pias ad Deum preces effuderint, plenariam similiter omnium peccatorum suorum indulgentiam, et remissionem misericorditer in Domino concedimus. Insuper eisdem Confratribus, et Consororibus verè pariter paenitentibus, et confessis, ac Sacra communione refectis dictam Ecclesiam, seu Capellam, vel Oratorium in quatuor aliis anni feriatis, vel non feriatis, seu Domi-nicis diebus per Confratres praedictae Confraternitatis semel tantùm eligendis, et ab Ordinario approbandis, ùt praefertur, visitantibus, et orantibus, quoties praedic-torum id egerint, septem annos, et totidem quadragenas: quoties verò Missis, et aliis divinis Officiis, dicta Ecclesia, Capella, vel Oratorio hujusmodi pro tempo-re celebrandis, vel recitandis, seu Congregationibus publicis, vel privatis ejusdem Confraternitatis ubivis faciendis interfuerint, aut pauperes hospitio susceperint, vel pacem inter inimicos composuerint, seu componi fecerint, vel procuraverint, aut etiam, qui corpora defunctorum tam Confratrum, quam Consororum, et aliorum ad sepulturam Ecclesiasticam associaverint, vel quascumque processiones de licentia Ordinarii faciendas, Sanctissimumque Eucharistiae Sacramentum tam in processio-nibus, quam cum ad infirmos, aut alias ubicunque, et quomodo- 931 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 931 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 931 11. 08. 2025 15:22:53 11. 08. 2025 15:22:53 Bosnia Seraphica 885 cumque pro tempore deferetur, comitati fuerunt, aut si impediti, campanae ad id signo dato, semel Orationem Dominicam, et salutationem Angelicam dixerint, aut etiam quinquies orationem, et salutationem easdem pro animabus defunctorum Confratrum, et Consororum praedictorum recitaverint, aut devium aliquem ad viam salutis reduxerint, et ignorantes praecepta Dei, et ea, quae ad salutem sunt, docue-rint, aut quodcunque aliud pietatis, vel charitatis opus exercuerint, toties pro quo-libet praedictorum operum sexaginta dies de injunctis eis seu alias quomodolibet debitis paenitentiis in forma Ecclesiae consueta relaxamus. Praesentibus perpetuis futuris temporibus valituris. Volumus autem, ut si alias dictis Confratribus, et Con-sororibus praemissa peragentibus aliqua alia Indulgentia perpetuò, vel ad tempus nondum elapsum duratura concessa fuerit, utque si dicta Confraternitas alicui Ar-chiconfraternitati aggregata jam sit, vel imposterum aggregetur, seu quavis alia ra-tione uniatur, aut etiam quomodolibet instituatur, praesentes, et quaevis aliae litte-rae Apostolicae illis nullatenus suffragentur, sed ex tunc eo ipso nullae sint. Datum Romae apud Mariam Majorem sub annulo Piscatoris die XV. Martii MDCLXVIII. Pontificatus nostri anno primo. JC.[†] Slusius. Georgius Skerlichius Archidiaconus Aquiliensis Dioecesis Superioris Carnioliae. Dies in Brevi hoc Apostolico nominandae concessae pro consequendo Christi the-sauro statuuntur imprimis festum S. Antonii Abbatis, festum S. Catharinae Virgi-nis, et Martyris, quod incidit 25. Novembris, Dominicae Quinquagesimae, et Do-minicae ante festum S. Laurentii Prothomartyris. Litopoli 29. Maji 1668. III. Tertia Confraternitas est Cordigerorum S. P. N. Francisci, de qua re-vide dicta de Conv. Labac. c. 7. §. 3. pag. 334. Praeterea viget hic tertius Ordo S. Francisci cum magno pietatis incremento. Via quoque S. Crucis sedula piorum devotione frequentatur, quae ad majorem populi commoditatem quolibet mense semel hora prima pomeridiana in una dominica die publicè Sacerdote praeeunte, et Mysteria Dominicae passionis praelegente ducitur. Praeterea quolibet Dominico, et festo die verbum Dominicum proponitur fidelibus in magna copia concurrentibus â duobus Concionatoribus, quorum unus diebus Dominicis, alter diebus festivis praedicat. Evocantur etiam saepius Conventus hujus Religiosi ad Vicinorum Paro-chorum subsidium. In Hospitali etiam qualibet Dominica unus Sacerdos ejusdem incolis Mysteria Catholicae fidei explicat. Fuit quoque olim consuetudo ex nostra Ecclesia educendi in die Parasceves processionem per Civitatem, pro cujus manu-tentione Civitas contribuebat 7. f. Anno vero 1678. cum Syndicus Conventus pro dictis 7. f. solicitaret, Magistratus tantum 5. etiam pro futuris temporibus dandos decrevit; quia verò Syndicus etiam pro aliis 2. f. institit, D. Laurentius Coballi p. t. judex Civitatis praedictos 2. f. addere renuens, processionem propriis Civitatis expensis instituit. Videns autem Civitas expensas non tantùm ad 7. sed ad 50. f. excrevisse, sequenti anno denuo nobis processionem obtulit, quam Patres nostri amplius suscipere noluerunt. 932 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 932 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 932 11. 08. 2025 15:22:53 11. 08. 2025 15:22:53 VI. CONVENTUS Ad D. JACOBUM APOSTOLUM in Civitate Lithopolitana, seu Camnicensi In Ducatu Carnioliae 886 Caput VI. Catalogus Fratrum (qui innotuerunt) in hoc Camniciensi Conventu piè in Domino defunctorum. 1497. Rel. Fr' Gregorius de Nördling [laic.]531 cler. ……. Rel. Fr' Casparus de Athesi cler. 1498. VP. Bartholomaeus de Misna. 1505. VP. Nazarius de Polonia maximae activitatis, et prudentiae. 1508. Rel. Fr' Josephus de Labaco laic. 1510. VP. Wolffgangus de Campoliliorum. 1522. Rel. Fr' Valentinus de Traubenstein laic. mirè pacificus . 1527. Rel. Fr' Bonifacius de Rudolphswert laic. 1662. 10. Dec. Rel. Fr' Jacobus Sliver laic. ann. Rel. 13. 1668. 7. Mart. Rel. Fr' Ludovicus Benzel laic. ann. Rel. 15. 1704. 23. Dec. V.P. Bernardus Feitl Conc. act. ann. Rel. 25. 1716. 18. April. MVP. Leonardus Wolff act. Guard. ann. Rel. 26. 1721. 10. Mart. V.P. Cajetanus Sedenich ann. Rel. 23. ……. 21. Oct. Rel. Fr' Vincentius Lachner laic. ann. 59. Rel. 37. 1722. 26. Jun. MVP. Antonius Plank multorum annorum utriusque Monasterii Münkendorffensis, et Michelstadiensis Sancti Monial. Confessarius ann. Rel. 40. 1725. 9. Jan. Rel. Fr' Daniel Podmiller laic. ann. 49. Rel. 27. 1726. 7. Mart. MVP. Norbertus Samez Conc. act. ann. 59. Rel. 29. 1727. 2. Sept. MVP. Theodorus Sanutich Vic. et Guard. an. 40. Rel. 19. 1728. 22. Feb. A.R.P. Ludovicus Gallenfels Con'or, lect. gener., Ex-Diff'or, Ex- Cust. et Prov. Pat. et anno 1711. Prov. Austriae Commiss. Visit. Gener. ann. Rel. 47. ……. 30. Jun. Rel. Fr' Probus Fochner laic. ann. 55. Rel. 31. 1732. 2. Maji Rel. Fr' Felix Wiestner laic. ann. 70. Rel. 42. 1733. 18. Dec. MVP. Godefridus Huppenberger Novit. Mag. saep. Vic. et Guard. ann. 68. Rel. 46. 1735. 25. Aug. MVP. Ildephonsus Pomayr saep. Guard. et. act. Novit. Mag. ann. 56. Rel. 35. 1737. 5. Maji A.R.P. Jacobus Hoffstetter lect. Emer. bis Prov'iae Pat. Inspect. Pannif. ann. 58. Rel. 43. 1740. 1. Sept. A.V.P. Fridericus Skerpin Con'or, Ex-Diff'or, et Guard. act. ann. 59. Rel. 40. 1741. 1. Mart. MVP. Leo Kalzhizh ann. 72. Rel. 50. ……. 16. Oct. Rel. Fr' Elzearius Penz laic. 1742. 1. Jan. M.V.P. Maximinus Sibeneichner Con'or act. Nov. Mag. ann. 40. Rel. 21. 933 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 933 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 933 11. 08. 2025 15:22:53 11. 08. 2025 15:22:53 Bosnia Seraphica 887, 890b N'o 38. ……. 8.8. Jan. Rel. Fr' Patritius Zacharia laic. an. 81. Rel. 51. 1746. 12. Maji Rel. Fr' Remigius Gabersheg cler. Theol. moral. Studens ann. 25. Rel. 2. 1747. 6. Mart. V. P. Castulus Stadler ann. 43. Rel. 24. ……. 3. Jun. Rel. Fr' Leonardus Kleer laic. ann. 30. Rel. 8. 1748. 1. Jun. V.P. Andreas Schustertschitsch ann. 61. Rel. 42. 1749. 24. Apr. V.P. Maxentius Stör ann. 34. Rel. 15. 1750. 18. Jan. Rel. Fr' Canutus Näker laic. ann. 23. Rel. 1. 1751. 6. Feb. V.P. Oswaldus Schäffer ann. 40. Rel. 18. ……. 13. Mart. Rel. Fr' Dominicus Schötter laic. ann. 74. Rel. 46. ……. 11. Maji Rel. Fr' Leo Schilliger laic. hort. ann. 72. Rel. 42. ……. 13. Aug. Rel. Fr' Fortunatus Jemiz tert. ann. 31. Rel. 6. 1752. 26. Feb. Rel. Fr' Lazarus Mayr laic. Tyrol. pict. an. 26. Rel. 4. ……. 29. Apr. M.V.P. Donatus Valvasor 30. annis Sanctimon. Münkendorff. et Michelstad. Confess. ann. 69. Rel. 51. 1753. 24. Maji Rel. Fr' Joan. Capistranus Auderer laic. an. 43. Rel. 17. ……. 6. Sept. V.P. Emericus Ukmayr ann. 50. Rel. 30. 1757 16. Mart. MVP. Christophorus Pochmayr saep. Vic. et Guard. ann. 71. Rel. 53. 1758. 1. Jan. V.P. Clarus Witniz Org. ann. 52. Rel. 33. 1759. 13. Jun. M.V.P. Silvanus Lachner saep. Guard. an. 59. Rel. 38. 1763. 7. Aug. Rel. Fr' Philibertus Ibisch laic. pannif. an. 36. Rel. 13. 1765 4. Mart. A.R.P. Nepomucenus Tropper Ex-Diff'or, Ex-Cust. et iterato act. Min. Prov. fuit ann. 1752. Prov. S. Ladislai in Sclav. Commiss. Vis. Gen. ann. 58. Rel. 43. 1766. 6. Jul. Rel. Fr' Vicentius Pettenhauer laic. ann. 67. Rel. 43. 1770. 13. Jan. A.R.P. Vincentius Mariaschitz iterato act. Min. Prov. fuit anno 1759. Prov. Bohemiae S. Wenceslai et anno 1765. Prov. S. Ladislai in Sclavonia Commiss. Visit. Gen. ann. 70. Rel. 50. ……. 28. Jul. M.V.P. Isidorus Durchenwald Conc. ann. 68. Rel. 46. 1775. 8. Jun. Rel. Fr' Silvester Zapff laic. ann. 76. Rel. 50. 1776. 24. Apr. VP. Augustus Strukl ann. 29. Rel 12. 1777. 10. Sept. A.V.P. Philippus Petteneg Ex-Diff. an. 50. Rel. 32. 1778. 14. Aug. Rel. Fr' Damianus Möhr laic. chyr. an. 68. Rel. 43. 1780. 9. Nov. MVP. Caesarius Seidl Carn. Religione, et Sacerdotio Jubil. Conc. saep. Guard. ann. 76. Rel. 58. 1782. 1. Oct. AVP. Paulinus Koratsch Con'or, lect. Th. Ex-Def'or Carn. ann. 68. Rel. 51. 1783. 29. Jan. Rel. Fr' Anicetus Selkovich laic. Croat. an. 52. R. 27. 1784. 1. Mart. MVP. Caelestinus Hriber Conc. lect. G'lis, Carn. Lab. a. 60. R. 41. ……. 14. Aug. MVP. Casparus Rubida Con'r lect. Carn. Eisn. saep. Vicar. ac Guard. multis an. Conf. Sanctim. Münk. an. 65. R. 48. 934 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 934 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 934 11. 08. 2025 15:22:53 11. 08. 2025 15:22:53 VI. CONVENTUS Ad D. JACOBUM APOSTOLUM in Civitate Lithopolitana, seu Camnicensi In Ducatu Carnioliae 1785. 8. Apr. AVG. Florianus Tschokl Con'or, lect. Thlg. Styr. Sibbic. ter Ex- Def'or, ac an. 1764. Com. Vis. Gnl. Prov. Austr. an. 70. Rel. 54. ……. 28. Oct. AVP. Waychardus Posarelli Carn. plur. ann. Nov. Mag. Vic. Guard. et Def'or, ac Sanctim. Conf. an. 79. Rel. 61. 1786.532 26. Mart. Rel. F. Henricus Widmann Bavar. laic. Pannifex vir solidae Re- ligiositatis, cultorque Dominicae Passionis eximius. ann. 73. Rel. 48. 1786. 18. Jun. RP. Emericus Zorn Carn. Lab. Org. Mag. Nov. quondam terrae Sanctae incola an. 83. Rel. 66. 935 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 935 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 935 11. 08. 2025 15:22:53 11. 08. 2025 15:22:53 Bosnia Seraphica 888 Caput VII. Elenchus Patrum Guardianorum (quorum notitia haberi potuit) Conventus Camnicensis. M.V.P. Benedictus Mauritsch 1632. M.V.P. Georgius Gulin, seu Ugulinus 1639. A.V.P. Fabianus Widmer Diff'or act. 1640. 1641. 1642. A.V.P. Petrus Seidetti Ex-Diff'or 1643. 1644. 1645. M.V.P. Bartholomaeus Zulliani 1646. A.V.P. Fabianus Widner Ex-Diff'or 1647. 1648. 1649. A.R.P. Leo Magliavaz bis Provi'ae Pat. 1650. M.V.P. Antonius Posarelli 1651. 1652. 1653. 1654. M.V.P. Gregorius Jurgulinchich 1655. A.V.P. Antonius Posarelli Ex-Diff'or 1656. 1657. A.V.P. Gregorius Jurgulinchich 1658. M.V.P. Constantinus Percopiz 1659. 1660. 1661. A.V.P. Gregorius Jurgulinchich Ex-Diff'or 1662. 1663. M.V.P. Capistranus Ozepick Con'or 1664. 1665. M.V.P. Zacharias Textorius Con'or Gener. 1666. M.V.P. Capistranus Ozepick Con'or 1667. M.V.P. Paulus Langer Con'or gen. lect. Theol. Prov. Secret. 1668. 1669. M.V.P. Vitalis Majeritsch 1670. 1671. 1672. M.V.P. Alexander Schuebl Con'or Gener. 1673. M.V.P. Bartholomaeus Zulliani Con'or, lect. gener. 1674. A.V.P. Laurentius Thomassich Con'or. Ex-Diff'or 1675. M.V.P. Vitalis Majeritsch 1676. M.V.P. Ludovicus â Premb lect. gener. 