KRALJEVINA JUGOSLAVIJA
t
UPRAVA ZA ZAŠTITU
KLASA 72 (5)
INDUSTRISKE SVOJINE
IZDAN 1 APRILA 1937.
PATENTNI SPIS BR. 13136
Akciova společnost dfive Škodovy zavody v Plzni, Praha i Ing. Pantofliček Bohdan, Plzen — Lochotin, Č. S. R.
Zrno sa ekspanzivnim vodećim odn. zaptivačkim prstenom.
Prijava od 11 jula 1935.	Važi od 1 oktobra 1936.
Naznačeno pravo prvenstva od 8 septembra 1934 (Č. S. R).
Predmet pronalaska se odnosi na. dalje izobraženje i usavršen je zrna sa ekspanzivnim vodečim prstenom po čehoslo-vačkom patentu br. 23605.
U smislu pronalaska se pritisak malog eksplozionog naboja 1 iskorišćuje za to, da se prsten 2 istegne u položaj pret-stavljen na sl. 2 i da se u torne položaju za vreme celoga kretanja u cevi pritiskuje elastično i zaptiveno na zid 3 cevi. Osim toga veza prstena 2 sa zrnom 4 odn. njegovo naleganje u žljebu 5 mora biti tako, da se obrtni momenat prstena pouzdano prenese na zrno, kome se daje rotacija. Dalje je neizbežno, da ekspanziona sila, koja deluje na prsten 2 odmah ispred grotla, toliko opada pod otporom prstena, da prsten posle prolaza kroz cev ne dostiže veći prečnik, nego što je to dato šupljinom cevi. Najzad prsten 2 mora brže da eks-panzuje i da ranije nalegne zaptiveno na zid cevi, no što se izvrši paljenje teraju-ćeg naboja 6 odn. pre no što isti ima mogućnost da razvije pritisak gasa, koga mora zaptiveno da prihvati prsten 2.
Nekoliko primera izvođenja pronalaska pretstavljeno je na slikama 1 do 12.
Na sl. 1 do 4 pretstavljeno zrno 4 snab-deveno je sa dva centrirajuća prstena 7,
8.	U centrirajućem prstenu 8 upušten je ekspanzivni vodeći prsten 2, koji se poklapa sa centrirajućim prstenom 8 u svom neproširenom osnovnom položaju. U o-vom je primeru pretstavljeno zrno udeše-no za autoperkusiju. Udarom zrna na dno cevi biva kao ventil izrađeni udarni ko-
mad 9 prihvaćen od odgovarajućeg upa-Ijačkog trna te se tako prouzrokuje paljenje upaljačke kapsle 10. Iznad upaljačke kapsle raspoređeni su tvrdo stisnuti cilindri 11, koji su međusobno spojeni odn. snabdeveni skroz projazećom /dušom 12 od eksploziva odn. brzo gorećom dušom i2 koja kroz slobodne fine otvore prenosi sa što je moguće većom brzinom eksploziju na brzo gorući pritiskujući naboj 1, sa kojim su ispunjeni kanali 17 i žljeb 14 ispod prstena 2, koji prsten usled trenutne eksplozije i razvijanja znatnoga pritiska prouzrokuje trenutno proširenje ekspanzivnog vodećeg prstena 2 pa time i njegovo usecanje u žljebove 15 cevi kao i čvrsto pritiskivanje na zid 3 cevi. U međuvremenu sagore radijalno i cilindri 11 u-sled čega se vrši i paljenje terajućeg naboja 6 kroz otvore 16 te se na taj način stavlja u kretanje potpuno zaptiveno zrno.
Da bi se tada rotacione kretanje prstena 2 prenelo pouzdano na zrno 4, žljeb 5 je na njegovoj gornjoj i donjoj radijalnoj odn. nešto konično izvedenoj površini snabdeven žljebovima 18 u kojima se pisten 2 zaptiveno uvalja, kao što se vidi sa si. 3 i 4. Radi boljega usecanja može prsten da bude snabdeven finim žljebovima 19. Otvor 13 odmerava se tako, da pritisak naboja 1 za toliko opadne za vreme kretanja zrna u cevi, da prsten 2 nije više izložen opasnosti od dalje ekspanzije posle napuštanja grotla cevi.
Drugi primer izvođenja zrna prema pronalasku pretstavljeno je na si. 5. Ovaj
