Macher NöcchMaü.
M. VII.
4
4!
/j   IJjilHH
g/ Vjs.'	^	.*.	V|-	;
>
-k-
lv
fr
Anlialt: 60. Litterae encyclicae de libertate humana. — 61. Decretum S. Sedis Apostolicae de Missa et Officio proprio B. M. V. de sacratissimo Rosario. — 62. Responsum S. Poenitentiariae ad quoddam dubium circa executionem dispensationis matrimonialis. -	63.	Seelengottesdienst	am 30. September 1888. —
64. Kundmachung des traut. Landesausschusjes in Betreff der Einlösung krainischer Grundentlastungs-Obligationen. — Kundmachung der Unionbank in Wien in Betreff bereit Umtausches gegen Obligationen des neuen 4';,, Landesanlehens. — 65. Mäßig-keits-Vereine. — 66. Concurs-Verlantbaruug. — 67. Chronik der Diöcese.
-X" vL« «X-»	«sL->	93
-)
60.
SANCTISSIMI DOMINI NOSTRI
LEONIS
DIVINA PROVIDENTIA
PAP AE XIII.
LITTER/E ENCYCLICVE
Al) PATRIARCH AS PRIMATES ARCHIEPISCOPOS ET EPISCOPOS UNIVERSOS CATHOLICI ORBIS GRATIAM
ET COMMUNIONEM CUM APOSTOLICA SEDE HABENTES
DE LIBERTATE HUMANA
Venerabilibus Fratribus, Patriarchis. Primatibus, Archiepiscopis et Episcopis Universis Catholici Orbis Gratiam
et Communionem cum Apostolica Sede Ilabentibus.
LEO PP. XIII.
VENERA BILES FRATRES SALUTEM ET APOSTOLJCAM BENEDICTIONEM.
Libertas, praestantissimum naturae bonum, idemque iutelligentia aut ratione utentium naturarum uniee proprium, hanc tribuit hornini dignitatem, ut sit in manu consilii sui, obtineatque actionum suarum potestatem. — Verumtamen eiusmodi dignitas plurimum interest qua ratione geratur, quia, sicut summa bona, ita et summa mala ex libertatis usu gignuntur. Sane integrum est homini parere rationi, morale bonum sequi, ad summum finem suum recta contendere. Sed idem potest ad omnia alia detiectere, fallaeesque bonorum imagines perseeutus, ordi-nem debitum perturbare, et in interitum ruere voluntarium.
—	Liberator humani generis Iesus Christus, restituta atque aucta naturae dignitate pristina, plurimum ipsam iuvit hominis voluntatem; eamque hinc adiunctis gratiae suae
praesidiis, illinc sempiterna in coelis lelicitate proposita, ad meliora erexit. Similique ratione de hoc tarn excellenti naturae bono et merita est et constanter merebitur Ecclesia catholica, proptereaquod eius est parta noßis per Iesum Christum beneficia in omnem saeculorum aetatem pro-pagare. — Nihilominus complures numerantur, qui obesse Ecclesiam humanae libertati putent. Cuius rei caussa in perverso quodam praeposteroque residet de ipsa libertate iudicio. Hanc enim vel in ipsa sui intelligentia adulterant, vel plus aequo opinione dilatant, ita ut pertinere ad res sane multas contendant, in quibus, si recte diiudicari velit, liber esse homo non potest.
Alias Nos, nominatimque in litteris Eneyelicis Im-mortale Dei, de modernis, uti loquuntur, libertatibus verba
12
fecimus, id quod honestum est secernentes ab eo quod contra; simul demonstravimus, quidquid iis libertatibus continetur boni, id tarn esse vetus, quam est veritas: illudque semper Ecclesiam libentissime probare et re usuque recipere solitam. Id quod aceessit novi, si verum quaeritur, in parte quadam inquinatiore consistit, quam turbulenta tempora ac rerum novarum libido nimia pe-perere. — Sed quoniam sunt plures in hac opiuione pertinaces, ut eas libertates, in eo etiam quod continent vitii, summum aetatis nostrae decus et constituendarum civitatum fundamentum neeessarium putent, ita ut, sublatis iis, perfectam gubernationem reipublicae cogitari posse negent, idcirco videtur, publica Nobismetipsis utilitate proposita, eiusmodi argumentum pertractari separatim oportere.
Libertatem moralem recta persequimur, sive in per-sonis ea singulis, sive in civitate spectetur. — Principio tarnen iuvat aliquid de libertate naturali breviter dicere, quia, quamquam a moral! omnino distinguitur, fons tarnen atque principium est, unde genus omne libertatis sua vi suaque sponte nascitur. Hane quidem omnium iudicium sensusque communis, quae certissima naturae vox est, in iis solum agnoscit, qui sint intelligentiae vel rationis com-potes, in eaque ipsa caussam inesse apparet, cur auctor eorum, quae ab eo aguntur, verissime habeatur homo. Et recte quidem: nam quando ceteri animantes solis ducuntur sensibus, soloque naturae impulsu acquirunt quae sibi prosint, fu-duntque contraria, homo quidem in singulis vitae faetis rationem habet ducem. Ratio autem, quaecum-que habentur in terris bona, omnia et singula posse iudicat esse, et aeque posse non esse: et hoc ipso nullum eorum decernens esse necessario sumendum, potestatem optionem-que voluntati facit, ut eligat quod lubeat. — Sed de con-tingetia, ut appellaut, eorum bonorum, quae diximus, ob hanc caussam iudicare homo potest, quod animum habet natura simplicem, spiritualem cogitationisque participem: qui idcirco quod est eiusmodi non a rebus corporeis ducit originem, neque pendet ex eis in conservatione sui; sed, nulla re intercedente, ingeneratus a Beo, communemque ,corporum conditionem longo intervallo transgrediens, suum et proprium habet vivendi genus, suum agendi: quo fit ut, Immutabilibus ac neeessariis veri bonique rationibus iudicio comprehensis, bona illa singularia nequaquam esse necessaria videat. Itaque, cum animos hominum segre-gatos esse statuitur ab omni concretione mortali eosdem-que facultate cogitandi poliere, simulnatur alis libertas in fuudamento suo firmissime constituitur.
Iamvero, sicut animi humani naturam simplicem, spiritualem atque immortalem, sic et libertatem nemo nec altius praedicat, nec eonstantius asserit Ecclesia catholica, quae scilicet utrumque omni tempore doeuit, sieque tuetur
ut dogma. Neque id solum: sed contradicentibus haereticis novarumque opinionum fautoribus, patrocinium libertatis Ecclesia suscepit, hominisque tarn grande bonum ab interitu vindicavit. In quo gen er e, litterarum monumenta testantur, insanos Manichaeorum aliorumque conatus quanta con-tentione repulerit; recentiori autem aetate nemo est nes-cius, quanto Studio quantaque vi tum in Concilio Triden-tino, tum postea adversus Iansenii sectatores, pro libero hominis arbitrio dimicaverit, nullo tempore nulloque loco fatalismum passa consistere.
Libertas itaque, ut diximus, eorum est, qui rationis aut intelligentiae sunt participes propria: eademque, si natura eins consideretur, nihil est aliud nisi facultas eli-gendi res ad id, quod propositum est, idoneas, quatenus qui facultatem habet unum aliquod eligendi e pluribus, is est factorum suorum dominus. — Iamvero quia omne quod rei cuiuspiam adipiseendae caussa assumitur, rationem habet boni, quod utile dicitur: bonum autem hoc habet natura, ut proprie appetitionem moveat, idcirco liberum arbitrium est voluntatis proprium, seu potius ipsa voluntas est, quatenus in agendo habet deleetus facultatem. Sed nequaquam voluntas movetur, nisi mentis cog-nitio velut fax quaedam praeluxerit: videlicet bonum, voluntati coneupitum, est necessario bonum quatenus rationi cognitum. Eo vel magis quod in omnibus voluntatibus deleetum semper iudicatio praeit de veritate bonorum, et quodnam sit anteponendum ceteris. Atqui iudicare rationis esse, non voluntatis, nemo sapiens dubitat. Libertas igitur si in voluntate inest, quae natura sua appetitus est rationi obediens, eonsequitur ut et ipsa, sicut voluntas. in bono versetur rationi cousentaneo.
Nihilominus, quoniam utraque facultas a perfecto abest, fieri potest ac saepe fit, ut mens voluntati pro-ponat quod nequaquam sit reapse bonum, sed habeat adumbratam speciem boni, atque in id sese voluntas applicet. Verum, sicut errare posse reque ipsa errare vitium est, quod meutern non omni parte perfectam arguit, eodem modo arripere fallax fictumque bonum esto indicium liberi arbitrii, sicut aegritudo vitae; est tarnen vitium quoddam libertatis. Ita pariter voluntas, hoc ipso quod a ratione pendet, quando quidquam appetat quod a recta ratione dissideat, vitio quodam funditus inquinat libertatem, eademque perverse utitur. Ob eamque caussam Deus infinite perfectus, qui cum sit summe intelligens et per essentiam bonitas, est etiam summe über, malum culpae veile nulla ratione potest; nec possunt, propter contemplationem summi boni, beati eoelites. Seite Augustinus aliique adversus Pelagianos hoc animadvertebant, si posse deficere a bono secundum naturam esset perfectionemque libertatis, iam Deus, Iesus Christus, Angeli, beati, in quibus omnibus ea potestas non est, aut non essent liberi, aut certe minus
perfecti essent, quam honio viator atque iraperfectus. De qua re Doetor Angelicus multa saepe disputat, ex quibus effici eogique potest, facultatem peccandi non libertatem 6888, sed servitutera. Subtilissime illud in verba Christi Domini1), Qui faeit peccatum servus est peccati: „Unum-quodque est illud quod convenit ei secundum naturam. Quando ergo movetur ab aliquo extraneo, non operatur secundum se, sed ab impressione alterius, quod est servile. Honio autem secundum suam naturam est rationalis. Quando ergo movetur secundum rationem, proprio motu movetur et secundum se operatur, quod est libertatis; quando vero peccat, operatur praeter rationem, et tune movetur quasi ab alio, retentus terminis alienis: et ideo: „qui faeit peccatum servus est peccati.“ — Quod satis perspicue ipsa viderat philosophia veterum, atque ii praecipue quorum est doctrina, nisi sapientem, liberum esse neminem: sapientem vero, uti exploratum est, no-minabant, qui constanter secundum naturam, hoc est honeste et cum virtute vivere didicisset.