1677. M.V.P. Gabriel Scheffertnig Con'or, et lect. 1678. 1679. 1680. M.V.P. Franciscus Kimerle Con'or 1681. M.V.P. Ambrosius Jambschig 1682. 1683. M.V.P. Eugenius Weilhan lect. 1684. 1685. 1686. 1687. M.V.P. Franciscus Kimerle elect. 6. Maji 1688. A.V.P. Paulus Surian Con'or gener. Ex-Diff'or el. 25. Aug. 1688. M.V.P. Vitus Juriavitsch Con'or, et lect. 1689. 1690. M.V.P. Franciscus Kimerle Con'or 1691. 1692. 1693. M.V.P. Antonius Plank Con'or elect. 26. Nov. 1693. 1694. A.V.P. Augustinus Decleva Con'or, Ex-Diff'or 1695. M.V.P. Nazarius Vidrich 1696. A.V.P. Zacharias Battich Con'or, Ex-Diff'or 1697. M.V.P. Antonius Planck Con'or 1698. M.V.P. Fridericus Codelli 1699. M.V.P. Victorinus Zegnar 1700. 1701. 936 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 936 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 936 11. 08. 2025 15:22:53 11. 08. 2025 15:22:53 VI. CONVENTUS Ad D. JACOBUM APOSTOLUM in Civitate Lithopolitana, seu Camnicensi In Ducatu Carnioliae 889 M.V.P. Antonius Plank Con'or 1702. 1703. 1704. M.V.P. Leonardus Wolff 1705. 1706. 1707. M.V.P. Godefridus Huppenberger Con'or 1708. M.V.P. Leonardus Wolff 1709. 1710. 1711. M.V.P. Antonius Possel Con'or, lect. Theologus 1712. 1713. M.V.P. Leonardus Wolff 1714. 1715. M.V.P. Godefridus Huppenberger Con'or 1716. 1717. 1718. M.V.P. Bernardus Schein Con'or, lect. gener. 1719. A.R.P. Ludovicus Gallenfels Con'or, lect. gener. Ex-Diff'or. Ex-Cust. Prov'iae Pat. 1720. 1721. 1722. M.V.P. Godefridus Huppenberger Con'or 1723. 1724. 1725. M.V.P. Cyriacus Spreizer Con'or 1726. 1727. M.V.P. Donatus Valvasor Conf. Sanctim. 1728. M.V.P. Cyriacus Spreizer Con'or 1729. A.V.P. Sigismundus Babel Con'or, lect. Ex-Diff'or 1730. M.V.P. Fridericus Skerpin Con'or 1731. 1732. 1733. M.V.P. Florentius Pober Con'or 1734. 1735. M.V.P. Felicianus Brattusch Con'or 1736. 1737. 1738. A.V.P. Fridericus Skerpin Con'or, Ex-Diff'or 1739. 1740. M.V.P. Felicianus Brattusch Con'or 1741. M.V.P. Florentius Pober Con'or 1742. 1743. 1744. M.V.P. Maximilianus Clevisher Con'or 1745. 1746. 1747. M.V.P. Benedictus Schiffrer Con'or 1748. M.V.P. Paulinus Koratsch Con'or, lect. Theologus 1749. 1750. 1751. M.V.P. Florianus Tschokl Con'or, lect. Theologus 1752. 1753. 1754. M.V.P. Paulinus Koratsch Con'or, lect. Theologus 1755. 1756. A.V.P. Bonavita Dietrich Con'or, Ss. Theologiae lect. 1757. 1758. 1759. M.V.P. Eugenius Laver Con'or 1760. 1761. 1762. M.V.P. Simeon Purger Con'or, lect. gener. 1763. 1764. 1765. M.V.P. Jacobus Wocalitsch Con'or 1766. 1767. 1768. M.V.P. Ludovicus Buset Con'or, lect. generalis 1769. 1770. A.V.P. Florianus Tschokl Con'or, lect. Theol. Ex-Diff'or 1771. 1772. 1773. M.V.P. Joannes Nepomucenus Wallensperg Con'or, lect. Theologus 1774. A.V.P. Philippus Petteneg Con'or, lect. gener. Ex-Diff'or 1775. 1776. M.V.P. Chrysostomus Pogatschnig Con'or 1777. 937 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 937 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 937 11. 08. 2025 15:22:53 11. 08. 2025 15:22:53 Bosnia Seraphica 890a M.V.P. Cosmas Geislmann Con'or, lect. gener. 1778. 1779. 1780. MVP. Casparus Rubida Con'or, lect. 1781. 1782. 1783. MVP. Remigius Baschnig Con'or 1784. 1785. ARP. Ambrosius Koratsch 1786. A.R.P.533 Abundus Pilpach Df'tor 1787. 1788. 1789. 1790. 1791. 1792. M.R.P. Zachaeus Rappe Lect. Th'giae 1793. 1794. 1795. A.R.P. Abundus Pilpach 1796. 1797. 1798. 1799. 1800. 1801. 1802. A.R.P. Victor Bratusch Df'tor 1803. M.V.P. Nereus Floriantschitsch 1804. 1805. 1806. 1807. 1808. 1809. M.V.P. Alexander Schrag 1810. 1811. 1812. 1813. A.R.P. Vincentius Panze Lect. Df'tr 1814. 1815. 1816. M.R.P.534 Claudius Meditsch Con'or 1817 M.R.P. Philippus Marouth Con'or 1818. 1819. 1820. [P. Philippus ornavit eccle- siam Camnicensem restaurato Organo, quod per incendium fuerat destruc- tum: item paramentis pluribus festivis, quibus destituebatur, ac adparatu solemni col. albi.]535 M.R.P. Constantinus Walland Con'or 1821. 1822 (infra) 1823. Hujus solertia in acceptis refert Conventus Campanas 3 novas 25. Ctt. item Aras 4 laterales novas. Item lectus fuit sub eodem ad Aerarii expensas Conventus totus cum Ecclesia imbricibus Anno 1824. Arae omnes coloribus tinctae, ac deauratae. 1821.536 M.R.P. Constantinus Walland 1822. 823. 824. 825. 826. 827. 828. 829. 830. 831. 832. – Anno. 1832 A.R.P. Jacobus Marentschitsch, schol. Director 833. 834. 835. 836. 837. 838. – ~ 1838. M.R.P. Coelestinus Novak, Director, 839. 840. 841. 842. 843. 844. 845. 846. 847. – ~ 1847. M.R.P. Raymundus Marenčič, Director, 1848. 1849. 1850. 851. 852. 853. usque ad Capitulum. ~ 1853. M.R.P. Gotthardus Spende, Catech. 854. 855. 856. 857. 858. 859. die 24. Junii mortuus ~ 1859. M.R.P. Generosus Marschal 1860. 861. 862. – ~ 1862. M.R.P. Joachimus Nastran, Coop. emer. 1863. – ~ 1863. M.R.P. Ferdinandus Götzl, Catech. 864. 865. 866. 867. eo mortuo, P. Theo- dorus praesidens. – ~ 1868. M.R.P. Rudolphus Dolinšek, Dir. 869. 870. 871. – ~ 1871. M.R.P. Godefridus Hlebec, Dir. 872. 873. 874. 875. ~ 1875 R. P. Ehrenfridus Zupet, Mag. schol. 876. 877. 878. 879. Sigillum537 Conventus Camnicensis praesefert imaginem S. Jacobi Majoris cum baculo, et cucurbita â latere more peregrinorum, et Sanctorum Francisci Seraphici in manu 938 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 938 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 938 11. 08. 2025 15:22:53 11. 08. 2025 15:22:53 VI. CONVENTUS Ad D. JACOBUM APOSTOLUM in Civitate Lithopolitana, seu Camnicensi In Ducatu Carnioliae tenentis Crucem cum haec inscriptione: SIGIL. CONVENT. CAMNIC. ORD. S. FRANC. REFORM. 20. Sept. 1779. 939 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 939 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 939 11. 08. 2025 15:22:53 11. 08. 2025 15:22:53 Bosnia Seraphica 891 VII. CONVENTUS ad S. LEONARDUM in Sylvis In Regno Croatiae. Caput I. De regno Croatiae. I. Croatarum nomen, alii â Carnis, ut D. Joan. Christoph. de Jordan de Orig. Slav. c. 12. §. 9. fol. 40. derivant, ubi sic habet: Croatarum nomen Slavicè Charvat derivatur â Carnis, in quorum Provinciam Slavi â Constantino M. suscipiebantur, et terminatio Vat. addita est ex Slavico idiomate, Charvati igitur se nominarunt Slavi, quod ejusdem terrae cum Carnis, et ejusdem nexus erga Romanum Imperium fuerint incolae. Alii, ut Joannes Sulpitius nomen Croatarum â Curete, et Chrobysi derivant; ait enim: Illi, qui olim Curetes, vel Chrobysi dicebantur, paululum immutata voce, ut fieri assolet postea Chrobati, et Croati appellati sunt. Croatia, seu Regnum Croata-rum olim extendebatur â Flumine Dravo usque ad mare Dalmaticum, dividebaturque inter tres partes: Prima nuncupabatur Croatia Savia, sive Interamnensis dicta inter flumina Dravum, Savum, et Danubium, quae nunc Sclavonia dicitur: secunda inter fluvios Savum, et Bosnam, et inter montes Bebium, et Albium, quae Croatiae no-men retinet. Tertia maritima inter Montes praedictos, et mare Adriaticum, quae nunc in Dalmatia includitur. Ita Michael Baudrand in lexic. geogr. Antonii Ferrarii tom. 1. pag. 227. Sclavonia, et Croatia erat olim nomen aequivocum, totamque Regio-nem, quam Sclavonia, et Croatia comprehendit, modo Slavoniam, modo Croatiam appellarunt, ùt testatur Bombardius Topogr. Hung. part. 3. c. 3. n. 1. ita disserens: Slavonia post Slavorum, â quibus nomen accepit, adventum, quidquid Dravo fluvio, marique Adriatico includitur, complectebatur, nimirum Slavoniam proprie dictam, Croatiam hodiernam cum parte Dalmatiae. Et post paucas lineas: Itaque Slavoniae, et Croatiae nomen olim aequivocum fuit: unde nec mirum, quod nonnullis Scrip­ toribus ansam confusionis praebuerit, ut hujusmodi vocabulis pro libitu uterentur, iisque modo certam terrarum portionem, modo plures Provincias designarent. Idem testatur Lucius lib. 6. c. 1. dicens: Nomen Slavoniae aequivocum cum Croatia fuisse reperitur. Imo successu temporis Slavoniae Nomenclaturam obolitam fuisse con-jecturatur ex Chorographia Hung. A. C. 1734 Tyrnaviae edita, in qua de hoc pag. 46. haec leguntur: Denique inusitatum antiquis Regibus Hungariae nomen Regis Slavoniae â Mathia primum Corvino Regis titulis 940 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 940 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 940 11. 08. 2025 15:22:53 11. 08. 2025 15:22:53 VII. CONVENTUS ad S. LEONARDUM in Sylvis In Regno Croatiae 892 appositum esse novissime legimus. II.538 Moderna, et propriè dicta Croatia hodie magis constringitur, â me-ridie enim pro termino habet Dalmatiam hungaricam, et Morlachiam, ad occasum â Carniolia per fluvium Zhebranka vulgò dictum secernitur, hic fluvius post trium horarum spatium in Colapim non procul ab ejusdem scaturigine sese exonerat. Dein praedictus fluvius Colapis vulgo Kulp dictus pro termino servit nonnihil ultra Metli­ cam. Dein statuuntur Confines Carnioliae, et Croatiae per Montes usque ad amnem Bergana penes Mokrizium, donec se Savo non conjungit. Septentrionem versus per Savum fluvium â propriè dicta Sclavonia dividitur. Ab Oriente habet Bosniam, quam â Croatia fluvius Unna, neutiquam Verbas secernit, ùt jam part. 1. c. 1. §. 2. n. 2. pag. 3 insinuavi, etenim si fluvius Verbas Bosniam â Croatia divideret, tunc et Jaicza fortalitium, et olim Bosniae Metropolis, et Banialuca, prius Bosniae Bas­ sarum Sedes intra fines Croatiae concluderentur, ut cuilibet Geographos consulenti patet, quod tamen nullus historicorum hucusque […]539 asserere ausus erat. III. Croatae, postquam cum natione Slavica circa annum Christi 220. jux-ta P. Josephum Bedekovich de Nat. solo S. Hier. part. 1. c. 43. n. 17. pag. 170. vel circa A. C. 334. juxta Christ. de Jordan de Orig. Slav. part. 1. c. 22. §. 1. fol. 140. in Illyricum ex Dacia antiqua transdannubiana, intrâssent, subinde Ducibus propriis, et Regibus parebant, dein Imperio Francico colla submiserunt, ut prae-dictus Bedekovich loc. cit. apertè asserit his verbis: Sub initium adepti supradicti (Illyrici) districtus Croatas Ducibus suae nationis paruisse ex pluribus historicis constat, sed cum â Francis devicti fuissent, jugumque eorum post modicum tempo­ ris intervallum excussissent, suo aliquantulum jure vixerunt, ast denuo â Carolo M. septennali bello subjugati Christianique effecti, domesticos iterum Duces, ut feudatarios habere permissi sunt, quorum Ordine octavus Dircislavus nomine Re­ gium sibi titulum assumpsit, propriisque exinde Regibus paruerunt usque ad … Zuonimirum Regem Croatiae, aeque ac Dalmatiae ultimum, cujus ab obitu Sacrae itidem Hungarorum Coronae gloriam adauxerunt. IV. Cl. D. de Jordan part. 1. c. 22. §. 23. 24. et. 25. fol. 151. Croatas non â Francis victos, et subjugatos, sed sponte sub protectionem Francici Imperii, ut Hunnorum in se irruentium vim retunderent, confugisse, commemorat, hujus rei se-riem sequentibus verbis enarrat: A. C. 659. per 35. annos, quibus Samo Rex Croatis praefuit, omnia prosperè cedebant, et gens sui juris in libertate manebat, quo mor­ tuo Croatae sub Belliducibus vivere desiderabant. Quia verò Hunni ultima hac vice circa annum 744. in Croatas irruerunt multitudine magna nimis, crearunt denique Regem Boruth nomine, quoniam verò se impares tantis Hunnorum viribus resi-stendi sentiebant, ad protectionem Francici Imperii confugerunt. Anno 750. mor­ tuo Borutho Croatis per jussionem Francorum ejus filius Caratius in Successorem 941 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 941 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 941 11. 08. 2025 15:22:53 11. 08. 2025 15:22:53 Bosnia Seraphica 893 deligitur 754. et post hunc anno 774. Chetamarus uterque jam Christianus, sub quibus Regibus fides Christiana Croatis illuxit. Dein successit Walinch. Croatae Regibus Franciae Austrasiae exhinc usque ad interitum stirpis Carolingicae obe­ dientes erant. V. P. Franciscus Wagner quondam Soc. Jes. histor. Prof. in suo Mense Chronologico initium Regum Dalmatiae, qui et Croatiae imperarunt, reponit ad A. C. 545. eorumque seriem perduxit usque ad Zuonimirum ultimum Dalmatiae Regem. Primumque Regem statuit Strogilum, seu Stroilum fratrem Totilae, qui â Justiniano Caesare proelio in Dalmatia victus perimitur circa annum 541. 