Din. 25.—
se primjer razlikuje od prethodnoga naročito predviđanjem oživalnog zadnjega dela 20, u čijoj se šupljini 21 nalaze teraju-ei naboji 22; sve je potom hermetički zatvoreno poklopcem 23, koji je snabdeven sa zaštitnom pločom. Ovakvim rasporedom je potpuna municija pripremljena za transport. Tek posle oslobađanja poklopca 24 pomoću trake snabdevene prstenom 25 municija je spremna za paljbu.
Razume se po sebi, da se zrna ova mogu snabdeti i odgovarajući smeštenim poklopcem 28, koji naboje 6 prema sl. 1 i 2 obuhvata, kao što se to vidi iz primera po si. 6, kod koje se poklopac pomoću zavojnica 29 priteže na zaptivač 30.
U cilju veoma brzog prenošenja eksplozije na naboj 1 otvor 12 izvodi se sa srazmerno velikim poprečnim presekom kod primera prema si. 5, i pokriva se kapkom ili ventilom 26, koji omogućavaju brzo prenošenje plamena u pravcu ka naboju 1, dok međutim dozvoljavaju sporo opadanje pritiska pomoću komunikacije 27.
Na si. 7, 8 i 9 pretstavljeno je nekoliko primera prenošenja plamena od eksplo-zione odn. upaljačke kapsle 10 na ekspanzivni pritiskujući naboj 1, kao i na tera-juće naboje.
U primeru po si. 7 vrši se prenošenje od upaljačke kapsle 10 neposredno pomoću brizantnog baruta na naboj 1 i tek taj naboj prenosi eksploziju kroz fine komunikacione otvore 31, koji istovremeno služe i za docnije izravnavanje pritiska, na upaljački naboj 32 od crnoga baruta, koji služi za dobro paljenje terajućih naboja. Ovaj je naboj 32 zatvoren poklopcem 33, koji svojim obodom 34 zaptiveno naleže na zubac. Usled eksplozije ovoga naboja obod 34 se savija kao što je to tačka-sto pretstavljeno i plamen naboja 32 prenosi se na terajući naboj. Sve ovo dešava se kada je ekspanzioni prsten usled delovanja naboja 1 pravilno ekspandirao i za-ptio zrno.
Slično je izvođenje prema primeru na si. 8, samo sa tom razlikom, što se pomoću upaljačkog naboja 32 otkida odn. povlači kutija 33 sa zavojnicama 36 i po-mera se na dole i time se omogućava prenošenje plamena od naboja 32 na terajući naboj. Obod 37 služi za dobro zaptivanje kutije 33 na umetku 38, koji sprečava prenošenje plamena od naboja 32 da se ne prenese ranije na terajući naboj, pre nego što se izvrši uzajamno povlačenje kutije 33 iz zavojnica 36.
U primeru po si. 9 vrši se prenošenje plamena od upaljačke kapsle 10 kroz rupu 39 (šupljinu 39) teškoga cilindra 40, koji
se drži u umetku 38 pomoću čivije napregnute na smicanje, na barutni cilindar 42 i od njega preko izravnavalačke štrcaljke (diže) na ekspanzivni pritiskujući naboj 1. Prenošenje na terajući naboj vrši se tek posle presecanja prstena 41 i ispaljivanja cilindra 40 (izbacivanja) u onaj položaj, u kome su otvori 44 otvoreni. Vreme potrebno za ispaljivanje cilindra 40, otpor prstena 41 i dinamički otpor cilindra 40 omogućavaju, da se prenošenje na terajući naboj izvrši tek posle potpune ekspanzije vodećeg prstena.
SI. io, 11 i 12 pretstavljaju nekoliko alternativa izvođenja vodećeg prstena 2. Tako se kod primera po si. 10 drži pravilno i nepopustljivo vodeći prsten 2 u vidu lastinog repa 45 i osiguran je pomoću žljeba 44’. Samo je njegov donji deo ude-sen za ekspanziju, koji je spojen u 46 u vidu lastinog repa zaptiven.