Quoniam igitur talis est in homine conditio libertatis, aptis erat adiumentis praesidiisque munienda, quae cunctos eius motus ad bonum dirigerent, a malo retra-herent; secus multum homini libertas noeuisset arbitrii.
Ac primo quidem lex, hoc est agendorum atque omit-tendorum norma, fuit necessaria; quae quidem proprie nulla esse in animantibus potest, qui necessitate agunt, propterea quod quidquid agant. naturae agunt impulsu, nec alium ullum sequi ex se possunt in agendo modum. Verum eorum, qui libertate fruuntur, ideo in potestate est agere, non agere, ita vel secus agere, quia tum, quod volunt, eligunt, cum antecessit illud quod diximus rationis indicium. Quo quidem iudicio non modo statuitur, quid honestum natura sit, quid turpe, sed etiam quid bonum sit reque ipsa faciendum, quid malum reque ipsa vitandum: rati<> nimirum voluntati praescribit, quid petere, et a quo debeat declinare, ut homo tenere summum finem suum aliquando possit, cuius caussa sunt omnia facienda. Iam-v"ero haec ordinatio rationis lex nominatur. Quamobrem cur homini lex necessaria sit, in ipso eius libero arbitrio, scilicet in hoc, nostrae ut voluntates a recta ratione ne discrepent, prima est caussa, tamquam in radice, quaerenda. Nibilque tarn perversum praeposterumque dici cogitarive posset quam illud, hommem, quia natura über est, idcirco esse oportere legis expertem: quod si ita esset, hoc pro-leeto consequeretur, necesse ad libertatem esse non coli aerere cum ratione: cum contra louge verissimum sit, •dcirco legi oportere subesse, quia est natura über. Isto modo dux homini in agendo lex est, eumdemque praemiis poenisque propositis ad recte faciendum allicit, a peccando
l)	Joan. VIII, 34.
deterret. — Talis est prineeps omnium lex naturalis, quae scripta est et insculpta in hominum animis singu-lorum, quia ipsa est humana ratio recte facere iubens et peccare vetans. Ista vero humanae rationis praescriptio vim habere legis non potest, nisi quia altioris est vox atque interpres rationis, cui mentem libertatemque nostram subiectam esse oporteat. Vis enim legis cum ea sit, officia imponere et iura tribuere, tota in auctoritate nititur, hoc est in vera potestate statuendi officia describendique iura, item poenis praemiisque imperata sanciendi: quae quidem omnia in homine liquet esse non posse, si norm am actio-nibus ipse suis summus sibi legislator daret. Ergo con-sequitur ut naturae lex sit ipsa lex aeterna, insita in iis qui ratione utuntur, eosque iuclinans ad debitum actum et finem, eaque est ipsa aeterna ratio creatoris universum-que mundum gubernantis Dei. — Ad hanc agendi regulam peccandique frenos singularia quaedam praesidia, Dei beneficio adiuncta sunt, ad coniirmandam hominis regen-damque voluntatem aptissima. In quibus prineeps est atque excellit divinae virtus gratiae; quae cum mentem illustret, voluntatemque salutari constantia roboratam ad morale bonum sein per impellat, expeditiorem efficit simul-que tutiorem nativae libertatis usum. Ac longe est a veri-tate alienum, interveniente Deo, minus esse überos motus voluntarios; nam intima in homine et cum naturali pro-pensione congruens est divinae vis gratiae, quia ab ipso et animi et voluntatis nostrae auctore manat, a quo res omnes convenienter naturae suae moventur. Immo gratia divina, ut monet Angelicus Doetor. ob hanc caussam quod a naturae opifice proficiscitur, mire nata atque apta est ad tuendas quasque naturas, conservandosque mores, vim, efficientiam singularum.
Quae vero de libertate singulorum dicta sunt, ea ad homines civili inter se societate coniunctos facile trans-feruntur. Nam quod ratio lexque naturalis in hominibus singulis, idem efficit in consociatis lex humana ad bonum commune civium promulgata. — Verum ex hominum legibus aüae in eo versantur quod est bonum malumve natura, atque alterum sequi praeeipiunt, alterum fugere, adiuncta sanctione debita. Sed istiusmodi decreta nequa-quam ducunt ab hominum societate principium, quia so-cietas, sicut humanam naturam non ipsa genuit, ita pa-riter nec bonum procreat naturae conveniens, nec malum naturae dissentaneum; sed potius ipsi hominum soeietati antecedunt, omninoque sunt a lege naturaü ac propterea a lege aeterna repetenda. Iuris igitur naturalis praecepta, hominum comprehensa legibus, non vim solum haiient legis humanae, sed praecipue illud multo altius multoque augustius complectuntur Imperium, quod ab ipsa lege naturae et a lege aeterna proficiscitur. Et in isto genere legum hoc fere civilis legumlatoris munus est, obedientes
12*
communi disciplina adhibita, facere cives, pravos et in vitia promptes coercendo, ut a malo deterriti, id quod rectum est consectentur, aut saltem offensioni noxaeque ne sint civitati. — Alia vero civilis potestatis praescripta non ex naturali iure statim et proxime, sed longius et oblique consequuntur, resque varias definiunt, de quibus non est nisi generatim atque universe natura cautum. Sic suam conferre operam cives ad tranquillitatem pro-speritatemque publicam natura iubet: quantumque operae, quo pacto, quibus in rebus, non natura sed hominum sapientia constituitur. Iamvero peculiaribus hisce vivendi regulis prudenti ratione inventis, legitimaque potestate propositis, lex humana proprii nominis eontinetur. Quae quidem lex ad finem communitati propositum cives uni-versos conspirare iubet, deflectere prohibet: eademque, quatenus pedisequa. et consentiens est praescriptionibus naturae, ducit ad ea quae honesta sunt, et a contrariis deterret. Ex quo intelligitur, omnino in aeterna Dei lege normam et regulam positam esse libertatis, nee singulorum dumtaxat hominum, sed etiam communitatis et coniunc-tiouis humanae. — Igitur in hominum soeietate libertas veri nominis non est in eo posita, ut agas quod Iubet, ex quo vel maxima existeret turba et confusio in oppres-sionem civitatis evasura, sed in hoc, ut per leges civiles expeditius possis secundum legis aeternae praescripta vivere. Eorum vero qui praesunt non in eo sita libertas est, ut imperare temere et ad libidinem queant, quod pariter flagitiosum esset et cum summa etiam reipublicae pernicie coniunctum, sed humanarum vis legum haec debet esse, ut ab aeterna lege manare intelligantur. nec quid quam sancire quod non in ea, veluti in principio nniversi iuris, contineatur. Sapientissime Augustinus1): ..Simul etiam te videre arbitror in illa temporali (lege) nihil esse iustum atque legitimum quocl non ex liac aeterna (lege) sibi homines derivarint.“ Si quid igitur ab aliqua potestate sanciatur, quod a principiis rectae rationis dissideat, sitque reipublicae perniciosum. vim legis nnllam baberet, quia nee regula iustitiae esset, et homines a bono, eni nata societas est, abdueeret.
Natura igitur libertatis humanae, quocumque in genere consideretur, tarn in personis singulis quam in consociatis, nee minus in iis qui imperant quam in iis qui parent. necessitatem compleetitur obtemperandi snmmae cuidam aeternaeque rationi. quae nihil est aliud nisi auctoritas iubentis, vetantis Dei. Atque hoc iustissimum in homines Imperium Dei tantum abest, ut liberiatem tollut, aut ullo modo diminuat, ut potius tueatur ae per-ficiat, Suum quippe finem consectari et assequi, omni um naturarum est vera perfectio: supremus autem finis, quo libertas aspirare debet humana, Deus est.
*) De lib. Arb. lib. I cap. 6, n. 15.
Haec verissimae altissimaeque praecepta doctrinae, vel solo nobis lumine rationis cognita, Ecclesia quidem exemplis doctrinaque divini Auctoris sui erudita passim propagavit. asseruit: quibus ipsis et munus suum metiri, et ehristianas informare gentes, nunquam destitit. In genere morum leges evangelicae non solum omni ethnicorum sapientiae longissime praestant, sed plane voeant hominem atque instituunt ad inauditam veteribus sanctitatem, efiee-tumque propiorem Deo simul effieiunt perfectioris com-potem libertatis. — Ita semper permagna vis Ecelesiae apparuit in custodienda tuendaque civili et politiea liber-tate populorum. Eius in hoc genere enumerare merita nihil attinet. Satis est eommemorare servitntem, vetus illnd ethnicarum gentium dedecus, opera maxime bene-fieioque Ecelesiae deletam. Aequabiiitatem iuris, veramqne inter homines germanitatem primus omnium Iesus Christus asseruit: cui Apostolorum suorum resonuit vox, non esse Iudaeum, neque Graecum, neque barbarum, neque Scytham, sed omnes in Christo fratres. Tanta est in hac parte tamque cognita Ecelesiae virtus, ut, quibusque in oris vestigium ponat, exploratum sit, agrestes mores per-manere diu non posse: sed immanitati mansuetudinem. barbariae tenebris lumen veritatis brevi successurum. Item populos civili urbanitate excultos magnis afficere bene-fieiis nullo tempore Ecclesia desiit, vel resistendo iniquo-rum arbitrio, vel propulsandis a capite innoeentium et tenuiorum ininriis, vel demum opera danda, ut rerum publicarum ea constitutio valeret, quam cives propter aequitatein adamarent, extern! propter potentiam metuerent.
Praeterea verissimum officium est vereri auctoritatem, iustisque legibus obedienter subesse: quo fit ut virtute vigilantiaque legum ab iniuria improborum cives vindi-centur. Potestas legitima a Deo est, et qui potesiati re-sistit, Dei ordinationi resistit: quo modo multum obedi-entia adipiscitur nobilitatis, cum iustissimae altissimaeque auctoritati adhibeatur. — Verum ubi imperandi ius abest, vel si quidquam praecipiatur rationi, legi aeternae, imperio Dei contrarium, rectum est non purere, seilicet hominibus, ut Deo pareatur. Sic praecluso ad tyrannidem adita, non omnia pertrahet ad se principatns: sua sunt salva iura singulis civibus, sua societati domesticae, cunctisque rei-publieae membris, data omnibus verae copia libertatis, quae in eo est, quemadmodum demonstravimus, ut quis-que possit secundum leges rectamque rationem vivere.