2'dus fuit Suejoladus frater Strogili sola Christianorum persecutione clarus moritur anno 559. 3'tius Selymirus Patri dissimilis, Princeps mansuetissimus, aeque Christianis ac suis gentilibus favit mor. an 590. 4'tus Bladinus, seu Mladinus paternarum virtutum ex asse haeres mor. circa annum 631. 5'tus Razimirus ab avita humanitate penitus de-gener, et alter in suo Regno Christianorum Nero; sine liberis moritur circa an. 634. Hunc sequuntur quatuor Anonymi ex Razimiri stirpe. 10'mus Sadimirus princeps vel inter bonos optimus, Christianos tyrannorum metu in nemora profugos benevolè collegit, pristinisque sedibus restituit, moritur circa an. 641. Post Sadimirum lace-rato jam Romano Imperio, Avares populi Dalmatiam, Croatiamque, deletis ubique Romanorum praesidiis, occupant. Illyrii ad Heraclium juniorem Imperatorem con-fugiunt, quo suadente arma ducem Porgam secuti, corripiunt, hostemque patrio solo depellunt, rebus dein suis compositis, ê popularibus suis Reges Dalmatiae, et Croatiae titulis ornandos deligere incipiunt. VI. Primus Christianus Rex fuit Budimirus, doctus, et pius Princeps, cum purpura fidem Catholicam opera Constantii Tessalonicensis suscipit. Regnum to-tum in varias Dynastias secernit, iisque tribunos idiomate patrio dictos Bojanos praeficit, hinc Banorum nomen originem duxit. mor. an. 681. hunc sequitur Sueto­ licus paternarum virtutum haeres, et aemulus mor. an. 703. Uladislaus et corpore, et animo fortis, sed vita, et moribus Patri, Avoque dissimilis, mor. circa ann. 709. Polislaus juvenis fortis Patri sufficitur, et sine masculo haerede mor. circa an. 726. Sebeslaus Polislai ex filia nepos avo succedit, relictis duobus filiis Milivojo, et Bla­ dimiro mor. circa ann. 750. Milivojus, et Bladimirus partito inter se regno, tranquil-le imperant, sed illo post annos 12. vita sine haerede functo, in Bladimirum natu minorem omnia devolvuntur, qui tandem et ipse moritur circa an. 770. Canimirus divisa nuper â Patre, et patruo regna conjunxit, praecedentium quoque Regum po-tentiam opibus aequavit, sed morum ejus asperitatem Croatae non ferentes, ad arma convolarunt, hos dum bello Rex persequitur, ab iisdem proelio victus occubuit cir-ca an. 781. Post Canimirum quatuor Reges nempe Tuerdislaus, Ostrivojus, Toly­ mirus, aliis Zolymirus, et Pribislaus alter alteri succedentes, annis 40. regnarunt. Pribislaus â Mysiis occisus fuit circ. an. 821. Copimirus paternae caedis Authores ê medio sustulit: Germanorum Istriam populantium, proelio victor occubuit circa annum 846. 942 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 942 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 942 11. 08. 2025 15:22:53 11. 08. 2025 15:22:53 VII. CONVENTUS ad S. LEONARDUM in Sylvis In Regno Croatiae 894 Suetoslaus Princeps mansuetus, et comes mor. circa annum 859. Radoslaus Parens optimus pessimi filii Seislai, â quo regno exutus, Romam proficiscitur, mortuo filio regnum suum repetit in eoque moritur anno 875. Seislaus ex sceleribus omnibus conflatum monstrum, vivo adhuc Patre solium prensat. Crudelis in subditos, Sa-crorum contemptor, hinc palam tyrannus, et apostata dictus Vidum inter Pannonios Principem opibus, et authoritate potentem inter venandum crudeliter enecat. Sed tantis flagitiis faemina modum posuit. Vidi enim uxor, supra sexum fortis, Seislaum rursus venantem, paulo post adoritur, vinculis onerat, naso auribusque truncat: con-tumeliis, et convitiis vulgi exponit, ac tandem toto Savi flumine scelus absorberi praecipit, ut aquis praefocaretur. Anno 870. VII. Reliquerat quidem Radoslaus adhuc alium filium Colomanum no-mine, sed ne Patri succederet, obstiterunt Procerum discordiae, et Regni status. Unde Branimirus omnium consensu Rex acclamatus. Regias ejus virtutes Joannes VIII. Summus Pontifex in datis ad illum Apostolicis litteris fusè commendat mor. an. 900. Gostumilus Princeps insignis, sed unici filii B. Ivani Bohemicae eremi incolae genitor, mor. an. 912. ab ejus morte rebus undique perturbatis Sudomirus Dalmatiae, et Croatiae Banus regnum invadit, annisque duobus titulo Regis mode-ratur, quem sine prole mascula vita functum interregnum annorum 51. consequitur. Tandem Cresimirus Major Principis Terpimiri filius, et Sudomiri gener, singulari in Deum religione, ac pacis studio conspicuus â Proceribus eligitur, moriturque anno 994. Dircislaus cum Cresimiro fratre natu majore de regno contendit, eique jura primogeniti eripit mor. sine liberis ann. 1000. Cresimirus II. frater Dircislai, eo mortuo, factionibus divisa regna conjungit. Stephanus Cresimiri filius apud Vene-tos obses mor. ann. 1052. Cresimirus III. Stephani filius mor. anno 1073. Slavix vel Slavizo regnum diversis Banorum factionibus perturbatum adit, quo turbine, et ipse intra breve tempus â Comite Amico captus, involvitur circa annum 1074. Zuoni­ mirus vocatus Demetrius anno 1075. millenis adhuc turbis inquietum regnum obti-nuit. Singularis in eo sedis Apostolicae observantia, studium pacis, aliaeque Regiae virtutes illuxêre. Uxorem habuit S. Ladislai Hungariae Regis filiam. decedens sine liberis Reginam haeredem instituit anno 1082. Quae tandem et ipsa moriens fratrem Ladislaum Regnorum suorum haeredem instituit anno 1091. atque ita Dalmatiae, et Croatiae Regna ad Hungariae coronam venêre. VIII. Ex dictis vides, Franciscum Wagner in suo Mense Chronologico de Regibus Croatiae non convenire cum Cl. D. de Jordan, hic enim Samonem, Boruthum, Caratium, Chetemarum etc. Regibus Croatiae adnumerat, de quibus P. Wagner nullam mentionem facit. Dicendum proinde, salvo meliori judicio, quod primaria intentio P. Wagner fuerit seriem Regum Dalmatiae texere, et per acci-dens tantum Croatiae, in quantum Croatia Dalmatiae unita fuit. Quia autem Croatia etiam sui juris, et independens â Regibus Dalmatiae erat, propriisque subin Regibus parebat, non est mirum, si D. de Jordan etiam alios, et diversos â relatione P. Wag-ner Croatiae Reges nominat. Croatia nunc dividitur in Banatum, et Genera- 943 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 943 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 943 11. 08. 2025 15:22:53 11. 08. 2025 15:22:53 Bosnia Seraphica 895 latum, Croatia cis Colapiana Dalmatiam versus Generalatui Carlostadiensi subjecta est, ac militares leges audit, Croatia trans-Colapiana Banis Croatiae paret. IX. Inter Croatiae propriè dictae loca, Carlostadium Civitas, et fortalitium caeteris eminet. Croatae lingua loquuntur Slavica et Illyrica in nonnullis terminis tantum discrepante. Croatarum gens bellicosissima est, quae ad nullum hostium assultum trepidare solet, sed in maximis vitae periculis immobilis persistit, in me-diumque hostium, si necessitas exigit, ruere non formidant. Si verò spes alicujus ca-piundae affulget praedae, leonibus ferociores evadunt, nec facile â suis Officialibus in Officio contineri valent. Croatae in Generalatu in pluribus locis Valachis Schi-smaticis graecae fidei permixti vivunt, sunt tamen in aliquibus locis, ut Sichelburgi, Valachi Romanae Ecclesiae uniti, caeteroquin quoad accidentalia, et Caeremonias externas, puta jejunia etc. in suo antiquo ritu permanentes. […]540 Caput II. De apparitione S. Leonardi, ac de aedificatione, et reaedificatione Conventus. I. Origo Ecclesiae S. Leonardi mirabilis fuit, ac Divina jussione indicata; contigit namque circa annum 1531. ut Ill'mus D. Petrus Comes Erdoedy de Mon-yorokerek Regnorum Dalmatiae, Croatiae, et Sclavoniae Banus sese intra montes Plissiviza, et Osterz venando oblectaret, dumque peracta venatione circa tempus Ave Mariae Jaskam ad suum dominium aequitaret, vidit quamdam petram totam inflammatam, prosequendo suum iter mente volvebat, quid hic insolitus splendor (non enim naturalem agnoscebat) indicaret, proinde Deum exorabat, ut sibi suam voluntatem patefaceret. Sequenti die circa tempus Aurorae apparuit ei S. Leonar-dus dicens ad eum Dei voluntatem esse, ut in loco, in quo praecedenti nocte illum Caelestem splendorem conspexerat, in sui honorem Ecclesiam aedificaret. Cujus monito obtemperans piissimus Comes quamdam Capellam mox aedificari fecit in honorem S. Leonardi penes praedictam petram, cujus partem muris Capellae inter-cepit. In hujus apparitionis memoriam posita est in muro Ecclesiae quaedam petra polita, cui haec inscriptio incisa legitur: Comes Petrus Erdoedy de Monyorokerek existens in venatione, apparuit ei Sanctus Leonardus in ma- gno splendore supra hanc petram, eumque adhortatus est, ut ad honorem ipsius aedificet Ecclesiam, et petat gratias MDXXXI.541 II. Ut autem devotio erga hunc Sanctum indies majora sumeret incremen-ta, majorique veneratione celebraretur, praedictus Comes Capellam Fratribus Mi-noribus Provinciae Bosnae Croatiae donavit, ac penes Capellam Conventum 13. aut 14. 944 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 944 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 944 11. 08. 2025 15:22:53 11. 08. 2025 15:22:53 VII. CONVENTUS ad S. LEONARDUM in Sylvis In Regno Croatiae 896 Cellarum pro singulari, quâ in beatum Seraphicum Patrem Franciscum, ejusque re-ligionem ferebatur, devotione propriis sumptibus pro iisdem aedificari, et construi curavit anno eodem 1531. eosque tum ad victum, cum vestitum, necessariis beni-gnè providit, ùt ex ejusdem litteris, quae in Originali etiamnum prostant, deducitur, quae hujus sunt tenoris: Nos Petrus Erdoedy de Monyorokerek Comes Comitatus Castri ferrei etc. memoriae commendamus tenore praesentium significantes, qualiter nos matura deliberatione considerantes, vitam hominis fore brevissimam, et juxta dictum Sal-vatoris: ea hominem metere, quae seminavit. Nos itaque cum intuitu contemplatio-num Omnipotentis Dei, tum etiam ob devotionem, quam erga olim Christi Confes-sorem beatum Franciscum, et ejus Religionem ab ineunte aetate semper habuimus singularem, in Dominio nostro Okych, et Jastrebarszka ┬ […]542 juxta quandam Capellam in honorem S. Leonardi Confessoris constructam, ad nostramque colla-tionem spectantem, et pertinentem, unum Monasterium Fratribus Provinciae Bos-nae regularis Observantiae Ordinis beati Francisci, nostris propriis sumptibus, et expensis construere, et aedificare, ipsosque Fratres ibidem decrevimus intronizare ad laudem, et gloriam Dei Omnipotentis, Ejusque Genitricis, et praefati olim Con-fessoris beati Francisci, et divi Leonardi, ut ipsi Fratres pro expiatione nostrorum peccatorum, et praedecessorum nostrorum, ac felici statu ac fausta conservatione Conthoralis nostrae charissimae, et liberorum nostrorum Dominum ferventius orare sint obligati, dictam Capellam ad nostram collationem jure patronatus spectantem, et pertinentem, eisdem Fratribus per praesentes donamus, et conferimus, ac ibi-dem claustrum construere, et aedificare, et eosdem Fratres intronizare, nec non pro eorum victu, et vestitu singulis annis, pro emendo panno, et oleo in paratis pecuniis sedecim florenos, et sex porcos bonos, et de nostra propria agricultura frumenti singuli generis tritici, millii, hordei, siliginis, et avenae, ac vini instar aliorum do-miniorum regni Croatiae promittimus justas decimas administrari facere. Ad quod faciendum nostros haeredes praesentes, et futuros volumus esse obligatos. In cujus rei fidem, et memoriam, firmitatemque perpetuam per praesentes ipsis Fratribus duximus dandas, et roborandas. Datum in Castro nostro Monorlo feria secunda proxima post festum beatae Catharinae Virginis, et Martyris Anno Domini 1531. (L. S.) Petrus Erdoedy III. Ex mox adductis litteris patet, quod Capella S. Leonardi in loco appa-ritionis mense Novembri anno 1531. jam fuerit aedificata, quia in Instrumento ex-pressè dicitur: Capellam ad nostram collationem jure patronatus spectantem, et pertinentem eisdem Fratribus per praesentes donamus, et conferimus. Conventus verò initia reponenda sunt ad annum sequentem nempe 1532. quia praedictum in-strumentum exaratum in mense Novembri (ubi ob hyemem aedificium inchoari 945 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 945 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 945 11. 