Isti prsten pretstavlja primer po si. 11, koji može da se upotrebi za normalnu municiju. Ovde se prsten 2 odn. njegov deo 43’ pritiskuje pomoću ekspanzionog naboja 47, koji se pali kroz kanale 48 od te-rajućeg naboja, ili samo pod dejstvom gasova teraijućeg naboja ekspandira, ili je najzad izložen kombinovanom delovanju. Za paljenje naboja 47 mogu biti iskorišće-ne i deformacije ili zagrevanje prstena 2 prilikom usecanja.
Kod primera po si. 12 drži se srazmerno široki ekspanzioni prsten 2 u lastinim repovima 45 i osiguran žljebovima 44’ na suprot obrtno gkretanja. U tome slučaju ekspandira samo njegov srednji deo 49, što se pouzdano omogućava odgovarajući raspoređenim žljebovima 50.
Patentni zahtevi:
1.	) Zrno sa ekspanzivnim vodećim odn. zaptivajućim prstenom, naznačeno time, što se za ekspanziju vodećeg odn. zaptivajućeg prstena i za elastično pritl-skivanje toga prstena na zid cevi iskori-šćava naročiti ekspanzivni naboj, eventualno u kombinaciji sa terajućim nabojem, pri čemu se pritisak ekspanzionog naboja pre nego što zrno napusti grotlo cevi spušta na pritisak, koji više ne prouzrokuje dalje proširenje prstena.
2.	) Zrno sa ekspanzivnim vodećim odn. zaptivajućim prstenom po zahtevu 1, naznačeno time, što je ispod vodećeg prstena ili ispod jednog dela njegovog, koji treba da ekspandira, smešten na obimu žljeba ili šupljina, koja je u vezi sa ekspan-zionim nabojem ili služi za prijem priti-skujućeg naboja.
3.	) Zrno sa ekspanzivnim vodećim odn. zaptivajućim prstenom po zahtevima 1 i 2, naznačeno time, što se paljenje te-rajućeg naboja u odnosu na paljenje eks-panzionog naboja vrši sa zadocnjenjem odn. docnije.
4.	) Zrno sa ekspanzivnim vodećim odn. zaptivajućim prstenom po zahtevima 1 do 3, naznačeno time, što se zadocnelo paljenje terajućeg naboja postiže pomoću pirotehničkog sretstva.
5.	) Zrno sa ekspanzivnim vodećim odn. zaptivajućim prstenom po zahtevima 1 do 4, naznačeno time, što je paljenje terajućeg naboja zavisno od nastajućih deformacija, pomeranja masa i t. si.
6.	) Zrno sa ekspanzionim vodećim odn. zaptivajućim prstenom po zahtevima 1 do 5, naznačeno time, što je između upaljača ili šupljine za terajući naboj i između eksplozionog naboja smeštena regula-ciona sprava, koja kako omogućava prenošenje plamena na ekspanzioni ili eks-plozioni naboj, a tako isto reguliše i pritisak ispod ekspanzionog prostora i izjednačava pad nritiska na željenu visinu.
7.	) Zrno sa ekspanzivnim vodećim odn. zaptivajućim prstenom po zahtevima 1 do 6, naznačeno time, što se prenošenje plamena od upaljača na terajući i ekspanzioni naboj vrši paralelno i to na terajući naboj posredno preko upaljačkog barutnog naboja koji daje izvesno malo o-đugovlačenje i neposredno na ekspanzioni naboj preko regulacionog organa, štrcaljke (diže), ventila ili kombinovano.
8.	) Zrno sa ekspanzivnim vodećim odn. zaptivajućim prstenom po zahtevima 1 do 6, naznačeno time, što se prenošenje plamena od upaljača na ekspanzioni naboj vrši neposredno, od ekspanzionog naboja pak preko odgovarajućeg otpora, kao što je to regulacioni organ, štrcaljka (diza), barutni ili pritiskujući usporivač, koji uslovljava deformaciju, ili preko dinamičkog otpora, koji uslovljava pomera-nje masa ih t. si. na terajući naboj i to ponajbolje uvek preko upaljačkog naboja.