Quod si, cum de libertate vulgo disputant, legitim am honestamque intelligerent, qualem modo ratio oratioque descripsit, exagitare Ecclesiam nemo änderet propter illud quod per summ am iniuriam ferunt, vel singulorum liber-tati, vel liberae reipublicae esse inimicam. — Sed iam permulti Luciferum imitati, cuius est illa nefaria vox non serviam, libertatis nomine absnrdam consectantur licen-
tiam. Cuinsmodi sunt ex illa tarn late fusa tamque pollenti diseiplina homines, qui se, dacto a libertate nomine, Liberales appellari volunt.
Eevera quo spectant in philosophia Naturalistae, seu Rationalistae, eodem in re morali ac civili spectant Liberalismi fautores, qui posita a Naturalistis principia in mores aetionemque vitae deduennt. — Iamvero totius rationalismi humanae principatus rationis capnt est: quae obedientiam divinae aeternaeque rationi debitam reeusans suique se iuris esse decernens, ipsa sibi sola efficitur snm-mum principium et fons et iudex veritatis. Ita illi, quos diximus, Liberalismi sectatores in actione vitae nullam contendunt esse, cui parendum sit. divinam potestatem, sed sibi quemque legem esse: unde ea philosophia morum gignitur quam independentem vocant, quae sab specie libertatis ab observantia divinorum praeceptorum volUntätern removens, infinitam licentiam solet homini dare. — Quae omnia in hominum praesert m societate quo tandem evadant, facile est pervidere. Hoc enim fixo et persuaso, homini antistare neminem, consequitur eaussam efficien-tem eonciliationis civilis et societatis non in principio aliquo extra aut supra hominem posito. sed in libera vo-luntate singulorum esse quaerendam : potestatem publicam a multitudine velut a prirao fonte repetendam, praeterea-que, sieut ratio singulorum sola dux et norma agendi privatim est singulis, ita universornm esse oportere uni-versis in rerum genere publicarum. Hinc plurimum posse plurimos, partemque populi maiorem aniversi iuris esse officiiqae effectricem. — Sed haec cum ratione pugnare, ex eis quae dicta sunt, apparet. Null um siquidem veile homini aut societati civili cum Deo creatore ac proinde supremo omnium legislatore intercedere vinclum. omnino naturae repugnat, nec naturae hominis tantum, sed rerum omnium procreatarum: quia res omnes effectas cum caussa, a qua effectae sunt, aliquo esse aptas nexu necesse est: omnibusque naturis hoc convenit, hoc ad perfeclionem singularum pertinet, eo se continere loco et gradu, quem naturalis ordo postulat, scilicet ut ei quod super!us est, id quod est inferius subiiciatur et pareat. — Sed praeterea est huiusmodi doctrina tum privatis hominibus tum civi-tatibus maxime perniciosa. Sane reiecto ad humanam rationem et solam et unam veri bonique arbitrio, proprium tollitur boni et mal! discrimen; turpia ab honestis, non re sed opinione iudicioque singulorum differunt: quod libeat, idem licebit; constitutaque morum diseiplina, cuius ad coercendos sedandosque motus animi turpidos nulla fere vis est, sponte fiet ad omnem vitae corruptelam aditus. In rebus autem publicis, potestas imperandi separatur a vero naturalique principio, unde omnem haurit virtutem efficientem boni communis: lex de iis quae facienda fngi-endave sunt statuens, maioris multitudinis permittitur
arbitrio, quod quidem est iter ad tyrannicam dominationem proclive. Imperio Dei in hominem hominumque societatem repudiato, consentaneum est nullam esse publice religi-onem. rerumque omnium quae ad religionem referantur, incuria maxima consequetur. Similiter, opinione principatus armata, facile ad seditionem turbasque labitur multi-tudo, frenisque officii et conscientiae sublatis, nihil praeter vim relinquitur; quae tarnen vis tanti non est. ut populäres cupiditates continere sola possit. Quod satis testatur dimicatio propemodum quotidiana contra socialistas, aiios-que seditiosorum greges, qui funditus permovere civitates diu moliuntur. — Statuant igitur ac definiant rerum aequi aestimatores, tales doctrinae proficiantne ad veram dignam-que homine libertatem, an potius ipsam pervertant to-tamque corrumpant.
Gerte quidem opinionibus iis vel ipsa immanitate sua formidolosis, quas a veri täte aperte abhorrere, eas-demque malorum maximorum caussas esse vidimus, non omnes Liberalismi fautores assentiuntur. Quin compulsi veritatis viribus, plures eorum haud verentur fateri, immo etiam ultro affirmant. in vitio esse et plane in licentiam eadere libertatem, si gerere se intemperantius ausit, veri täte iustitiaque posthabita: quocirca regendam guber-nandamque recta ratione esse, et quod consequens est, iuri naturali sempiternaeque legi divinae subiectam esse oportere. Sed hic consistendum rati, liberum hominem subesse negant debere legibus, quas imponere Deus velit, alia praeter rationem naturalem via. — Id cum dicunt sibi minime cohaerent. Etenim si est, quod ipsi consen-tiunt nec dissentire potest iure quisquam, si est Dei legis-latoris obediendum voluntati, quia totus homo in potestate est Dei et ad Deum tendit, consequitur posse neminem auctoritati eius legiferae fines modumve praescribere, quin hoc ipso faciat contra obedientiam debitam. Immo vero si tantum sibi mens arrogarit humana, ut, quae et quama sint tum Deo iura, tum sibi officia, velit ipsa decernere, verecundiam legum divinarum plus retinebit specie quam re. et arbitrium eius valebit prae auctoritate ac provi-dentia Dei. — Necesse est igitur vivendi normam constanter religioseque, ut a lege aeterna. ita ab omnibus singulis-que petere legibus, quas infinite sapiens, infinite potens Deus, qua sibi ratione visum est, tradidit, quasque nosse tuto possumus perspieuis nec ullo modo addubitandis notis. Eo vel magis quod istius generis leges, quoniam idem habent, quod lex aeterna, principium, eumdemque aucto-rem, omnino et cum ratione concordant et perfectionem adiungunt ad naturale ius: eaedemque magisterium Dei ipsius complectuntur, qui scilicet nostra ne mens nec vo-luntas in errorem labatur, nutu ductuque suo utramque benigne regit. Sit igitur sancte inviolateque coniunctum, quod nec diiungi potest nec debet, omnibusque in rebus,
qnod ipsa naturalis ratio praecipit, obnoxie Deo obedien-terque serviatnr.
Mitiores aliquante sunt, sed nihilo sibi magis con-stant, qui aiunt nutu legum divinarum dirigendam utique vitam ae mores esse privatorum. non tarnen civitatis: in rebus publicis fas esse a iussis Dei discedere, nec ad ea »IIo modo in condendis legibus intueri. Ex quo pernicio-sum illud gignituv consectarium, civitatis Ecclesiaeque ra-tiones dissociari oportere. — Sed haec quam absurde di-cantur haud difficulter intelligitur. Cum enim damet ipsa natura, oportere civibus in societate suppetere copias op-portunitatesque ad vitam honeste, seilicet secundum Dei leges, degendam, quia Deus est omnis honestatis iustitiae-que principium, profecto illud vehementer repugnat, posse iisdem de legibus nihil curare, vel etiam quidquam in-fense statuere civitatem. — Deinde qui populo praesunt, hoc omnino rei publicae debent, ut non solum commodis et rebus externis, sed maxime animi bonis, legum sa-pientia consulant. Atqui ad istorum incrementa bonorum ne cogitari quidem potest quidquam iis legibus aptius, quae Deum habeant auctorem: ob eamque rem qui in regendis civitatibus nolunt divinarum legum haberi ratio-nem, aberrantem faciunt ab instituto suo et a praeserip-tione naturae politicam potestatem. Sed quod magis Interest, quodque alias Nosinetipsi nec semel monuimus, quamvis principatus civilis non eodem, quo sacer, proxime spectet, nec iisdem eat itineribus. in potestate tarnen ge-renda obviarn esse interdum alter! alter necessario debet. Est enim utriusque in eosdem Imperium, nec rare Dt, nt iisdem de rebus uterque, etsi non eadem ratione, de-cernat. Id quotiescumque usuveniat, cum conliigere absurdum sit. sapientissimaeque voluntati Dei aperte repug-net. quemdam esse modum atque ordinem necesse est, ex quo, caussis contentionum certationumque sublatis, ratio concors in agendis rebus existat. Et huiusmodi con-cordiam non inepte similem coniunctioni dixere, quae animuru inter et corpus intercedit, idque com modo utriusque partis: quarum distractio nominatim est perniciosa corpori, quippe cuius vitam extinguit.
Quae quo melius appareant, varia libertatis incrementa, quae uostrae quaesita aetati feruntur, separat!m cousiderari oportet. — Ae primo illud in singulis personis vidvamus, quod est tantopere virtuti religionis contrarium, seilicet de libertate, uti loquuntur, cultus. Quae hoc est veluti fundamento constituta, integrum cuique esse, aut quam libuerit, aut omnino nullam protiteri religionem. Contra vero ex omnibus liominum officiis illud est sine dubitatione maximum ac sauctissimum, quo pie religiose-que Deum colere homines iubemur. Idque necessario ex eo eonsequitur, quod in Dei potestate perpetuo suraus, Dei numine providentiaque gubernamur, ab eoque profecti
ad eum reverti debemus. — Huc accedit, virtutem veri nominis nullam esse sine religione posse: virtus enim moralis est, cuius officia sunt circa ea quae ducunt ad Deum, quatenus homini est summum atque ultimum bonorum : ideoque religio, quae ,,operatur ea quae directe et imniediate ordinantur in honorem divinum 1), cuncta-rum princeps est moderatrixque virtutum. Ac si quaeratur, cum plures et inter se dissidentes usurpentur religiones, quam sequi unam ex omnibus necesse sit, eam certe ratio et natura respondent, quam Deus iusserit, quam ipsam facile homines queant notis quibusdam exterioribus agnoscere, quibus eam distinxisse divina providentia voluit, quia in re tanti momenti summae errorem rninae essent consecuturae. Quapropter oblata illa, de qua loquimur. libertate, haec homini potestas tribuitur, ut officium sanc-tissimum impune pervertat vel deserat, ideoque ut aversus ab incommutabili bono sese ad mal um convertat: quod, sicut diximus, non libertas sed depravatio libertatis est, et abiecti in peccatum animi servitus.