08. 2025 15:22:53 11. 08. 2025 15:22:53 Bosnia Seraphica 897 haud potuit) loquitur de futura aedificatione; non de praeterita, ut clare patet ex illis verbis: juxta Capellam … unum Monasterium Fratribus Provinciae Bosnae Regularis Observantiae Ordinis beati Francisci, nostrisque propriis sumptibus, et expensis construere, et aedificare, ipsosque Fratres ibidem decrevimus introniza­ re. Patet praeterea ex praedictis litteris, quod primaeva fundatio sita fuerit in 16. f. hungaricalibus, sex porcis, et in decimis omnis frumenti generis, ac vini, quae praelaudatus Comes ex fundis propriae agriculturae percipiebat, quae eleemosyna postmodum ab ejus successoribus ad certam quantitatem, ut Cap. sequ. videbitur, reducta fuit. Cum igitur Conventus hic non tantum ab Inclyta Familia Erdoediana aedificatus, sed etiam pluribus eleemosynis dotatus fuerit, merito Conventus Illus-trissimam hanc Familiam pro suo fundatore agnoscit, et veneratur. IV. Primitus fuit Capella S. Leonardi separata â Conventu, nam Conven-tus erat nonnihil in loco eminentiori positus, habuitque suam particularem Ecclesiam parvulam, in qua Fratres Divina Officia peragebant, licet etiam in Capella S. Leonardi quotidie aliquae Missae celebrarentur. Cum verò successu temporis tam Conventus, quam Ecclesia S. Leonardi ruinam minarentur, A. R. P. Sigismundus Skerpin ac-tualis Minister Provincialis anno 1733. et Conventum, et Ecclesiam quasi ê funda-mentis aedificare coepit, ita, ut Capellam S. Leonardi versus Conventum extende-ret, Conventumque cum Ecclesia conjungeret, ex Conventu novus tractus factus est cum quatuor cellis, per quem ad Chorum, et Sacristiam descenditur. Ab ultima Cella novi ambitus descenditur ad Chorum per 18. gradus, et â Choro usque Sacristiam per gradus viginti, sicque totus descensus ex Conventu est 38. graduum. Ex Capella, seu Ecclesia Conventuali facta est Capella domestica pro infirmis, et ex Choro duo cubicula Conventus hic est quadriangularis, fornice una cum Cellis instructus, distat Samaborino, et Jaska uno milliari, Zagrabia tribus milliaribus. Situs est intra duos Montes Plissiviza, et Osterz, habet Cellas Religiosorum una cum Arcularia, et alio adjacente cubiculo 21. In hoc Conventu communiter habitant 18. aut 19. Religiosi. Caput III. De variis fundationibus huic Conventui factis. §. I. De Fundatione ab Inclyta familia Erdoediana pro hoc Conventu facta. I. Ex Instrumento fundatoris Petri Erdoedy de Monyorokerek cap. praec. n. 2. adducto patet, quod praelaudatus Comes pro victu et sustentatione Fratrum Mi-norum S. Leonardi legaverit, et fundaverit 16. f. et 6. S. V. porcos, ac justas omnis generis frumenti propriae agriculturae decimas. Quia verò successu temporis bona 946 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 946 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 946 11. 08. 2025 15:22:53 11. 08. 2025 15:22:53 VII. CONVENTUS ad S. LEONARDUM in Sylvis In Regno Croatiae 898 praedicta inter duos nepotes Thomam, et Petrum juniorem divisa erant, ita ut uni Jaska, alteri Kereztinacz remaneret, etiam onus factae ab Avo eorum fundationis divisum fuit, ita ut cuilibet media pars fundationis praestanda incumberet. Cum au-tem Familia Erdoediana adhuc magis multiplicaretur, ita ut subin ad unum tantum medietas quartae partis praefatae fundationis venerit danda, hinc fuit anno Domini 1707. in Arce Sellin per Dominum Comitem Joannem Pallffy Banum Croatiae, Sclavoniae, et Dalmatiae, sequens, quae in Originali prostat, compositio facta: Nos Comes Joannes Pallfy ab Erdödy Comitatus Posoniensis perpetuus Comes, Sacrae Caesareae, Regiaeque Majestatis intimus Consiliarius, Camera-rius, Generalis Campi Mareschallus, Regnorum Dalmatiae, Croatiae, et Sclavoniae Banus, ejusdemque Regni Sclavoniae Confiniorum Collapianorum, et Unanorum Supremus Capitaneus, unius regiminis cathafractorum Colonellus, damus pro me-moria, quod generosus Magister Georgius Plemich de Ottok Altefatae Suae Ma-jestatis Sacratissimae Consiliarius, et praefatorum Regnorum Prothonotarius nobis sub juramento Officii sui retulerit tali modo, qualiter in anno Domini Millesimo Septingentesimo Septimo nunc labenti, die verò decimâ nonâ mensis Julii in arce Sellin, Comitatuque Zagrabiensi existen. habit. Excellentissimus, et Illustrissimi Domini Comites Georgius Senior Erdoedy de Monyorokerek Montis Claudii, et Comitatus Varasdiensis Supremus, ac perpetuus Comes, Sacrae Caesareae, Regiae-que Majestatis intimus Consiliarius, Camerarius, Judex Curiae Regiae: Alexander item Erdoedy de praefata Monyorokerek Montis Claudii, et Comitatus Varasdiensis perpetuus, Castri ferrei verò Supremus Comes altetitulatae Suae Majestatis Sacra-tissimae Consiliarius, Camerarius, et Praesidii, Confiniique Petrinensis Supremus Capitaneus: Georgius item Junior Erdoedy, uti etiam Plenipotentiarius Illustrissi-morum, et Reverendissimi Dominorum Comitum Adami Episcopi Nitriensis, loci-que ejusdem, et Comitatus Supremi Comitis, Summèfatae Suae Majestatis Sacratis-simae Consiliarii, Inclytae Cancellariae Hungaricae primarii Assistentis, Emerici, et Josephi Erdoedy Fratrum suorum carnalium, et uterinorum: ac Gabriel Erdoedy Praepositus B. V. Mariae Albei, et Canonicus Jaurinensis frater carnalis pariter, et uterinus mentionatorum Dominorum Comitum Georgii, Adami, Emerici, et Josephi Erdoedy coram eodem Prothonotario personaliter constituti assumptis in se more legali, et juridico, et Georgius junior quidem suo, suorumque Dominorum Comitum Fratrum veluti plenipotentiarius nomine, oneribus, et quibusvis gravaminibus, uni-versorum haeredum, fratrum, sororum, affinium, proximorum, et consanguineorum suorum, ac aliorum quorumvis, quos videlicet infrascriptum tangit, et concernit, seu tangere, et concernere posset negotium, quomodolibet etiam in futurum, in se ipsos, et antelatus quidem Dominus Comes Georgius Junior Erdoedy modofatorum Dominorum Comitum Adami, Emerici, et Josephi fratrum suorum per omnia as-sumptis, et levatis sponte, et benevolè vivarum vocum suarum proloquiis fassi sint, et retulerunt eo modo. Quod siquidem Illustrissimus olim Dominus Comes Petrus Senior Erdoedy de praefata Monyorokerek Montis Claudii perpetuus Comes etc. pro sustentatione Patrum Franciscanorum Conventus S. Leonardi 947 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 947 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 947 11. 08. 2025 15:22:53 11. 08. 2025 15:22:53 Bosnia Seraphica 899 in Silvis pertinen. Arcis Jaszka, et Comitatu Zagrabiensi existen. fundati piè or-dinâsset, et legâsset, imo in perpetuum fundâsset, ut ex bonis Jaszka, et Keresz-tinecz annuatim futuris temporibus eidem Conventui praestentur in parato aere floreni hungaricales sedecim, sex Majales boni, deinde decimae fructuum prae-scriptorum bonorum, quas postmodum decimas praefato Conventui ita ordinatas Illustrissimi condam543 Domini Comites Thomas, et Petrus junior Erdoedy (tit.) mutarunt in infrascriptum in natura annuatim praestandum quantum, et imprimis ex bonis Jaszkensibus tritici modios viginti quatuor, milii, sive siliginis modios viginti quatuor, vini cubulos duodecim, tres bonos Majales, in pecunia florenos hungaricales octo, totidem per omnia ex bonis Keresztinecz eidem Conventui S. Leonardi de frumento, pecunia, vino, et majalibus ordinanda, et obliganda. Unde memorati quoque Domini Comites fatentes pium suum erga mentionatum Conven-tum remonstrare cupientes, zelum praefatus quidem Dominus Excellentissimus, et Illustrissimus Dominus Comes Judex Curiae Regiae, cum suis Dominis Comitibus fratruelibus ratam praemissorum victualium, et pecuniae medietatem: Illustrissi-mus autem Dominus Comes Alexander aliam medietatem praefato Conventui sese, et suos Successores annuatim daturos, et praestituros compromiserunt, et obli-gârunt tam de bonis Keresztinecz, quam Jaszka secundum tenorem, et continentias litterarum fundationalium bene memorati olim Comitis Petri, et Confirmationalium praedictorum Dominorum Comitum Thomae Bani, et Petri Junioris Erdoedy, eo per expressum declarato, quod si per antecessores mentionatorum Dominorum Co-mitum fatentium praefata fundatio in toto, vel in parte immutata futuris temporibus fuisse comprobabitur, ut in tantum, ac eatenus etiam obligatio praesens, benevola potius Dominorum Comitum fatentium praestari compromissa eleemosyna cesset, et tollatur. E converso verò ex parte memorati Conventus Reverendus P. Antonius Fanton ejusdem Conventus Guardianus pro tempore itidem coram eodem Protono-tario personaliter constitutus compromisit, et obligavit se, et suos in Officio Suc-cessores, ac praefatum etiam Conventum quod durante praefata obligatione Domi-norum Comitum fatentium pro conservatione Inclytae Familiae Erdoedianae unum in mense Missae Sacrificium, aliud verò pro animabus demortuorum ex Familia modo, et in futurum, ac etiam eorum, quorum nemo memor est, quolibet mense sacrum dicere, et celebrare velit, celebrandáque eadem bina praemissa Sacra in-dubitatè per se, et suos praefatos faciet, et committet, et hoc etiam non ommisso, ut praedeclaratam obligationem, et compromissionem suam per Superiores suos ratificari, et corroborari quocitius non intermittat, et Dominis Comitibus fatentibus authenticas Reversales super praemissa obligatione procuret, et procurare teneatur, ac pro majori notitia, hujusce obligationis suae praescripta menstruatim duo Sacra celebrari debita, in Sacristia Ecclesiae annotare, et appendere tenebitur. Tandem postremo id etiam praetitulati Domini Comites fatentes postulâssent, quatenus ti­ tulum, quem in suo 948 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 948 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 948 11. 08. 2025 15:22:53 11. 08. 2025 15:22:53 VII. CONVENTUS ad S. LEONARDUM in Sylvis In Regno Croatiae 900 sigillo eadem Provincia Regni Croatiae antea habuisset, et in suis publicis actibus eodem usa fuisset, eodem autem amplius uti recusâsset, et intermisisset, eadem Provincia modofato Regno Croatiae restituere teneatur, sitque obligata. Harum nostrarum ad fidelem memorati Protonotarii relationem vigore, et testimonio ema-natarum litterarum mediante. Datum loco, die, mense, et anno suprascriptis. (L. S.) Lecta per me Magistrum Georgium Plemich praefatorum Regnorum Protonotarium. Idem. II. Ex hac legali compositionis instrumento patet, quod Eleemosyna, quam Successores Petri Senioris Comitis Erdoedy loco justarum omnis generis frumenti decimarum ad certam quantitatem redigerunt, constiterit in f. 16. hungaricalibus, 6. Majalibus bonis. 48. modiis tritici, ac totidem siliginis, aut hordei nec non 24. cubulis vini, quam eleemosynam Conventus adhuc hodiedum fideliter percipit, pari fidelitate annuatim Sacra, ad quae se Conventus obligaverat, peragit. Quod autem in fine praedictae Conventionis apponatur Provinciae obligatio restituendi titulum Regno Croatiae, sciendum est, quod Provincia ante Reformationem vocata fuerit Provincia Bosnae Croatiae, tempore verò Reformationis Provincia in suo sigillo titulum ommisso ly Croatiae gerere coepit Carnioliae simpliciter, quod Magnati-bus Croatiae valde displicuit: unde eorum voluntati deferre volens haec Provincia titulum Croatiae denuo assumpsit, vocatur Provincia Croatiae Carnioliae. de hoc recole dicta part. 2. c. 13. §. 