9.	) Zrno sa ekspanzivnim vodećim odn. zaptivačkim prstenom po zahtevima 1 do 6, naznačeno time. što se prenošenje plamena vrši od upaljača preko upaljačkog naboja na ekspanzioni naboj i od upaljačkog naboja preko elastičnog ili dinamičkog otpora na terajući naboj.
10.	) Zrno sa ekspanzivnim vodećim odn. zaptivajućim prstenom po zahtevima 1 do 6, naznačen time, što se prenošenje plamena vrši od upaljača preko regulacionog organa na upaljački naboj i od njega potom neposredno na terajući naboj i tek posle toga preko regulacionog organa,
koji deluje kao elastični dinamični ili pirotehnički usporvač na terajuć naboj.
11.	) Zrno sa ekspanzivnim vodećim odn. zaptivačkim prstenom po zahtevima 1 do 10, naznačeno time, što je vodeći prsten umetnut u ravnom ili u vidu lastinog repa izvedenom i na stranama izolučenom žljebu.
12.	) Zrno sa ekspanzivnim vodećim odn. zaptivajućim prstenom po zahtevima 1 do 10, naznačeno time, što je vodeći prsten svojim prednjim delom čvrsto umetnut u zrno, čemu na suprot je njegov zadnji deo udešen za ekspanziju.
13.	) Zrno sa ekspanzivnim vodećim odn. zaptivajućim prstenom po zahtevima 1 do 10, naznačeno time, što prsten čvrsto naleže svojim ivicama, dok mu je srednji deo udešen za ekspanziju.
14.	) Zrno sa ekspanzivnim vodećim odn. zaptivajućim prstenom po zahtevima 1 do 13, naznačeno time, što je zrno snab-deveno sa dva centrirajuća prstena i to sa jednim gornjim i jednim donjim prstenom, pri čemu je u donjem prstenu ili u njegovoj blizini smešten ekspanzioni vodeći ili zaptivajući prsten.
15.	) Zrno sa ekspanzivnim vodećim odn. zaptivajućim prstenom po zahtevima 1 do 14, naznačen time, što se za ekspanziju prstena upotrebljava naročiti naboj, koji je umetnut ispod prstena ili ispod jednog dela njegovog, pritisak terajućih gasova, ili kombinacija, pri čemu se paljenje ekspanzionog naboja vrši na proizvoljni način n. pr. neposredno ili posredno pomoću terajućih gasova.
16.	) Zrno sa ekspanzivnim vodećim odn. zaptivajućim prstenom po zahtevima 1 do 15, naznačen time, što je terajući naboj smešten u zadnjem delu zrna i sa njime se drži.
17.	) Zrno sa ekspanzivnim vodećim odn. zaptivajućim prstenom po zahtevima 1 do 15, naznačeno time, što zrno na svom zadnjem delu nosi nosač sa ispaljačkom odn. upaljačkom spravom, koja je udešena za prisilno ili automatsko ispaljivanje (paljbu), pri čemu je taj nosač udešen još i za držanje odgovarajućeg terajućeg naboja.
18.	) Zrno sa ekspanzivnim vodećim odn. zaptivačkim prstenom po zahtevima 1 do 16, naznačeno time, što je na zadnjem delu zrna smeštena naročita kutija, koja ponajbolje obrazuje zadnji oživalni deo zrna, koji sadrži kako upaljačku spravu, a tako isto i odgovarajuće naboje.
19.	) Zrno sa ekspanzivnim vodećim odn. zaptivajućim prstenom po zahtevima 1 do 18, naznačeno time, što su za vreme transporta pomoću lako skidljivog po-
klopca zaštićeni kako terajući naboj, tako 1 do 19, naznačeno time, što se poklopac isto i upaljačka sprava,	posle skidanja ponovo može zaptiveno da
209 Zrno sa ekspanzivnim vodećim namesti, odn. umetne, odn. zaptivajućim prstenom po zahtevima
n (j. s.
Fig. 6.
26 27

























■








•	.. - r •







,
■

■ ■















,


Ad pat.br.13136











I '










’ '




.









• ■







■

.

; "V- :v


.


.
■


i ; S