Eadem libertas si consideretur in civitatibus, hoc sane vult, nihil esse quod ullum Deo cultum civitas adhibeat aut ad hi her! publice velit: nullum anteferri alteri, sed aequo iure omnes haberi oportere, nec habita ratione po-puli, si populus catholicum profiteatur nomen. Quae ut recta essent. verum esse opörteret, civilis hominum com-munitatis officia adversus Deum aut nulla esse aut impune solvi posse: quod est utrumque aperte falsum. Etenim dubitari non potest, quin sit Dei voluntate inter homines coniuncta societas. sive partes, sive forma eins spectetur quae est auetoritas, sive caussa, sive earum, quas homini parit, magnarum utilitatum copia. Deus est, qui hominem ad congregationem genuit atque in coetu sui similium collocavit, ut quod natura eins desideraret, nec ipse asse-qui solitarius potuisset, in consociatione reperiret. Quam-obrem Deum civilis societas, quia societas est, parentem et auctorem suum agnoscat necesse est, atque eins potestatem dominatumque vereatur et colat. Vetat igitur iustitia, vetat ratio atheam esse, vel, quod in atheismum recideret, erga varias, ut loquuntur, religiones pari modo affectam civitatem, eademque singulis iura promiscue lar-giri. — Cum igitur sit unius religionis necessaria in civi-tate protessio, protiteri eam oportet quae unice vera est, quaeque non difficulter, praesertim in civitatibus catho-licis, agnoscitur, cum in ea tamquam insignitae notae veri-tatis appareant. Itaque hanc, qui rempublicam gern nt. conservent, hanc tueantur, si volunt prudenter atque uti-liter, ut debent, civiurn communitati consulere. Publica enim potestas propter eorum qui reguntur utilitatem constituta est: et quamquam hoc proxime spectat, deducere
>) S. Th. II. II. qu. LXXXI. a 6.
cives ad huius, quae in terris degitur, vitae prosperitatem, tarnen non minuere, sed augere homini debet facultatem adipiseendi summum illud atque extremum bonorum, in quo felicitas dominum sempiterna consistit: quo perveniri non potest religione neglecta.
Sed haec alias uberius exposuimus: in praesentia id animadverti tan tum volumus, istiusmodi libertatem valde obesse verae cum eorum qui regunt, tum qui reguntur, libertati. Prodest autem mirifice religio, quippe quae pri-mum ortum potestatis a Deo ipso repetit, gravissimeque prineipes iubet, officiorum suorum esse memores, nihil iniuste acerbeve imperare, benigne ae fere cum caritate paterna populo praeesse. Eadem potestati legitimae cives vnlt esse subiectos, ut Bei ministris; eosque cum recto-ribus reipublicae non obedientia solum, sed verecundia et amore coniungit, interdictis seditionibus, cunctisque in-caeptis quae ordinem tranquillitatemque publicam pertur-bare queant, quaeque tandem caussam aiferunt, cur maio-ribus frenis libertas civium constringatur. Praetermittimus quantum religio bonis moribus conducat, et quantum libertati mores boni. Nam ratio ostendit, et historia confirmat, quo sint melius moratae, eo plus libertate et opibus et imperio valere civitates.
Iam aliquid consideretur de libertate loquendi, formisque litterarum quodcumque libeat exprimendi. Huius profecto non modiee temperatae sed modum et finem transeuntis libertatis ius esse non posse, vix attinet dicere. Est enim ius facultas moralis, quam, ut diximus saepiusque est dicendum, absurdum est existi-mare veritati et mendacio, honestati et turpitudini pro-miscue et communiter a natura datam. Quae vera, quae honesta sunt, ea libere prudenterque in civitate propagari ius est, ut ad quamplures pertineant; opinionum men-dacia, quibus nulla menti capitalior pestis, item vitia quae animum moresque corrumpunt, aequum est auctoritate publica diligenter coerceri, ne serpere ad perniciem reipublicae queant. Peccata licentis ingenii, quae sane in oppressionem cadunt multitudinis imperitae, rectum est auctoritate legum non minus coerceri, quam illatas per vim imbecillioribus iniurias. Eo magis quod civium pars longe maxima praestigias cavere captionesque dialecticas, prae-sertim quae blandiantur cupiditatibus, aut non possunt omnino, aut sine summa diffieultate non possunt. Permissa cuilibet loquendi scribendique iniinita licentia, nihil est sanctum inviolatumque permansurum: ne illis quidem parcetur maximis verissimisque naturae iudiciis, quae ha-benda sunt velut commune idemque nobilissimum humani generis patrimonium. Sic sensim obducta tenebris veritate, id quod saepe contingit, facile dominabitur opinionum error perniciosus et multiplex. Qua ex re tantum capiet licentia commodi, quantum detrimenti libertas: eo enim
est maior futura libertas ac tutior, quo frena licentiae maiora. — At vero de rebus opinabilibus disputationi hominum a Deo permissis, utique quod placeat sentire, quodque sentiatur, libere eloqui concessum est, non re-pugnante natura: talis enim libertas nunquam homines ad opprimendam veritatem, saepe ad indagandam ac pate-faciendam deducit.
De ea, quam docendi libertatem nominant, oportet non dissimili ratione iudicare. — Cum dubium esse non possit, quin imbuere animos sola veritas debeat, quod in ipsa intelligentem naturarum bonum est et finis et per-fectio sita, propterea non debet doctrina nisi vera prae-cipere, idque tum iis qui nesciant, tum qui sciant, sci-licet ut cognitionem veri alteris afferat, in alteris tueatur. Ob eamque caussam eorum, qui praecipiunt, plane officium est eripere ex anirnis errorem, et ad opinionum fallacias obsepire certis praesidiis viam. Igitur apparet, magnopere cum ratione pugnare, ac- natam esse pervertendis funditus mentibus illam, de qua institutus est sermo, libertatem, quatenus sibi vult quidlibet pro arbitratu docendi licen-tiam: quam quidem licentiam civitati dare publica po-testas, salvo officio, non potest. Eo vel magis, quod magi-strorum apud auditores multum valet auctoritas, et vera ne sint, quae a doctore traduntur, raro admodum diiudieare per se ipse discipulus potest.
Quamobrem hanc quoque libertatem, ut honesta sit, certis finibus circumscriptam teneri necesse est: nimirum ne fieri impune possit. ut ars docendi in instrumentum corruptelae vertatur. — Veri autem, in quo unice versari praecipientium doctrina debet. unum est naturale genus, supernaturale altern m. Ex veritatibus naturalibus, cuius-modi sunt principia naturae, et ea quae ex illis proxime ratione ducuntur, existit humani generis velut commune patrimonium: in quo, tamquam fundamento firmissimo, cum mores et iustitia et religio, alque ipsa coniunctio societatis humanae nitatur, nihil tarn impium esset tamque stolide inhumanum, quam illud violari ae diripi impune sinere. — Nec minore conservandus religione maximus sanctissimusque thesaurus earum rerum, quas Deo auctore cognoscimus. Argumentis multis et illustribus, quod saepe Apologetae consueverunt, praecipua quaedain capita con-stituuntur, cuiusmodi illa sunt: quaedam esse a Deo di-vinitus tradita: Unigenitum Dei Filium carnem factum, ut testimonium perhiberet veritati: perfectam quandam ab eo conditam societatem, nempe Ecclesiam, cuius ipse-met caput est, et quacum usque ad consummationem saeculi se futurum esse promisit. Huic societati commeu-datas omnes, quas ille docuisset, veritates voluit, liac lege, ut eas ipsa custodiret, tueretur, legitima cum auctoritate explicaret: unaque simul iussit, omnes gentes Eccle-siae suae, perinde ac sibimetipsi, dicto audientes esse:
qui secus facerent, interitu perditum iri sempiterno. Qua ratione plane eonstat, Optimum homini esse eertissimum-que magistrum Deum, omnis fontem ac prineipium veri-tatis, item Unigeuitum, qui est in sinu Patris, viam, veri-tatem, vitam. lueem veram, quae illuminat oranem homi-nem, et ad cuius diseiplinam doeiles esse omnes homines oportet: Et erunt omnes docibiles Dei l).
Sed in fide atque in institutione morum, divini ma-gisterii Ecclesiam feeit Deus ipse partieipem, eamdemque divino eius beneficio falli liesciam : quare magistra mor-talium est maxima ae tutissima, in eaque inest non viola-bile ins ad magisterii libertatem. Eevera doctrinis divini-tus aeceptis se ipsa Ecclesia sustentans, nihil habuit anti-quius, quam ut munus sibi demandatum a Deo sancte expleret: eademque, eircumfusis undique difficultatibus fortior, pro libertate magisterii sui propugnare nullo tempore destitit. Hae via orbis terrarum, miserrima super-stitione depulsa, ad christianam sapientiam renovatus est.
— Quoniam vero ratio ipsa perspicue docet, veritates divinitus traditas et veritates naturales inter se oppositas esse revera non posse, ita ut quodcumque cum illis dis-sentiat, hoc ipso falsum esse necesse sit, idcirco divinum Ecclesiae magisterium tantum abest, ut studia diseendi atque incrementa scientiarum intercipiat, aut cultioris hu-manitatis progressionem ullo modo retardet, ut potius plurimum afferat luminis seeuramque tutelam. Eademque caussa non parum proficit ad ipsam libertatis humanae perfectionem, cum Iesu Cliristi servatoris sit illa sententia, lieri hominem veritate liberum. Cognoscetis veritatem, et veritas liberabit vos 2). — Quare non est caussa, cur ger-maria libertas indignetur, aut veri nominis scientia mo-leste ferat leges iustas ac debitas, quibus hominum doc-trinam contineri Ecclesia simul et ratio cousentientes po-stulant. Quin imo Ecclesia, quod re ipsa passim testatum est, hoc agens praecipue et maxime ut lidem christianam tueatur, humanarum quoque doctrinarum omne genus fovere et in maius provehere studet. Bona enim per se est et laudabilis atque expetenda elegantia doctrinae: praetereaque omnis eruditio, quam sana ratio pepererit, quaeque rerum veritati respondeat, non mediocriter ad ea ipsa illustranda valet, quae Deo auctore credimus. Eevera Ecclesiae haec beneficia debentur sane magna, quod prae-clare monumenta sapientiae veteris conservarit; quod scientiarum domicilia passim aperuerit; quod ingeniorum cursnm semper incitaverit. studiosissime has ipsas artes alendo, quibus maxime urbanitas aetatis nostrae coloratur.