2. per tot. pag. 203. III. Cum bona Erdoediana Kerestinicensia, et Jaskensia multiplicata familia in plures palmites divisa fuissent, hinc quilibet pro rata bonorum ad se devolutorum onus tribuendae eleemosynae in se assumpsit, ut ex singulorum confirmatoriis litteris desumetur. Praeprimis Ill'mus D. Josephus Comes Erdoedy se obligabat ad quartae partis medietatem, ut ex ejusdem Originalibus litteris constat sequentis tenoris: Comes Josephus Erdoedy de Monyorokerek Montis Claudii, et Comitatus Varasdinensis perpetuus Comes committo Officialibus meis modernis, et futuris bo-norum horum Kerestiniczensium, quatenus deputati fundationalis per antecessores familiae meae Venerabili Conventui S. Leonardi Ad'm R'ndorum Franciscanorum facti quartae partis medietatem juxta successionem ductorum bonorum proportiona-tam in me ad praestandum derivatam, utpote tritici modios sex, milii modios itidem sex, vini cubulos tres, majalem unum, licet tres quadrantes solummodo unius ma-jalis ex parte mea dandi venirent, ac paratae pecuniae hungaricales florenos duos quotannis mentionato Venerabili Conventui praestare noverint. Pro quo fundationali Deputato ab antecessoribus meis ordinato antelati Venerabilis Conventus Ad'm R'ndi Patres successivis semper temporibus singulis mensibus duo Sacra Missarum Officia, unum pro conservatione familiae meae, aliud verò pro animabus demortuorum ex familia mea, ac etiam eorum, quorum nemo memor esset, 949 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 949 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 949 11. 08. 2025 15:22:53 11. 08. 2025 15:22:53 Bosnia Seraphica 901 erga mentem; et intentionem eorumdem antecessorum meorum celebrare tenebun-tur, eruntque obligati. Datum in Arce Kerestinecz die 6. Decembris 1711. Comes Josephus Leopoldus Erdoedy ( L . S.) IV. Comes Georgius Senior Erdoedy se ad quartam partem praecitatae eleemosynae praestandam obligabat, ut id ex ejusdem Originalibus litteris patet sequentis tenoris: Comes Georgius Senior Erdoedy de Monyorokerek Judex Curiae Regiae, Montis Claudii, et Varasdinensis perpetuus, ejusdemque, et Barsiensis, ac Atrensis Comitatuum Supremus Comes, suae Majestatis olim Sacr'mae intimus Consiliarius, committimus Officialibus nostris modernis, et futuris bonorum nostrorum Jasken-sium, et Kerestiniczensium, quatenus deputati fundationalis per antecessores nostros Venerabili Conventui S. Leonardi A. R. P. P. Franciscanorum facti, et ordinati quar-tam partem juxta successionem dictorum bonorum proportionatam in Nos ad praes-tandum derivatam, utpote tritici modios duodecim, milii modios itidem duodecim, vini cubulos sex, majalem unum, et medium, ac paratae pecuniae florenos hungari-cales quatuor, ratam medietatem quidem ejusmodi quartae partis Jaskenses, alteram verò medietatem iidem Officiales nostri Kerestiniczenses quotannis mentionato Ve-nerabili Conventui praestare noverint. Pro quo fundationali deputato ab antecesso-ribus nostris ordinato antelati Venerabilis Conventus Ad'm R'ndi Patres successivis semper temporibus singulis mensibus duo Sacra Missarum Officia, unum pro conser-vatione familiae nostrae, aliud verò pro animabus demortuorum ex familia nostra, ac etiam eorum, quorum nemo memor esset, erga mentem, et intentionem eorumdem antecessorum nostrorum celebrare tenebuntur, eruntque obligati. Da-tum in Arce Kerestinecz die 6'ta Decembris 1711. Comes Georgius Senior Erdoedy (L. S.) V. Ad Illustrissimum D. Comitem Georgium Juniorem Erdoedy praestan-da venit medietas quartae partis eleemosynae fundationalis, quam sequentibus lit-teris ex Originali desumptis confirmavit, ac dari praecepit: Comes Georgius junior Erdoedy de Monyorokerek Montis Claudii, et Co-mitatus Varasdinensis perpetuus Comes Sacratissimae olim Caesareae, Regiaeque Majestatis Consiliarius, et Camerarius. Officialibus meis modernis, et futuris bono-rum Jaskensium per praesentes demando, quatenus Reverendis Patribus Franciscanis ad Sanctum Leonardum deputatum fundationale per antecessores meos institutum, utpote parata pecunia florenos hungaricales duos, tritici modios sex, milii modios iti-dem sex, vini cubulos tres, Majalem unum, quamvis Majalis tres quadrantes pro parte mea dandi venirent, singulis annis dent, et assignent incipiendo ab anno 1772. die 1. Januarii, quae quidem fundatio per antecessores meos, qua non acquisitores antela-torum bonorum, instituta, me neutiquam obligaret, nihilominus tamen, ex beneplacito meo, et zelo erga antelatum Conventum ductus praespecificata ordino, pro quorum praestatione idem Conventus obligatus erit per decursus temporum duo Sacra sin-gulis mensibus, unum quidem pro conservatione familiae meae, aliud verò pro ani- 950 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 950 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 950 11. 08. 2025 15:22:53 11. 08. 2025 15:22:53 VII. CONVENTUS ad S. LEONARDUM in Sylvis In Regno Croatiae 902 mabus demortuorum ex familia, ac etiam talium animarum, quarum nullus recorda-retur, celebrare. Datum Jaskae 9. Decembris 1711. Comes Gregorius Junior Erdoedy (L. S.) VI. Comes Alexander Erdoedy pro sua parte quoque jussit dari annuam fundationalem eleemosynam, videlicet quartam partem, quae constitebat in f. 4. hungaricalibus, duodecim modiis tritici, totidem milii, sex cubulis vini ac uno, et medio majali. Litterae ejusdem in Originali sic sonant: Committimus praesentibus Officialibus nostris Jaskensi, et Kerestini-czensi, quatenus in praesentia Inspectoris nostri Francisci Gallyuff cum Venerabili Conventu S. Leonardi Ordinis Minorum S. Francisci computum ineant, et tam de praeteritis restantiis successive, si quae fuerint, quam imposterum emergendis juxta tenorem fundationalium obventionibus de anno in annum contentabunt, nec secus fiat. Selinii 27. Decembris 1711. Comes Alexander Erdoedy m'ppa VII. Ex nunc allatis Comitum Erdoedy Scripturis conflantur tres partes eleemosynae totalis, quae Conventui S. Leonardi in Silvis dicto ex Arcibus Jasken-si, et Kerestiniczensi ex fundatione praedictae familiae annuatim obvenit; quarta enim pars Ill'mis Dominis Comitibus Adamo Episcopo Nitriensi, Gabrieli Prae-posito B. V. Mariae Albei, et Canonico Jaurinensi, nec non Emerico praestanda incumbebat. Quamvis verò supra hanc quartam partem nullas litteras particulares praeter supra n. 1. adductas praetactae partis confirmatorias reperire est, id tamen certum est, quod praedicta quarta pars ex Arce Selliniensi quotannis fideliter pen-datur. Nec cuiquam ex eo, quod Josephus, et ambo Georgii Erdoedy suis litteris inseruerint obligationem quolibet mense duo Sacra celebrandi, inferre licet, quod plura quam 24. Sacra in anno sint celebranda, quia omnes ad idem onus respicie-bant: Neque poterant diversum, et diversum Sacrorum onus intendere, quia nullus eorum in totalem substantiam, seu hereditatem, cui totalis eleemosynae praestatio annexa est, ut supra n. 1. visum successit, sed tantum in partes: proinde quia onus duarum quolibet mense celebrandarum Missarum toti substantiae, seu eleemosynae annexum est, neutiquam una pars onus â toto ad partem extendere potuit. VIII. Cum autem anno 1776. tota Arx Kerestiniczensis, et medietas arcis Jaskensis Genuensibus creditoribus ad solvenda debita â Comitibus Erdödy con-tracta extradita fuisset, etiam onera arcibus annexa in eosdem creditores transla-ta sunt: quapropter P. Guardianus p. t. Rolandinus Vidkovich nomine Conventus eisdem supplicem porrexit libellum pro continuatione, et praestatione praedictae eleemosynae, â quibus sequens favorabile, quod in Originali in Archivio Conventus asservatur, tulit responsum: Anno Domini 1776'o die 6'a mensis Julii in arce Kerestinecz erga praesen-tem Reverendorum P. P. Ordinis Sancti Francisci Seraphici ad S. Leonardum fun-datorum instantiam, eisdem Patribus 951 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 951 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 951 11. 08. 2025 15:22:53 11. 08. 2025 15:22:53 Bosnia Seraphica 903 significatur, apud Officialatum arcis, et dominii Kerestinecz jam ita dispositum esse, ut Officiales dominii fundationalem quotam Tabulae Salariorum, et Deputa-torum insertam primo loco quotannis Claustro erga quietantiam Patris Guardiani rite praestare teneantur. Datum ùt suprà (L. S.) Joseph Aloysius de Solignac Plenipoten'rius m'ppa §. II. De colonis, vineis, aliisque immobilibus utilitatibus olim Conventui legatis. I. Praeter supra specificatam eleemosynam Illustrissimi Petri Erdoedi Suc-cessores Conventui S. Leonardi pro commodiori Fratrum sustentatione donarunt aliquos Colonos, vineas, prata, silvas etc. quas Fratribus tunc ob aspera tempora ex dispensatione Sixti IV. Bulla incip. Romanus Pontifex de dato Tibure pridie idus Augusti 1473. et Julii II. Bulla incip. Hodie emanarunt de dato Romae decimo Kal. Februarii anno 1511. ùt visum part. 2. c. 12. §. 2. n. 3. pag. 194. habere licuit. Et quidem primo Ill'mus D. Petrus Erdoedy donavit unum Colonum nomine Mi-chaelem Krayachich de S. Leonardo, ut ex ejusdem litteris de dato in castro Okych feria sexta in festo Ss. Cosmae, et Damiani anno 1549. Idem de dato in Castro Okych in festo S. Benedicti Abbatis anno 1550. donavit Conventui unum fundum in villa sua Juraychian, in quo residebat Joannes Bobojelich. Petrus Junior Erdoedy de dato Kerestinecz die 23. Aprilis 1610. donavit Conventui de jure Montano cu-bulos quatuordecim, et capones octodecim, silvam Capellae, seu claustro vicinam, et duo prata: insuper trans montem vineam unam magnam, et quinque alias vinea-rum particulas, colonos verò duodecim, et spatia terrarum, unde isti possint habere necessaria ad sustentationem. Ill'ma D'na Comes Susanna Erdoedy nata â Stumberg relicta vidua Petri Junioris de dato Kerestinecz 4. Aprilis 1616. donavit Conventui jus montanum 2. cubulorum vini, quod Colonus Ecclesiae S. Leonardi Georgius Mihsich dare debuit ad arcem Kerestineczensem. Eadem Illustrissima Domina Susanna cum filiis suis Petro, Wolffgango, Thoma, Nicolao, Valentino, Francis-co, et Simone donavit Conventui duos colonos Georgium Zuetniak, et Thomam Tandarich de dato Kerestinecz feria 2'da Paschatis anno 1617. Sigismundus itidem Erdoedy donavit Conventui S. Leonardi colonum Nicolaum Mrakussich cum omni-bus pertinentiis, et utilitatibus de dato Samaborini die 12. Maji 1620. II. Quia autem praedicti Coloni quasdam contributiones et labores ipsi Regno praestare obligati erant, fuit tum ex parte Conventus S. Leonardi, cùm ex parte Conventus, seu pro tunc Residentiae Jaskensis statibus Regni supplicatum, ut Coloni horum Conventuum â praedictis laboribus, et servitiis liberarentur. Quos etiam Generalis Magnatum, et Nobilium Regni Congregatio habita Zagrabiae anno 1610. liberavit his terminis: 952 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 952 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 952 11. 08. 2025 15:22:53 11. 08. 2025 15:22:53 VII. CONVENTUS ad S. LEONARDUM in Sylvis In Regno Croatiae 904 Ex Articulis Dominorum Magnatum, et Nobilium Regni Sclavoniae, in publica eorumdem Congregatione ad feriam tertiam proximam post Dominicam Quasi modo proximè praeteritam per Spectabilem, et Magnificum Dominum Comi-tem Thomam Erdoedy de Monyorokerek Montis Claudii, et Comitatus Varasdien-sis Comitem perpetuum Regnorum Dalmatiae, Croatiae, et Sclavoniae Banum, ac Sac. Regiae Majestatis Consiliarium etc. publicata, et indicta in Area Capitulari Za-grabiensi conclusis, sequitur unus Anno Domini Millesimo Sexcentesimo decimo. Fratres Franciscani Monasteriorum Sancti Leonardi sub Lipovecz, et Bea-tae Mariae Virginis in Jaztrebarzka petunt suos exiguos Colonos â publicis con-tributionibus, et laboribus eximi, et liberari, qui per status liberantur. Orent igitur Deum pro incolumitate Regnicolarum, et permansione Regni. (L. S.) III. Dum tempora meliora illuxissent, et Fratres eleemosynas mendicando facilius obtinuissent, ii colonos, terras, vineas, aliaque bona immobilia, quibus tan-tum in necessitate uti licebat, partim fundatoribus restituerunt, partim iisdem con-sentientibus divenderunt, pretium inde acceptum pro aedificatione Conventus, et Ecclesiae applicarunt, retentis pratis pro intertenendis equis, qui necessarii sunt pro conducendis lignis, aliisque necessitatibus, nam Conventus in solitudine positus, et vicinitate destitutus non habet homines, qui id charitatis praestarent. Fuit quip-pe circa annum 1747. id probatum, erant equi alienati, et prata fundatoribus resti-tuta, quia autem Fratres nequibant habere conductores gratis, denuo supplicarunt fundatoribus pro eorumdem quoad usum simplicem facti restitutione remanente penes ipsos fundatores dominio, et proprietate, quod etiam Ill'mi Domini Comi-tes Erdoedy qua fundatores benignè concesserunt adjecto mandato, ne Conventus amplius attentet praedicta prata alienare absque eorumdem expressa licentia. Unde etiam Conventus in signum resignatae proprietatis quolibet anno â fundatoribus pe-tere debet facultatem defalcandi faenum, illudque per modum purae eleemosynae, quod Sacrae Regulae non contrariatur, ad Conventum deducendi. IV. Quamvis verò etiam pars Silvae circa Conventum etiam simplici usui Fratrum relicta sit, nihilominus fratres ligna focalia ex aliis silvis Dominii Keresti-neczensis per annuentiam dominorum fundatorum accipiebant, quia haec silva par-tim non est sufficiens, partim verò, ut in rigida hyeme, dum ligna ex remotiori loco adduci nequeunt, in aliqua necessitate ex hac Conventui adjacente silva excindi valeant. Dum anno 1776. Domini Genuenses possessionem arcis Kerestineczensis accepissent, eisdem nomine Conventus supplicatum extitit, quatenus eisdem uti antehac, ita imposterum ex praedictis silvis ligna educere, ad quod sequens, quod in Originali praestat, favorabile tulerunt responsum: Erga praesentium exhibitionem Dominus Georgius Termachich Inspector, et Provisor Dominii Kerestinecz R'ndis Patribus 953 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 953 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 953 11. 08. 2025 15:22:53 11. 08. 2025 15:22:53 Bosnia Seraphica 905 Ordinis S. Francisci Seraphici ad Sanctum Leonardum fundatis, dum se insinuave-rint in sylvis dominalibus claustro Sancti Leonardi vicinioribus imprimis decidua focalia ligna, dein etiam alia infructifera pro foco deservibilia medio sylvanorum exassignari, et per eosdem Patres liberè, atque gratis in tantum, in quantum necesse fuerit, aufferri permittet. Datum Jaskae 9'na Augusti 1776. (L. S.) Joseph Aloysius de Solignac Plenipot'rius m'ppa V. Praeterea quidam pius, ac devotus Parochus (cujus nominis, aut quo anno? non est compertum) in Basilovo Ecclesiae S. Leonardi legavit ducentos flo-renos germ. mon. ut iidem in loco tuto investirentur, ac ex annuo Interesse oleum pro continua illuminatione lampadis coram Sanctissimo Sacramento ante altare ma-jus S. Leonardi ardere solitae procuretur. Haec 200. f. summa primo investita fuit Metlicae apud D. Joannem Thomam Weiss dictae Civitatis civem anno 1714. Quia verò hic successu temporis adeo ad paupertatem redactus fuit, ut ipsa Capitalis summa periclitaretur, attamen operâ clarissimi Domini Joannis Baptistae Felber J. U. Doctoris pro tunc Provinciae Carnioliae, et Croatiae Fratrum Minorum Syn-dici Apostolici illa summa feliciter salvata fuit, ac postmodum Carlostadii 1731. apud D. Joannem Georgium Koronäk fortalitii Quaesitoris erga annum 6. pro cento tribuendum Interesse investita fuit. Mortuo D. Joanne Georgio Koronäk Interes-se solvi intermittebatur, unde Conventus S. Leonardi â Generalatu Carlostadiensi Interesse anni intermissi solvi, ac, ut Capitalem Summam in se suscipere velit, humiliter petiit. Conventus sui voti compos factus est vigore sequentis Rescripti: Es ist bereits die Verfügung geschehen an den H. Plaz Major, das dersel-be denen H. Patribus nicht nur die 12. f. vor das rukstehende Jahr nemlichen biß Ende April 1751. sondern auch biß Ende Aprilis 1752, alß das eingehende Jahr von denen eingehenden arrest geldern in vorauß bezahle, und solcher gestalten wird auch hinführo continuirt, und jederzeit mit anfang, und Eintrit jeden Jahrs denen H. Patribus dieses Quantum entrichtet werden. Carlstadt den 7. May 1751. Baron de Schertzer General m'ppa §. III. De Capellania Fodinensi. I. Anno Domini 1708. Conventus se obligabat quolibet die Dominico, et festivo ad fodinas Cupri horâ â Conventu distantes mittere unum Sacerdotem, qui ibidem Missam celebraret, et brevem exhortationem faceret, ac quolibet die Jovis applicare unam Missam pro felici successu praedictarum fodinarum cum aliis one-ribus in mox adducendo contractu videndis erga 954 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 954 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 954 11. 08. 2025 15:22:53 11. 08. 2025 15:22:53 VII. CONVENTUS ad S. LEONARDUM in Sylvis In Regno Croatiae 906 annuè 80. f. Parenti Spirituali Conventus S. Leonardi pendendos. Contractus ex Originali desumptus sic sonat: In Nahmen des höchsten Gott. An dy 22'ten Aug. Anno 1708. ist mit den löb. Closter St. Leonhard Brüdern des hei-ligen Francisci Mindern an eins, dan mit der Ehrbarn herrschaft alhier in den berg-werkh Szamabor nachfolgender Contract, oder Vergleich beschehen, alß folget: Erstlichen gebet obgemelte herrschaft dem Löb. Closter in paaren geld, nemblichen achzig gulden Reinisch. Andertens: dem Priester, welcher in den Gottesdienst zu verichten abge-schikt wird, seine freye Taffel, alß sichs einen Geistlichen, oder Seelsorger gebühret. Drittens ist der H. Pater Guardian schuldig alle Sonn- und Feyertag so viel, alß möglich ist pro possibili einen Priester mit der heiligen Meeß zu schiken, alle Sonn- und Feyertag das heilige Evangelium, und eine Exhortation vor dem Altar abzulesen, und zu verichten. Viertens: Wan von hier eine Procession wohin gehet, einen Priester mit-zuschiken, den andern aber zu verichtung Gottes diensts alhier gleichwollen zu verichten abzuschiken. Fünftens: alle hochheilige Feyertag alß weynachten, Ostern, und Pfings-ten, der Priester ordentlich die Canzel besteigen, und predigen. Sechstens, und lezten seynd sie obligiert, das alle Donerstag ein heilige Meeß umb Ertheilung eines reichen Seegen verichten sollen, das geld solle quar-taliter abgelegt werden, alß nemblich alle quartal 20. f. Rey. Actum anno, die ut supra. Der Röm. Kay. May. Verwalter in Schmölnitz und Inspector des alhiesigen bergewerks Szamabor Fr' Antonius Fanton (L. S.) Mathiaß Franz Ethesy etc. p. t. Guardian. ad Abszavone m'ppa II. Postquam vero Arx Samaboriensis, cui fodinae annexae sunt, ê mani-bus Erdoedianis ad Comites de Aversperg transiisset, fuit praedictus contractus re-novatus, et de novo ratificatus, ut ex Originali ejusdem Transumpto patet sequentis tenoris: Vertrag Zwischen den Ehrwürdigen Closter deren P. P. Franciscanern zu Sant Lenhard, und Ehrsamen Kupfer Knapschaft des Kupfer bergwerks, und herrschaft Szamabor. 955 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 955 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 955 11. 08. 2025 15:22:53 11. 08. 2025 15:22:53 Bosnia Seraphica 907 Primò. Ist zwischen erdeuten Ehrwürdigen Closter, und der Knapschaft schon zu zeiten der löb. Erdödischen Famili dahin verglichen worden, das die Pa-tres Franciscaner zu St. Lenhard alle Sonn- und Feyertag schuldig seyn einen Geist-lichen in das bergwerkh zu schiken, welcher die Heilige Meess zu lesen, das Evan-gelium bey dem Altar zu verkündigen, und bey dem Altar eine kurze Catholische lehr, wie biß anhero beschehen, zu thun schuldig seyn. 2dò. Ist dieser Pater zu Weynachten, Ostern und Pfingsten ein ordentliche Predig von der Kanzel an das volk, und alles Jenes, was biß anhero in löb. brauch gewesen, zu leisten schuldig. 3tiò. Obligiret sich das Ehrwürdige Closter alle Sonntag zu Erlangung des Göttlichen Seegen des bergwerks ein heilige Meeß zu lesen. Wohingegen Die Ehrsame Bergschaft vor diese Geistliche dienstleistung Jährlich 80. sage gulden achzig zum almosen, und ein ehrliche kost, wie biß anhero in dem berghof von dem Bergwerks vorstehern zu geben sich verbinden. Szamabor den 18'ten Aug. 1761. Von der herrschaft, und Kupfer bergwerk Eigenthum wegen wird dieser Contract biß meiner weitern disposition hiemit ratficirt, und bestättiget. Datum ut supra. (L. S.) Anton Joseph Graf von Auersperg m'ppa. III. Anno 1776. post emensum aliquorum annorum curriculum, quo Arx Samaboriensis iterum ad Familiam Erdoedianam devenerat, diversi Erdoediani Creditores una cum aliis bonis Erdoedianis, etiam Arcem Samaboriensem una cum fodinis in suam acceperunt potestatem. Cum Creditores hoc tempore, quo scribo, nondum circa fodinas convenerunt, ac etiamnum ignoratur, quis earumdem curam suscipiet, hinc etiam, an haec Capellania in suo vigore sit permansura, prorsus igno tum est. Si intra breve tempus res denuo ad pristinum statum reducetur, aut aliam vicissitudinem, et immutationem patietur, leniorem de his fertilissimis fodi-nis notitiam dare non intermittam. Caput IV. De Ecclesiae, et Altarium aedificatione, eorumque Consecratione, de Confraternitate, aliisque Spiritualibus exercitiis, nec non Sacris Sanctorum Reliquiis. 956 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 956 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 956 11. 08. 2025 15:22:53 11. 08. 2025 15:22:53 VII. CONVENTUS ad S. LEONARDUM in Sylvis In Regno Croatiae 908 §. I. De Ecclesiae et Altarium erectione, eorumque Consecratione. I. Fuisse Capellam S. Leonardi in loco apparitionis ejusdem ante construc-tum Conventum circa annum 1531. aedificatam, ex litteris fundationalibus suprà c. 2. n. 2. pag. 896. allatis clarè desumitur, cui mox sequentibus annis Conventus, ac alia Ecclesia Conventualis adjecta fuit, in qua Fratres horas Canonicas persol-vebant, ac Missas celebrabant, licet et quotidie aliquae Missae in ipsa Capella S. Leonardi legerentur. An autem hae Ecclesiae primitus consecratae, vel tantum be-nedictae fuerint? antiquitas alto obvolvit silentio. II. Anno 1734. A. R. P. Sigismundus Skerpin Minister Provincialis novam Ecclesiam aedificare coepit â fundamentis, eandem extendit, ac cum Conventu con-junxit, ita ut Ara Major S. Leonardo Sacra occupet locum prioris Capellae, murus-que Sanctuarii post Aram, medietatem petrae, supra quam apparitio S. Leonardi facta est, intercipit, quae olim videbatur, nunc verò, quia hominibus Aram circum-euntibus offendiculo fuit, ad aequalitatem muri excisa est. Quia verò Ecclesia li-gaturis ligneis ab initio ligata erat, iis putrefactis muri quoque extendebantur, ut in fornice rimae apparerent, unde ne prorsus collaberetur, eam reparari, et ligaturis ferreis muniri oportebat anno 1747. qui labor anno 1750. ut denotat hic annus in Campanili [(ad quod anno 1761. tertia Campana 436 lb. imposita fuit)]544 adnotatus, terminatus fuisse censendus est. Ecclesia in loco adeo demisso est, ut intrantes eam per 10. gradus descendere debeant. Longitudo modernae Ecclesiae est 14. orgia-rum, et 5. pedum, latitudo vero 5. orgiarum, et 7. palmorum. III. Quinque Arae in hac Ecclesia nova successu temporis erectae erant di-versorum benefactorum eleemosynis. Prima honoribus S. Leonardi dicata extructa fuit munificentia Illustrissimi Domini Comitis Ladislai Erdoedy anno 1741. ut ex Cronographico in Ara Majori sub imagine S. Leonardi posito constat sequentis te-noris: LaDIsLaVs ErDöDI neCessItates IntVens Ista eXtrVXIt. Supra effigiem S. Leonardi cernitur Insigne Gentilitium familiae Erdoedianae, in cujus circumfe-rentia sequentes notantur litterae: E. D. C. L. E. de Mo. M. C. et I. C. V. P. C. Sac: Caes. Raeque Maj. C. C. nec non P. P. et C. P. C. C. ante Aram majorem sunt clathra lapidea, sicut et tota Ecclesia lapide quadro strata. 