— Denique praetereundum non est, immensum patere campum, in quo hominum excurrere industria, seseque exercere ingenia libere queant: res scilicet quae cum doctrina fidei morumque christianorum non habent neces-
') Ioan. VI. 45. 2) Ioan, VIII. 32.
sariam cognationem, vel de quibus Ecclesia, nulla adhibita sua auctoritate, iudicium eruditorum relinquit integrum ac liberum, vel quas, iuditio suo nullo interposito, eruditorum disputationi Ecclesia relinquit. His ex rebus in-telligitur, quae et qualis illa sit in hoc genere libertas, quam pari studio volunt et praedicant liberalismi secta-tores. Ex una parte sibi quidem ac reipublicae licentiam adserunt tantam, ut cuilibet opinionum perversitati non dubitent aditum ianuamque patefacere: ex altera Ecclesiam plurifariam impediunt, eiusque libertatem in fines quantum possunt maxime angustos compellunt, quamquam ex Ecclesiae doctrina non modo nullum incommodum perti-mescendum sit, sed magnae omnino utilitates expectandae.
Illa quoque magnopere praedicatur, quam conscien-tiae libertatem nominant: quae si ita accipiatur, ut suo cuique arbitratu aeque liceat Deum colere, non colere, argumentis quae supra allata sunt, satis convincitur. — Sed potest etiam in haue sententiam accipi, ut homini ex conscientia officii, Dei voluntatem sequi et iussa facere, nulla re impediente, in civitate liceat. Haec quidem vera, haec digna filiis Dei libertas, quae humanae dignitatem personae honestissime tuetur, est omni vi iniuriaque maior: eademque Ecclesiae semper optata ac praecipue cara. Huius generis libertatem sibi constanter vindicavere Apostoli, sanxere scriptis Apologetae, Martyres ingenti numero sanguine suo consecravere. Et merito quidem: propterea quod maximam iustissimamque Dei in homines potesta-tem, vicissimque hominum adversus Deum princeps maxi-mumque officium, libertas haec christiana testatur. Nihil habet ipsa cum animo seditioso nee obediente commune: neque ullo pacto putauda est, veile ab obsequio publicae potestatis desciscere, propterea quod imperare atque im-perata exigere, eatenus potestati humanae ins est, qua-tenus cum potestate Dei nihil dissentiat, constitutoque divinitus modo se contineat. At vero cum quidquam prae-cipitur quod cum divina voluntate aperte discrepet, tum longe ab illo modo disceditur, simulque cum auctoritate divina confligitur: ergo rectum est non parere.
Contra Liberalismi fautores, qui herilem atque infinite potentem faeiunt principatum, vitamque nullo ad Deum respectu degendam praedicant hane de qua loqui-mur coniunctam cum honestate religioneque libertatem minime agnoseuut: cuius eonservandae caussa si quid fiat, iniuria et contra rempublicam factum criminantur. Quod si vere dicerent, nullus esset tarn immanis domina-tus, cui subesse et quem ferre non oporteret.
Vehementer quidem .vellet Ecclesia, in omnes reipublicae ordines haec. quae summatim attigimus, christiana documenta re usuque peuetrarent. In iis enim summa efficacitas inest ad sananda horum temporum mala, non sane pauca nee levia, eaque magnam partem
iis ipsis nata libertatibus, quae tanta praedieatione effe-runtur, et in quibus salutis gloriaeque inclusa semina videbantur. Spem fefellit exitus. Pro iucundis et salubri-bas acerbi et inquinati provenere fructus. Si remedium quaeritur, sanarum doctrinarum revocatione quaeratur, a quibus solis eonservatio ordinis, adeoque verae tutela libertatis fidenter expeetari potest. — Nihilominus ma-terno iudicio Ecclesia aestimat grave pondus infirmitatis humanae: et qualis hie sit, quo nostra vehitur aetas, an i morum rerumque cursus, non ignorat. His de caussis, nihil quidem impertiens iuris nisi iis quae vera quaeque honesta sint, non recusat, quominus quidpiam a veritate iustitiaque alienum ferat tarnen publica potestas, scilicet maius aliquod vel vitandi caussa malum, vel adipiscendi aut conservandi bonum. Ipse providentissimus Deus cum infinitae sit bonitatis, idemque omnia possit, sinit tarnen esse in mundo mala, partim ne ampliora impediantur bona, partim ne maiora mala consequantur. In regendis civitatibus rectorem mundi par est imitari: quin etiam cum singula mala prohibere auctoritas hominum non possit, debet nmlta concedere atque irnpunita relinquere quae per divinam tarnen providentiam vindicantur, et recte 1). Verumtamen in eiusmodi rerum adiunctis, si communis boni caussa et hac tantum caussa, potest vel etiam debet lex hominum ferre toleranter malum, tarnen nec potest nec debet i.I probare aut veile per se: quia malum per se cum sit boni privatio, repugnat bono com-muni, quod legislator, quoad optime potest, veile ac tueri debet. Et hac quoque in re ad imitandum sibi lex hu-mana proponat Deum necesse est, qui in eo quod mala esse in mundo sinit, neque vult mala fieri, neque vult mala non fieri, sed vult permittere mala fieri, et hoc est bonum 2). Quae doctoris Angelici sententia brevissime totam continet de malorum tolerentia doctrinam.
Sed confitendum est, si vere iudicari velit, quanto plus in civitate mali tolerari pernecesse est, tanto magis distare id genus civitatis ab optimo: itemque tolerantiam rerum malarum, cum pertineat ad politieae praecepta prudentiae, omnino circumscribi iis finibus oportere, quos caussa, idest salus publica postulat. Quare si saluti pu-blicae detrimentum afferat et mala civitati maiora pariat, consequens est eam adhiberi non licere, quia in his rerum adiunctis abest ratio boni. Si vero ob singularia rei-publicae tempora usuveniat, ut modernis quibusdam libertatibus Ecclesia acquiescat, non quod ipsas per se malit, sed quia permissas esse iudicat expedire, versis in meliora temporibus, adhibitura sane esset libertatem suam, et suadendo, hortando, obsecrando studeret, uti debet, munus efficere sibi assignatum a Deo, videlicet sempiternae ho-
*) 8. August, de lib. arb. lib. I, cap. 6, n. 14.
2)	S. Th. p. 1, qu. XIX a. 9. ad 3.
minum saluti consulere. Illud tarnen perpetuo verum est, istam omnium et ad omnia libertatem non esse, quemad-modum pluries diximus, expeteudam per se, quia falsum eodem iure esse ac verum, rationi repugnat.
Et quod ad tolerantiam pertinet, mir um quantum ab aequitate prudentiaque Ecclesiae distant, qui Libera-lismum profitentur. Etenim permittenda civibus omnium earum rerum, quas diximus, infinita licentia, omnino mo-dum transiliunt, atque illuc evadunt, ut nihilo plus hone-stati veritatique tribuere, quam falsitati ac turpitudini vi-deantur. Ecclesiam vero, columnam et tirmamentum veri- l tatis, eamdemque incorruptam morum magistram, quia tarn dissolutum flagitiosumque tolerantiae genus constan- I ter, ut debet, repudiat, idemque adhiberi fas esse negat. | criminantur esse a patientia et lenitate alienam; quod i cum faciunt, minime sentiunt, se quidem, quod laudis est, in vitio ponere. Sed in tanta ostentatione tolerantiae, re persaepe contingit, ut restricti ac tenaces in rem ca-tholicam sint: et qui vulgo libertatem effuse largiuntur, , iidem liberam sinere Ecclesiam passim recusant.
Et ut omnis oratio una cum consectariis suis capi-tulatim breviterque, perspieuitatis gratia, colligatur, summa est, necessitate fieri, ut totus homo in verissima perpetua-que postetate Dei sit: proinde libertatem hominis, nisi obnoxiam Deo eiusque voluntati subiectam, intelligi minime posse. Quem quidem in Deo principatum aut esse negare, aut ferre nolle, non liberi hominis est, sed abutentis ad perduellionem libertate: proprieque ex animi tali affectione contfatur et efficitur Liberalismi capitale vitium. Cuius tarnen distinguitur forma multiplex: potest enim voluntas non uno modo, neque uno gradu ex obtemperatione dis-cedere, quae vel Deo, vel iis qui potestatem divinam par-ticipant, debetur.
Profecto Imperium surnmi Dei funditus recusare atque omnem obedientiam prorsus exuere in publicis, vel etiam in privatis domesticisque rebus, sieut maxima libertatis perversitas, ita pessimum Liberalismi est genus: omninoque de hoc intelligi debent quae hactenus contra diximus.
Proxima est eorum disciplina, qui utique consentiunt, subesse mundi opifici ac principi Deo oportere, quippe cuius ex numine tota est apta natura: sed iidem leges fidei et morum, quas natura non capiat, ipsa Dei aucto-ritate traditas, audacter repudiant, vel saltem nihil esse aiunt, cur earum habeatur. praesertim publice in civitate, ratio. Qui pari ter quanto in errore versetur, et quam sibi-metipsis parum cohaereant, supra vidimus. Et ab hac doctrina, tamquam a capite principioque suo, illa manat perniciosa sententia de rationibus Ecclesiae a republica disparandis: cum contra liqueat, geminas potestates, in munere dissimili et gradu dispari, oportere tarnen esse
13
inter se actionum eoncordia et mutatione officiorum con-sentientes.
Huic tamquam generi subiecta est opinio duplex.
-— Plures enini rempublieam volunt ab Ecclesia seiunctam et penitus et totam, ita ut in omni iure societatis hu-manae. in institutis, moribus, legibus, reipublicae mune-ribus, institutione iuventutis, non magis ad Ecclesiam respiciendum censeant, quam si esset omnino nulla: per-missa ad summum singulis civibus facultate ut privatim, si libeat, dent religioni operam. Contra quos plane vis argumentorum omnium valet, quibus ipsam de distra-hendis Ecclesiae reique civilis rationibus sententiam con-vincimus: hoc praeterea adiuncto, quod est perabsurdnm, ut Ecclesiam civis vereatur, civitas contemnat.