2'da Ara ex parte Evangelii sita S. P. N. Francisci honoribus dicata est, quam anno 1742. erexit suisque sumptibus fieri curavit Perillustris Dominus Nicolaus Voikovich. 3'tia Ara ex adverso Arae S. Fran-cisci posita eodem anno 1742. erecta fuit in honorem S. Antonii de Padua impensis perillustris Domini Adami Illiaschich. 4'ta Ara est Immaculatae Conceptionis B. V. Mariae diebus Sabbatinis pro Confratribus ejusdem Confraternitatis privilegiata extructa est anno 1746. munificentia Dominae Catharinae Skerlizin. 5'ta tandem Ara S. Josephi erecta fuit sumptibus Dominae Joannae Milloshin anno 1744. 957 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 957 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 957 11. 08. 2025 15:22:54 11. 08. 2025 15:22:54 Bosnia Seraphica 909 IV. Ecclesia una cum Altaribus consecrata fuit die 17. Aprilis anno 1750. âb Illustrissimo, et Reverendissimo Domino Domino Josepho Bonifacio Cechot-ti Episcopo Petinensi olim hujus Provinciae Alumno de expressa licentia Excel'mi Ill'mi, et R'mi Domini Domini Francisci Klobussizky Episcopi Zagrabiensis, in cujus Dioecesi haec Ecclesia sita est. Anniversaria Dedicationis dies assignata, et posita fuit Dominica quarta post Pascha, ut ex ipso Consecrationis Instrumento, quod ex Originali adduco, clarius patet: J. J. Bonifacius Cecotti Dei, et Apostolicae Sedis gratia Episcopus Petinensis. Notum facimus omnibus, et singulis, qualiter die 17. Aprilis Anni 1750. ad instantiam, et petitionem â Superioribus Conventus factam ex Commissione Excel-lentissimi, Ill'mi, et R'mi Domini Francisci Klobussizky pro tunc Episcopi Zagrabiensis solemni ritu consecraverimus Ecclesiam Fratrum Min. Strict. Observ. S. Leonardi in Sylvis nuncupatam existente tunc loci Guardiano M. V. P. Theodorico Skende-rich sub Provincialatu A. R. P. Godefridi Pfeiffer, cui Solemnitati praeter domesticos Religiosos interfuerunt ê Conventu Samaboriensi multum Venerandi Patres Alanus Bauzher, et Rudolphus Gorshe. Diem porro, qua Dedicatio ejusdem Ecclesiae futu-ris temporibus quotannis celebranda sit, determinavimus auctoritate nostra Domini-cam quartam post Pascha. In quorum fidem sigillum nostrum appressimus, et propria manu nos subscripsimus. Dat. in Conventu S. Leonardi in Sylvis die 17. Aprilis 1750. (L. S.) J. J. Bonifacius Ep'pus Petenensis. V. Praeter Cryptam, in qua Fratres nostri tumulantur, unica est Crypta, quam pro familia Erdoediana, si quispiam ex ea hic sepeliri vellet, Illustrissimus D. Comes Ludovicus Erdoedy fieri curavit, quique anno 1753. die 14. Februarii ex hac vita decessit annos natus 61. ac hìc sepultus est lapidi emortuali haec inscriptio incisa est: Siste Viator Hic jacet Excell'mus, et Ill'mus D'nus, Dnus Comes Ludovicus Erdödi de Monyorokerek, Montis Claudii, et Comit. Varasdinensis perpetuus, Posegensis verò Supremus Comes, S. C. R. M. actualis intimus Consi- liarius, per Regna Dalmatiae, Croatiae, ac Sclavoniae locumtenens Banalis etc. etc. Vixit mundo, vivit Coelo, ubivis sine labe, sine naevo aetat. suae 61. obiit 14. Febr. Ann. 1753. §. II. De Confraternitate B. V. Mariae sine labe conceptae, aliisque Spiritualibus exercitiis, ac Reliquiis. I. Unica in hoc Conventu viget Confraternitas sub titulo B. V. Mariae sine labe conceptae erecta anno 1745. auctoritate Dioece- 958 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 958 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 958 11. 08. 2025 15:22:54 11. 08. 2025 15:22:54 VII. CONVENTUS ad S. LEONARDUM in Sylvis In Regno Croatiae 910 sana, quam Benedictus XIV. Summus Pontifex variis Indulgentiis decoravit, ut ex ejusdem Bulla incip. Cum sicut de dato Romae die 10. Martii 1745. clarius eluces-cit, quae hunc continet tenorem: BENEDICTUS P. P. XIV. Ad perpetuam rei memoriam. Cum sicut accepimus, in Ecclesia Sancti Leonardi in Silvis Ord. Fratrum Minorum Sancti Francisci de Observantia Reformatorum nuncupatorum Zagra-biensis Dioecesis una pia, et devota utriusque sexus Christifidelium Confraternitas sub titulo Conceptionis B. V. Mariae Immaculatae, non tamen pro hominibus unius specialis artis, canonicè erecta, seu erigenda existat, cujus Confratres, et Consoro-res, quam plurima pietatis, et charitatis opera exercere consueverunt, seu intendunt. Nos, ut Confraternitas hujusmodi majora in dies suscipiat incrementa, de Omnipo-tentis Dei misericordia, ac Beatorum Petri, et Pauli Apostolorum ejus auctoritate confisi, omnibus utriusque sexus Christifidelibus, qui dictam Confraternitatem im-posterum ingredientur, die primo eorum ingressus, si verè paenitentes, et confessi Sanctissimum Eucharistiae Sacramentum susceperint, plenariam: ac tam descriptis, quam pro tempore describendis in dicta Confraternitate Confratribus, et Consoro-ribus in cujuslibet eorum mortis articulo. Si verè quoque paenitentes, et confessi, ac Sacra communione refecti, vel quatenus id facere nequiverint, saltem contriti, Nomen Jesu ore si potuerint, sin minus corde devote invocaverint, etiam plenariam, nec non eisdem nunc, et pro tempore existentibus dictae Confraternitatis Confratri-bus, et Consororibus etiam verè paenitentibus, et confessis, ac Sacra communione refectis, qui praefatae Confraternitatis Ecclesiam, seu Capellam, vel Oratorium die festo principali dictae Confraternitatis per eosdem Confratres semel tantum eli-gendo, et ab Ordinario approbando â primis Vesperis usque ad occasum solis diei hujusmodi singulis annis devote visitaverint, et ibi pro Christianorum Principum concordia, haeresum extirpatione, ac Sanctae Matris Ecclesiae exaltatione pias ad Deum preces effuderint, plenariam similiter omnium peccatorum suorum Indulgen-tiam, et remissionem misericorditer in Domino concedimus. Insuper dictis Confra-tribus, et Consororibus verè pariter paenitentibus, et confessis, ac Sacra communio-ne refectis, Ecclesiam, seu Capellam, vel Oratorium hujusmodi in quatuor aliis anni feriatis, vel non feriatis, seu Dominicis diebus per memoratos Fratres semel tan-tum eligendis, et ab eodem Ordinario approbandis, ut supra visitantibus, et ibidem orantibus, quo die praefatorum id egerint, septem annos, et totidem quadragenas: quoties verò Missis, et aliis Divinis Officiis in Ecclesia, seu Capella, vel Oratorio hujusmodi pro tempore celebrandis, et recitandis, et Congregationibus publicis, vel privatis ejusdem Confraternitatis ubivis faciendis interfuerint, ac pauperes hospitio receperint, vel pacem inter inimicos composuerint, 959 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 959 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 959 11. 08. 2025 15:22:54 11. 08. 2025 15:22:54 Bosnia Seraphica 911 N'o 39. seu componi fecerint, vel procuraverint, nec non etiam, qui corpora defunctorum tam Confratrum, et Consororum hujusmodi, quam aliorum ad sepulturam asso-ciaverint, aut quascumque processiones de licentia Ordinarii faciendas, Sanctissi-mumque Eucharistiae Sacramentum tam in processionibus, quam cum ad infirmos, aut alias ubicunque, vel quomodocunque pro tempore deferetur, comitati fuerint, vel si impediti, campanae ad id signo dato semel Orationem Dominicam, et Saluta-tionem Angelicam dixerint, aut etiam quinquies orationem, et Salutationem easdem pro animabus defunctorum Confratrum, et Consororum hujusmodi recitaverint, aut devium aliquem ad viam Salutis reduxerint, et ignorantes praecepta Dei et ea, quae ad Salutem sunt, docuerint, aut quodcunque aliud pietatis, et charitatis opus exer-cuerint, toties pro quolibet praefatorum operum exercitio sexaginta dies de injunctis eis, seu alias quomodolibet debitis paenitentiis, in forma Ecclesiae consueta relaxa-mus. Praesentibus perpetuis futuris temporibus valituris. Volumus autem, ut si alias dictis Confratribus, et Consororibus praemissa peragentibus aliqua alia Indulgentia perpetuo, vel ad tempus necdum elapsum duratura concessa fuerit, praesentes nul-lae sint. Utque si dicta Confraternitas alicui Archiconfraternitati aggregata jam sit, vel imposterum aggregetur, aut quavis alia ratione uniatur, vel etiam quomodolibet instituatur, priores, et quaevis aliae litterae Apostolicae illis nullatenus suffragen-tur, sed ex tunc eo ipso nullae sint. Datum Romae apud Sanctam Mariam Majorem sub annulo piscatoris die X. Martii MDCCXLV. Pontificatus nostri anno quinto. D. Card. Passioneus. 1745. die 22. Aprilis Zagrabiae Breve hocce Apostolicum super erigenda Confra-ternitate sub titulo Immaculatae Conceptionis B. V. M. in Ecclesia Sancti Leonar-di in Silvis P. P. Franciscanorum Reform. Dioecesis Zagrabiensis conformiter ad clausulas in eodem Brevi Apostolico, iisdem rite observatis, et populo idiomate intelligibili publicatis, publicandum, et observandum admittimus. Pro principali festo lucrandarum plenariarum Indulgentiarum statuimus Dominicam infra Octa-vam Immaculatae Conceptionis: pro aliis verò Indulgentiis quater in anno lucrandis Dominicas quatuor temporum. Sigismundus L. B. de Sinersperg Vicarius, et Causarum Auditor Gen'lis m'ppa II. Quanta auxilia, quantas gratias homines ad hunc locum, et Sanctum Leonardum confugientes, praesertim, qui sub Turcica tyranide ferreis compedibus constricti detinebantur, perceperint? testes sunt tot anathemata, et horribiles ferrei compedes ad utrumque Arae majoris latus pendentes, quos miseri in captivitate Turcica gementes Christiani per intercessionem S. Leonardi â vinculis absoluti huc ad explendum votum, debitasque piissimo Liberatori gratias agendas detulerunt. Praeter captivos sunt et alii, qui diversis infirmitatibus oppressi per intercessionem S. Leonardi sanitati restituti erant, ut ex inscriptionibus tabellis votivis, in ipsa Ec-clesia appensis, subjectis patet, quae hujus sunt tenoris: 960 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 960 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 960 11. 08. 2025 15:22:54 11. 08. 2025 15:22:54 VII. CONVENTUS ad S. LEONARDUM in Sylvis In Regno Croatiae 912 Primâ: Perillustris Domina Francisca Busichin gravissimis partus dolori-bus pressa ad S. Leonardum voto facto feliciter bis evasit. Anno 1733, et 1735. 2'da Barbara uxor Mathiae Stengel filiam Magdalenam mortuam parit, voto facto ad S. Leonardum, et Sacro oblato, prolem vivam recepit anno 1734. 3'tia Perillustris Dominus Stephanus Miloss copiosum sanguinem ejiciens ad Sanctum Leonardum recurrens sanatur mirabiliter anno 1741. 4'ta Colonus Croata in vincula conjectus, voto facto ad S. Leonardum â vinculis solutus evasit 1741. 5'ta Quaedam Styra ê scalis cadens, manum fregit, quam voto facto ad S. Leonardum, integram recepit 1741. 6'ta Occhicenses in periculo summo nauffragii existentes voto facto ad Sanctum Leonarum felices ad littus pervenerunt 174[= Nb. ultimus numerus non conspicitur.]545 7'ma Quidam Regnicola misera turcica captivitate detentus voto facto ad Sanctum Leonardum ruptis vinculis, ac hìc prae Ecclesiae foribus repertis sub Sa-cro votivo sanus, ac laetus advenit. 8'va est cujusdam Franciscani cum sequenti substrato distichon: Dum pedis insolito pulsatur planta dolore suspirat, vovet, mox dolor omnis abest. F. P. M. 1747. III. Tot tantisque prodigiis, quae Deus per intercessione Sancti Leonardi operari dignatus est, excitati fideles in magna copia praesertim dominicis quatuor temporum concurrere solent, imo in anniversaria die apparitionis S. Leonardi, quae celebratur cum institutione nundinarum Dominica proxima post festum S. Marga-ritae Virginis, et Martyris, copiosus non tantum ex Croatia, sed etiam ex Styria, et Carniolia affluit populus ad venerandum hunc Sanctum, et lucrandam Indulgen-tiam plenariam â Summis Pontificibus ad septennium dari solitam. Etiam ipsa aqua communiter aqua S. Leonardi appellata, quae sub petra, in qua apparitio facta est, scaturit, hausta, et domum deportata infirmis pristinam sanitatem restituit, quod non semel mirabiliter evenisse comprobatum est. Praeterea hujus Coenobii Religiosi non tantum subsidium in excipiendis confessionibus vicinis Parochis praestant, sed etiam infirmos in fodinis, in Monte Plissiviza, ac sub monte Osterz, totaque in in-terjacente valle habitantes extremis Ecclesiae Sacramentis, videlicet Paenitentiae, Eucharistiae, et extremae unctionis, provident, cum non levi fatigio, praesertim tempore brumali, et nimboso eo vel maxime, quia nulla est planities quae gressum facilitaret. Hic duo instituuntur Concionatores Croatici, quorum unus in domestica Ecclesia ad populum sermones habet, alter verò singulis diebus Dominicis, et fes-tivis in fodinis celebrat, Evangelium praelegit, ac brevem Exhortationem ad aram tenet: festis verò principalioribus formatas Conciones habet, ut supra visum est. In Ecclesia duae asser- 961 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 961 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 961 11. 08. 2025 15:22:54 11. 08. 2025 15:22:54 Bosnia Seraphica 913 vantur Reliquiae, una ex ossibus Sacris S. Leonardi Confessoris, altera ex ossibus S. Petri Regalati Conf. Ordinis Minorum. ┬ […]546 Caput V. Catalogus Fratrum (quorum notitia ad nos per- venit) in hoc S. Leonardi Conventu defunctorum. 1651. Rel. Fr' Fortunatus Klobuzar laic. ann. Rel. 1. 1655. 5. Junii Rel. Fr' Josephus Miller laic. Arc. an. Rel. 32. [1660. 8. Mart. M.V.P Leopoldus Borkovich]547 1663. 16. Jan. Rel. Fr' Didacus Speth laic. an. Rel. 42. 1665. 3. Oct. M.V.P. Ruffinus Schreiner Guard. act. 1674. 4. April. M.V.P. Valentinus Pizott Guard. act. an. Rel. 22. …… 29. Aug. Rel. Fr' Juniperus Smolika laic. ann. 26. Rel. 5. 1679. 13. Jan. Rel. Fr' Ivo Preshern laic. an. 34. Rel. 11. 1682. 14. Feb. V.P. Ludovicus Bander ann. Rel. 46. …… 17. Feb. V.P. Sebastianus Kunover an. 42. Rel. 21. 1687. 7. Jan. Rel. Fr' Bernardus Martinelli laic. an. 50. Rel. 27. …… 9. Feb. V.P. Gregorius Gailler ann. 52. Rel. 27. …… 2. Mart. M.V.P. Ambrosius Jambschig ann. 51. Rel. 31. 1688. 13. Mart. M.V.P. Benignus Compar, Guard. act. ann. 32. Rel. 12. 1690. M.V.P. Leopoldus Borkovich Guard. act. an. Rel. 29. 1691. 30. Oct. V.P. Clemens Gertschman ann. 42. Rel. 22. 1699. 25. Apr. M.V.P. Joachim Perger Conc. et Guard. an. 56. Rel. 37. 1703. 19. Sept. A.V.P. Eugenius Weilhard Ex-Diff. Guard. act. an. Rel. 44. 1707. 15. Jun. A.V.P. Daniel Lucan Ex-Diff. Sac. Jub. ann. Rel. 63. 1710. 25. Aug. V.P. Silvanus Bishelsrieder Bav. an. Rel. 19. 1712. 8. Mart. Rel. Fr' Stanislaus Perez laic. an. 63. Rel. 40. …… 22. Sept. Rel. Fr' Zachaeus Schiffrer Salisb. laic. an. 32. Rel. 4. …… 26. Nov. V.P. Sabinus Halassar Lab. ann. Rel. 21. 1713. 22. Jan. M.V.P. Emericus Gollobich ann. Rel. 37. 1715. 11. Jul. Rel. Fr' Matthaeus Pollinger Tyr. laic. an. 37. Rel. 14. 1718. 8. Jun. Rel. Fr' Bonaventura Springer Metlic. laic. an. 41. Rel. 13. 1720. 7. Nov. Rel. Fr' Petrus Martinetti Neost. laic. an. 77. Rel. 40. 1723. 17. Jun. V.P. Ignatius Polliak Croat. ann. Rel. 10. 1724. 4. Aug. V.P. Ferdinandus Janchich Croat. Con. an. Rel. 19. 1727. 29. Dec. A.V.P. Antonius Fanton, Ex-Diff'or, saep. Guard. an. Rel. 51. 1730. 1. Jan. Rel. Fr' Marius Micholovich laic. an. 51. Rel. 22. …… 1. Mart. V.P. Gorgonius Cogoi Gorit. an. 39. Rel. 21. …… 24. Sept. M.V.P. Antonius Vodnik Billuchgr. Conc. Mag. Nov. saep. Guard. ann. 50. Rel. 32. 962 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 962 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 962 11. 08. 2025 15:22:54 11. 08. 2025 15:22:54 VII. CONVENTUS ad S. LEONARDUM in Sylvis In Regno Croatiae 1731. 15. Jun. Rel. Fr' Abraham Schweinperger laic. Suev. an. 41. Rel. 21. 1735. 26. Nov. V.P. Philippus Gobbi Gorit. ann. 32. Rel. 11. 1736. 5. Mart. Rel. Fr' Otho Pipan laic. Carn. an. 71. Rel. 51. …… 3. Aug. M.V.P. Leonardus Staffenheller Conc. fuit Mag. Nov. et Guard. act. ann. 55. Rel. 36. 1737. 17. Feb. V.P. Liborius Greill Lab. ann. 46. Rel. 26. 1739. 22. Feb. V.P. Leopoldus Hansizh Carn. ann. 72. Rel. 48. 963 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 963 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 963 11. 08. 2025 15:22:54 11. 08. 2025 15:22:54 Bosnia Seraphica 914 1741. 10. Nov. Rel. Fr' Dionysius Hoffer laic. Tyr. ann. Rel 43. 1742. 18. Jun. Rel. Fr' Remigius Miller laic. Bav. an. 60. Rel. 32. …… 26. Aug. V.P. Hilarinus Dionysi Bav. ann. 44. Rel. 10. 1744. 12. Mart. Rel. Fr' Aegidius Camerer laic. Tyr. an. Rel. 32. 1746. 5. Oct. M.V.P. Ivo Christian Lab. ann. 68. Rel. 46. 1747. 6. Dec. V.P. Joachimus Jemiz ann. 29. Rel. 10. 1749. 12. Jan. V.P. Edmundus Logar ann. 45. Rel. 26. 1751. 10. Jan. Rel. Fr' Jacobus Pitterle laic. Crainb. ann. 53. Rel. 35. 1755. 3. April. Rel. Fr' Crescentianus Sidarich laic. Gorit. an. 67. Rel. 45. 1757. 20. Jul. Rel. Fr' Xaverius Pals laic. Bav. ann. 43. Rel. 17. 1759. 1. Feb. Rel. Fr' Emericus Valentinzhiz Tolmin. hujus Conventus 48. annis Clericus, in omni servitio claustrali indefessus, et licet delirus, virtuosam tamen, et in Domino jucundam vitam semper duxit. Tandem quatriduana cathari suffocativi indispositione obrutus, plene tamen sibi compos, pro- nuntiavit finale suum jam imminere tempus, Ss'mis itaque Sacramentis rite praemunitus, exemplaritate piissima placidè expirans aeterna petiit ann. 70. Rel. in 50'mo. …… 10. Apr. V.P. David Nusdorffer Conc. et Vic. Vipac. an. 42. Rel. 24. …… 13. Aug. M.V.P. Maximilianus Clevisher Conc. saep. Guard. ann. 62. Rel. 42. 1761. 2. Feb. V.P. Theodorus Zanuthi Salcan. Org. an. 50. Rel. 30. 1764. 1. Maji. M.V.P. Gregorius Thomassich Guard. act. Flumin. ann. 60. Rel. 40. 1773. 19. Jan. V.P. Angelicus Kaydasch Conc. exim. an. 59. Rel. 43. 1774. 29. Oct. V.P. Edmundus Schinkovitsch Croat. an. 40. Rel. 21. 1775. 3. Feb. V.P. Ruffinus Rogel Gorit. ann. 73. Rel. 53. …… 27. Nov. Rel. Fr' Nilus Kraunigger Carint. laic. an. 43. Rel. 19. 1776. 26. Nov. Rel. Fr' Benitius Türk laic. Carint. an. 45. Rel. 25. …… 30. Mart. V.P. Parthenius Knilling Tyrol. an. 46. Rel. 27. 1778. 31. Dec. Rel. Fr' Pelagius Werlitz laic. Lab. an. 60. Rel. 37. 1780. 11. Oct. VP. Agricola Preslauzer Salcan. an. 68. Rel. 48. 1784. 15. Aug. RF. Juniperus Doller Carn. Arc. an. 75. R. 51. 964 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 964 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 964 11. 08. 2025 15:22:54 11. 08. 2025 15:22:54 VII. CONVENTUS ad S. LEONARDUM in Sylvis In Regno Croatiae 915 Caput VI. Elenchus Patrum Guardianorum (quorum notitia haberi potuit) Conventus S. Leonardi in Silvis. M.V.P. Andreas Strackel 1610. M.V.P. Ludovicus Volar 1616. 1617. 1619. A.V.P. Antonius Vitelius aliter Telletenovich Con'or Diff'or act. 1620. A.V.P. Franciscus Horvoy Diff'or act. 1623. 1632. M.V.P. Ludovicus Volar 1636. 1639. 1640. M.V.P. Michael Noyse 1641. 1642. 1643. 1644. Item ut act. Diff'or 1647. 1648. 1649. M.V.P. Henricus Urtica 1650. M.V.P. Joannes Maria Travisanus 1651. 1652. A.V.P. Mihael Noyse Ex-Diff'or 1653. M.V.P. Michael Angelus Bosnyak lect. Conc. gener. 1654. 1655.548 M.V.P. Maxentius â Castua Conc. 1656. M.V.P. Ludovicus Bandar 1657. 1658. M.V.P. Emericus Mikulcich Praes. 1659. 1660. M.V.P. Silvester Gaber Con'or 1661. M.V.P. Bonifacius Priuchich Con'or, et lect. 1662. 1663. 1664. M.V.P. Ruffinus Schreiner el. 15. Nov. 1664. 1665. M.V.P. Bonifacius Priuchich Con'or, lect. 1666. A.V.P. Vincentius Comel Con'or, Ex-Diff'or 1667. 1668. 1669. M.V.P. Franciscus Uzollin Con'or, lect. 1670. 1671. M.V.P. Joannes Baptista Magnetich 1672. M.V.P. Valentinus Pizzol 1673. M.V.P. Bernardus Martinelli 1674. M.V.P. Ludovicus Bandar Con'or 1675. 1676. M.V.P. Paulus Faustinger Con'or, lect. 1677. M.V.P. Eugenius Weilhard Con'or 1678. M.V.P. Joachimus Perger Con'or 1679. M.V.P. Leopoldus Borkovich Con'or 1680. M.V.P. Franciscus Uzollin Con'or, lect. 1681. 1682. M.V.P. Franciscus Kimerle Con'or 1683. M.V.P. Paulus Faustinger Con'or, lect. 1684. 1685. M.V.P. Benignus Compar Con'or 1686. 1687. M.V.P. Bernardus Martinelli 1688. M.V.P. Leopoldus Borkovich Con'or gener. 1689. M.V.P. Gabriel Scheffertnig Con'or 1690. 1691. 1692. M.V.P. Joachimus Perger Con'or 1693. 1694. M.V.P. Gabriel Scheffertnig Con'or 1695. 1696. 1697. A.V.P. Eugenius Weilhard Con'or, lect. Theol. Ex-Diff'or 1698. 1699. 1700. 965 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 965 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 965 11. 08. 2025 15:22:54 11. 08. 2025 15:22:54 Bosnia Seraphica 916 M.V.P. Antonius Fanton Con'or 1701. A.V.P. Eugenius Weilhard Con'or, lect. Theol. Ex-Diff'or 1702. 1703. M.V.P. Georgius Lucich Con'or gener. 1704. M.V.P. Josephus Radovich 1705. M.V.P. Antonius Fanton Con'or 1706. 1707. M.V.P. Timotheus Gollubich Con'or 1708. M.V.P. Eugenius Gottschever Con'or, lect. Theol. 1709. M.V.P. Juniperus Merschnig Con'or 1710. M.V.P. Antonius Fanton Con'or 1711. 1712. 1713. M.V.P. Nazarius Vidrich 1714. M.V.P. Antonius Fanton Con'or 1715. 1716. M.V.P. Iuvenalis Sgauz 1717. M.V.P. Casimirus Schlattner Con'or, lect. Theol. 1718. M.V.P. Silverius Vidig 1719. A.V.P. Antonius Fanton Con'or, Ex-Diff'or 1720. M.V.P. Theodorus Zannutig 1721. A.V.P. Mauritius Bobner Con'or, lect. gen. Ex-Diff'or 1722. A.V.P. Eugenius Gottschever Con'or, lect. gener. Ex-Diff'or 1723. 1724. M.V.P. Silverius Vidig 1725. M.V.P. Casimirus Schlattner Con'or Ss. Theol. lect. 1726. 1727. M.V.P. Ildephonsus Pomayr Con'or 1728. M.V.P. Antonius Vodnik Con'or 1729. M.V.P. Franciscus Corradini Con'or, Ss. Theol. lect. 1730. M.V.P. Leonardus Staffenheller 1731. M.V.P. Ildephonsus Pomayr Con'or 1732. M.V.P. Leonardus Staffenheller Con'or 1733. 1734. 1735. M.V.P. Polycarpus Marchiolli Con'or 1736. 1737. 1738. item 1739. ut Praesidens. M.V.P. Hyacinthus Snediz, Con'or, lect. Theol. el. 6. Dec. 1739. 1740. 1741. M.V.P. Isidorus Durchenwald Con'or 1742. 1743. M.V.P. Cyrillus Makay Con'or 1744. M.V.P. Hyacinthus Snediz Con'or, lect. Theol. 1745. M.V.P. Vigilius Dinarich Con'or, Ss. Theol. lect. 1746. 1747. 1748. M.V.P. Theodoricus Skenderich Con'or 1749. M.V.P. Maximilianus Clevisher Con'or 1750. 1751. M.V.P. Caesarius Seidl Con'or 1752. M.V.P. Maximilianus Clevisher 1753. M.V.P. Ladislaus Wergler Con'or 1754. 1755. 1756. M.V.P. Gregorius Thomassich Con'or 1757. 1758. 1759. M.V.P. Adamus Kobler Con'or 1760. M.V.P. Gregorius Thomassich Con'or 1761. 1762. 1763. M.V.P. Daniel Arzon 1764. 1765. 966 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 966 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 966 11. 08. 2025 15:22:54 11. 08. 2025 15:22:54 VII. CONVENTUS ad S. LEONARDUM in Sylvis In Regno Croatiae 917 M.V.P. Illuminatus Tricarico Con'or 1766. 1767. M.V.P. Amandus Voitschiag 1768. 1769. 1770. M.V.P. Adalbertus Bechtan Con'or 1771. M.V.P. Romanus Wider Con'or 1772. M.V.P. Simon Kappus Con'or 1773. 1774. M.V.P. Marianus Schuppiz 1775. M.V.P. Rolandinus Vidkovich Con'or 1776. 1777. 1778. M.V.P. Generosus Spek Con'or 1779. 1780. M.V.P. Wenceslaus Praepeluch Con'or 1781. 1782. 1783. RP. Nicasius Tibaldi Con'or 1784. 1785. 1786. M.R.P. Probus Penky Con'or 1787. 1788. 1789. quo anno Conventus sublatus est, imperante Josepho II.549 Sigillum Conventus S. Leonardi praesefert captivum ê carcere eductum coram S. Leonardo stante in genua demissum: supra verò S. Michael in una manu ensem strictum, in altera stateram tenens visitur. In orbe ejus prostant hae litterae S. C. B. L. I. S. id est Sigillum Conventus beati Leonardi in Silvis. 17. 8'bris 1779. 967 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 967 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 967 11. 08. 2025 15:22:54 11. 08. 2025 15:22:54 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 968 Maver Fajdiga 2. knjiga FINAL.indd 968 11. 08. 2025 15:22:54 11. 08. 2025 15:22:54