Alii, quominus Ecclesia sit, non repugnant, neque enim possent: ei tarnen naturam iuraque propria societatis perfectae eripiunt, nec eins esse, contendunt, facere leges, iudicare, ulcisci, sed cohortari dumtaxat, suadere, regere sua sponte et voluntate subiectos. Itaque diviuae huiusce societatis naturam opinione adulterant, auctorita-tem, magisterium, omnem eins efficientiam extenuant et coangustant, vim simul potestatemque civilis principatus usque eo exaggerantes, ut, sicut unamquamvis e conso-ciationibus civium voluutariis, ita Ecclesiam Dei sub im-perium ditionemque reipublicae subiungant. — Ad hos plane reichendes argumenta valent Apologetis usitata, nec praetermissa Nobis, nominatim in Epistola encyclica Immortale Dei, ex quibus efficitur, divinitus esse constitutum, ut omnia in Ecclesia insint, quae ad naturam ac iura pertineant legitimae, summae, et omnibns partibus perfectae societatis.
Multi denique rei sacrae a re civil! distractionem non probant; sed tarnen faciendum censent, nt Ecclesia obsequatur tempori, et fiectat se atque accomodet ad ea, quae in administrandis imperiis hodierna prudentia desi-derat. Quorum est honesta sententia, si de quadam intel-ligatur aequa ratione, quae consistere cum veritate iusti-tiaque possit: nimirum ut, explorata spe magni alicuius boni, indulgentem Ecclesia sese impertiat, idque tempori-bus largiatur, quod salva officii sanetitate potest. — Verum seeus est de rebus ac doctrinis, quas demutatio mo-rum ac fallax iudicium contra fas invexerint. Nullum teinpus vacare religione, veritate, iustitia potest: quas res maximas et sanctissimas cum Deus in tutela Ecclesiae esse iusserit, nihil est tarn alienum quam veile, ut ipsa quod vel falsum est vel iniustum dissimulanter ferat, aut in iis quae sunt religioni noxia conniveat.
Itaque ex dictis consequitur, nequaquam licere pe-tere, defendere, largiri, cogitandi, scribendi, doeendi, item-que promiscuam religionum libertatem, veluti iura totidem, quae homini natura dederit. Nam si vere natura dedisset,
imperium Dei detrectari ins esset, nee ulla temperari lege libertas humana posset. — Similiter consequitur, ista genera libertatis posse quidem, si iuste caussae sint, tolerari, definita tarnen moderatione, ne in libidinem atque insolentiam degenerent. — Ubi vero harum libertatum viget consuetudo, eas ad facultatem recte faciendi eives transferant, quodque sentit de illis Ecclesia, idem ipsi sentiant. Omnis enim libertas legitima putanda, quatenus rerum honestarum maiorem facultatem afferat, praeterea nunquam.
Ubi dominatus premat aut impendeat eiusmodi, qui oppresam iniusta vi teneat civitatem. vel carere Ecclesiam cogat libertate debita, fas est aliam quaerere temperatio-nem reipublicae, in qua agere cum libertate concessum sit: tune enim non illa expetitur immodiea et vitiosa libertas, sed sublevatio aliqua, salutis omnium caussa, quaeritur, et hoc unice agitur ut, ubi rerum malarum licentia tribuitur, ibi potestas honeste faciendi ne impe-diatur.
Atque etiam malle reipublicae statum populari tem-peratum genere, non est per se contra officium, salva tarnen doctrina catholica de ortu atque administratione publicae potestatis. Ex variis reipublicae generibus, modo sint ad consulendum utilitati civium per se idonea, nullum quidem Ecclesia respuit: singnla tarnen vult, quod plane idem natura iubet, sine iniuria cuiusquam, maxime-que integris Ecclesiae inribns, esse constituta.
Ad res publicas gerendas accedere, nisi alicubi ob singulärem rerum temporumque conditionem aliter cavea-tur, honestum est: immo vero probat Ecclesia, singulos operam suam in communem afferre fructum, et quantum quisque industria potest, tueri, conservare, augere rempublieam.
Neque illud Ecclesia damnat, veile gentem suam nemini servire nec externe, nec domino, si modo fieri, incolumi iustitia, queat. Denique nec eos reprehendit, qui efficere volunt, ut civitates, suis legibus vivant, civesque quam maxima augendorum commodorum facultate donen-tur. Civicarum sine intemperantia libertatum semper esse Ecclesia fautrix fidellissima consuevit: quod testantnr po-tissimum civitates italicae, scilicet prosperitatem, opes, gloriam nominis munieipali iure adeptae, quo tempore salutaris Ecclesiae virtus in omnes reipublicae partes, ne-mine repugnante, pervaserat.
Haee quidem, venerabiles Fratres, quae fide simul et ratione duce, pro officio Nostro apostolico tradidimus, fructuosa plurimis futura, vobis maxime Nobiscum adni-tentibus, confidimus. — Nos quidem in humilitate cordis Nostri supplices ad Deum oculos tollimus, vehementerque petimus, ut sapientiae consiliique sni lumen largiri homi-nibus benigne velit, scilicet ut bis aueti virtutibus possint
in rebus tanti momenti vera cernere, et quod consequens est, convenienter veritati, privatim, publice, omnibus tem-poribns immotaqne constantia vivere. — Horam caelestium muueram auspicem et Nostrae benevolentiae testem vobis, venerabiles Fratres, et Clero popaloque, coi singnli prae-
estis, Apostolicam benedictionem peramenter in Domino impertimus.
Datum Bomae apud 8. Petrum die XX. lunii. An. MDCCCLXXXVIII. Pontificatus Nostri Undecimo.
LEO PP. XIII.
61.
DECRETUM UREIS ET ORBIS.
Diuturnis Eeclesiae acerbitatibus, ac temporum quo-tidie invalescente difficultate eommotus, Sanctissimus Dominus Noster LEO PAPA XIII. cunetos a sui Pontificatus exordiis ubique christianos excitare non destitit ad Dei-param Virginem Mariam sacri Bosarii ritu colendam atque implorandam. Inter cetera quae praeclare edocuit in sua prima de Bosario Encyclica (1. Septembr. 1883) ait: Di-vini necessitas auxilii liaud sane est Iwclie minor, quam cum magnus Dominicus, ad publica sananda vulnera, Marialis Bosarii usum invexit. Ille vero caelesti pervidit lumine, aetatis suae malis remedium nulluni praesentius futurum, quam si homines ad Christum, qui VIA, VE-BITAS ET VITA EST, salutis per Eutn nobis partae crebra commentatione rediissent; et Virginem illam, cui datum est cmictas haereses interimere, deprecatricem apud Deum adhibuissent. Idcirco sacri Rosarii formulam ita composuit, ut et salutis nostrae mysteria ordine rccole-rentur, et liuic meditandi officio mysticum innecteretur sertum ex angelica salutatione contextum, interiecta ora-tione ad Deum et Patrem Domini Nostri Iesu Christi. Nos igitur non absimili malo idem quaerentes remedium, non dubitamus quin eadem haec a beatissimo viro, tanto cum orbis catholici emolumento, inducta precatio, momenti plurimum habitura sit ad levandas nostrorum quoque temporum calamitates. Pontificiae voluntati permagna ani-morum alacritate et eoneordia ubique locorum obtempe-ratum est, ut luculenter apparuerit quantus religionis et pietatis ardor extet in populo christiano, et quantam in caelesti Mariae Virginis patrocinio spem universi repo-nant (Encyclica 30. Augusti 1884). Hujusmodi porro spei velnti praeclarus fructus, iure nunc accenseri debet memo-rabile factum quod hoc anno, sacerdotii eiusdem Sanctis-simi Domini Nostri quinquagesimo, Deus ostendit: mi-randum profecto publicae religionis et fidei exemplum, pvilcberrimum honestissimumque pietatis certamen in toto christiano orbe inter omuigenas laetitiae significationes exhibitum. Omnes hominum ordines, vel ex dissitis ter-rarum partibus, gestierunt prosequi Pontificein Summum, beati Petri successorem, omni genere officii: legationibus, litteris, peregrinationibus etiam longinquis nitro susceptis,
oblatisque ingenti nurnero et effusa magniticentia muneribus, de quibus verissime dictum est, materiam et opus pro-pensione superari voluntatis. Qua scilicet in re admira-biliter fulget Dei benignitas et virtus, qui in magnis Ecclesiac laboribus vires eins confirmat ac fulcit: qui pro nomine suo certantibus solatia tribuit: qui providentiae suae consilioex malis ipsis uberem bonorum messcm educit: fulget item Ecclesiae gloria, quae originis vitaeque suae vim divinam ostendit, ac divinum quo regitur vivitque, spiritum: quo fit, ut fidelium mentes et voluntates uno eodemque vinculo invicem, itemque cum supremo Ecclesiac Pastore jungantur (Allocut. Consistor. 25. Noveinbr. 1887).
Iamvero id perpendentes Catholicorum gentes, dum inferorum portae quotidie audaciores fiunt in bello ad-versus Ecclesiam urgendo, probe sentiunt quantopere oporteat in potentissimam Dei Matrem augere fervorem, augere tiduciam, ut per Bosarii preces exorata, nomini Christiano et Apostolicae Cathedrae propitia succurat: memores veile Deum donorum suorum continuationem atque iinplementum non solum bonitatis suae, sed etiam perseverantiac nostrae esse fructum (Breve Apostolicum 24. Decembr. 1883).
Quapropter ad gratias agendas pro acceptis beneficiis et pro concedendis enixius deprecandum, Beatissimus Pater, quae superioribus annis per Suas Encyclicas, et per Sacro-rum Bituum Congregationis Decreta (20. Augusti 1885
—	26. Augusti 1886 — 11. Septembris 1887) de salu-taris sacri Bosarii ritu, praesertim toto mense Octobri celebrando, statuit et hortatus est; eadem omnia hoc ver-tente anno fieri mandat ac vehementer hortatur. Et quo-niam plura de ampliori cultu liturgico magnae Virgini sub titulo Bosarii exhibendo jam decrevit: novum addere adhuc volens increinentum, sacrum lestum ejusdem Bosarii solemnitatis, Dominicae primae Octobris adsignatum, OFFICIO PROPIUO CUM MISSA decoravit, illudque ab utroque Clero in posterum recitari praecepit, juxta schema quod, a se recognitum et probatum, per eamdem Sacro-rum Bituum Congregationem hac ipsa die edi mandavit.
Nonis Augusti, in Festo Beatae Mariae Virginis ad Nives anno 1888.
62.
Responsum S. Poenitentiariae
ad quoddam dubium circa executionem dispensationis matrimonialis.
Beatissime Pater! Sacra Poenitentiaria, die 27. Aprilis 1886 respondit ad quaedam dubia proposita ab Episcopo L. circa executionem di-spensationum matrimonialium. Ad dubium III. — utrum ad validitatem executionis requiratur nova et canonica verificatio causarum vi litterarum Aposto-licarum instituenda, casu, quo Ordinarius de causis dispensationis exactam et per juratos testes ha-bitam informationem ceperit. antequam preces pro obtinenda dispensatione Sanctae Sedi porexisset — responsum prodiit: — Negative. — Novum vero Episcopo Oratori exortum est dubium sci-
licet, utrum dicta responsio etiam valeat casu, quo, praescripta explicite informatione juridica, ejusmodi informatio nec praecessit nec subsecuta est recursum ad Sanctam Sedem, Ordinarius vero aliunde certitudinem habeat de existentia causarum dispensationis.
Sacra Poenitentiaria ad propositum dubium respondet: — attenta nova clausula, id est s i vera sunt exposita, affirmative.
Datum Eomae in Sacra Poenitentiaria die 10. Augusti 1888.
R. Card. Monaco P. M.
63.
Der Seel'engollesdienst am 30. Seplemöer b. I. -
Zu der int „Diöcesanblatte" Nr. VI. 49. Jahrgang 1888 mitgetheilten Päpstlichen Eneyclica vom Ostersonntag d. I., betreffend den am 30. d. M. abzuhaltenden Seelengottesdienst, wird Nachfolgendes bemerkt:
1. Au befohlen ist dieser Seelengottesdienst (Missa de Requiem, wie am Allerseelentag, und Absolutio ad tunbam) nur für die Domkirchen.
Doch billigt und wünscht es der Hl. Vater, daß derselbe auch in alle» übrigeu Pfarr- und Col-legiatkirchen, mögen diese dann dem Secnlar- oder Regnlarelerus augehöreu, abgehalteu werde.
Und zwar kamt das auch in jenen Pfarrkirchen geschehen, an denen nur E i u P r i e st e r augestellt ist, da nach einer Erklärung der 8. Eit. Congr. dto. 6. Juni l. I. der Verpflichtung der Missa pro po-pulo. die sonst mit dem Tagesoffieinm ilbereinstimmen müßte, in diesem Falle ausnahmsweise auch durch das Requiem (pro defunctis parochianis) Genüge geschieht. (Selbstverständlich darf dann auch für diese Requiemmesse kein Stipendium genommen werden.)
2. Dagegen muß aber in der Domkirche, und in deu Collegiat- und Ordenskirchen, in denen das
gemeinsame Chorgebet stattzufinden hat, außer dem Requiem noch eine andere mit dem Officium des Tages übereinstimmende Messe gelesen werben.
Den übrigen Priestern an diesen, sowie an den sonstigen Kirchen, steht es aber frei, die Missa de Requiem (wie am Allerseelentag) zu lesen und zu appliciren.
3. Wo auf den 30. Sept. gerade ein höheres Fest fiele, z. B. Patroni titularis ober Dedicationis Ecclesiae, dort wäre der eben cit. Erklärung der S. Rit. Congr. zufolge die Fest- und nicht die Requiemmesse zu nehme«, die dort, wo die Verpflichtung zu diesem Seelengottesdienste besteht, pro defunctis applieirt werden müßte, an anderen Kirchen aber dem Gesagten zufolge jedenfalls applieirt werden könnte.
4. Die Gläubigen körnten cm diesem Tage uuter der Bedingung, daß sie würdig beichten und die HL Commnnion für die armen Seelen im Fegefeuer auf opfern, eilten vollkommenen Ablaß zum Tröste jener Seelen gewinnen, denen sie denselben zuwenden wollen.
Alle Priester aber, welche in der obangegebenen Weise und Meinung celebriren, haben an diesem Tage das Privilegium Altaris. (Der damit verbundene Ablaß kann, wenn auch die Messe für Mehrere applicirt wird, nur Einer Seele zugewendet werden. — Auch braucht nicht erwähnt zu werden, daß wegen des Privilegium Alt. nicht ein
höheres, als das sonst übliche Stipendium verlangt werden darf.)
5.	lieber diese Anordnungen und Intentionen des Hl. Vaters sind die Gläubigen am vorausgehenden Sonntag (23. Sept.) von der Kanzel zu belehren und zur eifrigen Gewinnung des Ablasses eindringlich aufzumuntern. Gedanken hiezu bietet in Fülle die Päpstliche Encyclica.
64.
Kun d in a ch u n g
des krainilchen Landesausschnffes, betreffend die Einlösung sämmtlicher noch nicht verloster krainischer Grund-entlastungs-Obligationen mit der gesetzlichen 5% Prämie.
Der hohe Landtag des Herzogthums Kretin hat in seiner zweiten Sitzung am 21. Juni 1888 der über Allerhöchste Einberufung vom 13. Juni 1888 stattgehabten außerordentlichen Session ans Grund des Gesetzes vom 17. Juni 1888, betreffend die Abänderung des Uebereinkommens mit der Landesvertretung von Krain vom 29. April 1876, R.-G.-Bl. Nr. 72, in Bezug auf den krainischen Grundentlastungsfond, ferner die aus Anlaß der Umwandlung der Grundentlastnngsschuld des Herzogthnms Krain in ein Landesanlehen von 4,000.000 fl. zu gewährenden staatlichen Begünstigungen, sowie auch auf Grund des § 2 der Verordnung des Ministeriums des Innern, der Finanzen und der Justiz vom 31. Juli 1855, R.-G.-Bl. Nr. 136, in welchem sich die Einlösung -er krainischen Grundentlastungs-Obli-gationcn auch innerhalb eines kürzeren als vierzigjährigen Zeitraumes ausdrücklich Vorbehalten worden ist, den krainischen Landesausschuß ermächtigt, die noch bestehende Grnndentlastnngsschuld in eine neue, in 40 Jahren rückzahlbare Landesschnld nmznwandeln.
Infolge dieser Ermächtigung hat der Landesausschuß in seiner Sitzung am 22. Juni 1888 die Einlösung aller noch nicht verlosten krainischen Gruttd-entlastungs-Obligationen beschlossen, und werden diese Obligationen von der nach Vorschrift der Instruction
Vom krainischen Laibach am 22. Juni 1888.
über das bei der Verlosung der Grundentlastungs-Schuldverschreibungen zu beobachtende Verfahren zusammengesetzten Verlosungs-Commission am 30. Juni
1888 auch verlost werden, so daß dieselben am
1.	Jänner 1889 zur Zahlung fällig stnd.
Der Laitdesausschuß des Herzogthums Krain gibt nun bekannt, daß er binnen sechs Monaten, vom
30.	Juni 1888 an gerechnet, die sämmtlichen noch nicht verlosten krainischen Grnndentlakungs-Gbligationen im vollen vetrage mit der gesetzlichen 5% Prämie aus-bezahlen werde, soweit nicht die Besitzer der Obligationen es vorziehen, ihre alten Obligationen gegen (Obligationen des neuen 4% Landcsanlehens, welche zufolge Reichsgesetzes vom 17. Juni 1888, R.-G.-Bl. Nr. 121, stetter-, stempel- und gebührenfrei, ferner zur fruchtbringenden Anlegung von Stiftungs-, Pupillar- und ähnlichen Capitalien verwendbar sein werden, umzu-lauschen.
Die näheren Bedingungen und Modalitäten des Umtausches werden von der Unionbank in Wien, an welche das neue Landesanlehen begeben worden ist, öffentlich verlautbart werden.
Nach dem Vorausgeschickten wird der 1. Jänner
1889 als Uückzahlungstermin der Grundentlastungs-Obligationen bestimmt, mit welchem Termine jede weitere Verzinsung dieser Obligationen aufhört.
Landesausschusse.
Der Landeshauptmann: ‘gtßurrt, rn. p.
Kund m n ch u n g
-er Anionbank in Wien, betreffend die Bedingungen und Modalitäten -es Umtausches der krainischen Grund-entlastungs-Obligationen gegen Obligationen des neuen 4% Landesanlehens.
Die Landesvertretung des Herzogthums Kraiu hat auf Gruud des Allerhöchst genehmigten Laud-tagsbeschlusses vom 19. Jänner 1888 behufs Konvertierung, beziehungsweise Rückzahlung der sümmt-lichen Gruudeutlastuugs - Schuldverschreibungen des Herzogthums Kraiu eine 4°/0 Anleihe im Betrage vou vier Billionen Gnldeu österr. Währung anfgenom-men, bestehend ans:
3000 Stück Schnldverschreibnngen ä fl. 100 2200	„	„	„	ä	„	1000
100	„	„	„	ä	„	5000
100	„	„	„	ä	„	10000
welche halbjährig, vom 1. Jnli 1888 angefangen, verzinst und spätestens in 40 Jahren vom 1. Juli 1889 ab im Wege der Verlosung al pari zurückgezahlt werden.
Diese Schuldverschreibungen lind ans Grund des Gesetzes vom 17. Juni 1888, N.G.Sl. Ur. 181, be-Kglich der Verzinsung und Rückzahlung Iteuer-, Itempel-und gebührenfrei, und ilt denselben diese vollständige Steuer-, Stempel- und Gebührenfreiheit für alle Zukunft gesetzlich zugestchert. Für die pünktliche Lezahlnng der Zinsen und der Uückzahlungsraten dieser Anleihe haftet das Herzogthmn äraitt mit seinem gesummten Vermögen und seinen Einkünften.
Auf Gruud des oben erwähnten Gesetzes vom 17. Znni 1888 können die Obligationen dieses Ait-lehens zur fruchtbringenden Anlegung von Capitalien der Stiftungen, der unter öffentlicher jUifltcht stehenden Anstalten, dann von Pnpillar-, Fideicommiß- und Depositengeldern und zum Görsenconrse, jedoch nicht über dem Ilennwerthe, zu Dienst- und Geschüftsrantionen verwendet werden.
Die Unionbank tit Wien hat die sämmtlichen Schuldverschreibungen der vorbezeichneten Landesanleihe auf feste Rechnung übernommen und bietet hiemit im Sinne des diesfalls mit der Vertretung des Herzogthums Kraiu geschlossenen Vertrages den Be-
sitzern der ausgelosten, am 1. Jänner 1889 rückzahlbaren krainischen Grnndentlastnngs - Schuldverschreibungen den Umtausch dieser einznziehenden Schuldtitel gegen die neneu 4°/0 Obligationen unter den nachstehenden Bedingungen an:
1. Für je 100 fl. Nominalcapital krainischer Grundentlastungs-Schnldverschreibnngen werden 100 fl. Nominale der neuen Anleihe und 11 fl. 75 kr. in Barem ausgefotgt.
2. Den Besitzern der Grnndentlastungs-Schnldver-schreibnngen wird freigestellt, statt der entfallenden Barbetrüge den durch effective Stücke ausgleichbaren Betrag in Schuldverschreibungen der neuen Anleihe zum Conrse von 98 fl. 50 kr. zu verlangen.
3. Die umzutauschendeu Grnudentlastnngs-Schuld-verschreibnngen sind mit allen aushaftenden Coupons inclusive des am 1. November 1888 fälligen einzuliefern. Fehlende, noch nicht fällige Coupons sind vom Besitzer der Grundeutlastnngs-Schnldverschreibnngen im vollen Betrage bar zu vergüten.
Den Schuldverschreibungen lit. Ä. sind die eventuell dazu gehörigen Zinseuzahluugsbogeu, welche mit der Zinsen-Sistierungsclausel der betreffenden Zahlstelle (Steueramt) versehen sein müssen, beizulegen.
Die auszugebenden 4% Anleihe-Obligationen sind mit 40 Coupons, deren erster am 1. Jänner 1889 fällig wird, und mit einem Talon versehen.
Der Ausgleich der laufenden Coupousziusen erfolgt per 1. November 1888, fo daß für je 100 fl. Nominale Grnndentlastnngs-Schuldverschreibnngen dem Besitzer 2 fl. 861/4 kr. an Zinsen vergütet, dagegen für je 100 fl. Nominale der neuen Anleihe 1 fl. 33 Y2 kr. für Zinsen in Anrechnung gebracht werden.
Diejenigen p. t. Besitzer der krainischen Gruud-entlastnngs-Schnldverschreibnngen, welche von der ihnen angebotenen Konvertierung unter den obigen Bedin-
gungen Gebrauch machen wollen, haben die umzutauschenden Grundentlastungs - Schuldverschreibungen-innerhalb der Zeit vom 1. September bis inclusive
31.	Gctober 1888 bei einer der nachstehend verzeich-neten Umtausch stellen bei sonstigem Verluste des Con-vertierungsrechtes anzumelden, respective zu erlegen, und zwar: in Wien hei der Unionbank, in Laibach bei Herrn L. C. Luckmann und Herrn J. C. Mayer.
Hiebei sind folgende Bestimmungen zu beachten: a) Der Erlag hat mittels Anmeldeschein zu geschehen, welche in zwei Exemplaren auszufertigen sind. Die Formulare zu solchen Anmeldescheinen werden von den genannten Umtauschstellen ausgefolgt.
Wien am 31. August 1888.
I) Einen Anmeldeschein erhält der Deponent mit der Uebernahmsanzeige versehen zurück, und werden gegen denselben die neuen Anleihe-Titres sowie der durch effektive Stücke nicht ausgleichbare Capitalsrest und der aus der Verrechnung der Couponszinsen resultierende Betrag bei jenen Umtauschstellen, bei welchen die umzutauschenden Schuldverschreibungen erlegt worden sind, erfolgt werden.
c) Die solcher Art bis zum 1. Jänner 1889 nicht behobenen Anleihe - Schuldverschreibungen und Barbeträge erliegen von da ab für Rechnung und Gefahr der Bezugsberechtigten bei der betreffenden Umtauschstelle.
U n i o n b a n K.
65.
Wäßigkeits-Wereine.
In den vier Pfarren: Zelezniki, Dra^goSe und Zali Log im Decanate Lack, alsdann Lesce, im Decanate Radmannsdorf sind Mäßigkeits-Vereine in's Leben getreten, welche hiemit als canonisch errichtet erklärt werden.
Alle vier Vereine haben zur Gewinnung des vollkommenen Ablasses das Fest der Unbefleckten Empfängniß Mariens (8. December), und zur Gewinnung des Ablasses
von 7 Jahren und 7 Quadragenen das Fest des h l. I o s e p h (19. März) und die ersten drei Quatember-Sonntage des Jahres gewählt.
Die canonische Errichtung dieser Mäßigkeits-Vereine ist im resp. Verzeichnisse der Vereins-Mitglieder in der, in dem Diöcesanblatte VIII, S. 87 de 1887 mitgetheilten Form anzumerken.
66.
Goncurs -Werlautöarung.
Die Vorstadtpfarre St. Peter in Laibach ist durch Todfall in Erledigung gekommen.
Die Gesuche um dieselbe sind an das Hochwürdigste fürstbischöfliche Ordinariat in Laibach zu stylisiren.
Die vacant stehenden zwei Pfarren: Rateöe, im De-
canate Radmannsdorf und St. Catharina, im Decanate Laibach, werden ebenfalls zur Bewerbung ausgeschrieben.
Die Gesuche um diese zwei Religionsfonds-Pfarren sind an die hohe k. k. Landesregierung für Krain zu Laibach zu richten.
Peremptorischer Competenztermin 23. October 1888.
67-
Etjronik der Diöcese.
Seine Heiligkeit Papst Leo XIII. haben die erste Dignität, Dompropstei, am Kathedralkapitel in Laibach dem Ehrendomherrn und thcol. Stndiendireetor, Dr. Leonhard Klofutar verliehen, der darauf auch bereits am 8. Sept. d. I. canonisch investirt wurde.
Die canonische Investitur erhielten weiters die Herren: Martin Poö aus die Psarre Vaäe, am 21. August; Thomas Kajdiü auf die Pfarre Moravöe und Simon 2uüek auf die Pfarre Vodice, am 3. September.
Herr Sebastian Elbert, Pfarreooperator in Podbrezje, wurde zum Adjunkten au der hiesigen theologischen Lehranstalt ernannt.
Dem Herrn Anton Smidovnik, Pfarreooperator in Zuüemberk, wurde die Pfarre Preöina und dem Herrn Josef Golmajer, Pfarreooperator in Bohinjska Bistrica, die Pfarre Javorje, im Deeanate Littai, verliehen.
Herr Johann Krek, Neopresbyter, wurde in das k. k. höhere Priester-Bildnngsinstitnt bei St. Augustin in Wien ausgenommen.
Herr Josef Zelnik, Pfarreooperator in Vaöe, wurde als prov. Issenhaus’fchcr Cnratbeneficiat daselbst, Herr Peter Bohinec, Neopresbyter, als Pfarreooperator in Boh. Srednja Vas und Franz Pokovn, Alumnus-Presbyter, als Pfarr-cooperator in .lesenice angestellt. Herr Michael Bulovec, II. Pfarreooperator in Semiö, rückte in die I. Cooperatnr daselbst vor.
Lersetzt wurden die Herren: Franz Biliar, Beneficiat und Cooperator in Kropa, als Pfarreooperator nach Podbrezje; Franz Pavlin, Pfarreooperator in .Tesenice, als Benesieiat uud Cooperator uach Kropa und Augustin Sin-kovec, Pfarreooperator iu Preöina, als solcher nach Zu-2emberk.
Im Collegium Aloysianum wurden für das Schuljahr 1888/9 belassen folgende Gymnasial-Schüler: Gregoriö
Alois aus LoSki Potok. Meräolj Johann aus Badovljica. Peöijak Gregor ans Hinje. Plantariö Josef aus Sv. Trojica pri TrZiSöu. Pretnar Franz ans Dobrava pri Kropi. Stroj Alois aus Dobrava pri Kropi. Trpin Johann aus Zeleznike. Bernik Franz aus St. Vid pri Ljubljani. Brejec Johann aus Podbrezje. Cema2ar Johauu aus Selica. Hribar Vitus aus Zgornji Tuhinj. Kastelec Mathias aus Mehovo. Koblar Josef aus Selica. Maselj Johann aus Primskovo. Nadrah Ignaz aus Zatiöina. Opeka Michael aus Vrhnika. Pro-senec Franz aus Sava pri Litiji. BihtarSiö Johann aus Selica. Strukelj Johann aus St. Vid pri Ljubljani. ZdeSar Anton aus Horjul. Bernard Bartholomäus aus Skoija Loka. Bleiweiss Frauz aus Naklo. Bleiweiss Peter aus Naklo. Cadefi Anton aus Trata. FinZigar Franz aus Breznica. Karlin Georg aus fikofja Loka. Kristof Josef aus Vrhnika. BemSkar Valentin ans Brezovec. Jarec Alois ans Bado-vica. Novak Josef ans Gradac p. Podzemlj. Prelesnik Mathias aus Dobrepolje. Pre^elj Lneas aus Bohinjska Bistrica. Baznoünik Franz aus Crni Vrh. Tiö Loreuz aus Moravöe. Siraj Andreas aus Metulje pri Blokah. Valenöiö Johann aus Pristava pri Zagorji. Zun Valentin ans Trboje.
In das Collegium Aloysianum wllrdeu neu ausgenommen folgende Gymnasial-Schüler: Godec Johann aus Bohinjska Bistrica. KuSar Valentin ans Beteöe. ICoSir Johann aus Sent-JoSt pri Polhovem Gradcu. Lavriö Johann aus Blagovica. Bebol Blasius aus Trstenik. Zajec Johann aus Mali Koren pri Krki.
Gestorben sind die Herren: Matthäus LipovSek, pens. Localkaplan iii Duplica bei Kamnik, am 17. August; Josef MalnerSiö, peus. Kaplau in Vipava, am 20. August, und A^athias Hoöevar, Vorstadtpfarrer bei St. Peter in Laibach, am 10. Sept. 1888. — Dieselben werden dem Gebete des hochw. Diöeesan-Clerns empfohlen.
vom fiirlMchöMchtn Ordinariate Laibach am 30. August 1888.
Herausgeber und für die Redaetion verantwortlich: Martin Pogacar. — Druck der „Katholischen Buchdruckerei" in Laibach.